Rozwiązania organizacyjne i techniczne w procesie restrukturyzacji
4.5. Zmiany modelu kopalń
W latach 1990-2005 nastąpił w Polsce spadek poziomu wydobycia węgla.
Wydobycie w 1990 r. wynosiło 147 434 169 t, natomiast w 2005 r. - 96 986 554 t.
Oznacza to spadek wydobycia o 34% w ciągu 16 lat. W latach 1990-2005 nastąpi!
także znaczny spadek średniego łącznego wydobycia w badanych kopalniach z 452 188 w 1990 r. do 382 656 t/d (bez „Siltechu”) w 2005 r. Systematyczne obniża
nie produkcji węgla kamiennego w tym okresie było rezultatem dostosowania wielko
ści wydobycia do zapotrzebowania.
Dostosowanie poziomu produkcji węgla kamiennego do potrzeb rynku prowadziło do likwidacji nieefektywnych mocy produkcyjnych. Dotyczyło to likwidacji kopalń w' całości oraz likwidacji częściowej, czy też procesu konsolidacji. Zdarzało się, że występująca nadprodukcja węgla wymuszała konieczność skierowania jego znacznej części na eksport. Wydobycie węgla kamiennego w 16-letnim okresie zmian w górnic
twie węgla kamiennego uległo zdecydowanemu obniżeniu. Mimo to zdarzały się lata, w których spadek wydobycia był spowodowany gwałtownym załamaniem się zapotrze
bowania na węgiel kamienny w kraju. Takim był na przykład 1998 r., w którym była ogromna różnica między poziomem zdolności produkcyjnych a możliwością sprzedaży.
W 1990 r. było czynnych 70 kopalń węgla kamiennego, których łączna po
wierzchnia wynosiła 1975 km2. Na koniec 2005 r. funkcjonowały 33 kopalnie czynne, prowadzące wydobycie o łącznej powierzchni obszarów górniczych 1279,7 km'.
Zatem obszar górniczy prowadzenia działalności czynnych kopalń węgla kamiennego zmniejszył się o 695,3 km*, tj. o 35%.
4.5. Zmiany modelu kopalń
4.5.1. Zmiana liczby szybów
W sferze upraszczania modelu kopalń można wyodrębnić następujące przedsię
wzięcia:
• zmniejszanie liczby szybów.
• zmniejszanie liczby poziomów wydobywczych,
• zmniejszanie sumarycznej długości wyrobisk korytarzowych.
Liczba szybów, ich rozmieszczenie oraz funkcje i wyposażenie m uszą zapewniać optymalne zdolności transportowe i wentylacyjne w całym okresie istnienia kopalni.
Liczba szybów i ich parametry wynikają z wielkości powierzchni obszaru górniczego i wydobycia kopalni. Oczywiście wiąże się to z takimi czynnikami, które na etapie projektowania i rozwoju kopalń były przyjmowane jako racjonalne. Należą do nich przede wszystkim:
• głębokość zakładanych poziomów,
• zapotrzebowanie na świeże powietrze,
• zdolność przepustowa dróg wentylacyjnych,
• rodzaje i parametry urządzeń wyciągowych.
Ponieważ okres użytkowania szybów sięga dziesiątków lat, są one niezwykle kosztowne nie tylko w trakcie budowy ale i eksploatacji. Stąd też decyzje dotyczące ich usytuowania, doboru funkcji i zmiany ich parametrów oraz ich likwidacji są niezwykle ważne.
Układ szybowy powinien być dostosowany do:
• warunków naturalnych zalegania złoża,
• długości dróg wentylacyjnych i transportowych,
• możliwości zgłębiania szybów (wykonania podszybia oraz ich częściowej czy całkowitej likwidacji),
• długotrwałej i bezpiecznej eksploatacji,
• warunków powierzchniowych lokalizacji, tj. terenu i rozmieszczenia obiektów powierzchniowych.
W procesie produkcyjnym kopalni jed n ą z wielu funkcji szybów jest ciągnienie urobku. Dlatego do określenia wpływu, jaki na zdolność produkcyjną kopalni wywiera wyciąg szybowy, należy brać pod uwagę urządzenia wydobywcze zarówno te w szy
bach czynnych przy ciągnieniu węgla, jak i te, które nie są czasowo wykorzystywane.
