Pozyskiwanie inwestorów przez samorządy lokalne

Gminy województwa mazowieckiego (respondenci badań jakościowych) pozyskują inwestorów zagranicznych głównie przez przygotowanie terenów inwestycyjnych – np. uzbrojenie terenów w postaci infrastruktury drogowej, energetycznej i wodociągowej. Gminy wokół Warszawy nie mają problemów ze znalezieniem inwestorów – istotna jest bliskość stolicy, dobra komunikacja (m.in. autostrada A2) i wykwalifikowana siła robocza.

Gmina Grodzisk Mazowiecki posiada kilka stref przemysłowych, w większości zagospodarowanych już przez firmy. Gmina tworzy klimat dla lokalizacji inwestycji, co jest w istocie ważniejsze niż strefy przemysłowe. Stara się przekonać, że inwestor jest w tu mile widziany, gdyż oczekuje się od niego tworzenia miejsc pracy i generowania podatków. W Grodziski Mazowieckim w ramach struktury Urzędu Miejskiego utworzono centrum obsługi inwestora, a jego działalność przyniosła szereg sukcesów w zakresie pozyskania inwestorów. Strategią urzędników jest przede wszystkim szybkie reagowanie na potrzeby inwestorów. Gmina zdaje sobie sprawę, że ważną kwestią jest PR i marketing szeptany - łatwo jest bowiem zepsuć sobie reputację nawet drobnymi sprawami.

Gmina stara się również dobierać odpowiednich inwestorów - nieatrakcyjne są dla niej inwestycje magazynowe i logistyczne, generujące mało miejsc pracy. Stanowią oczywiście wpływ dochodów dla gminy, ale powodują, przykładowo, szybkie zużycie dróg lokalnych. Inwestorzy tego typu są odsyłani do gmin ościennych. Gmina Grodzisk Mazowiecki pośredniczy również w relacjach między inwestorami, a osobami fizycznymi posiadającymi grunty (prywatne) pod inwestycje.

Urząd m. st. Warszawy nie posiada gotowych narzędzi/mechanizmów, które zachęcałby do otwierania firm w regionie warszawskim - zależą one od sytuacji i przedsiębiorstwa. Pomocą dla urzędu jest współpraca z rozmaitymi instytucjami polskimi i zagranicznymi (głównie z UE), które umożliwiają pozyskiwanie i wymianę informacji. W sferze energetycznej taką instytucją jest oddział europejskiej instytucji powstałej we Francji, dzięki której zrzeszone miasta mogą kontaktować się z jej główną siedzibą w Brukseli, wymieniać informacje i doświadczenia. Na corocznych kongresach tej organizacji przedsiębiorcy z sektora energetyki mogą uzyskać informacje o potrzebach instytucji oraz o wsparciu finansowym dla nich. Miasto uczestniczyło też w kilku projektach unijnych, dzięki czemu nawiązało kontakt z wieloma firmami i instytucjami naukowymi. Urząd m. st. Warszawy prowadzi od dwóch lat inicjatywę pod nazwą „Partnerstwo dla klimatu” – UM przejął ją od Ministerstwa Środowiska, gdy to postanowiło zakończyć tę akcję. Dzięki jej kontynuowaniu UM zyskał „nowych”

partnerów biznesowych: samodzielne firmy i przedsiębiorstwa, ale też zrzeszenia, jak: Konfederacja Pracodawców Lewiatan, Polski Związek Firm Deweloperskich. Ponadto formą promocji miasta Warszawa są wydawane corocznie i prezentowane na forum międzynarodowym raporty na temat energetyki w Polsce, co zachęca i informuje innych przedsiębiorców i inwestorów do otwierania swojej działalności także w Polsce.

Miasto Radom promuje dogodne warunki miasta i możliwości współpracy między przedsiębiorstwami m.in. na targach branżowych. Nie poszukuje jednak dużych firm, lecz skupia się raczej na małych i średnich. Duże przedsiębiorstwa generują wiele nowych miejsc pracy, jednak istnieje większe ryzyko upadku takich firm, co skutkuje nagłym pojawieniem się wzrostu bezrobocia, które trudno zredukować. Radom preferuje zatem wspierać mniejsze firmy, aby dywersyfikować

134 ryzyko upadłości i masowych zwolnień. Nie posiada określonej strategii inwestycyjnej odnośnie dużych przedsiębiorstw. Radom oferuje firmom tereny inwestycyjne, możliwość włączenia do strefy ekonomicznej, zwolnienia z podatku oraz dostęp do zaplecza naukowego (Uniwersytet Technologiczno-Humanistyczny w Radomiu, Instytut Technologii Eksploatacji, Zespół Szkół Technicznych).

