„Kadry decydują o wszystkim” – ta stara radziecka maksyma, obowią-zywała także na północno-wschodnich terenach Polski zajętych przez Ar-mię Czerwoną. Przyjrzyjmy się, w jaki sposób powoływano kadry, kogo kierowano na te ziemie, jakie były umiejętności tych ludzi, jak byli przygo-towani do wypełnienia swych zadań. Czy udało się nowej władzy zbudo-wać sprawne struktury administracji? Kim byli owi – jak to określił Krzysz-tof Jasiewicz – „pierwsi po diable”, ludzie bezpośrednio odpowiedzialni za sowietyzację Białostocczyzny5.
Kadrę obwodu stanowić mieli „sprawdzeni towarzysze” przesyłani po odpowiedniej selekcji ze wschodu. Tak przynajmniej wyobrażali to sobie działacze szczebla centralnego w Mińsku. Ludzie posyłani na zachód w go-rących dniach września 1939 r. oraz w następnych tygodniach mieli stano-wić awangardę proletariatu. Mieli być wzorcem działacza bolszewickiego, osobami godnymi naśladowania. Każdy kandydat do wyjazdu powinien przejść specjalną weryfikację, dokonywaną przez KC KP(b) Białorusi oraz odbyć kilkudniowe szkolenie, co „miało ochronić od przenikania wszelkie-go rodzaju chuligaństwa”6. Niezwykle szybki rozwój sytuacji we wrześniu
5 K. Jasiewicz, Pierwsi po diable. Elity sowieckie w okupowanej Polsce 1939–1941
(Biało-stocczyzna, Nowogródczyzna, Polesie, Wileńszczyzna), Warszawa 2001, rozdział IV, s. 139–206.
6 Spisy osób skierowanych na zachód zawierają informacje, że przeszli oni kontrolę NKWD ze względu na możliwość istnienia kompromitujących materiałów, jednak nie wy-nika z nich, czy fakt takiego przeglądu zaważył na ich ewentualnym wysłaniu, ani kto prze-prowadził sprawdzenie. Zob. Narodowe Archiwum Republiki Białoruś w Mińsku (dalej – NARB), zespół 4, op. 21, t. 1745, k. 2 i nn., Spisy komunistów, komsomolców, pracowni-ków gazet i aktywu ludowych komisariatów skierowanych do pracy na Zachodniej Białorusi
1939 r. oraz decyzja władz centralnych o zbudowaniu na zajętych ziemiach całego aparatu administracyjnego w oparciu o ludzi pochodzących z wschod-nich obwodów Białoruskiej SRR spowodowała, że z tych planów nic nie wyszło. Ocenie centrali poddano jedynie działaczy szczebla obwodowego, zarządów tymczasowych szczebla powiatowego (rejonowego), a także część działaczy partyjnych, których dane spłynęły do Mińska we wrześniu 1939 r. Większość osób wysyłanych później nie przeszła praktycznie żadnej wery-fikacji ani szkoleń, zaś o ich oddelegowaniu zadecydować miały komitety obwodowe i rejonowe, do których z Mińska kierowano stosowne „zapo-trzebowanie”. Decyzję o liczbie osób, które należy oddelegować, podjęto 2 października 1939 r. Listy funkcjonariuszy partyjnych tworzono w ogrom-nym pośpiechu. K. Jasiewicz zauważa, że „na oryginałach dokumentów zachowały się liczne skreślenia nazwisk z adnotacjami, że dany towarzysz przebywa na urlopie lub wyjeździe służbowym”7.
