von der Zeit des Ersten Weltkriegs (um die Schriften
von A. Grzymała-Siedlecki, B. Chrzanowski und Priester Kamil Kantak)
Zusammenfassung: Im polnischen Schrifttum der Jahre 1914 bis 1918 fiel der Akzent dem Weltkrieg gegenüber auf das Darstellen dieser Zeiten als Berechnung mit dem Ersten Weltkrieg sowohl in den Prosawerken als auch in der Poesie, die damalige patriotische Stimmungen ausdrücken und von den Verbindungen mit der nationalen Tradition zeugen sollte.
Daneben erschienen die Formen, die das zivile Überleben des Krieges im publizistischen Werk zeigten. Dieser Vorgang wurde in der hier angebrach-ten Bearbeitung verwendet. Die Skizze von Adam Grzymała-Siedlecki öffnet die Möglichkeiten, sie als ein Lexikon-Stichwort zu betrachten, in dem man das Vergangenheitsbild der Nation im langen historischen Zyklus von den Kasimir des Großen-Zeiten bis zur Schwelle für die Wiedergewinnung der Unabhängigkeit Polens gegen 1918 förderte.
Das Buch Von der Seeküste und über die Seeküste kann als die Begrüßung der wiederbefreiten Heimat abgelesen werden. Da werden sowohl die Gewin-nung in Gestalt der Schönheit des Kaschuben-Ufers dargestellt, als auch die Begründung des Hinweisens an das Gedenken von allen geschichtlichen Andenken, die von der Verbindung der pommerschen Heimat mit Polen zeugten.
Das Buch von Priester Kamil Kantak sollte in der schriftstellerischen Voraussetzung historische Erinnerung vorführen, aber angesichts des Zusammenkommens der Zeit von der Wiedergewinnung der Freiheit mit den Kriegszeiten sollte es mehr auf die Werte hinweisen, die den laufenden sozialen Bedürfnissen des Landes gedient haben.
Schlüsselworte: das Heimat, der Patriotismus, das Pommern, die polni-sche Schriftstellers, die Germanisierung, der I Weltkrieg
49 Jerzy Konieczny
Bibliografia:
Źródła
Siedlecki-Grzymała A., hasło-szkic:
Siła cywilizacyjna Polski. Sztuka –literatura-wiedza humanistyczna. Zbiory E. Piltza.
Z Biblioteki Ordynacji Krasińskich. Biblioteka Narodowa w Warszawie, sygn. IV 8362.
Chrzanowski Bernard, Na kaszubskim brzegu –przewodnik z mapą. Poznań 1910.
Chrzanowski Bernard, Z wybrzeża i o wybrzeżu. Nakładem Ostoi Spółki Wydawniczej. Poznań 1917.
Ks. Kantak Kamil, In memoriam czasu wojny MCMXIV-MCMXVIII. Towa-rzystwo Wydawnicze Pomorskie T. Akc. „Dziennik Gdański”, Gdańsk [1921].
Ks. Kantak Kamil, Idee religijne w naszej literaturze polskiej. Poznań 1918.
Ks. Kantak Kamil, Hierarchia duchów polskich, „Świat Słowiański” 5 (1909) nr 52, s. 215-228.
Ks. Kantak Kamil, Postaci w dziełach Słowackiego z ostatniego okresu ( po roku 42), [w:] Literatura i sztuka. Dodatek do „Dziennika Poznańskiego”, niedziela 27 czerwca 1909, nr 13.
Ks. Kantak Kamil, Słowacki i Pomorze, „Gryf” R. 2: 1910, k. 8, s. 230.
Ks. Kantak Kamil, Mesjanizm, „Praca”. R. 14: 1910 .
Ks. Kantak Kamil, Monsalwat, [w:] „Dziennik Poznański” 1859-1909. Książka Jubileuszowa, Poznań 1909.
Ks. Kantak Kamil, Obowiązki społeczne i narodowe, Poznań 1908.
Ks. Kantak Kamil, Państwo –naród-jednostka, wyd. 2, Poznań 1911.
