Przedstawiona w niniejszym raporcie szczegółowa analiza podstawowych obszarów działalności Miasta Biłgoraja w 2020 roku pozwala na postawienie tezy, że nałożone na naszą wspólnotę samorządową zadania były w tym okresie wykonywane właściwie.
Obowiązujące programy i strategie były realizowane w sposób prawidłowy, oczywiście uwzględniając ograniczenia wynikające ze stanu pandemii Sars-CoV-2, zaś ich postęp i aktualność były stale monitorowane. Również wszystkie uchwały Rady Miasta Biłgoraja, zgodnie z wolą tego organu zostały wykonane.
Rok 2020 był rokiem odmiennym od lat poprzednich z uwagi na pandemię Sars-Cov 2, zarówno w zakresie wydatkowania środków, jak również wykonania dochodów budżetowych.
W związku ze stanem nadzwyczajnym na samorząd „spadło” wiele nowych obowiązków związanych z bezpieczeństwem mieszkańców w czasie jego trwania. Podjęto działania
103 zmierzające do ograniczenia zaciągania „nowych zobowiązań”, wprowadzono bardziej kontrolowany model realizacji wydatków, między innymi zrezygnowano w 2020 roku z realizacji budżetu obywatelskiego, a wszystkie jednostki budżetowe Gminy Miasto Biłgoraj mogły dokonywać wydatków tylko na zadania konieczne i niezbędno do realizowanych przez nie obowiązków na rzecz zaspokajania zbiorowych potrzeb mieszkańców miasta Biłgoraja.
Stan finansów Miasta Biłgoraja na dzień 31.12.2020 roku był dobry, a założone cele rozwoju społeczno – gospodarczego gminy zrealizowane zostały zgodnie z założeniami, o czym świadczą między innymi nagrody i wyróżnienia w niezależnych rankingach samorządowych opartych w głównej mierze na oficjalnych danych raportowanych do Ministerstwa Finansów oraz Głównego Urzędu Statystycznego.
W roku 2020 Gmina Miasto Biłgoraj zajęła I miejsce w rankingu Pisma Samorządu Terytorialnego WSPÓLNOTA podsumowującym wydatki inwestycyjne samorządów w latach 2014 - 2019 w kategorii: miasta powiatowe - tytuł ogólnopolskiego lidera wykorzystania środków z funduszy Unii Europejskiej 2020 oraz II miejsce w kategorii gminy miejskie i wiejskie w ogólnopolskim rankingu gmin i powiatów organizowanych przez Związek Powiatów Polskich - najbardziej rozwojowy samorząd 2019 roku,
Wykonując budżet w 2020 roku organ wykonawczy kierował się nadrzędną zasadą obowiązku zabezpieczenia wystarczających i adekwatnych środków na wykonywanie obligatoryjnych zadań gminy. Jednocześnie bezwzględnie musiał mieć na uwadze konieczność zachowania w przyszłości ustawowych wymogów ograniczających możliwość zadłużania jednostki. Pomijając fakt, że taki obowiązek wynika z przepisów prawa, to ma to szczególne znaczenie w perspektywie zamiaru dalszego ubiegania się o dofinansowanie realizowanych zadań, w szczególności o charakterze inwestycyjnym ze środków zewnętrznych, w tym przede wszystkim z budżetu Unii Europejskiej.
Wydatki budżetowe miasta w 2020 roku zamknęły się kwotą 143 240 742,66 zł (w roku 2019 – 128 067 185,38 zł). Na inwestycje przeznaczono kwotę 29 409 154,58 zł (w roku 2019 – 26 666 611,23 zł), natomiast największą pozycję wydatków przewidziano na cele oświatowe w kwocie 43 812 250,77 zł (w roku 2019 – 39 698 250,84 zł, a w roku 2018 - 35 787 431,01 zł).
