Powietrze

Stan jakości powietrza na terenie gminy Bobrowo kształtowany jest głównie przez:

 rozproszone źródła ciepła: lokalne kotłownie dla zabudowy wielorodzinnej i usług publicznych i indywidualne kotłownie w zabudowie mieszkaniowej jednorodzinnej,

 komunikację samochodową,

 produkcję przemysłową.

Zgodnie z art. 89 ustawy Prawo ochrony środowiska Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska co roku dokonuje oceny poziomów substancji w powietrzu w poszczególnych strefach. Zdecydowanie największy wpływ na stan powietrza atmosferycznego ma emisja zanieczyszczeń ze spalania paliw (stałych, ciekłych i gazowych) w celach energetycznych. Znaczne zwiększenie zanieczyszczenia obserwuje się w sezonie zimowym, kiedy to domy opalane są niskiej jakości węglem oraz dochodzi do spalania różnego rodzaju odpadów. Spalanie odpadów z tworzyw sztucznych powoduje przedostanie się do atmosfery substancji chlorowcopochodnych, takich jak dioksyny i furany. Ponadto zanieczyszczenie powietrza stanowią również emitowane: dwutlenek węgla, dwutlenek siarki, tlenki azotu, tlenek węgla, pył, metale ciężkie oraz wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne m.in. benzo(a)piren, który wykazuje małą toksyczność ostra, za to dużą toksyczność przewlekłą, co związane jest z jego zdolnością kumulacji w organizmie i jest uważany za kancerogen chemiczny.

Rysunek nr 4. Emisja zanieczyszczeń pyłowych i gazowych z poszczególnych powiatów województwa kujawsko-pomorskiego w 2012 roku.

24

Tabela nr 5. Ilość emitowanych do atmosfery zanieczyszczeń z energetycznego spalania paliw w gminie Bobrowo wg Planu Zaopatrzenia w Ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Bobrowo z 2012 roku

Lp. Rodzaj

zanieczyszczeni a

Jednostk a

Ilość zanieczyszczeń z energetycznego spalania paliw

Stan na rok 2010

Stan na rok 2030 (prognoza z

2012 roku)

25

1 CO2 Mg/rok 11495 10996

2

NO2 Mg/rok 6,1 6,8

3 SO2 Mg/rok 73,1 68,9

4 CO Mg/rok 255,2 234

5 Pył Mg/rok 177,8 166,2

6 Sadza Mg/rok 5,1 4,7

7 Benso-a-piren Mg/rok 0,08 0,07

Tabela nr 6. Zestawienie aktualnego stanu zanieczyszczeń powietrza – średnioroczne wartości stężeń wg danych WIOŚ z marca 2015 roku na rok 2014 Lp. Nazwa substancji i jej nr CAS Aktualny stan

zanieczyszczenia powietrza — średnioroczne wartości stężeń

Jednostka

1 Benzen [71-43-2] 1,1 μg/m3

2 Dwutlenek azotu (NO2) [10102-44-0] 8 μg/m3

3 Tlenki azotu [ 10102-44-0]

[10102-43-9]

10 μg/m3

4 Dwutlenek siarki (SO2) [7446-09-5] 5 μg/m3

5 Ołów [7439-92-1] 0,01 μg/m3

6 Pyl zawieszony PM10 - 20 μg/m3

7 Pył zawieszony PM2,5 - 14 μg/m3

Tabela nr 7. Wyniki pomiarów pasywnych benzenu i jego alkilopochodnych z lat 2011- 2014, Stany średnie roczne [μg/ma] dla najbliższego punktu. Dane WIOŚ z marca 2015 roku

26

Lp. Stanowisko:

miasto Brodnica, ul. Żwirki i Wigury oraz ul.

Kochanowskiego*

2011 2012 2013 2014 Jednostka

1 benzen 3,23 3,69 3,11 1,78 μg/m3

2 toulen 4,52 7,51 3,87 1,25 μg/m3

3 etylobenzen 1,39 1,21 1,12 0,41 μg/m3

4 (m+p)ksylen 5,21 5,09 3,65 1,03 μg/m3

5 o-ksylen 1,21 1,31 0,74 0,29 μg/m3

Dwutlenek węgla (CO2)

Nieorganiczny związek chemiczny z grupy tlenków, w którym węgiel występuje na IV stopniu utlenienia. W temperaturze pokojowej jest to bezbarwny, bezwonny i niepalny gaz, dobrze rozpuszczalny w wodzie i cięższy od powietrza (ok. 1,5 raza).

