Struktura dobowego budżetu czasu osób w wieku 15 lat i więcej w zakresie uczestnictwa w kulturze

Osoby w wieku 15 lat lub więcej przeznaczyły przeciętnie 13,3% doby na uczestnictwo w czasie wolnym w rozrywce i kulturze, realizację zamiłowań osobistych i korzystanie ze środków masowego przekazu. Więcej czasu na te cele poświęcili mężczyźni – 14,7% doby, niż kobiety – 12,2% doby.

Najwięcej spośród czasu wykorzystanego na czynności związane z kulturą przeznaczono na korzystanie ze środków masowego przekazu – 10,8% doby, w tym przede wszystkim na oglądanie telewizji, wideo albo DVD – 9,0%.

Na realizację zamiłowań osobistych przeznaczono przeciętnie 2,4% doby, w tym głównie na korzystanie z komputera – 1,5% doby.

0,4 9,8 1,2 11,5 1,0 1,9 3,1 0,4 8,2 1,7 10,3 0,5 1,2 1,7 0,4 9,0 1,5 10,8 0,7 1,5 2,4 0,0 2,0 4,0 6,0 8,0 10,0 12,0 Radio i muzyka Telewizja, wideo i DVD Czytanie KORZYSTANIE ZE ŚRODKÓW MASOWEGO PRZEKAZU Gry Korzystanie z komputera ZAMIŁOWANIA OSOBISTE

Ogółem Kobiety Mężczyźni

Wykres 2.21. Udział czasu poświęconego na realizację wybranych czynności związanych z kulturą w strukturze doby osób w wieku 15 lat lub więcej według płci

Więcej czytały kobiety, które na tę czynność przeznaczyły 1,7% doby, w tym na czytanie książek – 1,1% doby (mężczyźni – odpowiednio – 1,2% i 0,6%).

W miastach czas poświęcony czynnościom związanym z kulturą stanowił 14,1% doby i było to o 1,6 p. proc. więcej niż na wsi (12,4%) – zarówno wśród kobiet, jak i wśród mężczyzn.

Warto zwrócić uwagę, że czas poświęcony na czynności związane z kulturą przez kobiety i mężczyzn różnił się bardziej w miastach niż na wsi (odpowiednio o 2,9 p. proc. i o 2,1 p. proc.).

Tablica 2.8. Udział czasu poświęconego na czynności związane z kulturą w strukturze doby osób w wieku 15 lat lub więcej według miejsca zamieszkania i płci (w odsetkach doby)

Wyszczególnienie

Ogółem Miasta Wieś

kobiety ^męż- czyźni ^kobiety męż- czyźni ^kobiety męż- czyźni Razem ... 12,2 14,7 12,7 15,6 11,3 13,4 Uczestnictwo w rozrywce i kulturze (widz) ... 0,1 0,1 0,2 0,2 0,1 0,1 Zamiłowania osobiste ... 1,7 3,1 1,9 3,6 1,5 2,4 zamiłowania artystyczne, hobby ... 0,1 0,1 0,1 0,2 0,1 0,1 korzystanie z komputera ... 1,2 1,9 1,3 2,3 1,0 1,5 gry ... 0,5 1,0 0,6 1,1 0,3 0,8 Korzystanie ze środków przekazu ... 10,3 11,5 10,6 11,8 9,8 10,9 czytanie ... 1,7 1,2 1,9 1,5 1,3 0,8 w tym: dzienników i czasopism ... 0,6 0,6 0,6 0,6 0,5 0,5 książek ... 1,1 0,6 1,3 0,8 0,8 0,3 telewizja, wideo i DVD ... 8,2 9,8 8,3 9,9 8,1 9,7 radio i muzyka ... 0,4 0,4 0,4 0,4 0,5 0,5

Na realizację zamiłowań osobistych wykorzystano przeciętnie 2,7% doby w miastach (kobiety – 1,9%, a mężczyźni niemal dwukrotnie więcej – 3,6%), a 1,9% na wsi (kobiety – 1,5%, a mężczyźni – 2,4%).

