Pomoc innym świadczona indywidualnie

Rodzaje prac

Najczęstszym rodzajem pomocy świadczonej indywidualnie było robienie zakupów, aktywność tego typu (w ciągu 4 tygodni poprzedzających badanie) deklarowało 30,0% pomagających indywidualnie oraz opieka nad dziećmi – 29,9%. Wskazane rodzaje prac wykonywane były głównie przez kobiety, stanowiące odpowiednio 65,0% i 75,3% wszystkich osób wykonujących dany rodzaj pracy.

Najrzadziej wykonywanymi pracami była pomoc w pracach rolnych, leśnych itp. (5,3%) oraz usługi fryzjerskie, kosmetyczne, opieka nad zwierzętami domowymi (3,7%).

Najliczniejszą grupą deklarującą bezpłatną pomoc były osoby angażujące się w jeden rodzaj prac (56,4% osób pomagających ogółem), drugą co do wielkości grupę stanowiły osoby potwierdzające wykonywanie dwóch rodzajów prac – 22,2%, natomiast dla trzech rodzajów udział wynosił 11,0%.

Wiek i płeć

Spośród wszystkich osób angażujących się w indywidualną bezpłatną pomoc osobom spoza własnego gospodarstwa domowego 56,8% stanowiły kobiety (w badanej populacji ogółem udział kobiet wynosił 52,2%). Analizując poszczególne rodzaje prac można zauważyć, że kobiety najczęściej wykonywały takie czynności jak: robienie zakupów,

przygotowanie i podawanie posiłków, usługi fryzjerskie, kosmetyczne, opieka nad zwierzętami domowymi oraz mycie okien, prasowanie, sprzątanie – ich udział kształtował się na poziomie

80% - 83%. W ramach prac świadczonych indywidualnie mężczyźni częściej deklarowali pomoc przy pracach remontowo-budowlanych – stanowili oni 90,4% wszystkich osób, które wykonywały tego typu prace.

Zaangażowanie w pracę niezarobkową wzrasta wraz z wiekiem osób pomagających (z wyjątkiem grupy osób w wieku powyżej 64 lat). Wcześniej jedynie wśród osób pomiędzy 35 a 44 rokiem życia zauważalny jest nieznaczny spadek aktywności, co może być związane ze zwiększonym zaangażowaniem w życie rodzinne i sprawy zawodowe.

7,4% 6,5% 3,2% 3,1% 8,6% 0,6% 7,9% 3,0% 10,5% 12,0% 2,8% 4,4% 3,6% 29,9% 19,7 9,5% 16,8% 9,5% 3,7% 14,0% 15,6% 30,0% 17,4% 7,5% 5,3% 6,4% 0,0% 5,0% 10,0% 15,0% 20,0% 25,0% 30,0%

opieka nad dziećmi opieka nad osobami starszymi pomoc w nauce przygotowanie i podawanie posiłków prace remontowo-budowlane (malowanie, tapetowanie, prace

hydrauliczne itp.) naprawy pojazdów

usługi fryzjerskie, kosmetyczne, opieka nad zwierzętami domowymi

prace w ogrodzie i wokół domu, wynoszenie śmieci, zamiatanie

mycie okien, prasowanie, sprzątanie itp. robienie zakupów przewożenie osób lub rzeczy pomoc w wypełnianiu dokumentów (np. PIT), załatwianie

spraw urzędowych, w bankach itp.

pomoc w pracach rolnych, leśnych itp. inny rodzaj pomocy

Mężczyźni Kobiety

Wykres 5.4. Odsetek kobiet i mężczyzn w wieku 15 lat lub więcej świadczących pomoc indywidualnie w ciągu 4 tygodni poprzedzających badanie według rodzajów pomocy

We wszystkich grupach wiekowych większą aktywność przejawiały kobiety. Wśród osób w wieku od 15 do 24 lat występował stosunkowo niski odsetek mężczyzn deklarujących pomoc (15,3% wszystkich mężczyzn w tym wieku w porównaniu z 20,0% kobiet). Zaangażowanie mężczyzn i kobiet w wieku od 25 do 34 lat było podobne i wynosiło około 22%.

