Założenia i programy restrukturyzacji technicznej kopalń
5) Podstawowe wskaźniki techniczno-ekonomiczne spółek węglowych w latach 2004-2006
Prognozę wyników finansowych spółek węglowych na lata 2004-2010 przedsta
wiono zarówno dla modelu docelowego, jak i wariantu alternatywnego.
W m odelu docelow ym zakłada się krótkookresowy przejściowy charakter po
myślnej koniunktury na rynkach zbytu. Przyjęto założenie, że począwszy od początku 2005 r. koniunktura ulegnie załamaniu i na zagranicznych rynkach ceny węgla obniżą się do poziomu uzyskiwanego przez spółki w'ęglow'e w II półroczu 2003 r.
W w arian cie alternatyw n ym - bazowano na założeniach przyjętych we wstęp
nej wersji biznesplanów spółek węglowych na lata 2004-2010 - dokonano weryfikacji założeń w zakresie kształtowania cen zbytu węgla i kosztów produkcji.
W odniesieniu do cen zbytu węgla uwzględniono rozeznanie spółek węglowych dotyczące ich aktualnego kształtowania się na rynku krajowym oraz w eksporcie.
W zakresie kosztów produkcji uwzględniono korekty wynikające między innymi z występującego wzrostu cen wyrobów hutniczych.
Przy powyższych założeniach prognozy sytuacja ekonomiczno-finansowa głów'- nych producentów węgla na lata 2004-2006 będzie przedstawiać się następująco:
K om pania W ęglow a SA - m odel d ocelow y (tabl. 3.19)
Przyjęto, że pogorszenie koniunktury na węgiel od 2005 r. spowoduje koniecz
ność likwidacji zdolności produkcyjnych o 6-7 min t/rok. Przy takim ograniczeniu zdolności produkcyjnych w latach 2004-2006 nastąpi znaczące zmniejszenie stanu zatrudnienia, wpływając w decydującym stopniu na obniżenie jednostkowych kosztów
sprzedanego węgla (z 145,38 zł/t w 2004 r. do 139,68 zł/t w 2006 r.). Przyczyni się to do uzyskania w tych latach dodatnich jednostkowych wyników ze sprzedaży węgla, które wzrosną z 9,20 zł/t w 2004 r., do 10,23 zł/t w 2006 r. W latach 2004-2006
6b - na eksport zl/t 92.85 151,40 120,00 120.00
7. Je dn ostko w y koszt sprzedaży w ęgla zl/t 137,52"" 145,38 138,94 139,68
8. Je dn ostko w y w ynik ze sprzedaży w ęgla zl/t -7.06 9.20 8.66 10.23
Kompania Węglowa SA - wariant alternatywny (tabl. 3.20)
Na lata 2004-2006 założono wzrost cen zbytu węgla ogółem ze 154.58 do 157,69 zł/t. Wzrost ten w całości będzie osiągnięty w rezultacie wzrostu cen na rynku krajo
wym ze 155,64 do 159,76 zł/t, przy utrzymaniu stałych cen węgla kamiennego kierowanego na eksport (151,40 zł/t).
Przy prognozowanym spadku jednostkowego kosztu sprzedanego węgla ze 145,38 zł/t w 2004 r. do 143,91 zł/t w 2006 r. będzie następować poprawa dodatniego
W rezultacie osiągania w latach 2004-2006 dodatnich wyników finansowych, powstaną warunki do ograniczania konieczności zaciągania kredytów bankowych na spłatę zobowiązań objętych restrukturyzacją. Stan zobowiązań Spółki obniży' się z 4,6 mld zł w 2004 r. do 3,6 mld zł w 2006 r. W tym okresie stan należności będzie
kształtować się na poziomie 1,3 mld zł. Redukcja zdolności produkcyjnej miała
6b - na eksport zl/t 92.85 151,40 151.40 151,40
7. Jednostkowy koszt sp rze da ży węqla zl/t 137,52 145,38 143.18 143.91
8. Jednostkow y w yn ik ze sp rzedaży węgla zl/t -7,06 9,20 12,21 13.78
9. Przychód z dzia łaln ości qospodarczei tys. zl 7 212 656.2 9 517 307,7 8 854 365.6 8 361 290.2
Katowicka Grupa Kapitałowa - model docelowy (tabl. 3.21)
Średnia cena zbytu ogółem obniży' się ze 164,21 do 158,17 zł, tj. o 3,7% w wyni
ku obniżenia się ceny zbytu w eksporcie o 51,25 zł/t, tj. o 29,7%.
Tablica 3.21. Prognoza wyników Katowickiej Grupy Kapitałowej w latach 2004-2006 - model docelowy Restrukturyzacja... 2004)
W wyniku obniżenia się sprzedaży o okok) 1,0 min ton jednostkowy koszt sprze zostanie zysk netto w wysokości 6,6 min zł.
Katowicka Grupa Kapitałowa - wariant alternatywny (tabl. 3.22)
Zakłada się, że w latach 2004-2006 nastąpi wzrost cen zbytu ogółem ze 164,21 do 167,21 zł/t, tj. o 1,8%. Wzrost ten w całości zostanie osiągnięty w rezultacie wzrostu cen na rynku krajowym (ze 162,01 do 166,16 zł/t). W eksporcie prognozuje się nieznaczne obniżenie cen zbytu ze 172,72 do 171,99 zł/t. Jednostkowy koszt sprzedanego węgla wzrośnie ze 148,96 do 153,22 zł/t, tj. o 2,9%. Jednocześnie nastąpi obniżenie wielkości sprzedaży węgla ogółem o 1,0 min ton, tj. z 18,6 do 17,6 min ton.
Wyższe tempo wzrostu kosztu sprzedaży (w porównaniu ze wzrostem cen) przy obniżeniu wielkości sprzedaży spowoduje, że jednostkowy wynik ze sprzedaży' ulegnie pogorszeniu z 15,25 do 13,99 zł/t. W rezultacie, wynik ze sprzedaży węgla obniży się z 284,3 do 245,7 min zł, tj. o 38,6 min zł. W całym okresie 2004-2006 Katowicka Grupa Kapitałowa osiągnie dodatni wynik finansowy netto z tendencją do jego poprawy z 115,6 w 2004 r. do 116,5 min zł w 2006 r. Zobowiązania ogółem
Jastrzębska Spółka W ęglowa SA - model docelowy
2004 2005 2005 2007 2008 2009 2010
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
1. Wydobycie węgla handlowego tys. ton 13645,1 13 824,0 13608,0 13 608,0 13406,4 1 2 096,0 10911,6 10684.8
2. Sprzedaż węgla ogółem tys. ton 13 570,5 13 683,0 13474,0 13486,6 13286,4 12 000,9 1 0 8 41,4 1 0 6 25,4
2a - w krą u tys. ton 11 268,1 11 297,6 11 203,5 11188,2 11 084,2 10012,9 9 0 1 4 ,8 9 0 7 3 ,3
2b w tym
- na eksport tys. ton 2 302,4 2 385,4 2 270,5 2 298,4 2 202,2 1 988,0 1 826,6 1 552,1
3. Stan zwałów węgla na koniec okresu tys. fon 28,3 29,7 29,7 29,7 29.7 29,7 29,7 29,7
4. Stan zatrudnienia ogółem na koniec okresu liczba
osób 1 9 565 19 430 1 9 173 18 965 18 383 17 264 16 200 15401
5. Spadek zatrudnienia do grudnia ubiegłego roku
liczba
osób 526 135 257 208 582 1 119 1 0 6 4 799
6. Cena zbytu węgla ogółem zlfl 192,00 291,80 275,97 275,87 277,43 289,93 303,77 307,30
6a
6b w tym:
- c e n a z b y tu -k ra j zł/t 194,83 291,47 293,12 293,36 294,23 308,11 324,12 324,38
- cena zbytu - eksport (od 2005 r.