Należy pamiętać o tym, że szyby te, albo m ają połączenie z frontem robót wydobyw
czych, albo takie połączenie można w sposób racjonalny wykonać. Konieczna jest także analiza możliwości regularnego odbierania urobku węglowego na powierzchni. Przy czym przelotowość szybu zależy od jego wydajności godzinowej, od czasu pracy szybu, od współczynnika jednostajności pracy. Natomiast na wydajność godzinową szybu wpływa głębokość szybu, średnia prędkość ruchu naczyń wyciągowych oraz ich rodzaj.
Parametiy te są potrzebne, aby ustalić liczbę wyciągów w ciągu jednostki czasu (godzi
ny), która pozwala na wyznaczenie wydajności godzinowej wyciągu.
Na ogół w praktyce, w kopalniach wydobywających urobek kilkoma szybami z kilku niepołączonych ze sobą podszybi, suma przelotowości nie daje prawdziwej wartości zdolności produkcyjnej kopalni ze względu na szyby. W takim przypadku szyby, podszybia i transport główny tworzą kilka systemów transportowych. Przy projektowaniu zmian w układach szybowych zarówno z uwagi na ich liczbę, funkcje oraz wyposażenie, trzeba pamiętać, że powinny one zapewnić odpowiednie zdolności
transportowe i wentylacyjne kopalni do końca jej istnienia. Zdarza się, że szyb spełniający niezbyt ważną rolę czy to transportową, czy wentylacyjną w jednej kopalni, może być niezwykle przydatny dla sąsiedniej kopalni. Może także być przydatny przy wybieraniu złóż położonych w sąsiedztwie.
W procesie restrukturyzacji kopalń bardzo istotną rolę odgrywa stopień wykorzy
stania środków trwałych, które z jednej strony są nośnikiem kosztów, a z drugiej - mogą przyczyniać się do wzrostu przychodów. Stąd w ramach restrukturyzacji technicznej zachodzi potrzeba likwidacji szybów. Podjęcie decyzji o likwidacji szybów powinno być poprzedzone dokładną analizą czynników lokalizacyjnych i ekonomiczno-produkcyjnych.
Warunki naturalne powierzchni kopalni, sposób zalegania złoża, a także zaszłości eksploatacyjne są w zasadzie niepowtarzalne, stąd ukształtowanie właściwego układu szybów oraz ich parametrów powinno być dokonywane indywidualnie.
Rozmieszczenie szybów na terenie obszaru górniczego w dużym stopniu zależy od kształtu jego powierzchni. W praktyce szyby są lokalizowane centralnie lub peryferyjnie. W przypadku lokalizacji peryferyjnej usytuowanie obejmuje zarówno dłuższe, jak i krótsze boki obszaru górniczego. Uwzględniając zdolności produkcyjne dołu kopalni konieczne jest ustalenie rzeczywistych zdolności szybów ze względu na funkcje transportowe. Należy przy tym uwzględnić rodzaj i liczbę poszczególnych wymogów, biorąc pod uwagę szczegółowe ich charakterystyki techniczno-ruchowe.
Zdolności transportowe szybów muszą zapewnić:
• ciągnienie urobku i skały płonnej,
• opuszczanie materiałów,
• ciągnienie urządzeń i zbędnych materiałów,
• zjazd i wyjazd załogi.
Przepustowość wentylacyjna zespołów szybowych powinna być ustalana z uwzględnieniem przewidywanego zapotrzebowania kopalni na świeże powietrze.
Należy przy tym zwrócić szczególną uwagę na ewentualny wzrost wydzielania się metanu, a także na zalecane prędkości powietrza, wziąwszy pod uwagę liczbę szybów i ich średnice.
Przy projektowaniu zmian w układach szybowych oraz eksploatacji urządzeń transportu pionowego trzeba zwracać uwagę na stronę ekonomiczną. Istnieje kilka mierników oceny techniczno-ekonomicznej urządzeń wyciągowych. Najważniejsze z nich to: koszt ciągnienia jednej tony węgla, zdolność wydobywcza, awaryjność, możliwość wykonywania innych prac poza ciągnieniem urobku, tj. transport ludzi, materiałów itp. W praktyce nie udaje się dla jednego urządzenia uzyskać najkorzyst
niejszych parametrów' ruchu ze względu na wszystkie kryteria ich oceny ekonomicz
nej. Dla poszczególnych typów' urządzeń wyciągów' przyjmuje się, że jedne parametr}' będą korzystniejsze, zaś inne mniej korzystne.