Na miejscu nikt nie chciał pozbywać się najlepszych pracowników, bez których sprawne działanie danego wydziału byłoby utrudnione. Ponieważ jednak ludzi należało dostarczyć lokalne władze przeprowadzały selekcję negatywną, pozbywając się ludzi, z którymi miały kłopoty. Analogicznie postępowały poszczególne ludowe komisariaty. Ludzie nie chcieli wyjeżdżać w nieznane, bez rodzin, na zupełnie obcy teren. Pamiętajmy, że na Białoru-si tuż przed i zaraz po wybuchu wojny prowadzono intensywną kampanię propagandową mającą pokazać Polskę w jak najniekorzystniejszym świe-tle. Podstawą tej propagandy było akcentowanie tragicznych warunków bytowych miejscowej ludności, nędzy i głodu panującego we wschodnich województwach Drugiej RP. Na zajętych przez Armię Czerwoną terenach miało brakować dosłownie wszystkiego. Nic dziwnego, że chętnych do wyjazdu w tak tragiczne warunki brakowało, zaś skierowanie na zachód traktowano jako karę, a nie wyróżnienie. Dopiero przyjazd na miejsce we-ryfikował ten negatywny, propagandowy obraz życia w Polsce. Na efekty takiej polityki kadrowej nie trzeba było długo czekać. Zamiast wysokiej klasy fachowców na Białostocczyźnie znaleźli się ludzie o dość wątpliwej reputa-cji, którzy natychmiast po przybyciu zaczęli korzystać ze swej
uprzywile-poddanych specocenie we wrześniu 1939 r. Kiedy czytamy notatki i raporty władz obwodo-wych oraz obwodoobwodo-wych struktur NKWD o nadużyciach, jakich dopuszczali się przysłani ze wschodu działacze po przyjeździe do obwodu, widać wyraźnie, że wielu z nich miało już różnorakie problemy w poprzednich miejscach pracy, co jednak nie zaważyło na ich oddele-gowaniu. Jest też wysoce prawdopodobne, że lokalni działacze partyjni ze wschodu, zainte-resowani ewentualnym pozbyciem się danej osoby nie byli skłonni ujawniać czegoś, co mo-głoby zaważyć na decyzji władz centralnych. Tym samym wartość „komprmateriałów” była nieco inna.
jowanej sytuacji, wystawiając tymczasowej administracji radzieckiej cał-kowicie zasłużoną, jak najgorszą opinię. „Musimy spojrzeć prawdzie w oczy – mówił we wrześniu 1940 r. na zebraniu sekretarzy komitetów rejono-wych I sekretarz KC KP(b)B P. Ponomarienko – na zachód pojechali chuli-gani i złodzieje. A ludzie na nas patrzą i oceniają”8.
Kolejne etapy tworzenia się struktur władzy na zajętych we wrześniu 1939 r. ziemiach możemy przyjąć za K. Jasiewiczem9. Etap pierwszy, to formowanie się, rozwój i upadek „elit władzy” wywodzących się z ludno-ści miejscowej (milicje robotnicze i chłopskie, bojówki, komitety tymcza-sowe), wykorzystanych do tworzenia lokalnych struktur zanim jeszcze władza radziecka na dobre okrzepła, a następnie stopniowo wypieranych przez napływających coraz szerszym strumieniem wostoczników. Ludzie ci, za zgodą armii i NKWD, stanowili jedną z głównych sił niszczących do-tychczasowe struktury państwa i rozprawiających się z lokalnymi polskimi elitami przedwojennymi. Ponieważ władze nie miały do nich zaufania (NKWD nie było w stanie szybko ich rozpracować i zebrać ewentualnych
komprmateriałów) zostali oni całkowicie odsunięci. Momentem
przełomo-wym pierwszego etapu kształtowania się kadr było pomyślne przeprowa-dzenie głosowania do Zgromadzenia Ludowego Zachodniej Białorusi oraz obrady Zgromadzenia zakończone przyjęciem wszystkich opracowanych w Mińsku i Moskwie uchwał decydujących o dalszym losie tych ziem. Od tej chwili lokalne kadry były powoływane wyłącznie za zgodą i po ich za-twierdzeniu przez wadze centralne w Mińsku z zachowaniem wszelkich zasad doboru nomenklaturowego.
Etap drugi zaczyna się po zakończeniu procesu unifikacji struktur ad-ministracyjnych (podział na obwody i rejony) wraz z wykrystalizowaniem się normalnych struktur partyjnych (komitety KP(b)B), państwowych (ko-mitety wykonawcze) i siłowych (NKWD). Nie zgadzam się z tezą K. Jasie-wicza, który zakończenie tego etapu przesuwa na wiosnę 1940 r. Fakt sta-łego rozrostu aparatu administracyjnego i partyjnego nie może być zasadniczym wyznacznikiem końca okresu formowania się elit. Dla kadr partyjnych, najważniejszych z naszego punktu widzenia, takim momen-tem kończącym proces ich formowania się będą raczej pierwsze wybory z kwietnia 1940 r., które oficjalnie zatwierdziły odgórne mianowania z je-sieni i zimy 1939 r. Ciągłe niedobory kadrowe na wszystkich szczeblach władz lokalnych będą odnotowywane praktycznie do wybuchu wojny nie-miecko-radzieckiej. Czy nowe elity zakończyły się formować wiosną?