ceny z II półrocza 2003) zl/t 177,84 293,35 191,34 190,75 192,87 198,35 203,32 207,51
7. Jednostkowy koszt sprzedanego węgla zł/t 177,87 196,35 201,68 199.91 196,88 205,46 213,42 213.82
8. Jednostkowy wynik na sprzedaży 1 tony
węgla zl/t 14,13 95,45 74,29 75,96 80.55 84.47 90,35 93,48
9. Przychody z działalności gospodarczej tys. zł 3 647 836,0 4 476 899.6 3 797 987,9 3 781 319.9 3 749201.2 3 572 986.8 3 372 200.9 3 318607,2
13. Wynik finansowy netto tys. zł 8 9 6215,0 1141 100,7 635 617,3 645 693,5 692 386,4 591 932,2 597 915,4 632 731,8
14. Zobowiązania ogółem tys. zł 765 315,0 738 869,3 657 335,1 525403,4 X X X X
15. Należności długo- i krótkoterminowe ogółem tys. zł 317 382,0 456 122,9 423 536,2 404 242,5 X X X X
W wariancie II założono dodatkowo przyspieszenie planowanego we wstępnej wersji biznesplanu zatrzymania wydobycia w kopalni „Krupiński” z 2008 r. na IV kwartał 2006 r.
Przy realizacji wariantu II (tabl. 3.24) szacowane koszty fizycznej likwidacji ko
palni „Krupiński” w wysokości 81,2 niln zł obciążą wyniki Spółki w latach 2 006 - 2007. Nieumorzona wartość zlikwidowanego majątku kopalni wyniesie 136 min zł.
W przypadku realizacji wariantu II wynik finansowy netto Spółki obniży się w 2006 r.
do 618 min zł.
Przeprowadzona analiza skutków przyspieszenia likwidacji kopalni „Krupiński”
z 2008 na 2006 r. wskazuje, że skumulowany wynik finansowy Spółki za lata 2 0 04- 2010 będzie niższy o 101,3 min zł od wyniku liczonego przy założeniu likwidacji w 2008 r.
Tablica 3.24. Prognoza wyników JSW SA w latach 2004-2006 - model docelowy - wariant II
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
1. Wydobycie węgla handlowego tys. ton 13 645,1 13 824.0 13 608.0 13179,6 11 340,0 11 088.0 10911,6 10 684,8
2. Sprzedaż w ęgla ogółem tys. ton 13570,5 13 683,0 13 474,0 13058,2 11 258.4 11 007.1 10 841.4 10 625,4
2a w tym: - w kraju tys. ton 11 268.1 11 297.6 11 203.5 10759,8 905 6 ,2 9 019,2 901 4 ,8 9 073.3
2b - na eksport tys. ton 2 302,4 238 5 .4 2 270,5 2 298,4 2 202,2 1 987,9 1 826.6 1 552,1
3. Stan zwałów węgla na koniec okresu tys. ton 28,3 29,7 29.7 29.7 29,7 29.7 29.7 29.7
4. Stan zatrudnienia ogółem na koniec okresu liczba
osób 19 565 194 3 0 190 0 6 17 983 16 731 16 523 16133 15 390
5. Spadek zatrudnienia do grudnia ubiegłego roku liczba
osób 526 135 424 1 0 2 3 1 252 208 390 743
6. Cena zbytu węgla ogółem zl/t 192,00 291,80 275.97 279.27 297.78 301,36 303.77 307.31
63 w tym:
- cena zbytu - kraj zl/t 194.83 291.47 293.12 298.18 323.29 324,06 324 12 324,38
6b - cena zbytu - eksport (od 2005 r.
