Problemy fizjoterapeutyczne

Podczas pracy z pacjentem przebywającym na OIOM-ie fizjoterapeuta napotyka szereg problemów, przeszkód, utrudnień, niedogodności. Wynikają one ze stanu pacjenta oraz miejsca, gdzie się znajduje.

Pierwsza niedogodność pojawia się już zanim fizjoterapeuta stanie obok łóżka pacjenta. COVID-19 jest chorobą zakaźną i bardzo niebezpieczną. SARS-CoV-2 prze-nosi się drogą kropelkową. Wirus musi zostać przeniesiony na błony śluzowe gardła, nosa lub oczu aby doszło do zakażenia [14]. Na oddziale szpitalnym, a w szczególności na OIOM-ie spotkać się można także z innymi niebezpiecznymi wirusami i bakteriami, których nosicielem jest pacjent. Aby ograniczyć to ryzyko należy ubrać się w specjalny kombinezon, maseczkę, przyłbicę oraz rękawice ochronne i przestrzegać wyznaczo-nych zaleceń epidemiologiczwyznaczo-nych [15]. Mimo tych zabezpieczeń istnieje ryzyko zakażenia SARS-CoV-2 przez personel medyczny. Potęguje to u niektórych strach i obawę

Rafał Pluszyński, Michał Lach

o własne zdrowie i życie. Założony kombinezon mocno ogranicza komfort pracy z pa-cjentem oraz możliwości ruchowe fizjoterapeuty. Dodatkowo maseczka utrudnia oddy-chanie oraz kontakt słowny z chorym. Wszystkie te środki ostrożności są jednak nie-zbędne, aby zabezpieczyć personel pracujący z pacjentami zakażonymi koronawirusem.

Chory ze względu na specyfikę oddziału na jakim się znajduje i jego ciężki stan zdrowia musi być stale monitorowany. Monitorowane są jego czynności życiowe. Aby mogły być odczytane z ciała chorego konieczne jest podłączenie czujników. Są to między innymi: elektrody EKG, pulsoksymetr, termometr, ciśnieniomierz. Do każdego z nich potrzebny jest przynajmniej jeden przewód biegnący od czujnika na ciele pacjenta do monitora. Ponadto chory będący w ciężkim stanie jest karmiony poprzez sondę nosowo-żołądkową lub PEGa. Pacjent musi mieć również założone wkłucia do infuzji płynów czy pobierania próbek do badań (wkłucie centralne, wkłucie obwo-dowe, wkłucie tętnicze). Wkłucie centralne umieszczanie jest najczęściej w żyle pod-obojczykowej. Miejsce to może powodować bolesność i ograniczenie ruchomości w stawie barkowym po stronie wkłucia. Wspomnieć trzeba również o cewniku Foleya czy drenie do tlenu. Niekiedy pacjent posiada również dren w płucu [16].

Oprzyrządowanie aparatury przyłóżkowej w znacznym stopniu utrudnia aktywność ruchową pacjenta w łóżku oraz przemieszczanie się fizjoterapeuty wokół chorego oraz jego aktywizację [17].

Długotrwała pozycja leżąca chorego, który dodatkowo może być nieprzytomny pro-wadzi do kolejnego problemu jakim są odleżyny. Liczne połączenia aparatury medycz-nej ograniczają możliwości swobodmedycz-nej zmiany pozycji ciała chorego. Zabezpieczenie przed odleżynami wymaga zmiany pozycji co kilkadziesiąt minut [1]. Czas fizjotera-peuty na oddziale jest ograniczony co uniemożliwia całodobową profilaktykę, stąd jest niezbędne zaangażowanie pozostałego personelu medycznego, który jest z pacjentem całą dobę. Fizjoterapeuta powinien poinstruować w jaki sposób układać chorego, aby ryzyko odleżyn było jak najmniejsze oraz jak dbać o jego otoczenie (nawet zawinięte prześcieradło może przyczynić się do szybszego wstąpienia odleżyny). W profilaktyce i leczeniu odleżyn bardzo ważne jest również odpowiednie odżywianie chorego (produkty wysokobiałkowe) [18].

Podczas, gdy pacjent jest nieprzytomny nie ma z nim kontaktu, nie powie czy prowadzona terapia i bierna aktywność fizyczna jakiej jest poddawany, sprawia mu ból. Ten problem jest o tyle niebezpieczny, że trzeba dużego doświadczenia, aby nie zrobić choremu krzywdy. Jedynie z jego mimiki twarzy lub odruchów można odczytać, czy forma ruchu aplikowana przez fizjoterapeutę nie sprawia dyskomfortu pacjentowi.

Należy również cały czas monitorować parametry życiowe chorego [19].

Pacjent, który odzyskuje świadomość może nadal być zaintubowany lub oddychać przez rurkę tracheostomijną. Uniemożliwia to choremu mówienie, a tym samym kontakt słowny z fizjoterapeutą. Również po rozintubowaniu pacjent przez jakiś czas może mieć problemy z mówieniem. Zdarza się, że chory zwyczajnie boi się mówić.

Oczywiście nic nie stoi na przeszkodzie, aby z pacjentem porozumiewać się w inny sposób, np. za pomocą kartki i długopisu czy piktogramów. Nie mniej jest to niemała trudność przy prowadzeniu fizjoterapii. Pacjenci czasami po wybudzeniu mówią w sposób nielogiczny jak również nie rozumieją poleceń wydawanych przez personel co ogranicza pracę. Trzeba wówczas opierać się na własnym doświadczeniu oraz sygnałach niewerbalnych ze strony chorego.

Problemy z podjęciem wczesnej aktywności fizycznej u pacjentów po przebytym zakażeniu SARS-CoV-2 na Oddziale Anestezjologii i Intensywnej Opieki Medycznej

W trakcie pionizacji pacjenta spotykamy się z trudnościami związanymi z nara-stającą dusznością, która wzmaga niepokój u pacjenta. Pojawiający się strach przed pionizacją zwiększa częstotliwość akcji serca co powoduje ograniczenie procesu akty-wizacji chorego. Pionizację należy wykonywać stopniowo, obserwując pacjenta i szybko reagować na wszelkie zaburzenia [14].

6. Podsumowanie

Rolą fizjoterapeuty w procesie wczesnej rehabilitacji na OIOM-ie jest zapobieganie wczesnym procesom hipokinezy oraz skutkom niedotlenienia. Aktywizacja pacjenta na każdej płaszczyźnie funkcjonowania w okresie krytycznym prowadzi do zwiększania jego aktywności, a tym samym większej samodzielności.

Wszystkie te wymienione powyżej trudności napotykane podczas pracy z pacjentem sprawiają, że przywrócenie chorego do odpowiedniej aktywności fizycznej jest trudne, ale mimo wszystko zasadne. Przezwyciężenie tych problemów przybliża do celów terapii postawionych na początku pracy z pacjentem. Odpowiednio prowadzona fizjoterapia hamuje lęk chorego do aktywności fizycznej i przybliża go do samodzielności.

Efektywność pracy fizjoterapeuty może być zwiększona przez samodzielną pracę pacjenta oraz zaangażowanie całego zespołu medycznego OIOM-u. Fizjoterapeuta będąc częścią tego zespołu przyczynia się do szybszego opuszczenia oddziału.

Literatura

1. Czarbak-Garbacz R., Załuska K., Kasprzyk-Kościk B., Blacha J., Pacjent długotrwale leżący, Lek w Polsce, 2014, vol. 24 nr 05 (277), s. 49-61.

2. Herridge M.S., Moss M., Hough C.L.,Wyzdrowienie i wyniki po zespole ostrej

niewydolności oddechowej (ARDS) u pacjentów i ich opiekunów rodzinnych, Intensywna Terapia Med, 2016, 42 (5), s.725-738.

3. Szewczyk M.T., Kózka M., Cierzniakowska K. i wsp., