3. Realizacja poszczególnych celów Planu oraz osiągnięte efekty
3.3. Priorytet III. Poprawa efektywności ekonomicznej podmiotów ekonomii społecznej
Efektywność ekonomiczna PES dotyczy różnych czynników wewnętrznych takich jak kondycja finansowa organizacji, atrakcyjność oferty produktów i usług w oczach klientów, skuteczność działań marketingowych, zarządzanie podmiotem. Z tego względu priorytet III RPDES obejmuje szeroką sferę oddziaływań.
Cel szczegółowy 3.1. Stworzenie systemu wsparcia biznesowego dla przedsiębiorstw społecznych.
Działania zrealizowane w 2014 r.:
3.1.1. Zatrudnienie doradców/opiekunów biznesowych w strukturach OWES Z uwagi na kluczową rolę doradców w procesie funkcjonowania PES w aspekcie biznesowym, w konkursach ogłoszonych przez ROPS na tworzenie i prowadzenie OWES w województwie (konkursy nr 1/POKL/7.2.2/2012 oraz 2/POKL/7.2.2/2012) wprowadzono wymóg, aby każdy projekt obejmował doradztwo biznesowe dla podmiotów ekonomii społecznej w zakresie pozyskiwania przez te podmioty zewnętrznych źródeł finansowania.
W 2014 r. OWES-y zatrudniały doradców biznesowych. W zakresie działań OWES w Elblągu doradztwo biznesowe było świadczone przez jednego z doradców biznesowych firmy, która wygrała zapytanie ofertowe. W zależności od specyfiki danej branży do danej spółdzielni oddelegowana była osoba właściwa do świadczenia doradztwa w danym obszarze. OWES w Ełku zapewniał doradztwo specjalistyczne dla PES, w tym spółdzielni socjalnych z zakresu tworzenia biznesplanu, marketingu, zarządzania. OWES Olsztyn zatrudniał 3 doradców, którzy mieli pod opieką średnio 2 spółdzielnie socjalne. Z kolei w nidzickim OWES-ie pracował1 doradca mający pod opieką aż 10 podmiotów.
Należy nadmienić, iż doradców/opiekunów biznesowych zatrudniał również operator dotacji dla spółdzielni socjalnych. Zadaniem doradców była pomoc w efektywnym wykorzystaniu środków finansowych oraz opracowaniu skutecznego biznesplanu:
Działdowska Agencja Rozwoju S. A. -2 doradców, z czego jeden miał pod opieką 6, a drugi 13 spółdzielnio socjalnych);
Stowarzyszenie ESWIP w ramach projektu „Zostań przedsiębiorcą społecznym” -9 doradców biznesowych, z czego 8 miało pod opieką 1-3 nowopowstałych spółdzielni socjalnych, a jeden 7 istniejących podmiotów;
Stowarzyszenie ESWIP w ramach projektu „Poznaj Biznes i Zostań przedsiębiorcą społecznym”-operatotor zatrudniał 11 doradców biznesowych, mających pod opieką przeważnie 1 lub 4 spółdzielnie socjalne.
3.1.2. Identyfikacja nisz rynkowych realnych do zagospodarowania przez podmioty ES
Badanie lokalnych potrzeb społecznych, niezaspokojonych w wystarczającym stopniu przez sektor publiczny i podmioty komercyjne, realizowały OWES-y i IPS-y.
Na podstawie tych działań były tworzone pomysły na biznesplany PES, w szczególności spółdzielni socjalnych.
W latach 2013-2014 Ośrodki Wsparcia Ekonomii Społecznej w ramach swojej działalności prowadziły badania w kierunku identyfikacji branż, usług, towarów, na które istnieje zapotrzebowanie i określenia realnych możliwości prowadzenia działalności w tym zakresie przez przedsiębiorstwa społeczne na terenie województwa warmińsko-mazurskiego.
Przyjęta definicja „niszy rynkowej” w badaniach: Nisza rynkowa jest to nierównowaga między podażą określonych produktów i usług na rynku a popytem na nie ze strony konsumentów. Podmioty ekonomii społecznej mają szczególnie trudne warunki wejścia na rynek. Rzadko kiedy mogą one sobie pozwolić na planowanie strategiczne oraz badania. Wykorzystanie niszy rynkowej jest dobrym sposobem na rozpoczęcie potrzebnej społecznie i dającej możliwości rozwoju działalności. Nisze dają szansę na wstrzelenie się w potrzeby klientów, którzy poszukują określonych produktów czy usług.
W styczniu 2014 r. podczas seminarium informacyjno-badawczego nt.