Ra-8 NARB, zespół 4, op. 21, t. 1923, k. 2, Stenogram zebrania sekretarzy rajkomów KP(b)B oraz naczelników RO NKWD rejonów pogranicznych BSRR z 19–20 września 1940 r.
czej nie, formowały one się dalej. Zmiany bowiem na stanowiskach w ob-wodach i rejonach trwają nieprzerwanie przez cały omawiany okres. Punk-tem przełomowym w powstawaniu struktur władzy jest natomiast decyzja KC KP(b)B z października 1940 r. powstrzymująca rosnący napływ kadr ze wschodu i postawienie, chociaż bardzo nieśmiałe, na wydwiżeńców, czyli ludność miejscową, bez której dalsze sprawne funkcjonowanie aparatu wła-dzy na szczeblach lokalnych wydawało się coraz mniej realne. Zmiana po-lityki kadrowej połączona jest z ogólną zmianą popo-lityki narodowościowej. Tym, co – moim zdaniem – wyznacza koniec drugiego okresu, są grudnio-we wybory do rad deputowanych, kiedy wyraźnie już widać tendencję do wciągania ludności miejscowej do pracy na najniższych szczeblach władzy. Etap trzeci – to pierwsza połowa 1941 r., kiedy to struktury partyjne i administracyjne w obwodzie niczym nie różnią się już od tych we wschod-nich obwodach BSRR. To okres „kolaboracji” ludności miejscowej coraz silniej wciąganej do różnorodnych masowo powstających struktur admini-stracyjnych. Jednocześnie w tym właśnie czasie dokonywanych jest naj-więcej zmian kadrowych10. Władza podejmuje próbę pozbycia się osób, które nie sprawdziły się w działaniu. Widać też wyraźnie, że lokalna administra-cja czuje się coraz pewniej. Pośrednim dowodem jest narastająca walka z Kościołem i religią, nasilenie działań wymierzonych w rolników indywi-dualnych (walka z kułactwem, administracyjne ograniczanie wielkości gospodarstw), zaostrzenie norm dla robotników. Coraz sprawniej działają lokalne sądy i organa bezpieczeństwa. Coraz lepiej idzie rozpracowywanie zbrojnego podziemia, choć na tym polu nadal nie można mówić o wyraź-nej przewadze NKWD i NKGB. Wraz z deportacją czerwcową 1941 r. za-kończył się też pierwszy etap oczyszczania obwodu z ludności niepewnej politycznie. Wszystko to załamuje się z chwilą niemieckiego ataku na ZSRR. Nie zgadzam się jednak z tezą K. Jasiewicza, że w czerwcu 1941 r. mamy do czynienia z masowym porzucaniem stanowisk i paniczną ucieczką kadr (chyba, że chodzi mu o lokalne kadry najniższego szczebla w pierwszych dniach wojny). Kiedy przejrzymy materiały KC oraz wspomnienia z tamtego okresu zauważymy, że większość działaczy szczebla obwodowego oraz wielu szczebla rejonowego wycofało się w sposób w miarę zorganizowany wraz z oddziałami radzieckimi na wschód i zostało wykorzystanych w 1943 r. do odtwarzania kadr obwodowych i rejonowych. Ludzie ci mieli powrócić na Białostocczyznę wraz z Armią Czerwoną, aby przywrócić na terenie ob-wodu administrację radziecką. Część z nich została tam wysłana już latem i jesienią 1943 r. wraz z oddziałami partyzanckimi mającymi rozpracować
10 Maj i czerwiec 1941 r. to czas głębokich przetasowań na wszystkich szczeblach wła-dzy partyjnej, z komitetem obwodowym włącznie.
teren i przystąpić do zdecydowanej walki z polskim i białoruskim podzie-miem niepodległościowym oraz sprawnie działającymi strukturami polskiego państwa podziemnego.