W Ostrołęce funkcjonuje Podstrefa WM Specjalnej Strefy Ekonomicznej. Na terenie miasta Ostrołęki obowiązuje uchwała nr 428/XLVII/2005 Rady Miejskiej w Ostrołęce z dnia 8 grudnia 2005 r.

w sprawie zwolnień od podatku od nieruchomości, dotycząca wszystkich podmiotów, będących podatnikami podatku od nieruchomości, prowadzących działalność gospodarczą w zakresie wytwórczości i usług, inwestujących w budowę nowych obiektów i w związku z tym tworzących określoną ilość miejsc pracy. Nie istnieją jednak specjalne instrumenty stworzone z myślą wyłącznie o dużych podmiotach gospodarczych.

Miasto Sochaczew posiada Strategię Rozwoju Miasta 2008-2015 oraz dokument wewnętrzny komórki Referat Obsługi Inwestorów i Działalności Gospodarczej, które dotyczą pozyskiwania inwestorów. Ponadto, posiada ofertę inwestycyjną w wersji polskiej i angielskiej. Samorząd współpracuje również z Agencją Rozwoju Mazowsza i PAIZ w zakresie pozyskiwania inwestorów oraz promocji gminy. Część terenów została włączona do Łódzkiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej. Przy dużych inwestycjach konieczne jest często wsparcie instytucji krajowych a nie tylko samorządowych, które nie mają pewnych prerogatyw np. odnośnie tworzenia specjalnych stref ekonomicznych.

Miasto Sochaczew nie różnicuje firm według ich wielkości, jednak uznaje, że główny potencjał innowacyjności znajduje się w sektorze MŚP. Duże przedsiębiorstwa są mniej mobilne, mają bardziej rozbudowane struktury, co może wydłużać pewne procesy, choć niewątpliwie dysponują większym kapitałem finansowym, zasobami ludzkimi i materiałowymi. Miasto skupia głównie na określonych branżach, m.in. nowoczesne technologie, biochemia, itp. Urząd Miejski promuje zarówno miasto, jak i ościenną gminę Sochaczew, gdzie faktycznie znajduje się większość terenów inwestycyjnych, a duże firmy lokują się zazwyczaj pod miastem, z kolei w mieście dominują firmy z sektora MŚP.

Inne instrumenty stosowane dla przyciągnięcia dużych inwestorów to np.:

1. Instrumenty podatkowe – w gminie Pruszków symboliczne np. nie stosuje się maksymalnych podatków od nieruchomości czy środków transportu; w porównaniu z gminami sąsiednimi, te podatki nie są wysokie. Gmina Grodzisk Mazowiecki nie stosuje żadnych zachęt podatkowych oprócz tych dostępnych np. do końca roku podatkowego po oddaniu budynku firma nie płaci podatku od nieruchomości. W Grodzisku istnieje podstrefa SSE (Łódzkiej) - 1 firma korzysta z takich preferencji.

2. Dostosowanie planu zagospodarowania przestrzennego do potrzeb konkretnych inwestorów – instrument stosowany przez gminę Grodzisk Mazowiecki, w przypadku gdy gmina jest pewna inwestora (np. odrolnienie gruntu). Nie wszystkie doświadczenia w tym względzie są pozytywne - przykładowo pojawił się duży, zagraniczny inwestor mający zamiar stworzyć park rozrywki. Gmina obserwowała poczynania inwestora - wykup gruntów, złożone pozwolenia na budowę, co go uwiarygodniało w oczach gminy. Wówczas dokonano zmiany planu - dokonano odrolnienia ok. 100 ha ziemi. Inwestycja jednak została wstrzymana. Konieczne jest rozwiązanie formalnych problemów inwestora. Obecnie Gmina posiada tereny inwestycyjne pod budownictwo mieszkaniowe, ale zakłada również możliwość dokonania zmiany planu zagospodarowania tego terenu pod przemysł, jeśli pojawi się odpowiedni inwestor.