Podnormalnym ciśnieniem przechodzi ze stanu stałego do gazowego (sublimuje) z pominięciem fazy ciekłej w temperaturze −78,5 °C. Pod zwiększonym ciśnieniem (5,1 atm) można go jednak skroplić w temperaturze −57 °C. Dwutlenek węgla jest produktem spalania i oddychania. Jest wykorzystywany przez rośliny w procesie fotosyntezy. Tworzy się przy utlenianiu i fermentacji substancji organicznych. Występuje w kopalniach, cukrowniach, gorzelniach, wytwórniach win, silosach zbożowych, browarach i studzienkach kanalizacyjnych. W małych stężeniach nie jest trujący, w większych stężeniach dwutlenek węgla jest szkodliwy dla zdrowia a nawet zabójczy, a jego działanie powoduje powstawanie hiperkapnii, a co za tym idzie kwasicy oddechowej i w następstwie obrzęku mózgu.

Dwutlenek azotu (NO2)

Dwutlenek azotu to toksyczny gaz o ostrym duszącym zapachu i czerwono-brunatnej barwie. Negatywnie oddziałuje na układ oddechowy człowieka. W większych stężeniach prowadzi do uszkodzenia płuc. Może powodować podrażnienia skóry i oczu. Jest składnikiem kwaśnych deszczy i smogu. Emisja punktowa jest największym źródłem dwutlenku azotu w kujawsko-pomorskim.

Dwutlenek azotu emitowany jest głównie przez wysokie emitory.

Dwutlenek siarki (SO2)

Dwutlenek siarki to bezbarwny, toksyczny gaz negatywnie oddziałujący na układ oddechowy człowieka i zwierząt. U roślin powoduje zanik chlorofilu i zamieranie blaszek liściowych. Po utlenieniu w powietrzu do trójtlenku siarki wchodzi w skład kwaśnych deszczy degradujących zbiorniki wodne, zakwaszających glebę, negatywnie oddziałujących na budynki i konstrukcje metalowe. Głównym źródłem emisji dwutlenku siarki w województwie kujawsko-pomorskim jest energetyka zawodowa. Znaczna część emisji punktowej dwutlenku siarki pochodzi z wysokich emitorów. Drugim ważnym źródłem emisji SO2 są indywidualne systemy grzewcze

27

Tlenek węgla (CO)

Tlenek węgla jest toksycznym bezbarwnym gazem. Powstaje w wyniku niepełnego spalania materiałów palnych przy niedoborze tlenu. Działanie toksyczne CO polega na wiązaniu czerwonych ciałek krwi, co utrudnia transport tlenu. Tlenek węgla negatywnie wpływa również na układ nerwowy. Po utlenieniu do dwutlenku węgla intensyfikuje efekt cieplarniany

Pył

Pył jest zanieczyszczeniem bardzo zróżnicowanym zarówno przez swój skład chemiczny jak i skład frakcyjny. W zależności od źródła pył może zawierać metale ciężkie, pierwiastki promieniotwórcze, toksyczne związki organiczne tj. węglowodory aromatyczne, fluorowcopochodne węglowodorów. Może być również nośnikiem bakterii i wirusów. Duże znaczenie ma skład frakcyjny, ponieważ wielkość pyłu jest odwrotnie proporcjonalna do jego zdolności penetracji układu oddechowego człowieka. Pył PM10 to wszystkie cząsteczki o średnicy 10 μm lub mniejsze, a pył PM2,5 to wszystkie o średnicy co najwyżej 2,5 μm

Sadza

Produkt powstający w trakcie niepełnego spalania paliw i innych materiałów zawierających w swoim składzie chemicznym znaczne ilości węgla. Głównym, choć nie jedynym składnikiem sadzy jest amorficzna postać węgla. Oprócz tego sadza zawiera zwykle drobne struktury grafitopodobne, niewielkie ilości fulerenów i struktur fulereno podobnych oraz resztki spalanych substancji organicznych, np.: tłuszcze i popiół.