ceny z II półrocza 2003) zl/t 177,84 293,36 191.34 190.75 192 87 198,35 203.32 207.51
7 Jednostkowy koszt sprzedanego węgla zl/t 177.87 196,35 202.05 196,75 211.94 213,43 213.42 213,82
8. Jednostkowy wynik na sprzedaży 1 tony węgla zl/t 14.13 95,45 73.93 82.52 85,84 87,93 90.35 93.49
9. Przychody z działalności gospodarczej tys. zl 3 6 4 7 836.0 4 476 899.6 3 797 987,9 3 753 552,4 3 428 287.3 3 367 310.9 3 340 200,9 3 311 647.2
14 Zobowiązania ogółem tys. zl 765 315.0 738 869,3 657 335,1 515 403,4 X X X X
15. Należności długo- i krótkoterminowe ogółem tys. zl 317 382.0 4 5 6122,9 423 536,2 396 225,7 X X X X
Jastrzębska Spółka Węglowa SA - wariant alternatywny (tabl. 3.25)
Tablica 3.25. Prognoza wyników JSW SA w latach 2004-2006 - wariant alternatywny (Restrukturyzacja...
2004)
mld zł. Wynik finansowy netto w 2004 r. prognozuje się na poziomie 1,1 mld zl, a w latach 2005-2006 na poziomie 0,8 mld zł. W latach 2004-2006 stan zobowiązań obniży się o ponad 200 min zł (z 739 min zł na koniec 2004 r. do 525 min zł na koniec 2006 r.). Przewiduje się, że stan należności w latach 2004-2006 będzie miał tendencję malejącąz 456 min zł do około 430 min zł.
Zalecenia dla przedsiębiorstw górniczych
Przedsiębiorstwa górnicze w ramach prowadzonej restrukturyzacji górnictwa w latach 2003-2006 są objęte również pom ocą publiczną. Ścisła realizacja wyznaczo
nych zadań tej restrukturyzacji umożliwi uzyskanie zakładanych celów.
Priorytetowymi zadaniami przedsiębiorstw górniczych są:
• ścisła realizacja zadań związanych ze zmniejszeniem zdolności produkcyjnych,
• dalsza redukcja kosztów we wszystkich obszarach działalności przedsiębiorstw górniczych.
• pełne regulowanie zobowiązań publicznoprawnych,
• racjonalizacja polityki zatrudnieniowej,
• poprawa efektywności wykorzystania posiadanego potencjału produkcyjnego,
• podejmowanie działań zmierzających do zwiększenia wydajności pracy,
• realizacja takiej strategii wobec spółek zależnych i majątku nieprodukcyjnego, która umożliwi uporządkowanie struktury majątkowej i obniży koszty działalności,
• podejmowanie działań w celu zwiększenia bezpieczeństwa pracy.
Realizacja powyższych zadań priorytetow'ych będzie ściśle monitorowana, a za
rządy przedsiębiorstw górniczych będą odpowiedzialne za ich wykonanie.
Zm n i e j s z e n i e z d o l n o ś c i p r o d u k c y j n y c h
W modelu docelowym - w przypadku załamania się aktualnej koniunktury na węgiel - przyjęto zmniejszenie zdolności produkcyjnych o 14,8 min ton. Dodatkowe zmniejszenie zdolności produkcyjnych spowoduje konieczność zakończenia wydoby
cia w kopalniach Kompanii Węglowej SA wskazanych przez Zarząd Spółki.
W wariancie alternatywnym - w przypadku utrzymania się koniunktury na węgiel kamienny - przyjęto redukcję zdolności produkcyjnych z 102,6 min ton na koniec 2003 r. do 94,8 min ton na koniec 2006 r. Zmniejszenie tej zdolności, zgodnie z przedstawionymi powyżej analizami, dotyczy zakończenia wydobycia w kopalniach wybranych przez zarządy przedsiębiorstw górniczych.
Re d u k c j a k o s z t ó w
W strukturze jednostkowego kosztu produkcji największy udział m ają wynagro
dzenia wraz z narzutami. W 2003 r. udział ten wyniósł 51,7%. Drugim, pod względem wpływu na całkowity koszt produkcji składnikiem są usługi obce. Ich udział w jednostkowym koszcie wyniósł 16,96%. Wpływ na całkowity koszt produkcji mają również koszty energii - w 2003 r. w strukturze jednostkowego kosztu produkcji stanowiły one 5,4%.
