Podręczniki dla poziomu A2

Poniżej dokonano szczegółowej analizy dwóch popularnych podręczników do nauki języka polskiego jako obcego na poziomie A2. Porównano też ich zawartość z zaleceniami dotyczącymi nauczania zasad grzeczności zawartymi w Programach nauczania ... (2011).

 Agnieszka Burkat, Agnieszka Jasińska, Hurra!!! Po polsku 2, Podręcznik

studenta, wyd. Prolog, ss.173.

W serii Hurra!!! Po polsku ukazał się także podręcznik dla poziomu A2. Składa się on z dwudziestu lekcji. Kolejne rozdziały skupiają się wokół zagadnień leksykalnych (np. lekcja 2. Praca, lekcja 17. Internet), gramatycznych (np. lekcja 3. To już historia – czas przeszły) lub też przedstawiają funkcje i sytuacje komunikacyjne (np. lekcja 16. Święta, uroczystości, tradycje – składanie życzeń i gratulacji, wyrażanie żalu, smutku, współczucia i radości). Teksty zawarte w książce to zwykle monologi, relacje i opisy. W porównaniu z częścią dla poziomu A1 jest tu znacznie mniej dialogów. Autorki wprowadziły i konsekwentnie stosowały schemat prezentacji nowych funkcji komunikacyjnych. Są to niebieski „chmurki”, w których pojawiają się przykładowe realizacje językowe danych funkcji np. prośba: – Czy mógłby pan otworzyć okno? (s. 74). Najwięcej zagadnień

181 związanych z grzecznością językową pojawia się w lekcji 16. Rozdział ten poświęcony jest świętom i tradycjom z nimi związanymi. Pojawiają się tu zwroty grzecznościowe tj. wyrażanie współczucia / składanie kondolencji, składanie życzeń i gratulacji. Zaproponowano także ciekawe ćwiczenie. Jest to test wielokrotnego wyboru. Treść pytań odnosi się do wprowadzonych wcześniej funkcji komunikacyjnych np.

1. Twoi znajomi biorą ślub. Mówisz: a. Miło mi!,

b. Wszystkiego najlepszego!, c. Tak mi przykro! (s. 137).

Zadanie to ma tylko sześć podpunktów. Szkoda, że podobnego schematu nie wykorzystano przy prezentacji innych funkcji komunikacyjnych czy sytuacji grzecznościowych. W lekcji szesnastej zaprezentowano także wzory kartek okolicznościowych z życzeniami na różne okazje (s. 141). Na tej samej stronie znajduje się też zestaw leksyki przydatnej przy konstruowaniu form pisemnych. Wprowadzono tu różne zwroty grzecznościowe np. Droga Pani, Drogi Janku, Szanowny Panie, Kochana Kasiu, Przyjmij gratulacje, Pozdrawiam Cię serdecznie, Całuję Cię gorąco. Podanie słownictwa w taki sposób nie zachęca jednak do jego stosowania. Nie wprowadzono tu podziału chociażby na formuły rozpoczynające i kończące list. Nie ma też zaznaczenia informacji, do jakiego rejestru języka zaliczają się dane zwroty. Za zaletę omawianego podręcznika uznać należy to, że autorki często przemycają w różnego rodzaju ćwiczeniach formy pisemne. Poza omówioną lekcją 16, w książce znajdują się jeszcze wzory listów nieoficjalnych (s. 11, 41, 121) oraz list oficjalny (s. 99). Inne elementy grzeczności językowej to np. etykietalna obudowa próśb. W tej funkcji występuje czasownik w trybie przypuszczającym np. Czy mógłby pan...? (s. 74), Czy mógłbyś... (s. 88).

Programy nauczania języka polskiego jako obcego (Janowska i in. 2011) na poziom A2 zalecają rozszerzenie treści nauczania o umiejętność przechodzenia na ty. W podręczniku Hurra!!! Po polsku 2 nie odnaleziono realizacji tego zagadnienia.

 Iwona Stempek, Anna Stelmach, Polski, krok po kroku, Podręcznik studenta A2, wyd. Polish-courses.com, 2013, ss. 160.