Większe zróżnicowanie zaobserwowano przy korzystaniu ze środków masowego przekazu. W miastach przeznaczono na tę czynność 11,2% doby (kobiety – 10,6%, a mężczyźni 11,8%), a na wsi – 10,3% (kobiety – 9,8% doby, a mężczyźni 10,9%). Przy nieznacznej ilości czasu przeznaczonego na czytanie, odnotowano jednak istotną różnicę między czasem poświęconym na czytanie w miastach (1,7% doby) i na wsi (1,0% doby), zarówno w budżecie czasu kobiet jak i mężczyzn.

Aktywność związana z realizacją zamiłowań osobistych w miastach wzrastała wraz ze wzrostem liczby ich mieszkańców (z 2,2% w miastach do 20 tys. mieszkańców do 3,2% w miastach liczących co najmniej 500 tys. ludności), w tym także korzystanie z komputera (odpowiednio z 1,4% do 2,1% czasu dobowego). Natomiast na korzystanie ze środków masowego przekazu najwięcej czasu przeznaczali mieszkańcy małych miast liczących 20-99 tys. ludności (11,6%), a najmniej mieszkańcy aglomeracjach miejskich liczących co najmniej 500 tys. ludności (10,3% czasu dobowego), z wyjątkiem czasu przeznaczonego na czytanie, który wzrastał wraz ze wzrostem liczby mieszkańców (z 1,5% w miastach poniżej 20 tys. do 2,0% czasu dobowego w miastach liczących co najmniej 500 tys. ludności).

0,5 8,8 1,0 10,3 0,6 1,3 1,9 0,4 9,0 1,7 11,2 0,8 1,7 2,7 0 2 4 6 8 10 12 Radio i muzyka Telewizja, wideo i DVD Czytanie KORZYSTANIE ZE ŚRODKÓW MASOWEGO PRZEKAZU Gry Korzystanie z komputera ZAMIŁOWANIA OSOBISTE % Miasto Wieś

Wykres 2.22. Udział czasu poświęconego na realizacjęwybranych czynności związanych z kulturą w strukturze doby osób w wieku 15 lat lub więcej według miejsca zamieszkania

Tablica 2.9. Udział czasu poświęconego na czynności związane z kulturą w strukturze doby osób w wieku 15 lat lub więcej według grup wieku (w odsetkach doby)

Wyszczególnienie

Wiek w latach

15-19 20-24 25-34 35-44 45-54 55-64 ^{65 lub} więcej Razem ... 15,0 12,3 10,2 10,3 12,6 15,3 17,7 Uczestnictwo w rozrywce i kulturze (widz) 0,3 0,3 0,2 0,1 0,1 0,1 0,1 Zamiłowania osobiste ... 6,7 4,7 2,8 1,8 1,5 1,7 1,3 zamiłowania artystyczne, hobby ... 0,2 0,3 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 korzystanie z komputera ... 4,0 3,3 2,1 1,5 1,0 0,9 0,4 gry ... 2,5 1,2 0,6 0,3 0,3 0,6 0,7 Korzystanie ze środków przekazu ... 8,0 7,3 7,8 9,0 10,9 13,5 16,3 czytanie ... 1,2 1,0 0,8 1,0 1,4 1,9 2,6 w tym: dzienników i czasopism ... 0,2 0,1 0,2 0,3 0,6 0,8 1,2 książek ... 1,0 0,8 0,6 0,7 0,8 1,0 1,3 telewizja, wideo i DVD ... 6,1 5,9 6,7 7,7 9,2 11,2 12,9 radio i muzyka ... 0,7 0,5 0,3 0,2 0,3 0,4 0,9

