Samorząd Województwa Warmińsko-Mazurskiego zgodnie z zapisami Regionalnego Planu Działań na Rzecz Promocji i Upowszechniania Ekonomii Społecznej w Województwie Warmińsko-Mazurskim kontynuował w 2014 r. działania z lat poprzednich oraz podjął szereg nowych inicjatyw na rzecz rozwoju sektora ekonomii społecznej w województwie. Działania te bazowały na możliwościach finansowania projektów systemowych i konkursowych w ramach Priorytetu VII PO KL 2007-2013, z których chętnie korzystały samorządy lokalne oraz organizacje pozarządowe zapewniające zaplecze infrastrukturalne i merytoryczne dla rozwijających się PES.
Samodzielnie lub we współpracy z lokalnymi partnerami, ROPS zrealizował różnorodne przedsięwzięcia, takie jak diagnoza wybranych podmiotów ES, organizacja Warmińsko-Mazurskich Dni z Ekonomią Społeczną, studia podyplomowe.
Ważna dla rozwoju ekonomii społecznej była aktywność lokalnych samorządów realizowana w głównej mierze poprzez jednostki organizacyjne – OPS-y, PCPR-y i PUP-y. Świadomość w obszarze wspierania PES w wymienionych instytucjach systematycznie rośnie, dzięki czemu ich klienci mogą uzyskać kompleksową informację o zatrudnieniu w sektorze ES oraz o instytucjach wsparcia, a bardzo często również mogą skorzystać ze szkoleń oraz wizyt studyjnych w podmiotach ekonomii społecznej.
Aby ekonomia społeczna mogła się rozwijać, musi być silnie osadzona w społeczności lokalnej. Zrozumienie władz lokalnych jest często podstawą pożądanych zapisów w strategiach rozwiązywania problemów społecznych, rozwoju gospodarczego, programach współpracy, jak również sprzyjającej rozwojowi ekonomii społecznej bieżącej realizacji polityki miasta, gminy czy też powiatu.
W 2014 r. kilka samorządów przy pomocy IPS-ów opracowało powiatowe programy rozwoju ekonomii społecznej,
Dostrzegając potrzebę prowadzenia działań edukacyjnych adresowanych do społeczności lokalnych, Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w 2014 r.
zorganizował konferencję pn. „Ekonomia społeczna w rozwoju lokalnym- doświadczenia krajowe i europejskie” oraz Targi Ekonomii Społecznej, które były okazją do wymiany doświadczeń z przedstawicielami przedsiębiorstw społecznych i organizacji pozarządowych, ale także do poznania oferowanych przez nie produktów. Jednocześnie w całym województwie odbywały się „Drzwi otwarte podmiotów ekonomii społecznej”, podczas których wiele organizacji zapraszało mieszkańców do zapoznania się ze swoją ofertą..
Nie można pominąć kwestii zaangażowania samorządów lokalnych w tworzenie spółdzielni socjalnych osób prawnych. W 2014 r. powstały pierwsze 4 tego typu spółdzielnie, w których założycielem był samorząd gminy: w Janowie, Olsztynku, Działdowie i Miłkach.
Regionalny system wsparcia sektora ekonomii społecznej w ramach Poddziałania 7.2.2 PO KL 2007-2013 w 2014 r. tworzyły 4 OWES-y – wyspecjalizowane instytucje oferujące kompleksowe usługi szkoleniowo-doradcze, promocję oraz wsparcie dla partnerstw na rzecz ES, a także operatorzy środków
finansowych na zakładanie spółdzielni socjalnych. Ponadto swą działalność prowadziło 10 inkubatorów przedsiębiorczości społecznej: 4 działające w ramach OWES oraz 6 samodzielnych inkubatorów w Bartoszycach, Braniewie, Lidzbarku Warmińskim, Ostródzie, Kętrzynie oraz Mrągowie. W 2014 r. OWES-y przygotowywały się do procesu akredytacji.
Analizując system wsparcia ES w województwie warmińsko-mazurskim trzeba przyznać, iż ma on solidne ramy organizacyjne oraz szeroki zakres oddziaływania.
Zapewnia on kompleksową pomoc dla osób tworzących i prowadzących PES poprzez animację, warsztaty tematyczne, doradztwo specjalistyczne, promocję produktów i usług, wsparcie finansowe, a także poprzez inicjowanie partnerstw oraz kreowanie przyjaznego klimatu na rzecz ES w administracji publicznej, w świecie biznesu oraz lokalnych środowiskach.
Podsumowując działania realizowane w ramach RPDES w 2014 r., należy zwrócić uwagę na ich dużą różnorodność, intensywność i wzajemne uzupełnianie się. W każdym obszarze priorytetowym Planu podjęto kilkanaście lub kilkadziesiąt przedsięwzięć, zaś zaplanowane wskaźniki zostały w znacznej mierze osiągnięte.
Dzięki działaniu systemu wsparcia w województwie w 2014 r. powstało aż 27 nowych spółdzielni socjalnych, 3 organizacje pozarządowe prowadzące działalność gospodarczą, a 10 organizacji pozarządowych rozpoczęło odpłatną działalność statutową.
WSKAŹNIKI ODDZIAŁYWANIA PLANU (4.2)
1. Wskaźnik 2: Liczba osób zatrudnionych w przedsiębiorstwach społecznych na podstawie umowy o pracę
WNIOSEK: Brak rzetelnych informacji na temat stopnia realizacji wskaźnika. ROPS dysponuje cząstkowymi danymi dotyczącymi zatrudnienia w PS za 2014 r.
Wskazanie szczegółowych informacji dotyczących województwa warmińsko- mazurskiego w ramach wskaźnika jest bardzo utrudnione, ponieważ nie są dostępne badania ani publikacje w tym zakresie.
REKOMENDACJA: Należy opracować narzędzia monitorujące stan zatrudnienia w PS (liczba członków oraz liczba osób pracujących niebędących członkami spółdzielni socjalnej). Propozycja, aby OWES-y na obszarze swojej działalności zbierały dane odnośnie liczby osób zatrudnionych w przedsiębiorstwach społecznych.
2. Wskaźnik 4: Liczba gmin/powiatów, które określiły możliwość zlecania usług społecznych PES w rocznych lub wieloletnich programach współpracy z organizacjami pozarządowymi
WNIOSEK: Niski stopień osiągnięcia wskaźnika – 28 JST- świadczy o potrzebie wzmocnienia lokalnej współpracy oraz partnerstw formalnych pomiędzy administracją publiczną, podmiotami ekonomii społecznej, zakładających realizację konkretnych celów rozwojowych w obszarze zatrudnienia i integracji społecznej.
REKOMENDACJA: istnieje potrzeba większego niż dotychczas zaangażowania JST w rozwój ekonomii społecznej, w szczególności poprzez przekazywanie większej liczby zadań publicznych na rzecz PES. Propozycja, aby Biuro ds. Współpracy
z Organizacjami Pozarządowymi co roku zbierało informacje z JST odnośnie przyjętych w gminach/powiatach rocznych lub wieloletnich programów współpracy z organizacjami pozarządowymi.
3. Wskaźnik 5: Liczba organizacji pozarządowych, które na skutek wsparcia OWES rozpoczęły działalność gospodarczą
WNIOSEK: W 2014 r. OWES-y oraz IPS-y wsparły zaledwie 3 takie organizacje pozarządowe.
REKOMENDACJA: Należy wspierać działania na rzecz ekonomizacji III sektora.
W Regionalnym Programie Operacyjnym Województwa Warmińsko-Mazurskiego 2014-2020 uwzględniona została możliwość przyznawania dotacji dla organizacji pozarządowych.
REKOMENDACJE OGÓLNE:
1. Potrzeba podjęcia inicjatyw na rzecz samoorganizacji sektora ekonomii społecznej
w postaci sieciowania spółdzielni socjalnych, budowania regionalnych sieci kooperacji PES o charakterze reintegracyjnym;
2. Potrzeba bardziej skutecznej promocji dobrej jakości produktów i usług ekonomii społecznej oraz wsparcia tworzenia i rozpoznawalności silnej marki ES w lokalnych środowiskach, przede wszystkim poprzez:
− targi ekonomii społecznej (współpraca wszystkich OWES-ów i ROPS w tym zakresie)
− wzmocnienie rangi konkursu na najlepszy produkt ekonomii społecznej
„Godni naśladowania”
− rozpowszechnienie informacji o znaku promocyjnym „Zakup prospołeczny” wśród PES i mieszkańców Regionu.
3. Istnieje potrzeba większego niż dotychczas zaangażowania JST w rozwój ekonomii społecznej poprzez szersze wykorzystanie społecznie odpowiedzialnych zamówień publicznych („klauzule społeczne” w PZP).
Samorządy lokalne nie są zorientowane w temacie potencjalnych wykonawców zamówień, co świadczy o potrzebie kontynuowania działań informacyjnych, szkoleń, spotkań w tym zakresie oraz potrzebie ciągłej edukacji władz lokalnych oraz osób zajmujących się zamówieniami publicznymi w danej jednostce samorządu terytorialnego.
4. Należy podjąć kroki do większej promocji zakładania spółdzielni socjalnych przez osoby prawne, by bezpośrednio zaangażować gminy i powiaty w ich tworzenie.
5. Konieczne jest podejmowanie inicjatyw na rzecz wzrostu liczby nowych miejsc pracy w sektorze ES, „przyjaznych” dla osób bezrobotnych i niepełnosprawnych, w szczególności dla młodzieży (w tym absolwentów szkół wyższych) oraz osób w wieku 50+ zamieszkałych na terenach wiejskich.
6. Potrzeba budowania powiązań pomiędzy nauką, biznesem i ekonomią społeczną na poziomie regionalnym w celu nawiązania stałej współpracy w zakresie działań na rzecz rozwoju przedsiębiorczości społecznej.
7. Należy monitorować przyczyny zaprzestania działalności zlikwidowanych oraz niefunkcjonujących spółdzielni socjalnych, które nie podjęły kroków, by je zlikwidować, jak również monitorować sytuację zawodową osób wchodzących w skład w/w spółdzielni.
Jednocześnie należy podkreślić, iż duża różnorodność celów oraz działań RPDES powoduje, iż precyzyjna ocena stopnia wdrażania ekonomii społecznej, jak również ocena skuteczności i efektywności założeń Planu, wykracza poza ramy monitoringu rocznego. Weryfikacja stopnia osiągnięcia celów RPDES powinna być przedmiotem odrębnego badania.