W drugiej części podręcznika Polski, krok po kroku występują ci sami bohaterowie, których studenci mieli szansę poznać w części pierwszej. Ich rozmowy to ponownie duża

182 część tekstów zawartych w książce. Poza tym jednak w części dla poziomu A2 pojawia się wiele form pisemnych tj. listy, mejle, kartki.

Zgodnie z podejściem przyjętym w części pierwszej, także część druga zawiera liczne dialogi. Pojawiają się w nich różnorodne zwroty grzecznościowe. W rozmowach nieoficjalnych uważny student poza standardową formułą cześć, dostrzec może także bardziej rozbudowane powitania np. Witajcie moi drodzy! (s. 35), Cześć, przepraszam za spóźnienie! (s. 44). Pojawiają się także wzory zachowania przy stole wraz z niezbędnymi aktami grzecznościowymi np. Zapraszam do stołu, Proponuję toast... (s. 44). Przykładem dialogu oficjalnego jest rozmowa stewardessy i pasażera (s. 64), gdzie przedstawiono sposoby zwracania czyjejś uwagi np. Przepraszam, za ile będziemy... oraz rozbudowany akt prośby: Czy może mi pani pomóc? (s. 64). W tym miejscu przywołano także formuły powitalne wygłaszane zwykle w samolocie przez stewardessę i kapitana, a także prośbę stewardessy o przygotowanie się do lądowania. Wypowiedzi te zawierają następujące akty grzecznościowe: Witamy państwa..., Życzymy miłego lotu, Szanowni Państwo (s. 64–65).

Przydatne zwroty znajdują się także w dialogach związanych z pytaniem o drogę np. Przepraszam pana, Dziękuję ci bardzo (s. 82).

Inną formą rozmowy występującą w omawianym podręczniku jest wywiad. Już w pierwszej lekcji pojawiają się ćwiczenia mające na celu uporządkowanie wiedzy z zakresu pytania o dane personalne i podawania tych informacji. Pierwszy dialog toczy się między studentami, drugi zaś między agentem ubezpieczeniowym i klientką – ten wymaga więc stosowania form oficjalnych (zostało to zaznaczone przez ikonki symbolizujące styl oficjalny i nieoficjalny wprowadzone już w pierwszej części podręcznika). Jeszcze raz forma wywiadu pojawia się na stronach 52–53 i tam także zaproponowano zarówno rozmowę w stylu nieformalnym, jak i formalnym. Dzięki zastosowaniu tej formy studenci mogą zaobserwować, w jaki sposób należy poprawnie, ale też zgodnie z normą grzecznościową, zadawać pytania, by uzyskać konkretne informacje.

Niewątpliwą zaletą podręcznika jest to, że zaproponowano tu wiele zadań z wykorzystaniem formy wiadomości elektronicznej. Tak popularny obecnie mejl pojawia się w stylu nieoficjalnym np. na s. 48 – rozmowa kolegów, na s. 78 – wiadomość do koleżanki, na s. 86 – wiadomość zwrotna do Mami. Jest też mejl w formie oficjalnej z pytaniem o informację dotyczącą domku letniskowego (s. 69). Poza tym przedstawiono

183 także inne formy pisemne tj. list motywacyjny (s. 50), reklamację (s. 79), list kandydatki na posła z prośbą o oddanie na nią głosu (s. 119). W lekcji 10. zestawiono różne formy pisemne tj. listy, kartki, mejle i smsy (s. 70–71). Zadanie studentów polega zaś na dopasowaniu do nich odpowiednich nagłówków, są to głównie różnego rodzaju formuły powitalne. Większość z nich reprezentuje styl nieoficjalny np. Ewo kochana!, Mamo, tato!, Hej, synu! Stary! (s. 70).

Zgodnie z zaleceniami zawartymi w Programach nauczania języka polskiego jako obcego (2011) studenci na poziomie A2 powinni znać sposoby przechodzenia na ty. W podręczniku Polski, krok po kroku 2 nie odnaleziono jednak żadnego dialogu, w którym pojawiłaby się realizacja tej funkcji językowej. W omawianej pozycji znajduje się prezentacja wznoszenia toastu. Ten element został ujęty w Programach nauczania... (Janowska i in. 2011) w katalogu dla poziomu B1.