135 3. Tworzenie parku technologicznego ze zwolnieniami np. z podatku od nieruchomości dla inwestorów - na terenie Płocka istnieje Park Przemysłowo-Technologiczny, który jest wspólnym przedsięwzięciem władz samorządowych i PKN ORLEN, powołanym do tworzenia atrakcyjnych warunków dla rozwoju przedsiębiorstw. Dla nowych inwestorów zlokalizowanych na terenie PPPT Urząd Miasta przewiduje zwolnienia z podatku od nieruchomości od 10 do 15 lat, w zależności od tego, czy jest to inwestycja do, czy powyżej 10 mln zł. Z podatku od nieruchomości zwolnione mogą być także przedsiębiorstwa innowacyjne lub prowadzące działalność badawczo-rozwojową na terenie Miasta Płocka. Dodatkowo inwestycjom na obszarze PPPT może być przyznany status specjalnej strefy ekonomicznej, co oznacza możliwość ubiegania się przez przedsiębiorców o zwolnienie z podatku dochodowego. PPPT oferuje także kompleksowy pakiet pomocowy w zakresie pozyskiwania zasobów ludzkich, szkoleń, warsztatów i kursów oraz pomoc na etapie przygotowania i realizacji inwestycji. Na terenie PPPT zlokalizowane są firmy z branży rafineryjnej, petrochemicznej, chemicznej oraz sektora produkcji i usług.

4. Inne formy promocji – przykładowo, gmina Sochaczew organizuje Mazowieckie Forum Inwestycyjne⁸. Stara się promować, przyciągać uwagę potencjalnych Inwestorów, organizować spotkania B2B (Business to Business). Podkreśla walory lokalizacyjne, gruntów inwestycyjnych – ich wyposażenie i konkurencyjną cena, kwestię zasobów ludzkich – relatywnie tańszą siłę roboczą niż np.

Warszawa. Bardzo ważna jest też stabilność polityki władz, niezmienne, niskie podatki i np. koszty mediów.

5. Dostosowywanie do indywidualnych potrzeb tworzenie ofert inwestycyjnych „szytych na miarę”, trochę na zasadzie „powiedz nam czego potrzebujesz a my pomyślimy jak możemy Ci to zapewnić”, np. tworzenie klas profilowanych dostosowanych do potrzeb inwestora odnośnie pracowników.

Z kolei w Siedlcach stosowane są zróżnicowane instrumenty - niskie podatki nie zmieniane od kilku lat, atrakcyjne tereny inwestycyjne, ulgi podatkowe w specjalnej strefie ekonomicznej i tworzenie infrastruktury. Przykładowo, specjalnie na potrzeby dużych inwestorów (Stadler Polska Sp.

z o.o., Carfi Polska Sp. z o.o., Valmont Polska Sp. z o.o.) wybudowano infrastrukturę drogową, co ostatecznie zadecydowało o lokalizacji inwestycji wymienionych przedsiębiorstw w Siedlcach. Miasto walczy o inwestorów dając konkretne propozycje na zasadzie „zainwestujesz – damy ci ulgi podatkowe i jeśli potrzeba zbudujemy drogę”. Mimo utraty przez Siedlce statutu województwa w 1999 r., nie nastąpił gwałtowny odpływ mieszkańców, a bezrobocie w mieście jest niższe niż średnia krajowa.

Część inwestorów zmienia lokalizację przenosząc się do innych krajów. Przykładem jest inwestycja Daewoo w Pruszkowie - zakład zatrudniający ok. 1200 osób w Pruszkowie (linia do montażu telewizorów) - zakończył produkcję w 2012 r. Obecnie firma jest na etapie wyprzedawania nieruchomości. Ponadto często pracownicy korporacji w gminach podwarszawskich pochodzą spoza tych gmin, gdyż trudno tam znaleźć taniego pracownika. W przypadku Daewoo pracownicy pochodzili z okolic Żyrardowa czy Skierniewic (20-50 km od Pruszkowa). Podobnie inne firmy znajdujące się na terenie Pruszkowa np. Kongsberg Automotive, TRW Sterling Systems Poland Sp. z o.o. - korzystają nie tylko z miejscowej siły roboczej.

8 http://www.mfi.sochaczew.pl/forum.html

136