Największy udział osób pomagających indywidualnie odnotowano w przedziale wiekowym 55-64 lata, przy czym kobiety były zdecydowanie bardziej aktywne niż mężczyźni (32,5% pomagających kobiet w stosunku do 22,6% mężczyzn). Głównym rodzajem pomocy świadczonej przez kobiety w tym wieku była opieka nad dziećmi, co może wskazywać na fakt wsparcia dorosłych dzieci w opiece nad wnukami. W wieku co najmniej 65 lat aktywność w zakresie świadczenia pracy niezarobkowej wyraźnie spada u obu płci.

Wykształcenie

Analiza danych dotyczących poziomu wykształcenia osób angażujących się w indywidualną pracę niezarobkową pozwala zauważyć, że im wyższe wykształcenie, tym większa aktywność w zakresie świadczenia pracy niezarobkowej. W ten typ pomocy najbardziej angażowały się osoby posiadające wykształcenie wyższe (28%). Mniejszą aktywność odnotowano w przypadku osób z wykształceniem średnim (23,5%) oraz zasadniczym zawodowym (19,4%). Najmniejsze zaangażowanie charakteryzowało zaś osoby z wykształceniem gimnazjalnym lub niższym (14,6%). Co ciekawe, świadczenie pomocy obejmującej opiekę nad dziećmi częściej wskazywali respondenci z wykształceniem gimnazjalnym lub niższym – 34,0% spośród osób pomagających indywidualnie w tej grupie wykształcenia. Dla porównania w grupie osób posiadających wyższe wykształcenie jedynie 24,8% deklarowało ten rodzaj pomocy.

17, 6% ^22, 0% 20, 9% _23,^{6% 27,} 9% 15, 8% 15, 3% ^21, 6% 19, 4% 20, 7% 22, 6% 14, 8% 20, 0% ₂₂^,5% _22,^5% 26, 5% ^32, 5% 16 ,5% 10,0% 15,0% 20,0% 25,0% 30,0% 35,0% 15-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65 i więcej

OGÓŁEM Mężczyźni Kobiety

Wykres 5.5. Odsetek osób w wieku 15 lat lub więcej zaangażowanych w pracę niezarobkową świadczoną indywidualnie w ciągu 4 tygodni poprzedzających badanie według wieku i płci

Stan cywilny

Spośród wszystkich osób angażujących się w pomoc świadczoną indywidualnie w ciągu 4 tygodni poprzedzających badanie najbardziej aktywnymi grupami były osoby rozwiedzione (25,5%), następnie będące w związkach małżeńskich (23,0%) oraz osoby pozostające w separacji (20,2%). Najniższy odsetek osób świadczących pracę niezarobkową odnotowano wśród wdów i wdowców (17,1%).

W grupie kawalerów i panien dominującym rodzajem pomocy było robienie zakupów (32,6% spośród wszystkich pomagających w tej grupie). Pozostałe osoby: będące w związkach małżeńskich, owdowiałe, pozostające w separacji lub rozwiedzione najczęściej deklarowały pomoc głównie przy opiece nad dziećmi spoza swojego gospodarstwa domowego.

Aktywność ekonomiczna

Osoby bezrobotne, częściej niż inne, angażowały się w pomoc świadczoną indywidualnie na rzecz osób spoza swojego gospodarstwa domowego (27,0%), kolejną grupę stanowili pracujący zawodowo (21,7%), a następnie – bierni zawodowo (20,3%).

Zarówno wśród bezrobotnych, jak i pracujących zawodowo świadczących pomoc indywidualną najpopularniejszym rodzajem pomocy, było robienie zakupów – 40,4% spośród osób bezrobotnych oraz 31,0% pracujących. W przypadku osób aktywnych zawodowo popularne było również przewożenie osób lub dzieci – 24,7 % pomagających w tej grupie aktywności ekonomicznej w porównaniu do odsetka osób bezrobotnych na poziomie 13,7%. Bezrobotni natomiast często wskazywali pomoc w zakresie prac w ogrodzie i wokół domu,

zamiatania, wynoszenia śmieci (24,5% w porównaniu z 13,5% w grupie osób pracujących).

Miejsce zamieszkania

W przypadku pomocy świadczonej indywidualnie najbardziej aktywni okazali się mieszkańcy województw lubelskiego (25,0%), mazowieckiego (24,9%) i łódzkiego (24,5%), natomiast najmniejszy odsetek pomagających odnotowano w województwie świętokrzyskim (13,7%), zachodniopomorskim (15,9%) oraz opolskim (16,9%).

