Jakość życia jest pojęciem wielowymiarowym, stąd też na jego ocenę składa się wiele czynników. Ważną rolę odgrywa poziom bezpieczeństwa, zadowolenie z infrastruktury drogowej, komunikacyjnej, możliwość wypoczynku i rekreacji, zadowolenie z oferty kulturalnej, edukacyjnej oraz jakości usług i stanu środowiska naturalnego. O jakości życia przesądzają również dziedziny mniej związane z bezpośrednią działalnością władz lokalnych, takie jak np. jakość usług medycznych, satysfakcja z pracy zawodowej, czy też posiadane warunki bytowe i materialne.
Wartość średnia wskaźnika ogólnego wyniosła dla miasta Gdańsk 𝑥̅ = 3,69, co należy uznać za wynik pozytywny, w porównaniu do badania z 2014 r. wskaźnik wzrósł o 0,06 pkt. wartości średniej. Miasto jako całość nie jest tworem jednorodnym, w jego obrębie znajdują się obszary znacząco zróżnicowane pod wieloma względami.
Rys. 242. Ogólny wskaźnik jakości życia
Obszary, w których ogólny wskaźnik jakości życia osiągnął najwyższą wartość to dzielnice najlepiej skomunikowane, położone przy głównych szlakach komunikacyjnych. Obszary, na których zarejestrowano najwyższe oceny jakości życia stanowią centrum handlowo-rekreacyjne Gdańska. Na wysoki poziom jakości życia mają wpływ zarówno różnorodność i bogactwo oferty centrów handlowych, kin, instytucji rekreacyjno-rozrywkowych. Z kolei tereny, które położone są w pobliżu brzegu morskiego umożliwiają atrakcyjne spędzanie czasu wolnego, co z pewnością podnosi ich walory pod względem zamieszkiwania.
Nieco inaczej należy spojrzeć na wysoki wynik wskaźnika zarejestrowany w dzielnicach Chełm, Ujeścisko-Łostowice i Jasień. W porównaniu do poprzednich badań w dzielnicach tych odnotowano wzrost wszystkich
151
wskaźników związanych ze środkami oraz powiązaniami komunikacyjnymi. Oddanie do użytku głównych inwestycji odciążających arterie ruchu samochodowego mogą być traktowane przez mieszkańców jako znaczące podniesienie komfortu podróży do innych użytkowanych na co dzień stref miasta.
Dzielnice, których mieszkańcy wystawili najniższe oceny poszczególnym aspektom życia w mieście, charakteryzują się dużym zróżnicowaniem zabudowy; można tam spotkać zarówno domy wolnostojące, jak i wielopiętrową zabudowę typową dla miejskiej substancji mieszkaniowej. Budynki i mieszkania oraz otaczająca je infrastruktura charakteryzują się zróżnicowanym standardem użytkowym. W większości będą to nieruchomości wymagające renowacji. W skali miasta są to tereny sąsiadujące z terenami przemysłowymi i magazynowo-składowymi, stanowiące zaplecze mieszkaniowe osób zatrudnionych dawniej w przemyśle stoczniowym. Dzielnice te charakteryzują się niskim poziomem standardu zasobów mieszkaniowych. W dzielnicach tych dominuje zabudowa komunalna, co również pozostaje w związku z wiekiem dzielnic, a także ze strukturą ludności tam zamieszkującej. Sytuacja ta znajduje odzwierciedlenie w ocenach poszczególnych aspektów jakości życia. Istniejąca infrastruktura drogowa wymaga gruntownych działań naprawczych. Badani nisko ocenili sieć handlowo usługową oraz powiązania komunikacyjne – tereny położone na wschód od centralnych obszarów miasta są gorzej skomunikowane. W dzielnicach tych odnotowano także najniższe w skali miasta oceny poziomu bezpieczeństwa oraz dostępność instytucji ochrony zdrowia.
Brak zrównoważonego rozwoju zaobserwować można także w nowszych dzielnicach zlokalizowanych w zachodniej i części miasta takich, jak np. Osowa, Kokoszki. Na obszarach tych dominuje prywatna forma własności zasobów mieszkaniowych, których standard i obsługa są wysoko oceniane. Mieszkańcy stosunkowo wysoko oceniają swoją sytuację zawodową i warunki materialno-bytowe oraz poczucie bezpieczeństwa. Wysoką ocenę wystawiono także warunkom naturalnym. Jakkolwiek, relatywnie nisko oceniono infrastrukturę miejską taką, jak: jakość i stan dróg, środki i powiązania komunikacyjne oraz sferę infrastruktury sportowo-rekreacyjnej.
Mężczyźni (𝑥̅ = 3,65) niżej niż kobiety (𝑥̅ = 3,72) oceniają jakość życia w Gdańsku. Zarejestrowany wskaźnik pozostaje w liniowym związku z wiekiem badanych. Jego wartość jest najwyższa w grupie najmłodszych badanych (18-24 lata oraz 25-39 lat - 𝑥̅ = 3,79), a najniższą wśród najstarszych badanych, czyli powyżej 60. roku życia (𝑥̅ = 3,58).