Na dzień 31.12.2020 roku zadłużenie budżetu Miasta Biłgoraja z tytułu zaciągniętych pożyczek i kredytów wyniosło 29 087 223 zł i było wyższe od zadłużenia wg stanu na dzień 31.12.2019 roku o 6 777 000 zł, przy czym dokonano „zrolowania” kredytów, kredytem tańszym zaciągniętym w roku 2020. Budżet ogółem w roku 2020 zakończył się deficytem w wysokości 4 407 897,81 zł.
Ponadto budżet nie był obciążony żadnymi poręczeniami, gwarancjami czy też zobowiązaniami wymagalnymi. Nigdy też nie były zaciągane jakiekolwiek zobowiązania w instytucjach potocznie określanych jako „parabanki”.
104 W obszarze projektów inwestycyjnych, przez kilka ostatnich lat działania samorządu ukierunkowane były przede wszystkim na wykonanie zadań o dużej wartości, mających znaczenia dla całego miasta. Oczywiście takie postępowanie determinowane było również możliwościami skorzystania ze wsparcia finansowego ze środków z budżetu Unii Europejskiej.
W roku 2020 Miasto Biłgoraj, na mocy uchwały Nr 102 Rady Ministrów z dnia 23.07.2020 roku w sprawie wsparcia na realizację zadań inwestycyjnych przez jednostki samorządu terytorialnego otrzymało w ramach Rządowego Funduszu Inwestycji Lokalnych (RFIL) wsparcie w wysokości 4 607 799 zł. Miasto Biłgoraj środki te w zakresie inwestycji przeznaczyło na zadania pn.: „Budowa ulic: Królowej Bony Nr 109 586L, Królowej Jadwigi 109 585L i Dąbrówki 109 584L w Biłgoraju” – wydatek poniesiony ze środków RFIL w roku 2020 - 249 113,41 zł (plan – 848 831,50 zł); „Budowa ulic: Parkowej Nr 115 145L, Korczaka 115 141L i Sokołowskiego w Biłgoraju” – w roku 2020 nie wydatkowano na to zadanie żadnych środków, natomiast zaplanowano do poniesienia z RFIL w kolejnym roku kwotę 1 998 972,95 zł;
„Modernizacja skweru położonego pomiędzy ul. 3-go maja a ul. Zamojską” – w roku 2020 nie wydatkowano na to zadanie żadnych środków, natomiast zaplanowano do poniesienia z RFIL w roku 2021 kwotę 300 000 zł; „Odwodnienie części osiedla Ogrody poprzez budowę kanału deszczowego łączącego ul. Cegielnianą z ul. Partyzantów” - w roku 2020 wydatkowano na to zadanie kwotę 556 117,41 zł (plan RFIL – 600 000 zł); „Rewitalizacja Śródmieścia Miasta Biłgoraj” - w roku 2020 wydatkowano na to zadanie kwotę 1 382 402,41 zł (plan RFIL – 1 544 363,38 zł); „Poprawa efektywności energetycznej budynku Urzędu Miasta Biłgoraj” – w roku 2020 wydatkowano na to zadanie kwotę 257 858,42 zł (plan RFIL – 258 000 zł).
Ze środków Rządowego Funduszu Inwestycji Lokalnych w roku 2020 Miasto Biłgoraj wydatkowało na inwestycje ogółem 2 445 491,65 zł, natomiast pozostała kwota zostanie wydatkowana w roku 2021.
Dodać należy ponadto, iż w roku 2020 Gmina Miasto Biłgoraj składała kilka wniosków w kolejnym naborze na wsparcie dla jednostek samorządu terytorialnego w ramach dofinansowania ze środków RFIL, ale wsparcia nie otrzymała. Wnioski złożone zostały na zadania pn.: „Budowa Szkolnego Centrum Sportowego w Biłgoraju” na kwotę 8 236 500 zł; „Budowa boiska przy Szkole Podstawowej Nr 3 w Biłgoraju”, na kwotę 2 255 900 zł; „”Ekologiczny Biłgoraj” na kwotę 5 559 000 zł.