Przy uwzględnieniu kosztu ciągnienia jednej tony węgla, zdolności wydobywczej, czy też awaryjności, to korzystniejsze będzie zastosowanie i modernizacja wyciągów skipowych. Biorąc natomiast pod uwagę możliwości wykonywania innych funkcji poza ciągnieniem urobku, jak na przykład opuszczanie ludzi czy materiałów', to urządzenia wyciągowe klatkowe są niezastąpione.
Projektując zmiany w układach szybowych oraz modernizację urządzeń wycią
gowych musimy zdawać sobie sprawę do czego te zmiany m ają prowadzić i w jakich warunkach ma pracować zmodernizowany układ. Oczywiście, należy pamiętać 0 generalnej zasadzie, że do ciągnienia urobku powinno stosować się urządzenia skipowe, a do jazdy ludzi i transportu materiałów - klatki. Jeśli chodzi o sprawę awaryjności to wiadomo, że większa jest awaryjność wyciągów klatkowych, z powo
du dużej liczby napędów i urządzeń przemysłowych.
W analizie ekonomicznej transportu pionowego jasnym kryterium jest koszt cią
gnienia przy pomocy poszczególnych rodzajów urządzeń transportowych. Do wyzna
czenia kosztu ciągnienia jednej tony węgla szybami, trzeba ustalić koszty robocizny związanej z ciągnieniem, wartość materiałów zużytych do napraw i konserwacji, koszt energii elektrycznej oraz wartość amortyzacji środków trwałych. Zatem koszt ciągnie
nia jednej tony węgla K\, wynosi
„ R + M + E + A K u = --- ,z ł/t
Zr gdzie:
R - roczne koszty robocizny związanej z funkcjonowaniem układu szybowego w ciągu roku, zł/rok;
M — wartość materiałów zużytych w ciągu roku do napraw i konserwacji, zł/rok;
E - wartość energii elektrycznej zużytej w ciągu roku przez urządzenie transpor
towe, zł/rok;
A - roczna wartość amortyzacji środków trwałych przynależnych do danego urządzenia transportowego, zł/rok.
Koszt robocizny dla poszczególnych szybów należy ustalać oddzielnie w zależno
ści od stosowanych rozwiązań technicznych i związanej z tym organizacji prowadze
nia ruchu.
Wartość materiałów zużytych do napraw i konserwacji poszczególnych urządzeń szybowych ustala się na podstawie rejestru materiałów zużytych do napraw i eksploata
cji. Uwzględniając koszt jednostkowy poszczególnych materiałów wyznacza się całkowity koszt materiałów zużytych do napraw i konserwacji urządzeń wyciągowych.
Wartość energii elektrycznej zużytej przez poszczególne szyby i przynależne urządzenia wylicza się jako iloraz ilości zużytych przez poszczególne odbiorniki 1 cenę 1 kWh.
Koszty amortyzacji poszczególnych urządzeń transportowych wyznacza się jako sumę amortyzacji poszczególnych środków trwałych przynależnych do danego szybu.
Oczywiście koszt amortyzacji poszczególnych środków trwałych oblicza się na podstawie ich wartości początkowej i stopy amortyzacji.
Literatura specjalistyczna i przeprowadzane analizy w skazują że:
• najniższy koszt ciągnienia w przypadku transportu pionowego uzyskuje się przy ciągnieniu urobku skipami,
• między kosztem ciągnienia jednej tony a zdolnością wydobywczą, w obszarze transportu pionowego istnieje zależność odwrotnie proporcjonalna, tzn. ze wzro
stem zdolności wydobywczych obniża się koszt ciągnienia,
• korzystne jest koncentrowanie wydobycia na jak najmniejszej liczbie szybów wyposażonych w skipy.
Działania podejmowane w ramach restrukturyzacji technicznej miały znaczący wpływ na zmiany modeli kopalń węgla kamiennego. Ulegały one upraszczaniu, między innymi w wyniku likwidacji wielu szybów, których funkcjonowanie pochła
niało znaczne koszty.