W latach 2004-2006 konieczne jest prowadzenie działań, mające na celu obniże
nie kosztów produkcji. Podstawowe kierunki tych działań będą polegały na:
• utrzymaniu dyscypliny płac poprzez połączenie ich wzrostu z poprawą wyników finansowych przedsiębiorstw,
• ograniczeniu usług firm obcych jedynie do wykonywania robót mających charak
ter specjalistyczny pod warunkiem, że usługi te nie m ogą być wykonane we wła
snym zakresie,
• zwiększeniu efektywności wykorzystania majątku produkcyjnego oraz poprawę wydajności pracy,
• zmniejszeniu kosztów związanych z wykorzystaniem energii przy równoczesnym uwzględnieniu warunków bezpieczeństwa pracy, m.in. poprzez podwyższenie sprawności maszyn i urządzeń.
W każdym przypadku niedopuszczalne jest generowanie kosztów w sposób za
sadniczy przewyższających uzyskiwane przychody. Zarządy przedsiębiorstw górni
czych powinny podejmować działania zmierzające do ciągłej dyscypliny kosztów.
Po p r a w a e f e k t y w n o ś c i w y k o r z y s t a n i a p o t e n c j a ł u p r o d u k c y j n e g o
Obserwowana od kilku lat koncentracja wydobycia powoduje poprawę wskaźni
ków wykorzystania potencjału produkcyjnego. Jest to element, który powinien być kontynuowany. Nowym elementem, który powinien zostać uwzględniony przez zarządy przedsiębiorstw górniczych jest przeprowadzenie takich zmian organizacyj
nych, w tym organizacji pracy, które um ożliw ią zwiększenie wykorzystania potencja
łu produkcyjnego. Zm iany takie jednakże nie m ogą być dokonywane kosztem bezpieczeństwa pracy załóg górniczych.
St r a t e g i a w o b e c s p ó ł e k z a l e ż n y c h o r a z z b ę d n y m a j ą t e k n i e p r o d u k c y j n y
W procesie restrukturyzacji jednym z elem entów zmierzających do obniżenia kosztów je s t wydzielenie z przedsiębiorstw górniczych działalności niezwiązanej bezpośrednio z podstawową produkcją. Głównymi obszarami działalności wydzielo
nych spółek zależnych są usługi, w tym socjalne. W początkowym okresie restruktu
ryzacji wydzielone spółki były objęte działaniami ochronnymi między innymi związanymi z pierwszeństwem w otrzymywaniu zleceń z przedsiębiorstw górniczych.
N ie stwarzało to możliwości radykalnego obniżenia kosztów.
Obecnie współpraca przedsiębiorstw górniczych musi odbywać się na zasadach rynkowych, w otwartej konkurencji w drodze przetargu i powinna powodować zmniejszenie kosztów działalności tych przedsiębiorstw, racjonalizację zatrudnienia
i przenoszenie aktywności gospodarczej spółek zależnych poza górnictwo.
Ponadto, celem restrukturyzacji majątkowej spółek węglowych powinno być osiągnięcie stanu posiadania przez przedsiębiorstwa górnicze jedynie majątku produk
cyjnego oraz wspomagającego prowadzenie tej działalności. Aktualnie spółki węglo
we realizują ten kierunek i powinien on być kontynuowany.
Dz i a ł a n i a n a r z e c z p o p r a w y b e z p i e c z e ń s t w a p r a c y
Priorytetowym zadaniem w tym zakresie jest maksymalne opanowanie zagrożeń, rosnących wraz z głębokością eksploatacji i stopniem jej koncentracji. Wymaga to w drożenia do ruchu zakładów skutecznego i niezawodnego systemu wykrywania
i monitorowania zjawisk zachodzących w górotworze i w przestrzeni roboczej kopalń.
w których współwystępują zagrożenia metanowe, pożarowe, wybuchami pyłu w ęglo
wego oraz zagrożenia geotermiczne.