Analizując czas wykorzystany na czynności związane z kulturą przez osoby badane według grup wieku zauważa się, że chodzenie na imprezy kulturalne i sportowe (uczestnictwo w rozrywce i kulturze) oraz realizacja zamiłowań osobistych (w tym korzystanie z komputera i Internetu) zmniejszało się wraz z wiekiem. Były to zarówno czynności o charakterze mobilnym, związane z koniecznością wyjścia z domu (kino, teatr, mecz), jak i wymagające pewnej wiedzy technicznej i zdolności manualnych (korzystanie z komputera i innych urządzeń pozwalających na połączenie z Internetem, zazwyczaj mobilnych), co jest głównie domeną ludzi młodych. Stąd czas przeznaczony na tego rodzaju czynności był kilkakrotnie większy w dwóch najmłodszych grupach wiekowych (15-24 lata), niż w najstarszej grupie wiekowej, tj. osób w wieku 65 lub więcej lat. Z kolei korzystanie ze środków masowego przekazu, mające głównie charakter statyczny (czytanie, oglądanie telewizji, słuchanie radia) bardziej odpowiadało ludziom starszym i czas wykorzystywany na tego rodzaju czynności wzrastał wraz z wiekiem osób badanych i był najwyższy w grupie osób w wieku 65 lub więcej lat. Dotyczyło to przede wszystkim oglądania telewizji, wideo i DVD. Generalnie można zauważyć prawidłowość, zgodnie z którą ilość czasu przeznaczonego przez osoby z najmłodszej grupy wiekowej (15-19 lat) na czynności związane z kulturą – 15,0% – zmniejszała się w trzech kolejnych grupach wieku (w których przeważały osoby studiujące

i najbardziej aktywne zawodowo), a następnie rosła dla grupy wiekowej 45-54 lata i w grupie osób w wieku 55-64 lata wyniosła 15,3%, a w grupie najstarszej – 17,7% czasu dobowego.

Tablica 2.10. Udział czasu poświęconego na czynności związane z kulturą w strukturze doby osób w wieku 15 lat lub więcej według poziomu wykształcenia (w odsetkach doby)

Wyszczególnienie Wyższe Średnie ^Zasadnicze zawodowe Gimna- zjalne Podsta- wowe Razem ... 12,4 13,1 13,4 14,9 15,3 Uczestnictwo w rozrywce i kulturze (widz) 0,3 0,1 0,1 0,3 0,1 Zamiłowania osobiste ... 2,9 2,5 1,5 6,5 1,4 zamiłowania artystyczne, hobby ... 0,2 0,1 0,1 0,3 0,1 korzystanie z komputera ... 2,2 1,7 0,9 3,9 0,6 gry ... 0,5 0,7 0,6 2,4 0,8 Korzystanie ze środków przekazu ... 9,2 10,4 11,8 8,1 13,8 czytanie ... 2,0 1,6 1,0 1,0 1,2 w tym: dzienników i czasopism ... 0,6 0,6 0,6 0,1 0,7 książek ... 1,4 1,0 0,4 0,8 0,5 telewizja, wideo i DVD ... 6,9 8,5 10,4 6,3 11,9 radio i muzyka ... 0,3 0,3 0,3 0,8 0,8

Wraz ze wzrostem poziomu wykształcenia zmniejszał się odsetek czasu wykorzystanego na czynności związane z kulturą przez kobiety i mężczyzn, zarówno w miastach jak i na wsi. Osoby z wykształceniem wyższym wykorzystały w tym celu przeciętnie 12,4% doby, podczas gdy osoby posiadające wykształcenie średnie – 13,1%, zasadnicze zawodowe – 13,4%, gimnazjalne – 14,9%, a podstawowe – 15,3% doby. Podobnie jak w innych grupowaniach według cech społeczno-demograficznych osób (płeć, wiek, miejsce zamieszkania), najwięcej czasu przeznaczono na korzystanie ze środków masowego przekazu. Ilość tego czasu zmniejszała się wraz ze wzrostem poziomu wykształcenia osób od 13,8% czasu dobowego u osób z wykształceniem podstawowym do 9,2% u osób z wykształceniem wyższym, z wyjątkiem osób z wykształceniem gimnazjalnym, które na korzystanie ze środków masowego przekazu poświęcały 8,1% czasu dobowego²². Wynika to z faktu krótkiego, w porównaniu z osobami o innym poziomie wykształcenia, czasu przeznaczonego przez osoby z wykształceniem gimnazjalnym na oglądanie programu telewizyjnego i odtwarzanie filmów. Natomiast w przypadku czasu przeznaczonego

22

Trzeba zwrócić uwagę na średnio relatywnie młody wiek osób z wykształceniem gimnazjalnym; w większości przypadków były to osoby aktualnie uczące się w szkołach ponadgimnazjalnych.

na realizację zamiłowań osobistych, generalnie wzrastającego wraz ze zwiększającym się poziomem wykształcenia, osoby z wykształceniem gimnazjalnym przeznaczały na ten cel kilkakrotnie więcej czasu niż osoby posiadające inny poziom wykształcenia i to zarówno w odniesieniu do realizacji zamiłowań artystycznych, jak gier i korzystania z komputera.

Aktywność w grupie czynności związanych z kulturą była także zróżnicowana pomiędzy województwami.

Tablica 2.11. Udział czasu poświęconego na czynności związane z kulturą w strukturze doby osób w wieku 15 lat lub więcej według województw (w odsetkach doby)

Województwa Ogółem

w tym

zamiłowania osobiste korzystanie ze środków przekazu

razem w tym korzystanie z komputera razem w tym czytanie oglądanie telewizji, wideo, DVD POLSKA ... 13,3 2,4 1,5 10,8 1,5 9,0 Dolnośląskie ... 13,9 2,4 1,4 11,3 1,5 9,4 Kujawsko-pomorskie ... 13,8 2,4 1,6 11,3 1,4 9,4 Lubelskie ... 13,0 2,2 1,4 10,6 1,3 8,8 Lubuskie ... 13,6 2,4 1,5 11,0 1,4 9,4 Łódzkie ... 13,5 2,4 1,5 11,0 1,4 9,2 Małopolskie ... 12,4 2,3 1,5 9,9 1,5 7,9 Mazowieckie ... 12,8 2,4 1,5 10,2 1,7 8,1 Opolskie ... 13,2 2,1 1,4 10,9 1,3 9,3 Podkarpackie ... 13,1 2,3 1,7 10,6 1,5 8,6 Podlaskie ... 13,4 2,1 1,3 11,2 1,3 9,4 Pomorskie ... 14,5 2,4 1,5 11,8 1,6 9,9 Śląskie ... 14,0 2,6 1,7 11,2 1,5 9,2 Świętokrzyskie ... 12,9 1,8 1,3 11,0 1,5 9,0 Warmińsko-mazurskie ... 13,5 2,2 1,5 11,2 1,3 9,7 Wielkopolskie ... 13,9 2,4 1,7 11,3 1,3 9,6 Zachodniopomorskie ... 14,4 2,6 1,7 11,6 1,5 9,7

Uzyskane dla poszczególnych województw wielkości udziału czasu przeznaczonego na czynności związane z kulturą w strukturze doby różniły się o 2,1 p. proc. (od 12,4% w woj. małopolskim do 14,5% czasu dobowego w woj. pomorskim), przy czym odsetek ten był większy od średniej dla Polski (13,3%) w dziesięciu województwach. Na realizację zamiłowań osobistych najwięcej czasu przeznaczyli mieszkańcy woj. śląskiego i zachodniopomorskiego – 2,6% czasu dobowego, a najmniej woj. świętokrzyskiego – 1,8% doby, w tym głównie na korzystanie z komputera – najwięcej mieszkańcy woj. podkarpackiego, śląskiego, wielkopolskiego i zachodniopomorskiego – 1,7%. Na korzystanie ze środków masowego przekazu najmniej czasu poświęcono w woj. małopolskim – 9,9% doby, najwięcej w woj. pomorskim – 11,8% czasu dobowego. W tej grupie czynności na czytanie najmniej czasu przeznaczono w woj. podlaskim i warmińsko-mazurskim, a także lubelskim, opolskim i wielkopolskim – 1,3% doby, najwięcej zaś w woj. mazowieckim – 1,7%, a na oglądanie telewizji, wideo i DVD – najmniej czasu w woj. małopolskim – 7,9% czasu dobowego, natomiast najwięcej w woj. pomorskim – 11,8% doby.

Zaobserwować można wzmożenie aktywności kulturalnej w dni weekendowe, według przeciętnego czasu trwania czynności związanych zarówno z uczestnictwem w imprezach kulturalnych, jak i realizacją zamiłowań osobistych oraz korzystaniem ze środków masowego przekazu. O ile od poniedziałku do piątku czas przeznaczony na te zajęcia wyniósł 12,5% doby, to w sobotę – 13,8%, a w niedzielę – 16,3%, co oznacza wzrost odpowiednio o 1,3 p. proc. i 3,8 p. proc.