Nazwa zajęć
PODSTAWY ORNITOLOGII
Forma zaliczenia Wykład - Zo Ćw. terenowe - Zo
Liczba punktów ECTS 3
Kierunek studiów BIOLOGIA
profil studiów poziom studiów
zajęcia obowiązkowe dla
kierunku
zajęcia do wyboru semestr/y
ogólnoakademicki SDS nie
W zakresie specjalności:
Ekspertyzy przyrodnicze i biomonitoring
II Dyscyplina
Nauki biologiczne Prowadzący zajęcia
Formy zajęć
Liczba godzin Liczba
punktów
Opracowanie zagadnień 10 10
Przygotowanie prezentacji multimedialnych
5 5
Analiza piśmiennictwa 5 9
Ćwiczenia terenowe 15 9 45 51 2
Przygotowanie do ćwiczeń 20 20
Opracowanie zagadnień 15 20
Analiza piśmiennictwa 10 11
Razem 25 15 65 75 3
Metody dydaktyczne
Metoda podająca - wkład informacyjny, metoda aktywizująca – dyskusja dydaktyczna, metoda praktyczna - ćwiczenia terenowe
Wymagania wstępne
Wiedza z zakresu studiów pierwszego stopnia, zoologia ogólna, zoologia systematyczna, ekologia Cele przedmiotu
Zapoznanie się z teorią i praktyką ornitologii. Metody liczenia ptaków. Ochrona prawna ptaków. Zagrożenia i metody ochrony ptaków. Rozpoznawanie gatunków na podstawie cech morfologicznych i śpiewu. Ptaki a inwestycje (wiatraki, linie drogowe, termomodernizacji budynków i inne).
Treści programowe Problematyka wykładów
Anatomia i morfologia ptaków. Budowa układów i przystosowania ptaków do lotu. Sposoby odżywiania się ptaków. Ewolucja i systematyka ptaków świata i Polski. Strategie rozrodcze ptaków. Cechy i przegląd wyższych taksonów ptaków występujących w Polsce: rzędów i rodzin. Cechy diagnostyczne gatunków ptaków z poszczególnych rzędów i rodzin. Przyczyny zmian liczebności gatunków. Gatunki osiadłe i migrujące. Trasy migracji wybranych gatunków. Wybiórczość środowiskowa i zespoły ptaków. Prawo, towarzystwa i organizacje ochrony ptaków. Wady i zalety dokarmiania ptaków. Metody liczenia. Zagrożenia ptaków ze strony działalności człowieka. Elementy biologii i ekologii wybranych gatunków ptaków z poszczególnych rzędów i rodzin. Ptaki jako bioindykatory stanu środowiska
Problematyka ćwiczeń
Przegląd wybranych grup ptaków z praktyczną nauką rozpoznawania na podstawie cech zewnętrznych i śpiewu. Praktyczna nauka rozpoznawania ptaków w różnych środowiskach. Sposoby uczenia się głosów ptaków. Obserwacje terenowe z wykorzystaniem lornetek. Korzystanie z przewodników, atlasów i kluczy do rozpoznawania gatunków. Dlaczego ptaki śpiewają? Terytorializm i konkurencja. Dymorfizm płciowy. Typy budek lęgowych i karmników. Wykorzystanie sprzętu (lornetki, sieci, zasady obrączkowania, suwmiarki) do
159
badań ornitologicznych. Budowa ciała a tryb życia (cechy budowy dzioba, nóg, skrzydeł, upierzenia).
Wycieczka do Lasku Południowego w Słupsku, doliny Słupi w Parku Krajobrazowym „Dolina Słupi”, wybrzeże Bałtyku. Gatunki synantropijne i synurbijne. Zastosowanie metody kartograficznej w badaniu składu gatunkowego zespołu lęgowego. Procedury uzyskiwania zezwoleń na prowadzenie badań
Efekty uczenia się:
Wiedza
W_01 Zna zróżnicowanie gatunkowe i systematykę ptaków
W_02 Potrafi powiązać cechy morfologiczne z biologią i trybem życia poszczególnych gatunków
Umiejętności
U_01 Posługuje się kluczami i atlasami do oznaczania gatunków.
U_02 Operuje podstawowym sprzętem stosowanym w badaniach terenowych
U_03 Samodzielnie i w grupie opisuje i porządkuje obserwacje z prac prowadzonych w terenie.
U_04 Potrafi zdobywać informacje źródeł literaturowych i internetowych
Kompetencje
K_01 Akceptuje potrzebę uczenia się przez całe życie
K_02 Ustala priorytety w rozwiązywaniu problemów w zakresie ochrony zwierząt K_03 Jest odpowiedzialny za
powierzony sprzęt i własną pracę oraz szanuje pracę innych.