Kształtowanie się liczby szybów w układzie: ogółem, szyby wydobywcze, szyby wentylacyjne przedstawiono na rysunkach 4.27-4.33. Przyjęto, że liczba szybów przed połączeniem, będzie sumą w poszczególnych zakładach górniczych.
[ DBrzeziny DPiekaiy D B ytom ll D B ylo m lll BCentnjm □Bobrek-Cenlqim|
Rys. 4.27. Kształtowanie się liczby szybów w kopalniach grupy bytomskiej w latach 1990-2005
□ H a lem ba □ B ie fc z o w ic e □ P o lska -W ire k D P o k ó j
Rys. 4.28. Kształtowanie się liczby szybów w kopalniach grupy rudzkiej w latach 1990-2005
I
Rys. 4.29. Kształtowanie się liczby szybów w kopalniach grupy gliwickiej w latach 1990-2005
2
Í 23
| □ Katowice-Klcofas B M urcki D Mysłowice □ W esoła D W ie e zo rek D W u je k El Staszic □ Śląsk □ Kazimierz Juliusj
Rys. 4.30. Kształtowanie się liczby szybów w kopalniach Katowickiego Holdingu Węglowego SA w latach 1990-2005
Rys. 4.31. Kształtowanie się liczby szybów w kopalniach grupy nadwiślańskiej w latach 1990-2005
Rys. 4,32. Kształtowanie się liczby szybów w kopalniach grupy rybnickiej w latach 1990-2005
3 3 33 33 3 3 3 3
5 5 5 5 5
31
3 0 3 0 2 9 ?9
■ _ — — 5 5 5 — —
5 5 5 5 5 — b 6 2 5 24 24 24 24 ?4
4 4 4 4 4
5 5 5
5 5 5
5 S 5 5 5
4 4 4 3 3 5
5 5 5 5 5
14 14 14 14 14
3 3 3 3 3 3
12 11 11 11 11
7 5 5 5 5 5
-5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 6 6 6 6
1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 20 0 2 2 0 0 3 2004 2005
□B orynia CjJas-M os □K rupiński g P n ió w ek [^Zofiówka
Rys. 4.33. Kształtowanie się liczby szybów w kopalniach Jastrzębskiej Spółki Węglowej SA w latach 1990-2005
Z danych wynika, że w latach 1990-2005 liczba szybów ogółem w badanej gru
pie kopalń obniżyła się z 313 w 1990 r. do 165 w 2005 r. Różnica wynosiła 148 szybów - oznacza to zmniejszenie ich liczby o 47%. W liczbie zlikwidowanych szybów mieści się:
• 31 szybów wydobywczych,
• 31 szybów wentylacyjnych,
• 86 szybów spełniających inne funkcje.
Liczbaszybówogółom
N a rysunkach 4.34 i 4.35 pokazano kształtowanie się liczby szybów w całej gru
pie 38 badanych kopalń.
Rys. 4.34. Kształtowanie się liczby szybów ogółem w analizowanych wybranych kopalniach węgla kamiennego w latach 1990-2005
Rys. 4.35. Kształtowanie się liczby szybów w analizowanych wybranych kopalniach węgla kamiennego wiatach 1990-2005
Według stanu na koniec 2005 r. w układach szybowych sytuacja przedstawiała się następująco:
a- W bytomskiej grupie kopalń były czynne 2 kopalnie, które miały łącznie 15 szy
bów. W tej liczbie 5 to szyby wydobywcze, natomiast 10 to szyby wentylacyjne.
Największy spadek liczby szybów odnotowano w latach 1997-2001 (rys. 4.27).
b. W grupie rudzkiej 4 kopalnie miały łącznie 18 szybów. W tej liczbie szybów było 6 szybów wydobywczych i 12 szybów wentylacyjnych. Największy spadek liczby szybów nastąpił w latach 1996-2001 (rys. 4.28).
c. W grupie kopalń gliwickich 4 kopalnie miały łącznie 25 szybów,-w tym 11 szybów wydobywczych i 14 wentylacyjnych. Istotny spadek liczby szybów należy odnotować w latach 1997-2004 (rys. 4.29).
d. W kopalniach Katowickiego Holdingu Węglowego było czynnych 7 kopalń, które łącznie miały 37 szybów, z czego 12 to szyby wydobywcze i 20 to szyby wentyla
cyjne. Znaczący spadek liczby szybów należy odnotować w latach 1997-2005 z dość zmiennym natężeniem (rys. 4.30).
e. W 4 kopalniach grupy nadwiślańskiej, były 22 szyby ogółem. Należało do tej grupy 7 szybów wydobywczych i 14 szybów wentylacyjnych. Niewielki spadek liczby szybów można zauważyć w całym badanym okresie, który wyraźnie zdy
namizował się w latach 2003-2005 (rys. 4.31).
f. W 4 kopalniach grupy rybnickiej, były 24 szyby ogółem, w tym 6 szybów wydo
bywczych i 11 szybów wentylacyjnych. Istotny spadek liczby szybów w tej grupie kopalń należy odnotować w latach 1997-2004 (rys. 4.32).
g. W kopalniach Jastrzębskiej Spółki Węglowej SA, w której funkcjonowało 5 kopalń, były łącznie 24 szyby, w tym 5 szybów wydobywczych i 12 szybów wen
tylacyjnych. Znaczący spadek liczby szybów w tej grupie kopalń wystąpił w latach 2000-2001. Niewielkie zmniejszenie liczby szybów nastąpiło w latach
1995 i 1998 (rys. 4.33).
★ * *
Zmniejszanie się liczby szybów w kopalniach węgla kamiennego świadczy o po
zytywnych efektach restrukturyzacji technicznej przeprowadzanej ze zmiennym natężeniem w latach 1990-2005. Zmniejszenie liczby szybów wpłynęło korzystnie na wyniki ekonomiczne produkcji górniczej. M niejsza liczba szybów wpłynęła także korzystnie na poziom kosztów:
• ciągnienia urobku i skały płonnej,
• zjazdu i wyjazdu załogi,
• opuszczania materiałów i urządzeń.
Największa dynamika spadku liczby szybów wystąpiła w latach 1997-2001 (rys.
4.34). Należy stwierdzić, że w 1999 r. jednostkowy koszt wydobycia uległ wyraźnemu obniżeniu po raz pierwszy w całym okresie restrukturyzacji górnictwa węgla kamien
nego. Tendencja wyraźnego obniżania się jednostkowego kosztu wydobycia węgla utrzymała się do 2000 r.
W 2001 r. jednostkowy koszt wydobycia węgla, po dwóch latach znaczącego spadku, wzrósł nominalnie. Jednak w ujęciu realnym pozostał na tym samym pozio
mie. Natomiast w 2002 r. jednostkowy koszt wydobycia ustabilizował się na poziomie z 2001 r.
Realne obniżenie jednostkowego kosztu wydobycia węgla w latach 1998-2002 jest niewątpliwie jednym z efektów realizacji rządowego programu restrukturyzacji.
Jednym ze składników realizacji tego programu w kopalniach było zmniejszenie liczby szybów.
4.5.2. Zmiana liczby poziomów kopalnianych w latach 1990-2005
Ważnym elementem modelu kopalni jako przestrzennego, geometrycznego układu wyrobisk górniczych w obszarze górniczym, jest poziom kopalniany. Jest to składnik pośredni między szybami a wyrobiskami korytarzowymi. Poziom kopalniany to jednostka eksploatacyjna w kopalni podziemnej wydzielona w bryle obszaru górniczego płaszczyznami poziomymi, wyznaczonymi po osi pionowej od zrębu szybu co pewną głębokość, od której nadaje się nazwę poziomowi (Leksykon górniczy 1989).
Dla potrzeb niniejszej publikacji przyjmujemy, że:
Poziom wydobywczy, to poziom, na którym odbywa się wybieranie kopaliny (Leksy
kon górniczy 1989). W kopalniach węgla kamiennego możemy wyróżnić następujące rodzaje poziomów: wydobywczy (wybierkowy - prowadzi się wyłącznie wybieranie), wentylacyjny, transportowy, wyciągowy, rezerwowy', nadawczy, podpoziom.
W celu scharakteryzowania poziomów kopalni w obrębie obszaru górniczego ko
nieczne jest określenie ich:
• liczby,
• głębokości,
• wysokości pionowej.