Oficjalne powołanie Biur Organizacyjnych oraz zatwierdzenie ich skła-dów odbyło się na posiedzeniu Biura KC KP(b) Białorusi 19 listopada 1939 r. Zatwierdzono wówczas struktury i skład Orgbiura KP(b)B obwodów Za-chodniej Białorusi. Do pierwszej grupy zaszeregowania (liczby etatów na jednostkę organizacyjną) zaliczono Biuro Organizacyjne obwodu białostoc-kiego. W drugiej grupie znalazły się biura organizacyjne powiatów: biel-skiego, augustowbiel-skiego, mazowieckiego, łomżyńbiel-skiego, grajewskiego i biało-stockiego. W trzeciej biuro w powiecie sokólskim. Oznaczało to w praktyce, że obwodowe Orgbiuro posiadało 4 sekretarzy, 2 zastępców, 15 pracowni-ków w wydziale kadr, 12 w wydziale propagandy i agitacji, 11 w wydziale organizacyjno-instruktorskim, 6 w wydziale rolnym, 2 w wydziale wojen-nym, 8 w wydziale ds. przemysłu, 3 w wydziale transportu drogowego, 2 w sektorze specjalnym oraz 2 w sektorze finansowym. W sumie w biu-rze stworzono 67 etatów administracyjnych oraz 14 dla obsługi technicz-nej11. Przynależność biur rejonowych i miejskich do 1, 2 i 3 kategorii przekładała się na liczbę etatów w poszczególnych wydziałach. Pierwsza kategoria miała wszystkie wydziały, druga i trzecia nie miały wydziału ds. przemysłu. W biurach pierwszej kategorii stworzono 23 etaty administra-cyjne oraz 7 technicznych, w biurach drugiej kategorii odpowiednio 18 i 6, w biurach trzeciej kategorii 17 i 512.
Zmiany te stopniowo przybliżały model władzy na okupowanej Biało-stocczyźnie do obowiązującego na terenie całej BSRR. Skład białostockie-go obwodowebiałostockie-go Orgbiura przedstawiał się następująco: Semen Stiepano-wicz Igajew – I sekretarz; Samuel SiemionoStiepano-wicz Kostiuk – II sekretarz; Piotr Siergiejewicz Spasow – sekretarz ds. kadr; Gawrił Iwanowicz Siemionow – sekretarz ds. propagandy; Siergiej Iwanowicz Malcew – przewodniczący Zarządu Tymczasowego Obwodu Białostockiego; Piotr Andriejewicz Gład-kow – naczelnik Obwodowego Zarządu NKWD; Hirsz Mowszejewicz Gierszman – sekretarz Orgbiura KC KP(b)B w Białymstoku13. Ponieważ Biura Organizacyjne były strukturami czysto partyjnymi, zaś ich obsada – jako nomenklaturowa – znajdowała się w gestii KC, stały się najważniej-szymi instytucjami administracji radzieckiej na terenach okupowanych.
11 NARB, zespół 4, op. 3, t. 842, k. 100–101, Załącznik do postanowienia KC KP(b)B z 19 listopada 1939 r. o etatach Orgbiura KC KP(b)B obwodów Zachodniej Białorusi.
12 Ibidem, k. 103–104, Załącznik do postanowienia KC KP(b)B z 19 listopada 1939 r. o eta-tach Orgbiura KC KP(b)B w miaseta-tach i powiaeta-tach Zachodniej Białorusi.
Jednocześnie były zalążkiem przyszłych obwodowych, miejskich i rejono-wych struktur KP(b)B.
Na kolejnym posiedzeniu Biura KC KP(b)B 20 listopada 1939 r. zatwier-dzono składy powiatowych (ukomów) i miejskich (gorkomów) Biur Orga-nizacyjnych KP(b)B w obwodzie białostockim. W skład Biura Organiza-cyjnego Komitetu Miejskiego weszli: Hrisz Mowszejewicz Gierszman – I sekretarz Gorkomu KP(b)B; Jakow Siemienowicz Osipkow – II se-kretarz; Iwan Stiepanowoicz Nowikow – III sese-kretarz; Pawieł Jakowlewicz Sienkiewicz – przewodniczący Gorispołkomu14; Piotr Piotrowicz Zubowicz-Czugajew – naczelnik Miejskiego Zarządu NKWD; Siergiej Siergiejewicz Raćko – sekretarz Komitetu Miejskiego LKZMB (Komsomołu). W skład Biura Białostockiego Komitetu Powiatowego: Fiodor Wasiljewicz Glebow – I sekretarz; Borys Ajzikowicz Margolin – II sekretarz; Timofiej Maka-rowicz Remienczik – III sekretarz; Pawieł Aleksiejewicz Dorowko – prze-wodniczący Powiatowego Komitet Wykonawczego (Uispołkomu); Sier-giej Sawwicz Bielczenko – zastępca naczelnika Obwodowego Zarządu NKWD15; Fiodor Zacharowicz Gajszunow – sekretarz powiatowego komi-tetu Komsomołu16.
W komitecie mazowieckim znaleźli się: Aleksandr Uljanowicz Bogucki – I sekretarz, Ignatij Iwanowicz Rusakow – II sekretarz, Filip Jakowlewicz Sofijczenko – III sekretarz, Siemien Kondratjewicz Tołkaczew – przewod-niczący Uispołkomu, Iwan Andriejewicz Winogradow – naczelnik powia-towego UNKWD, Witold Josifowicz Niemirko – redaktor powiatowej gazety.
W komitecie grajewskim: Aleksandr Anufrejewicz Kilbin – I sekretarz, Wasilij Płatonowicz Płatonow – II sekretarz, Łuka Korniejewicz Markowskij – III sekretarz, Afanasij Andrejewicz Szerszniew – przewodniczący Uispoł-komu, Dmitrij Fiedorowicz Rosmakow – naczelnik powiatowego UNKWD. W komitecie sokólskim: Piotr Kiryłłowicz Kaziłowka – I sekretarz, Ni-kita Prochowicz Gonczarow – II sekretarz, Maks Jakowlewicz Aksielrod – III sekretarz, Nikołaj Iwanowicz Gribojedow – przewodniczący Uispoł-komu, Nikołaj Grigoriewicz Gusiew – naczelnik powiatowego UNKWD, Konstanty Samujłowicz Łazarczuk – redaktor powiatowej gazety.
Komitet łomżyński tworzyli: Aleksandr Iwanowicz Anisimow – I sekre-tarz, Matwiej Grigoriewicz Jermolicki – II sekresekre-tarz, Fiodor Ananowicz Puszkow – III sekretarz, Wasilij Fomicz Daniłow – przewodniczący
Uispoł-14 Miejski Komitet Wykonawczy Rady Delegatów Ludu Pracującego Miast i Wsi. 15 27 września 1940 r. został mianowany naczelnikiem Obwodowego UNKWD. 16 NARB, zespół 4, op. 3, t. 842, k. 34–41, Protokół z posiedzenia Biura KC KP(b)B z 20 li-stopada 1939 r.
komu, Michaił Nikołajewicz Dimitriejew – naczelnik powiatowego UNKWD, Jewgienij Pawłowicz Krestnikow – redaktor powiatowej gazety. W skład komitetu bielskiego weszli: Dmitrij Stepanowicz Mowczanski – I sekretarz, Wasilij Fomicz Michejczyk – II sekretarz, Pawieł Sylwestro-wicz Łogicz – III sekretarz, Iwan WikentjeSylwestro-wicz Rożnowski – przewodni-czący Uispołkomu, Dmitrij Iwanowicz Manuiłow – naczelnik powiatowe-go UNKD, Nison Aronowicz Lewin – redaktor powiatowej gazety.
W skład komitetu augustowskiego: Nikołaj Jefremowicz Awchimowicz – I sekretarz, Aleksandr Michajłowicz Bielenczyk – II sekretarz, Wasilij Maksimowicz Diemientjew – III sekretarz, Aleksandr Kuźmicz Ryksza – przewodniczący Uispołkomu, Dmitrij Mitrofanowicz Żadowski – naczel-nik powiatowego UNKWD17.
Wszyscy ci ludzie pochodzili ze wschodu i do pracy w obwodzie zostali oddelegowani służbowo. Nie byli tym faktem zachwyceni, choć wielu z nich liczyło gdzieś „w głębi serca” na możliwość przyspieszonego awansu. Wśród przyjezdnych dominowali Białorusini i Rosjanie. Sporo też było przedsta-wicieli innych narodowości tworzących ZSRR, zwłaszcza Żydów. Nie było praktycznie Polaków, których kierowano głównie do wykonywania mało znaczących zawodów i powierzano najniższe stanowiska. Rosjanie prze-ważali wśród I sekretarzy oraz naczelników NKWD. Z ankiet osobowych wynika, że nie byli to ludzie wybitni, w większości z wykształceniem śred-nim lub podstawowym, ze stosunkowo niewielkim stażem partyjnym.