Sposób zaliczenia oraz formy i podstawowe kryteria oceny/wymagania egzaminacyjne
A. Sposób zaliczenia Zaliczenie z oceną
B. Sposoby weryfikacji i oceny efektów Wykład:
Zaliczenie kolokwiów (uzyskanie sumarycznie min. 60% punktów)
<60% - 2,0
5. Średnia arytmetyczna ocen z kolokwiów (student musi uzyskać zaliczenie z każdego cząstkowego kolokwium)
6. Samodzielna praca studenta na ćwiczeniach (zaangażowanie w wykonywanie zadań, wyciąganie wniosków, prezentacja wyników)
Średnia z ocen z kolokwiów x 0,70+ ocena za samodzielną pracę studenta x 0,30
Ocena końcowa z przedmiotu:
Ocenę końcową z przedmiotu stanowi średnią ważoną ze składowych form zajęć, dla których wagami są przypisane im liczby punktów ECTS.
Ocena końcowa=(ocena z wykładów x1 + ocena z ćwiczeń x 2)/3 Obecność na wszystkich ćwiczeniach jest obowiązkowa. Do
ćwiczeń studenci przystępują przygotowani. Stopień przygotowania studenta jest sprawdzany w formie kolokwium wejściowego.
Kryteria oceniania
5,0 – znakomita wiedza, umiejętności i kompetencje społeczne - wykazuje znajomość treści kształcenia na poziomie 93%-100%;
4,5 – bardzo dobra wiedza, umiejętności i kompetencje społeczne - wykazuje znajomość treści kształcenia na poziomie 85%-92%;
4,0 – dobra wiedza, umiejętności i kompetencje społeczne - wykazuje znajomość treści kształcenia na poziomie 77%-84%;
3,5 – zadowalająca wiedza, umiejętności i kompetencje społeczne, ale ze znacznymi niedociągnięciami - wykazuje znajomość treści kształcenia na poziomie 69%-76%;
3,0 – zadowalająca wiedza, umiejętności i kompetencje społeczne, ale z licznymi błędami - wykazuje znajomość treści kształcenia na poziomie 60%-68%;
2,0 – niezadowalająca wiedza, umiejętności i kompetencje społeczne - wykazuje znajomość treści kształcenia poniżej 60%.
Kompetencje społeczne (obserwacja studenta podczas pracy w grupach)
5.0 - akceptuje i przyjmuje opinie innych osób, ustosunkowuje się do nich, podejmuje dyskusję, wyciąga poprawne wnioski.
4,5 - akceptuje i przyjmuje opinie innych osób, ustosunkowuje się do nich, podejmuje próbę dyskusji, stara się wyciągnąć poprawne wnioski.
160
4,0 - akceptuje i przyjmuje opinie innych osób, ustosunkowuje się do nich, podejmuje próbę dyskusji, stara się wyciągnąć wnioski, choć nie są one całkowicie poprawne.
3,5 - akceptuje i przyjmuje opinie innych osób, podejmuje próbę ustosunkowania się do nich.
3.0 – akceptuje i przyjmuje opinie innych osób, lecz nie ustosunkowuje się do nich.
2.0 – nie potrafi ustosunkować się do uwag krytycznych, nie przyjmuje i nie akceptuje opinii innych osób.
Matryca efektów uczenia się dla zajęć Numer (symbol)
efektu uczenia się
Odniesienie do efektów uczenia się dla kierunku
W_01 K2A_W08
W_02 K2A_W01, K2A_W02, K2A_W03, K2A_W04, K2A_W05,
K2A_W06
U_01 K2A_U01, K2A_U14
U_02 K2A_U34
U_03 K2A_U34, K2A_U35, K2A_U37
U_04 K2A_U35, K2A_U38
K_01 K2A_K05, K2A_K10
K_02 K2A_K07, K2A_K08, K2A_K09
K_03 K2A_K03, K2A_K09
Wykaz literatury
A. Literatura wymagana do ostatecznego zaliczenia zajęć:
1. Tomiałojć L. Stawarczyk T. 2003. Awifauna Polski - rozmieszczenie, liczebność i zmiany. PTPP „proNatura”, Wrocław.
2. Jonson L. 1998. Ptaki Europy i obszaru śródziemnomorskiego. Muza S.A.
3. Cramp S. (eds.). 1985. Handbook of the Birds of Europe the Middle East and North Africa. Oxford, New York, Oxford University Press.
4. Ferens B., Wojtusiak J.1964. Ornitologia ogólna. PWN, Warszawa.
B. Literatura uzupełniająca
1. Sikora A. Atlas rozmieszczenia ptaków lęgowych Polski 1985-2014.
2. Markowski J., Wojciechowski Z., Janiszewski T. 2001. Vademecum Obserwatora Ptaków. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa-Łódź.
3. Mielczarek P., Cichocki W. 1999. Polskie nazewnictwo ptaków świata. Notatki ornitologiczne t. 40:
zeszyt specjalny
4. Busse P. 1991. Mały słownik zoologiczny: ptaki. Wiedza Powszechna, Warszawa