Bardziej aktywni byli mieszkańcy miast, spośród których 24,1% świadczyło pracę tego typu (dla obszarów wiejskich wskaźnik ten wynosił 17,2%).

Prace najczęściej świadczone przez mieszkańców miast obejmowały robienie zakupów – ten rodzaj pracy deklarowało 31,4% wszystkich mieszkańców miast świadczących pomoc indywidualnie. Na wsi natomiast najpopularniejsza była opieka nad dziećmi, którą

wskazywało 30,1% pomagających z terenów wiejskich. Największą różnicę między miastem a wsią odnotowano w przypadku prac leśnych i rolnych (12,7% mieszkańców obszarów wiejskich pomagających indywidualnie w porównaniu z 1,8% osób zamieszkujących miasta). W zakresie pozostałych rodzajów prac zróżnicowanie między miastem a wsią nie było duże.

Przeciętny czas poświęcony na pomoc innym osobom przez osoby w wieku 15 lat lub więcej

Dla przedstawienia pełniejszego obrazu stopnia zaangażowania społeczeństwa w pomoc innym warto przeanalizować, ile czasu respondenci przeznaczali na bezpłatną pomoc innym.

W przypadku najbardziej popularnego rodzaju pracy świadczonej indywidualnie, jaką była opieka nad dziećmi, średni czas pracy w ciągu 4 tygodni poprzedzających badanie był najwyższy i wyniósł 48 godz. 47 min. (o 14 godz. 37 min. więcej od czasu przeznaczanego średnio na pracę świadczoną indywidualnie ogółem).

Tablica 5.1. Przeciętny czas pracy na osobę oraz struktura czasu pracy ogółem przeznaczonego na pracę wykonywaną indywidualnie w ciągu 4 tygodni poprzedzających badanie według rodzaju pracy (w godz. i min.)

Rodzaj pracy

Średni czas

pracy na osobę ^{Struktura czasu pracy} w ciągu 4 tygodni poprzedzających badanie

godz. i min. %

opieka nad dziećmi ... 48.47 42,7 opieka nad osobami starszymi ... 28.28 16,4 pomoc w nauce ... 10.34 2,9 przygotowanie i podawanie posiłków ... 19.10 9,4 prace remontowo-budowlane (malowanie,

tapetowanie, prace hydrauliczne itp.), naprawy

pojazdów ... ^{16.02 4,5} usługi fryzjerskie, kosmetyczne, opieka nad

zwierzętami domowymi ... ^{12.21 1,3} prace w ogrodzie i wokół domu, wynoszenie

śmieci, zamiatanie ... ^{9.34 3,9} inne prace domowe (mycie okien, prasowanie,

sprzątanie itp.) ... ^{8.49 4,0} robienie zakupów ... 8.22 7,3 przewożenie osób lub rzeczy ... 5.23 2,7 pomoc w wypełnianiu dokumentów (np. PIT),

załatwianie spraw urzędowych, w bankach itp. .... ^{3.46 0,8}

pomoc w pracach rolnych, leśnych itp. ... 12.15 1,9 inny rodzaj pomocy ... 10.44 2,0

Zarówno kobiety, jak i mężczyźni poświęcili przeciętnie dużą liczbę godzin na taką pracę – odpowiednio 49 godz. 54 min. i 45 godz. 24 min. (mimo, że zdecydowanie w wykonywaniu tej czynności przeważały kobiety, które stanowiły 75,3% wszystkich osób, które opiekowały się dziećmi).

Relatywnie czasochłonnym był również drugi typ pracy opiekuńczej – opieka nad osobami starszymi, na którą poświęcano przeciętnie 28 godz. i 30 min. w ciągu 4 tygodni poprzedzających badanie. Wszystkie pozostałe typy indywidualnej pomocy zajmowały średnio nie więcej niż 20 godz. w ciągu 4 tygodni.

Respondenci, którzy świadczyli bezpłatnie usługi osobom spoza własnego gospodarstwa domowego wykonywali je w badanym okresie przeciętnie 11 razy. Najczęściej powtarzającymi się pracami było: przygotowanie posiłków, opieka nad dziećmi i opieka nad

osobami starszymi.