29 listopada 1939 r., na kolejnym posiedzeniu Biura KC KP(b) Białorusi została przyjęta uchwała o zorganizowaniu obwodów białostockiego, brze-skiego, pińbrze-skiego, baranowickiego i wilejskiego w składzie BSRR. Wraz z nią przyjęto uchwałę o składzie osobowym nowych władz obwodowych. Była to jedynie formalność i praktycznie oznaczała przemianowanie dotychcza-sowych biur organizacyjnych na komitety obwodowe. Biuro Komitetu Ob-wodowego KP(b)B tworzyło osiem osób: Semen Stiepanowicz Igajew – I se-kretarz; Samuel Siemionowicz Kostiuk – II sese-kretarz; Piotr Siergiejewicz Spasow – sekretarz ds. kadr; Gawrił Iwanowicz Siemionow – sekretarz ds. propagandy; Siergiej Iwanowicz Malcew – przewodniczący Obwodowego Komitetu Wykonawczego; Piotr Andriejewicz Gładkow – naczelnik Obwo-dowego Zarządu NKWD; Hrisz Mowszejewicz Gierszman – sekretarz Ko-mitetu Miejskiego KP(b)B; Władimir Jefimowicz Pieczurenko – sekretarz Komitetu Obwodowego Komsomołu.
Jednocześnie zatwierdzono komisaryczne władze Obwodowego Ko-mitetu Wykonawczego Rad Delegatów Ludu Pracującego (Obispołkom)
17 PAOSOG, zespół 6195, op. 1, t. 836, s. 12–14, Składy Komitetów Powiatowych KP(b)B wg stanu na grudzień 1939 r.
w składzie: Siergiej Iwanowicz Malcew – przewodniczący; Semen Stie-panowicz Igajew – I sekretarz Obkomu; Samuel Siemionowicz Kostiuk – II sekretarz Obkomu; Piotr Andrejewicz Gładkow – naczelnik Obwodo-wego Zarządu NKWD; Pawieł Jakowlewicz Sienkiewicz – przewodniczący Miejskiego Komitetu Wykonawczego (Gorispołkomu); Mikołaj Andrejewicz Niszczyk – kierownik Wydziału Rolnictwa; Iwan I. Jankowski – kierow-nik Wydziału Finansowego; Siergiej Josifowicz Prytyckij – zastępca prze-wodniczącego; Maria Iwanowna Diaczuk – członek, robotnica z fabryki „Edelmana”18.
Kolejnym etapem formowania się nowych władz było powołanie komi-tetów miejskich (gorkomów) i rejonowych (rajkomów) partii oraz miej-skich (gorispołkomów) i rejonowych (rajispołkomów) komitetów wyko-nawczych. Od samego początku proces ten natrafiał na ogromne trudności. Na posiedzeniu Biura KC 3 stycznia 1940 r. poświęconemu powołaniu re-jonów19 oraz władz szczebla rejonowego zwracano uwagę na braki kadro-we oraz niski poziom przygotowania sprowadzanych ze wschodu ludzi. Po-stanowiono zorganizować dla wysyłanych na zachód działaczy specjalne kursy, na których mieli poznać czekające ich zadania oraz specyfikę regio-nu, w jakim przyjdzie im działać. Na miejscu należało – zdaniem centrali – przesunąć niezwłocznie część II sekretarzy na stanowiska pierwszych lub też awansować na nie dotychczasowych sekretarzy komitetów powia-towych. W czasie narady zatwierdzono także strukturę biur rajkomów: 3 sekretarzy, przewodniczący rajispołkomu oraz naczelnik rejonowego UNKWD. Lokalne rajispołkomy miały się składać z 6–7 osób: przewodni-czącego rajispołkomu, I sekretarza rajkomu, naczelnika rejonowego UNKWD oraz dwóch kierowników wydziałów. Aby uzupełnić niedobór kadr należało wciągnąć w skład komitetów osoby bezpartyjne, kandyda-tów do partii, ludzi kierujących lokalnymi gazetami, pograniczników (do-wódcę, politruka itp.)20.