Oprócz powyższych działań, przedsiębiorstwa górnicze powinny na bieżąco od
prowadzać środki na fundusz likwidacji kopalń. Wysokość oraz term inowość odpro
wadzania tych środków będą na bieżąco monitorowane.
Cele i główne założenia strategii na lata 2007-2010
Ce l e s t r a t e g i i
Nadrzędnym celem programu restrukturyzacji górnictwa węgla kamiennego jest zapewnienie bezpieczeństwa dostaw węgla kamiennego dla polskiej gospodarki w perspektywie do 2010 r., w szczególności dla sektora wytwarzania energii oraz dla przemysłu stalowego.
Uwzględniając długofalową strategię energetyczną Unii Europejskiej zapisaną w „Zielonej Księdze” Polska powinna także aktywnie uczestniczyć w procesie powstrzymania procesu uzależnienia energetyki europejskiej od surowców energe
tycznych pochodzących z krajów trzecich. Realizacja tego celu musi być prowadzona przy zrównoważeniu podaży polskiego węgla z prognozowanym popytem na ten surowiec.
Aby móc sprostać zarówno wewnętrznej konkurencji na rynku unijnym, jak i konkurencji ze strony importerów węgla kamiennego, przedsiębiorstwa górnicze (kopalnie węgla kamiennego) m uszą funkcjonować jako podmioty efektywne ekono
micznie.
Po przeprowadzeniu podstawowych działań restrukturyzacyjnych celem strate
gicznym po 2006 r. będzie utrzym anie stabilnej rentowności górnictwa, zdolności kredytowej oraz zdolności do konkurowania na jednolitym rynku.
Gł ó w n e z a ł o ż e n i a s t r a t e g i i
a) Dostosowanie zdolności produkcyjnych do potrzeb rynkowych
Przewiduje się, że dalsze zm niejszenie zdolności produkcyjnych będzie następo
wało na skutek w yczerpyw ania się zasobów w ęgla w poszczególnych jedn ostkach produkcyjnych.
W przypadku znacznego obniżenia cen węgla kamiennego na rynkach świato
wych i pogorszenia rentowności przedsiębiorstw górniczych (kopalń węgla kam ienne
go) lub gdy wielkość popytu okaże się mniejsza od istniejących zdolności produkcyj
nych będzie konieczne wykonanie dodatkowej analizy funkcjonowania tych podm io
tów oraz określenie wielkości i zakresu likwidacji zdolności produkcyjnych.
b) Dostosowanie zatrudnienia do potrzeb produkcyjnych
Podstawowym założeniem prow adzonego procesu restrukturyzacji zatrudnienia w górnictwie w ęgla kam iennego je s t dostosow anie stanu zatrudnienia w górnictw ie do planowanego poziom u w ydobycia, przy założeniu stopniow ej popraw y w ydajności pracy w sektorze.
Założono, że w latach 2007-2010 zmniejszenie zatrudnienia w zakładach górni
czych będzie następowało w wyniku odejść naturalnych. Zmniejszanie zatrudnienia
będzie przebiegać zgodnie z przyjętą przez spółkę w ęglową długofalową polityką zatrudnieniową.
c) Restrukturyzacja finansowa
Jednym z nadrzędnych działań restrukturyzacyjnych sektora, dającym podwaliny pod restrukturyzację organizacyjną oraz operacyjną jest jeg o oddłużenie przeprowa
dzone głównie w oparciu o przepisy ustawy z dnia 28.11.2003 r. o restrukturyzacji górnictw a...
W latach 2007-2010 nie przewiduje się nowych działań oddłużeniowych.
W tym okresie będą jedynie spłacane przez przedsiębiorstwa górnicze odroczone zobowiązania.
Oczekuje się, że w wyniku realizacji założeń programowych, do 2010 r. nastąpi:
• zbilansowanie podaży węgla z popytem,
• redukcja kosztów wydobycia, co stworzy rynkowe warunki funkcjonowania górnictwa,
• racjonalizacja zatrudnienia i poprawa wydajności pracy,
• ograniczenie szkodliwego oddziaływania na środowisko naturalne.