Dostęp do złóż węgla kamiennego po zgłębieniu szybów powinien być tak wyko
nany, aby zapewniał:
• prowadzenie robót wybierkowych w takim zakresie, aby osiągać planowane wydobycie kopalni,
• minimalną pracochłonność procesów produkcji górniczej,
• bezpieczeństwo prowadzenia ruchu kopalni,
• racjonalne koszty produkcji węgla.
W celu spełnienia tych wymogów powinien być zastosowany racjonalny podział złoża oraz właściwa kolejność wybierania. W praktyce najpowszechniej stosowane rozwiązania struktur udostępnienia muszą być dostosowane do indywidualnych warunków geologiczno-górniczych pokładów' złoża i skał otaczających oraz charakte
rystyki kopalni jako całości zorganizowanej. Zasadniczą przesłanką lokalizacji wyrobisk udostępniających i podstawowych powinny być uwarunkowania techniczne i ekonomiczne. Kryterium to nabrało ogromnego znaczenia z chwilą rozpoczęcia procesu przekształcania gospodarki centralnie planow-anej w kierunku gospodarki rynkowej. Ponieważ poszczególne kopalnie nie były przygotowane do efektywnej ekonomicznie działalności w warunkach gospodarki lynkowej, stąd konieczne było dokonanie wielu zmian. W wyniku dokonanej diagnozy stanu konieczne okazało się podjęcie procesu restruktuiyzacji kopalń.
Ze względu na trudności wynikające z nadprodukcji węgla wystąpiła konieczność zmniejszenia kosztów wydobycia. Podstawowymi kierunkami działań w dziedzinie restrukturyzacji, prowadzącymi do realizacji tego celu są:
• ograniczenie zdolności produkcyjnej,
• optymalne wykorzystanie parku maszynowego,
• racjonalizacja modelu kopalni.
Rozpatrując zdolność produkcyjną podstawowych ogniw technologicznych nale
ży wyodrębnić front eksploatacyjny, transport poziomy, transport pionowy, przeróbkę mechaniczną. Konieczna jest harmonizacja poszczególnych ogniw.
W sferze optymalnego wykorzystania parku maszynowego przeprowadzono takie działania, jak:
• zbycie niewykorzystywanych i nieprzydatnych maszyn i urządzeń oraz ich podzespołów,
• poprawa stopnia wykorzystania podstawowych maszyn i urządzeń,
• poprawa jakości napraw i utrzymanie w ruchu urządzeń energomechanicznych.
W ramach racjonalizacji modelu kopalni ważnym elementem jest racjonalizacja liczby poziomów kopalnianych, w tym także wydobywczych.
Dane dotyczące liczby poziomów kopalnianych ogółem przedstawiono na rysun
kach 4.36a-4.42a, w tym czynnych na rysunkach 4.36b-4.42b.
Na rysunku 4.43 pokazano liczbę poziomów ogółem, w tym czynnych, w całej grupie (38) badanych kopalń. Z danych wynika, że w latach 1990-2005 liczba pozio
mów ogółem w badanej grupie kopalń obniżyła się ze 150 w 1980 r. do 66 w 2005 r., tj. o 84 poziomy. Stanowi to spadek o około 56%. Liczba poziomów czynnych zmniejszyła się w latach 1990-2005 ze 115 do 59.
Dane dotyczące poziomów kopalnianych, w tym czynnych, badanych kopalń i ich grup w okresie 1990-2005 przedstawiają się następująco:
W bytomskiej grupie kopalń w 1990 r. poziomów ogółem było 18,5, a poziomów czynnych - 13,9. W 2005 r. były czynne 2 kopalnie z 9,9 poziomami ogółem i 6,7 poziomami czynnymi. Spadek liczby poziomów wynosił więc odpowiednio - 8,6, tj.
46% (poziomy ogółem) i 7,3, tj. 52% (poziomy czynne).
W rudzkiej grupie kopalń w 1990 r. poziomów ogółem było 19,2, a poziomów czynnych - 16,5. W 2005 r. były czynne 4 kopalnie z 10,6 poziomami ogółem i 7,7 poziomami czynnymi. Spadek liczby poziomów ogółem wynosił 8,6, tj. o 47%, a czynnych 8,8, tj. o 53%.