W skład Białostockiego Komitetu Miejskiego KP(b)B wszedł: Semen S. Igajew – I sekretarz, Hirsz M. Gierszman – II sekretarz, Adriej S. Sier-giejew – III sekretarz, Iwan S. Nowikow – sekretarz KM KP(b)B, Pawieł J. Sienkiewicz – przewodniczący Gorispołkomu, Siergiej P. Byławczenko – naczelnik miejskiego UNKWD. W skład Komitetu Rejonowego KP(b)B: Michaił J. Antipienko – I sekretarz, Timofiej M. Remienczik – II sekretarz,
18 NARB, zespół 4, op. 3, t. 848, k. 3–4, Protokół z posiedzenia Biura KC KP(b)B z 29
li-stopada 1939 r.
19 Uchwała o likwidacji powiatów zapadła w KC WKP(b) 7 stycznia 1940 r.
20 NARB, zespół 4, op. 3, t. 876, k. 50–56, Stenogram posiedzenia Biura KC KP(b)B z 3 stycznia 1940 r.
Aleksiej I. Dołgij – III sekretarz, Aleksandr F. Okulicz – przewodniczący Rajispołkomu oraz Siemien M. Korolew – naczelnik rejonowego UNKWD21. 10 stycznia Biuro KC po raz kolejny zajmowało się kwestiami obsady kadrowej na terenie Zachodniej Białorusi. Jak wynikało z wystąpienia Po-nomarienki, po powołaniu rejonów zostały obsadzone stanowiska I i II se-kretarzy partii. Brakowało natomiast czternastu III sese-kretarzy. Należało też – jego zdaniem – w wyjątkowych sytuacjach, kiedy zabraknie odpowied-nich ludzi, w skład biur komitetów rejonowych powoływać sekretarzy ko-mitetów rejonowych Komsomołu oraz redaktorów lokalnych gazet. W skład władz rajispołkomu – zdaniem Ponomarienki – powinno wchodzić siedem osób. Poza wymienianymi już wcześniej: przewodniczącym rajispołkomu, sekretarzem rajkomu i naczelnikiem rejonowego UNKWD – kierownik re-jonowego wydziału rolnego, kierownik rere-jonowego wydziału oświaty lu-dowej , kierownik rejonowego wydziału finansów oraz sekretarz komitetu rejonowego Komsomołu. Największy kłopot pojawił się w wypadku NKWD, gdyż bardzo wielu naczelników nie było jeszcze zatwierdzonych, ale „tych, którym ufamy, trzeba wciągnąć do pracy”. Aby jak najszybciej nowo po-wołani ludzie mogli przystąpić do działania, władze w Mińsku po raz ko-lejny drastycznie ograniczyły czas ich szkolenia – z 25 do 5 dni, w tym po jednym dniu na spotkania z sekretarzem KC KP(b)B P. Ponomarienką i lu-dowym komisarzem spraw wewnętrznych BSRR Ł. Canawą, którzy mieli im naświetlić problemy, z jakimi spotkają się na miejscu22.
Proces tworzenia lokalnych struktur władzy zakończyła uchwała Biura KC KP(b)B z 29 stycznia 1940 r. o organizacji rad wiejskich (sielsowie-tów) w rejonach zachodnich obwodów BSRR. Polecała ona powołać ko-misaryczne rady wiejskie liczące 5–7 osób oraz rady miejskie liczące 7–9 osób w „osadach o charakterze miejskim” i „miasteczkach o znaczeniu rejonowym”23.
Najważniejsi działacze partyjni obwodu i rejonu obligatoryjnie wcho-dzili w skład komitetu wykonawczego – instytucji całkowicie partii podle-głej. Było to oczywiste, gdyż to partia pełniła w ZSRR rolę kierowniczą, wykorzystując do tego rozbudowane struktury centralne, republikańskie, obwodowe, miejskie i rejonowe. Zgodnie z opracowanymi przez Michała
21 Ibidem, t. 879, s. 27–30, Skład Rajkomów i Gorkomów KP(b)B zachodnich obwodów BSRR (załącznik do postanowienia Biura KP(b)B „O organizacji grokomów KP(b)B w mia-stach, rajkomów KP(b)B i rajispołkomów w nowo utworzonych rejonach Baranowickiego,