Literatura
Bednarek A., Hasło: Kamil Kantak, ks. [w:] Encyklopedia Katolicka. Tom VIII.
Język-Kino, Lublin 2000, kol. 623-624.
Bukowski A., Waplewo. Zapomniana placówka kultury polskiej na Pomorzu Nad-wiślańskim, Ossolineum 1989.
Ceynowa F. S., Hasło osobowe [w:] Bibliografia Literatury Polskiej. Nowy Korbut.
Literatura pozytywizmu i Młodej Polski A-F, tom 13, PIW, 1970, s. 326-330.
Chrzanowski B., Tęsknota Żeromskiego za wybrzeżem, [w:] Wspomnienie o Stefanie Żeromskim, red. S. Eile, Warszawa 1961, s. 223-227.
50 Sprawa polska w historycznym przekroju w publicystyce...
Florkowska -Frančic H., Sienkiewicz w Vevey. Dobroczynność pod presja polityki, [w:] Henryk Sienkiewicz i jego twórczość, Częstochowa 1996, s. 51-58.
Jarosz A., Zamiary Stefana Żeromskiego osiedlenia się nad polskim morzem. Pięć jego listów do Bernarda Chrzanowskiego z lat 1912-1920, [w:] „Rocznik Gdański”.
T. XVII/XVIII, 1958-1959, Gdańsk 1960, s. 314-315.
Koneczny Feliks [kryptonim F. K.] Rec. Artykułu Kantaka pt. Hierarchia polskich duchów. Przypis 1 [w:] „Świat Słowiański” 1909. Rocznik V, t.
I, s. 228-230.
Konieczny J., Twórczość krytycznoliteracka Adama Grzymały –Siedleckiego, War-szawa-Poznań 1976.
Konieczny J., Współpraca Adama Grzymały-Siedleckiego z periodykami okresu Młodej Polski, [w:] ,,Kwartalnik Historii Prasy Polskiej”, 1982, Rok XXI, t. 2, s. 47-54.
Konieczny J., Nad publicystyką Bernarda Chrzanowskiego. Wybrane problemy, [w:]
Między polityką a literaturą. Praca zbiorowa pod redakcja Marcelego Kosmana, Poznań 1999, s. 67-79.
Konieczny J., «W pętach wybrzeża». Wokół publicystyki Bernarda Chrzanowskiego, [w:] Komu potrzebna jest historia literatury? Praca dedykowana Profesorowi Kazimierzowi Chruścińskiemu. Pod red. K. Toeplitza. Słupsk 2004, s. 87-92.
Konieczny J., Adam Grzymała-Siedlecki –mistrz portretu literackiego(Wokół książki o Wyspiańskim na tle krytyki epoki Młodej Polski), [w:] Światy przedstawione.
Prace z historii i teorii literatury ofiarowane Profesorowi Jerzemu Speinie. Red.
Maria Kalinowska, Ewa Owczarz, Janusz Skuczyński, Marcin Wołk, Toruń 2006, s. 125-132.
Konieczny J., Polska tradycja kulturalna w powojennym pisarstwie Adama Grzymały –Siedleckiego, [w:] „Universitas Gedanensis”. R. 23, 2011, t. 42, s.117-138.
Konieczny J., Zarys dziejów recepcji Słowackiego na Pomorzu Gdańskimi jego południowym pograniczu, [w:] Wyobraźnia Juliusza Słowackiego, Bydgoszcz 2006, s. 247-257.
Kosman M., Henryk Sienkiewicz wizja Polski wspaniałej. Studia szkice, Poznań 1999, s. 207-208
Kronika XX wieku, Wydawnictwo B. Michalik, Warszawa 1991.
K. Z., Z ruchu wydawniczego, „Morze”1936, 6, s. 23.
Lebioda D. T., Krasiński. Gigantomachia. Studium romantycznego monumentalizmu i tytanizmu, Bydgoszcz 2011.
Lenort F., Od Poznania do Bejrutu (Kamil Kantak 1881-1976), [w:] Byli wśród nas. Praca zbiorowa pod redakcja Feliksa Lenorta, Poznań 1978, s. 431-447.
51 Jerzy Konieczny
Linkner T., Promocja kaszubskiego brzegu. Ze wspomnień Bernarda Chrzanowskiego
«W pętach wybrzeża», [w:] Wielkie Pomorze. Tożsamość i wielokulturowość, Słupsk 2011, s. 181-199.
Łęgowski J., [Dr Nadmorski], Konrad Wallenrod – wielki mistrz krzyżacki – w świetle dziejowym i poemacie Mickiewicza, [w:] „Roczniki Towarzystwa Naukowego w Toruniu”, 1898, ss. 7-48.
Majkowska D., Kamil Kantak-inicjator i współzałożyciel Towarzystwa Przyjaciół Nauki i Sztuki w Gdańsku, [w:] „Rocznik Gdański”, T. XXXII, 1972, zeszyt 1, s. 9-26.
Makowski S., «Król- Duch» -czyli tajemnica początku i końca, [w:] Trzynaście arcydzieł romantycznych. Pod redakcją Elżbiety Kiślak i Marka Gumkowskiego, IBL PAN, Warszawa 1996, s. 155-166.
Micińska M., Między królem duchem a mieszczaninem. Obraz bohatera narodowego w piśmiennictwie polskim przełomu XIX i XX w. (1890-1914), Fundacja Na Rzecz Nauki Polskiej-Monografie, Wrocław 1995.
Papée S., Bernard Chrzanowski, Fiszer i Majewski Księgarnia Uniwersytecka, Poznań 1928.
Ks. Petrani A., W 80-lecie urodzin ks. Profesora dra Kamila Kantaka, [w:] Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce, Kraków 1962, s. 283-294.
Płygawko D., Sienkiewicz w Szwajcarii. Z dziejów akcji ratunkowej dla Polski w czasie pierwszej wojny światowej, Poznań 1986.
Szews J., Język polski w szkolnictwie średnim Pomorza Gdańskiego w latach 1815-1920, Gdańsk 1975, s. 162, 169-170, 179.
Walkusz J., Twórczość literacka duchowieństwa polskiego na ziemiach zaboru pru-skiego w XIX-XX wieku 1848-1939. Redakcja Wydawnictw Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin 2002.
Waśko A., Zygmunt Krasiński. Oblicza Poety, Kraków 2001.
Włodek L., Europa podczas wojny, korespondencja własna «Tygodnika Ilustrowanego»,
„Tygodnik Ilustrowany” 1915, nr 28.
Wolny A., Wydania zbiorowe dzieł Juliusza Słowackiego na Śląsku, [w:] „Zeszy-ty Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej im. Powstańców Śląskich w Opolu”, seria A. Filologia Polska XVIII 1980, s. 39-45.
Ks. Wyczawski H. E., Hasło: Kantak Kamil Juliusz, [w:] „Słownik polskich teologów katolickich 1918-1981 pod redakcją ks. Ludwika Grzebienia SJ Akademia Teologii Katolickiej, Warszawa 1983, s. 30-41.
52 Sprawa polska w historycznym przekroju w publicystyce...
Wyka K., Wędrując po tematach. Puścizna, 2, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1971, s. 362-363.
Wyobraźnia Juliusza Słowackiego. Materiały konferencji naukowej. Bydgoszcz, 21 kwietnia 2004 roku pod redakcją Dariusza Tomasza Lebiody, Bydgoszcz 2006.
Dr hab. Jerzy Konieczny, profesor nadzwyczajny Akademii Humani-styczno-Ekonomicznej w Łodzi, Wydział Humanistyczny. Autor wielu prac z dziedziny historii literatury polskiej w XIX i XX wieku. Jego praca habilitacyjna zatytułowana „Z problemów życia literackiego na obszarze zaboru pruskiego w XIX i XX wieku. Studia i szkice” ukazała się w roku 1993.
Kontakt e-mailowy: jerzy.konieczny@wp.pl
53 Jerzy Konieczny
Universitas Gedanensis”, R. 26, 2015, t. 49, ss. 55-104
Bernardeta Iwańska-Cieślik (Bydgoszcz)