W gliwickiej grupie kopalń w 1990 r. poziomów ogółem było 15,9, a poziomów czynnych - 11,8. W 2005 r. były czynne 4 kopalnie z 10 poziomami ogółem i 9,1 poziomami czynnymi. Spadek liczby poziomów ogółem wynosił więc 5,9, tj. o 37%, a liczby poziomów czynnych wyniósł 2,7, tj. o 33%
W kopalniach Katowickiego Holdingu Węglowego SA w 1990 r. poziomów ogó
łem było 30,2, a poziomów czynnych - 24,8. W 2005 r. było czynnych 7 kopalń z 15,1 poziomami ogółem i 12,9 poziomami czynnymi. Spadek ten w odniesieniu do poziomów ogółem wynosił 50%, zaś w odniesieniu do poziomów czynnych - 48%.
W kopalniach grupy nadwiślańskiej w 1990 r. poziomów ogółem było 20,2, a po
ziomów czynnych - 14,3. W 2005 r. były czynne 3 kopalnie z 8,9 poziomami ogółem i 7,0 poziomami czynnymi. Spadek liczby poziomów wynosił 56%, natomjast liczba poziomów wydobywczych spadła o 51%.
W kopalniach grupy rybnickiej, w 1990 r. poziomów ogółem było 28,8, a pozio
mów czynnych - 19,1. W 2005 r. były czynne 4 kopalnie z 16,4 poziomami ogółem i 11,7 poziomami czynnymi. Spadek liczby poziomów wynosił 43% (poziomy ogó
łem), 39% (poziomy czynne).
1 9 9 0 1 9 9 1 1 9 9 2 1 9 9 3 1 9 9 4 1 9 9 5 1 9 9 6 1 9 9 7 1 9 9 8 1 9 9 9 2 0 0 0 2 0 0 1 2 0 0 2 2 0 0 3 2 0 0 4 2 0 0 5
... B r z e z in y ... ' - P ie k a r y B y to m II --- B y to m I I I ---C e n t r u m — B o b r e k - C e n tr u m
Rys. 4.36. Kształtowanie się liczby poziomów w kopalniach grupy bytomskiej w latach 1990-2005
1---'~T... I...— '1 --- ... i ... | . | ---1... | ... - 1 - ...| ■ " '|
1 9 9 0 1 9 9 1 1 9 9 2 1 9 9 3 1 9 9 4 1 9 9 5 1 9 9 6 1 9 9 7 1 9 9 8 1 9 9 9 2 0 0 0 2 0 0 1 2 0 0 2 2 0 0 3 2 0 0 4 2 0 0 5
W kopalniach Jastrzębskiej Spółki Węglowej w 1990 r. poziomów ogółem było 18,2, a poziomów czynnych - 14,2. W 2005 r. było czynnych 5 kopalń z 14,4 pozio
mami ogółem i 8,6 poziomami czynnymi, ich liczba zmniejszyła się odpowiednio o 23 i 39%.
LiczbapoziomówwydobywczychLiczbapoziomów ogółem 9
1
---0 ’ I 1 ■ ■ i--- 1--- 1--- 1 1 i---1--- 1 1 " " i " " i — " i— — i ---1 1 1 1... ...