„Zidentyfikowanie nisz rynkowych szansą dla rozwoju przedsiębiorczości społecznej w powiecie lidzbarskim” przeprowadzono kilka bezpośrednich i indywidualnych rozmów z przedstawicielami JST. Na podstawie przeprowadzonych focusów oraz szerszych badań powstał raport pt. „Nisze rynkowe w obszarze współpracy podmiotów ekonomii społecznej i jednostek samorządu terytorialnego w powiecie lidzbarskim. Podobnie sytuacja wyglądała w powiecie bartoszyckim,
Działania związane z identyfikacją nisz rynkowych podejmowane były również przez IPS w Mrągowie i Kętrzynie. Efektem organizowanych spotkań/
seminariów był opracowany raport odnośnie nisz rynkowych w powiatach mrągowskim i kętrzyńskim,
OWES Ełk przeprowadził 6 badań w postaci analiz wykorzystania nisz rynkowych dla PES w powiecie węgorzewskim, oleckim, giżyckim, ełckim, piskim, gołdapskim.
Podczas spotkań kadr instytucji wspierających ES organizowanych w 2014 r.
przez Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej Urzędu Marszałkowskiego Województwa Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie przy współpracy z OWES i IPS prezentowane były wyniki ww. badań.
3.1.3. Wspierania procesów współpracy przedsiębiorstw społecznych (sieci współpracy, klastry)
Sposobem wsparcia procesów współpracy oraz wymiany doświadczeń pomiędzy PES-ami były prowadzone przez OWES spotkania z przedstawicielami PES, wymiana doświadczeń pomiędzy PES-ami podczas organizowanych konferencji, wsparcie doradcze i organizacyjne w tworzeniu nieformalnych sieci współpracy.
W 2014 r. w województwie warmińsko-mazurskim rozpoczęto proces federalizacji spółdzielni socjalnych. W związku z tym, iż w Polsce brakuje przykładów dobrych praktyk w tym zakresie, opierano się na doświadczeniach europejskich, w tym głównie włoskich. Głównym celem i ideą powstania federacji spółdzielni socjalnych jest inicjowanie i wspieranie współpracy gospodarczo-społecznej pomiędzy jej
członkami oraz inicjowanie współpracy członków Federacji z biznesem, fundacjami, stowarzyszeniami i jednostkami samorządu terytorialnego.
Na terenie powiatu nidzickiego procesem federalizacji spółdzielni socjalnych na wzór rozwiązań włoskich zajmuje się nidzicki OWES prowadzony przez Nidzicką Fundację Rozwoju NIDA w ramach projektu ponadnarodowego (Poddziałanie 7.2.2.
POKL „Wsparcie ekonomii społecznej”) w partnerstwie z Irecoop Umbria Societa Cooperativa – Instituto Regionale Educazione e Studi Cooperativi (Włochy).
Doświadczenia włoskie uczą, że współpraca i rozwój ekonomii społecznej tworzy się na poziomie regionalnym albo wręcz lokalnym. To właśnie partnerstwo na tym poziomie daje rzeczywisty wpływ na samorząd, choćby na wprowadzanie odpowiednich klauzul społecznych w przetargach.
11 grudnia 2014 r. w przedsiębiorstwie społecznym Garncarska Wioska w Kamionce odbyło się spotkanie inicjujące powstanie Warmińsko – Mazurskiej Sieci Przedsiębiorstw Społecznych „Prometeusz”.
Jego celem było formalne podpisanie deklaracji uczestnictwa w Warmińsko – Mazurskiej Sieci Przedsiębiorstw Społecznych „Prometeusz”. Przedmiotowa Sieć została założona, jako platforma współpracy spółdzielni socjalnych, organizacji pozarządowych, spółek prawa handlowego o statucie non profit, działających w sektorze ekonomii społecznej w celu wzmocnienia potencjału przedsiębiorstw społecznych, budowania kapitału społecznego przedsiębiorstw społecznych, realizacji wspólnych inicjatyw oraz reprezentowania członków Sieci.
W ramach Sieci będą funkcjonować następujące grupy tematyczne/branżowe:
turystyka, gastronomia,
usługi komunalne i społeczne, edukacja,
handel i produkcja.
W ramach sieci będą realizowane projekty i produkty sieciowe.
Produkt sieciowy jest uzgodnioną i spójną ofertą gospodarczą oraz ma charakter komercyjny i generuje zyski członkom sieci.
Projekt sieciowy to taki, którego realizacja przyczynia się do realizacji celów Sieci oraz ma charakter non profit i nie generuje zysków jej członków.
Inicjatywy klastrowe w województwie warmińsko-mazurskim. Związek rewizyjny spółdzielni socjalnych.
W III kwartale 2013 r. w ramach projektu „Ośrodek Wsparcia Ekonomii Społecznej w Olsztynie” współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego, realizowanego przez Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Spółdzielczości i Przedsiębiorczości Lokalnej WAMA-COOP w partnerstwie z Miejskim Ośrodkiem Pomocy Społecznej w Olsztynie powstał raport nt. "Wstępna analiza warunków umożliwiających powstawanie inicjatyw klastrowych w obszarze ekonomii społecznej na terenie działania OWES w Olsztynie"17.
Utworzenie Regionalnego Spółdzielczego Związku Rewizyjnego w Olsztynie jest efektem cyklu spotkań, trwających od czerwca 2013 r., dotyczących tworzenia klastra ekonomii społecznej, organizowanych przez olsztyński OWES. 24 września 2014 r.
odbyło się spotkanie założycielskie Regionalnego Spółdzielczego Związku Rewizyjnego w Olsztynie. W skład Związku weszło 18 podmiotów ekonomii
17 Raport dostępny pod adresem: http://www.wamacoop.olsztyn.pl/index.php/materiay-do-pobrania
społecznej z województwa warmińsko-mazurskiego. Regionalny Spółdzielczy Związek Rewizyjny w Olsztynie jest pierwszym formalnym krokiem w budowaniu struktur przyszłego klastra. Obecnie stał się oficjalnie reprezentantem środowiska spółdzielców.
Celem Związku jest udzielanie pomocy i wsparcia zrzeszonym spółdzielniom i organizacjom spółdzielczym w ich działalności statutowej poprzez tworzenie im warunków rozwoju, upowszechnianie idei spółdzielczego gospodarowania, podejmowanie działań mających na celu zapewnienie legalności, gospodarności i rzetelności oraz inspirowanie współdziałania między nimi lub/i z ugrupowaniami o podobnym profilu działalności podmiotów ekonomii społecznej (PES).
Cel szczegółowy 3.2. Wzrost jakości produktów ekonomii społecznej.
Działania zrealizowane w 2014 r.:
3.2.1. Kategoryzacja oraz znakowanie produktów ekonomii społecznej w ramach konkursu „Godni Naśladowania”
Opis działania zawarto w punkcie 2.3.2 raportu.
3.2.2. Badanie potrzeb konsumenta pod kątem poprawy jakości produktów ES Wsparcie procesu identyfikacji potrzeb konsumentów w ramach działań OWES – praca doradców biznesowych, badanie nisz rynkowych do zagospodarowania przez sektor ES.
3.2.3. Wymiana doświadczeń w zakresie jakości produktów i usług, sposobów dystrybucji i promocji (w szczególności poprzez sieciowanie PS, targi ES)
24 kwietnia 2014 r. Województwo Warmińsko- Mazurskie reprezentowane przez jego Zarząd podpisało z Fundacją im. Królowej Polski św. Jadwigi umowę licencyjną i ma prawo nadawania znaku tutejszym przedsiębiorcom społecznym. 16 maja 2014 r. podczas konferencji „Ekonomia społeczna w rozwoju lokalnym- doświadczenia krajowe i europejskie” towarzyszącej „Warmińsko-Mazurskim Dniom z Ekonomią Społeczną” nastąpiło uroczyste przekazanie prawa do przyznawania Znaku Promocyjnego Ekonomii Społecznej „Zakup prospołeczny” Województwu Warmińsko- Mazurskiemu.
Posiadanie Znaku Promocyjnego Ekonomii Społecznej „Zakup Prospołeczny”
wyróżnia wybrane jednostki spośród podmiotów ekonomii społecznej działających na danym terenie. Przyznanie znaku to wynik dbałości o stałe umocnienie rangi i wizerunku podmiotów ekonomii społecznej jako symbolu usług i produktów o najwyższej jakości, wykonanych w połączeniu z wyjątkową dbałością o wykorzystanie potencjału społecznego. Certyfikacja efektywnie wspomaga działania prowadzone przez odznaczone podmioty ekonomii społecznej w zakresie marketingu i public relations.
W III kwartale 2014 r. ruszył nabór wniosków o przyznanie Znaku Promocyjnego „Zakup Prospołeczny”. W 2015 r. odbyło się pierwsze posiedzenie Warmińsko-Mazurskiej Kapituły Certyfikującej.
W dniach 6-8 października 2014 roku pracownicy ROPS uczestniczyli w spotkaniu dyskusyjno-szkoleniowym w ramach projektu pn. Profesjonalizacja
instytucji certyfikujących i wspierających „Zakup prospołeczny” realizowanego przez Fundację im. Królowej Polski św. Jadwigi, które odbyło się w Środzie Wielkopolskiej.