Badanie pokazało, że poczucie jakości życia pozostaje w liniowym związku z poziomem wykształcenia.
Im lepiej wykształceni badani, tym ich uśrednione odpowiedzi przyjmowały wyższe wartości.
Uwzględniając zmienną – status zawodowy, zanotowano najwyższy poziom oceny jakości życia w grupie respondentów uczących się, studiujących (𝑥̅ =3,94). Na drugim miejscu znalazły się osoby pracujące na własny rachunek (𝑥̅ = 3,86). Najniżej ocenili jakość życia emeryci i renciści (𝑥̅ =3,60).
Odpowiedzi osób bezrobotnych i niepracujących wskazały na wartość umiarkowanie wysoką i wyższą niż w przypadku emerytów i rencistów (𝑥̅ = 3,74). Uregulowana sytuacja zawodowa – posiadanie pracy, względnie stałych dochodów to istotne warunki formułowania relatywnie wyższych ocen poziomu jakości
152
życia. Jakkolwiek, im wyższy poziom zaspokojenia potrzeb, tym wyższe wymagania i oczekiwania, co z kolei stanowi przesłankę do formułowania niższych ocen istniejącego faktycznie stanu rzeczy.
Najniżej jakość życia oceniają osoby o dochodzie w przeliczeniu na jedną osobę mieszczącym się w przedziale do 501 - 1000 zł (𝑥̅ = 3,59), w grupie badanych o dochodach w przedziale do 500 zł wartość wskaźnika wyniosła (𝑥̅ =3,60). Wśród respondentów, którzy osiągają dochody netto na jedną osobę w gospodarstwie domowym w przedziale 1001 – 2000 zł, wartość średnia wskaźnika ogólnego wyniosła (𝑥̅ =3,69), a w grupie o najwyższych dochodach powyżej 2001 już 𝑥̅ = 3,78. Wysokość uzyskiwanych dochodów jest pozytywnie skorelowana z odnotowanym wskaźnikiem jakości życia - im wyższe zarobki tym lepsza jakość życia.
Rys. 243. Syntetyczne wskaźniki jakości życia (średnia oraz wielkość różnicy w porównaniu do badania z 2014 r.)
Mieszkańcy Gdańska najwyżej ocenili powiązania komunikacyjne, komunikację tramwajową, sieć handlowo-usługową oraz ofertę kulturalną miasta. Na dalszych miejscach znalazły się ocena warunków mieszkaniowych, komunikacja SKM, komunikacja autobusowa oraz przyroda i środowisko naturalne. Wśród najgorzej ocenianych parametrów znalazły się infrastruktura plażowa, ochrona zdrowia, przestrzeń publiczna w okolicy zamieszkania oraz sytuacja finansowa.
Należy zwrócić uwagę na wzrost ocen wszystkich wskaźników w porównaniu do wyników z 2014 roku.
Najwyższy wzrost odnotowano w przypadku komunikacji SKM i PKM o 0,31 pkt. wartości średniej do poziomu 3,98, infrastruktury drogowej (wzrost o 0,27) do poziomu 3,51 wartości średniej, infrastruktury
153
rekracyjno-sportowej (wzrost o 0,23) do poziomu 3,60 oraz satysfakcji zawodowej (wzrost o 0,21) do poziomu 3,70.
Tab. 21. Wskaźniki (ogólny i syntetyczne) jakości życia w poszczególnych dzielnicach (średnia)*
dzielnica wskaźnik ogólny A B C D E F G H I J K L Ł M N O
Wrzeszcz Dolny, Wrzeszcz Górny, Strzyża 3,87 4,63 4,30 3,89 4,36 4,68 3,53 3,48 3,63 4,12 3,72 3,65 3,79 2,94 4,22 3,89 3,30
Przymorze Wielkie, Przymorze Małe, Żabianka
– Jelitkowo 3,85 4,46 4,24 4,14 4,09 4,50 3,72 3,14 3,49 3,89 3,72 4,13 4,13 3,02 4,09 3,61 3,34
Stogi, Przeróbka, Krakowiec – Górki
Zachodnie, Rudniki, Wyspa Sobieszewska 3,31 3,38 3,84 3,83 3,76 3,87 3,12 2,75 2,93 3,52 3,47 3,58 2,83 3,01 3,55 3,59 2,75
I - ocena warunków mieszkaniowych J - poczucie bezpieczeństwa
K - przyroda i środowisko naturalne L - infrastruktura rekreacyjno-sportowa Ł – infrastruktura plażowa
M - oferta kulturalna miasta N - satysfakcja zawodowa
O - przestrzeń publiczna w okolicy miejsca zamieszkania
* Kolor zielony – najwyższa wartość średnia wskaźnika syntetycznego, żółty – umiarkowana, czerwony – najniższa.