i---1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2 0 0 2 2 0 0 3 2004 2005
--- H alem ba ---B id s zc w lc e --- Polska-W irek --- Pokój
Rys. 4.37. Kształtowanie się liczby poziomów w kopalniach grupy rudzkiej w latach 1990-2005
LiczbapoziomówwydobywczychLiczbapoziomówogółem a)
i
....i---19 9 0 1 991 ....i---1992 ....i---1993 ....i---1994 ....i---1995 ....i---1996 1 997 1 998 1 999 2 0 0 0 2001 20 0 2 2003 20W 20 0 5
--- Bolesław Ś m ia ^ --- Khutów ---Makoszcwy
— — Sośnica S z c zy g łw ic e ---Sośnica-Makoszowy
Rys. 4.38. Kształtowanie się liczby poziomów w kopalniach grupy gliwickiej w latach 1990-2005
LiczbapoziomówwydobywczychLiczbapoziomówogółem a )
Rys. 4.39. Kształtowanie się liczby poziomów w kopalniach Katowickiego Holdingu Węglowego SA wiatach 1990-2005
— ,--- ,--- ,--- ,---,--- ,--- ,--- ,--- ,---1— - i --- 1--- r--- 1---1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2 0 0 0 2001 2 0 0 2 2003 2 0 0 4 2005
19 9 0 1 991 1992 1 993 1 994 1 995 1996 1997 1998 --- Kato wice-Kleofas Murcki ---W esoła --- W ieczorek --- Staszic --- Śląsk
1999 2000 2001 2002 2003 2 0 0 4 2005 ---M js b w ic e
---W ije k
--- Kazim ierz Juliusz
Liczbapoziomo w wydobywczychLiczbapoziomów ogółem a )
--- Brzeszcze --- Janina — .... Piast
— — Silesia --- Ziem ow it --- Brzeszcze-Silesla
Rys. 4.40. Kształtowanie się liczby poziomów w kopalniach grupy nadwiślańskiej w latach 1990-2005
--- -Rydułtowy --- Anna --- Marcel
---Chwalowice J ankowice --- Rydutcwy-An na
Rys. 4.41. Kształtowanie się liczby poziomów w kopalniach grupy rybnickiej w latach 1990-2005
1990 1991 19 9 2 19 9 3 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2 0 0 0 2001 2 0 0 2 2 0 0 3 2 0 0 4 2005
O ... —r —r 1 'i--- 1 ...i — i--- 1---1— — r— — i--- 1 i —«--- 1——- 'i---1990 1991 1992 1 993 1994 1 995 1 995 1997 1998 1999 2000 2001 20 0 2 2 0 0 3 2004 20 0 5 ---B o i y n i a --- las-Mos --- Kiupiński --- Pnićwek —---Zofiów ka
Rys. 4.42. Kształtowanie się liczby poziomów w kopalniach Jastrzębskiej Spółki Węglowej SA w latach 1990-2005
i i i ' i ' ' » i' ' 1 I l i i i i ’I 1 ' "“ T ... ...f'
1 9 9 0 1 991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2 0 0 0 2001 2 0 0 2 2 0 0 3 20 0 4 20 0 5
160,0
140.0
120.0
•o*
.2 E 100.0 N
a
S 80,0
3
60.0
40.0
20.0 180.0
Rys. 4.43. Kształtowanie się liczby poziomów w analizowanych kopalniach węgla kamiennego w latach 1990-2005
* * *
W wyniku podjętych działań w dziedzinie restrukturyzacji technicznej zmniejszy
ła się liczba poziomów kopalnianych ogółem, w tym liczba poziomów wydobyw
czych. Proces ten powinien być realizowany w dalszym ciągu. Zmniejszenie liczby poziomów spowodowało skrócenie sieci wyrobisk korytarzowych. Wpłynęło to niewątpliwie na obniżenie kosztów utrzymania wyrobisk. Każde bowiem wyrobisko czynne to konieczność ponoszenia kosztów jego wyposażenia i utrzymania.
Z działaniami restrukturyzacyjnymi wiąże się także uproszczenie sieci wentyla
cyjnej, a co za tym idzie obniżenie kosztów przewietrzania. Nie bez znaczenia są także zagadnienia dotyczące poprawy bezpieczeństwa prowadzenia ruchu kopalni. Niewąt
pliwie zmniejszenie liczby poziomów wpływa na poprawę stanu bezpieczeństwa pracy.
Zmiany badanych wielkości świadczą o pozytywnych efektach restrukturyzacji technicznej przeprowadzonej w badanym okresie przez kopalnie węgla kamiennego.
Przedstawione zmiany w;pływają pozytywnie nie tylko na wskaźniki ekonomiczne, ale także obniżają poziom wypadkowości.
4.5.3. Zmiana długości wyrobisk korytarzowych
Drążenie i utrzymanie wyrobisk korytarzowych stanowi jeden z ważniejszych czynników w funkcjonowaniu kopalni węgla kamiennego. Znaczący udział kosztów wykonywania robót korytarzowych w kosztach produkcji górniczej wynika z dużej
Drążenie i utrzymanie wyrobisk korytarzowych stanowi jeden z ważniejszych czynników w funkcjonowaniu kopalni węgla kamiennego. Znaczący udział kosztów wykonywania robót korytarzowych w kosztach produkcji górniczej wynika z dużej