Kolejne zamierzenia inwestycyjne Miasta Biłgoraja ukierunkowane zostaną przede wszystkim na realizację infrastruktury drogowej w osiedlach.
Według aktualnego stanu wiedzy, Miasto Biłgoraj nie będzie miało przeszkód prawnych ani faktycznych w uchwalaniu kolejnych budżetów w latach następnych. Natomiast nadal wielką
105 niewiadomą, w chwili sporządzania niniejszego raportu, jest skala negatywnego wpływu stanu epidemii COVID-19 na sytuację finansową Miasta w przyszłości.
W najbliższym czasie do najważniejszych zadań (obok wspomnianej wyżej infrastruktury drogowej), które z całą pewnością muszą znaleźć się w obszarze zainteresowania władz miasta, należą:
1) dążenie do poprawy stanu środowiska poprzez zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych i innych zanieczyszczeń emitowanych do powietrza, w tym dążenie do jak największego stosowania odnawialnych źródeł energii i systemów ciepłowniczych, a także edukacji mieszkańców w zakresie ochrony środowiska,
2) rozbudowa i modernizacja infrastruktury miejskiej oczyszczalni ścieków, mająca na celu dostosowanie obiektu do aktualnych norm w przedmiotowym zakresie oraz eliminująca dotychczasowe zużycie techniczne i eksploatacyjne urządzeń wynikające przede wszystkim z pracy w „agresywnym” środowisku,
3) podejmowanie aktywnych działań uwzględniających interesy jak największej liczby podmiotów w obszarze gospodarki przestrzennej i planowania, a mianowicie:
– sporządzenie nowego dokumentu Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego miasta Biłgoraja, którego planowane zakończenie (uchwalenie) powinno nastąpić w 2021 roku,
– przystąpienie do zmiany miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego w zakresie wniosków, które nie mogły być pozytywnie rozpatrzone ze względu na ustalenia dotychczasowego Studium oraz zatwierdzenie dwóch zmian planów miejscowych będących w trakcie opracowywania,
4) podejmowanie działań w obszarze szeroko pojętej polityki społecznej, a w szczególności organizowanie usług i pomocy dla stale zwiększającej się liczby osób starszych i potrzebujących wsparcia, promocja i propagowanie zdrowego stylu życia, budowa mieszkań komunalnych i socjalnych, aktywizacja i integracja mieszkańców,
5) optymalizacja wydatków ponoszonych na „miejską oświatę”, biorąc pod uwagę zmniejszającą się liczbę uczniów, jak również zwiększającą się liczbę placówek oświatowych prowadzonych przez inne podmioty niż jednostka samorządu terytorialnego,
6) opracowanie Strategii Rozwoju Miasta Biłgoraja na najbliższe lata,
7) opracowanie Planu Działań Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych dla Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego Miasta Biłgoraja, w skład którego wchodzą: Gmina Miasto Biłgoraj, Gmina Biłgoraj i Gmina Księżpol,
8) przystąpienie do prac nad „Gminnym Programem Rewitalizacji”,
106 9) przystąpienie do prac nad „Miejskim Planem Adaptacji do zmian klimatu”,
10) w przypadku zakwalifikowania się złożonego przez Miasto Biłgoraj w październiku 2020 roku wniosku o dofinansowanie do projektu w ramach „Programu „Rozwój Lokalny”
realizowanego w ramach Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego i Norweskiego Mechanizmu Finansowego 2014 – 2021 – realizacja działań wskazanych w Planie Rozwoju Lokalnego oraz w Planie Rozwoju Instytucjonalnego,
11) aplikowanie o środki z budżetu Unii Europejskiej w nowej perspektywie finansowej 2021 – 2027.
BURMISTRZ MIASTA /-/ Janusz Rosłan