Było to pierwsze spotkanie przedstawicieli wszystkich instytucji certyfikujących i wspierających ideę certyfikacji PES z całej Polski. Jego celem było podzielenie się doświadczeniami związanymi z prowadzeniem certyfikacji przez instytucje certyfikujące z różnych województw oraz wypracowanie zagadnień jakie znajdą się w Podręczniku użytkownika Znaku prospołecznego (know-how).
Cel szczegółowy 3.3. Wzrost kompetencji kadry podmiotów ekonomii społecznej.
Działania zrealizowane w 2014 r.:
3.3.1 Regularne badanie i definiowanie potrzeb oraz określanie kierunków rozwoju zawodowego kadry PES (np. w postaci indywidualnych ścieżek rozwoju)
Standardowa ścieżka wsparcia w ramach OWES dla osób/grup inicjatywnych planujących rozpocząć działalność w sektorze ES rozpoczyna się od spotkania ze specjalistą ds. informacjii promocji, doradcą podstawowym lub animatorem, który przeprowadza wstępną rozmowę weryfikującą pomysł na działalność oraz identyfikującą dalsze potrzeby doradcze i szkoleniowe. Na podstawie badania potrzeb następuje skierowanie na określone formy wsparcia: szkolenia, kursy, doradztwo. Osoby korzystające ze wsparcia specjalistycznego wypełniają ankiety ewaluacyjne, w których oceniają jakość wsparcia, a także wskazują dalsze potrzeby rozwojowe. Na tej podstawie tworzy się plany wsparcia dla danego PES.
3.3.2. Szkolenia, doradztwo, coaching, kształcenie menedżerskie dla kadr PES Działanie w tym obszarze obejmuje przygotowanie liderów oraz grup
inicjatywnych do tworzenia nowych PES, w szczególności spółdzielni socjalnych, jak również wsparcie szkoleniowe i doradcze dla pracowników i działaczy już zarejestrowanych PES. Głównym realizatorem działań edukacyjnych były OWES-y, oferujące różnorodne moduły szkoleniowe dla obu wyżej opisanych grup odbiorców. Dotyczyły one podstaw prawnych dla tworzenia PES, zarządzania wewnątrz organizacji, pozyskiwania zewnętrznych źródeł finansowania, zasad prowadzenia działalności gospodarczej, tworzenia koncepcji biznesowych, rachunkowości, marketingu itp.
Warto wspomnieć, iż wśród tematów szkoleń pojawiły się nowatorskie propozycje takie jak m.in. Szkoła Przedsiębiorczości Społecznej (OWES w Elblągu), Akademia Przedsiębiorczości Społecznej (OWES w Nidzicy), czy Szkoła Liderów Ekonomii Społecznej, Szkoła Zarządzania Przedsiębiorstwem Społecznym, Szkoła dla Organizacji Pozarządowych -wszystkie w ofercie OWES w Olsztynie- który również prowadził ciekawe szkolenia, np „BHP dla osób zarządzających w PES” (OWES w Olsztynie). Z kolei ełcki OWES przygotował pakiet 12 szkoleń dla PES, m.in. o tematyce „Zarządzanie projektem- jak przebrnąć przez papierologię, nie tracąc z oczu celu”,
„Komunikacja w grupie i budowanie zespołu”.
Ścieżkę szkoleniową dla osób bezrobotnych, klientów pomocy społecznej oferowały również KIS-y, CIS-y, OPS-y oraz PCPR-y.
Wskaźniki Priorytetu III. Poprawa efektywności ekonomicznej podmiotów ekonomii społecznej:
Planowane do końca
2015r.
Osiągnięte w 2014 r.
1. liczba doradców/opiekunów biznesowych
zatrudnionych w OWES co najmniej 1
doradca w OWES
co najmniej 1 doradca w
każdym OWES 2. liczba przyznanych rokrocznie znaków dla
produktów ekonomii społecznej
1 znak dla produktu w
danej kategorii
1
Działania na rzecz wzmocnienia potencjału wewnętrznego i zewnętrznego przedsiębiorstw społecznych przewidziane w ramach Priorytetu III RPDES były, w głównej mierze, realizowane przez OWES-y oraz operatora dotacji dla spółdzielni socjalnych jako instytucje wyspecjalizowane w przedmiotowym zakresie. Założone dla priorytetu wskaźniki udało się osiągnąć w 100 %. Należy nadmienić, iż doradcy/opiekunowie biznesowi byli zatrudnieni także przez operatorów dotacji dla spółdzielni socjalnych.