Benzen

Na żadnym stanowisku pomiarowym w roku 2014 nie wystąpiły wartości wyższe od poziomu dopuszczalnego 5 μg/m3 w województwie. Najwyższe stężenie (2,99 μg/m3), stanowiące 60 % poziomu dopuszczalnego uzyskano w Nakle nad Notecią, a najniższe w Grzmięcy na terenie Brodnickiego Parku Krajobrazowego (0,93 μg/m3). Stężenie średnie roczne ze wszystkich stacji wyniosło 1,4 μg/m3 i było niższe o 16% niż w roku 2013. W przebiegu rocznym stężeń zarysowało się, podobnie jak w latach poprzednich, wyraźne maksimum w miesiącach zimowych.

Stężenia średnie dla półrocza zimowego 2014 roku były na wszystkich stacjach wyższe od analogicznych dla półrocza letniego, przy czym największe różnice między sezonami wystąpiły w Nakle nad Notecią (3,3 μg/m3), w Bydgoszczy przy Placu Poznańskim (2,5 μg/m3) i w centrum Grudziądza (2,3 μg/m3).

Benzo(α)piren w pyle zawieszonym

Dla benzo(α)pirenu obowiązuje od 2008 roku poziom docelowy, jako wartość stężenia średniego rocznego 1 ng/m3. Stężenia średnie z roku 2014 w województwie nie przekroczyły poziomu docelowego jedynie na jednej stacji – Zielonka w Borach Tucholskich (0,8 ng/m3). Najwyższe stężenia średnie roczne odnotowano w Nakle nad Notecią (7,7 ng/m3, co stanowi 770% poziomu docelowego) oraz w centrum Grudziądza (4,4 ng/m3 – 440% poziomu docelowego). Na wszystkich stacjach nastąpił wzrost stężeń w stosunku do roku 2013.

28

Głównym źródłem większości substancji, których normowane poziomy zostały przekroczone, jest emisja powierzchniowa, związana ze spalaniem paliw stałych w indywidualnych systemach grzewczych. Co za tym idzie najwyższe stężenia notuje się w okresie zimowym pokrywającym się z sezonem grzewczym. Dodatkowo identyfikuje się pochodzenie zanieczyszczeń pyłowych ze źródeł komunikacyjnych i punktowych. W celu zmniejszenia emisji powierzchniowej preferowanym działaniem ze względu na największą efektywność ekologiczną i ekonomiczną jest podłączanie gospodarstw domowych do sieci ciepłowniczych. Na obszarach, gdzie nie ma sieci i nie jest możliwe jej rozszerzenie, należy stare, nisko sprawne urządzenia grzewcze zastępować nowymi kotłami zasilanymi paliwami niskoemisyjnymi oraz zwiększać wykorzystanie odnawialnych źródeł energii. Dodatkowo należy prowadzić działania redukujące emisję związaną z transportem poprzez remonty, budowę oraz czyszczenie dróg w celu redukcji emisji wtórnej substancji do powietrza oraz wymianę przestarzałego taboru autobusowego

W wyniku działań termomodernizacyjnych i zastąpienie paliw stosowanych w gminie paliwami ekologicznymi, montaż instalacji solarnych, lamp hybrydowych, wymiana źródeł ciepła na nowe, możliwy będzie spadek ilości wszystkich emitowanych do atmosfer zanieczyszczeń (dwutlenku i tlenku węgla, dwutlenku siarki, pyłu i sadzy) w wyniku energetycznego spalania paliw. Zwiększenie udziału paliw ekologicznych może spowodować bardzo korzystne efekty ekologiczne dla gminy.

Na terenie objętym PGN nie odnotowano przekroczenia jakości poziomów dopuszczalnych stężeń w powietrzu i realizowane są programy ochrony powietrza oraz plany działań krótkoterminowych. Od kilku lat odnotowywany jest też ciągły spadek istniejących zanieczyszczeń (tabele od nr 5 do 7). Teren powiatu brodnickiego jest też jednym z najniżej emitująych zanieczyszczeń gazowych i pyłowych w województwie. Mimo tego zakłada się też dalszy spadek emisji.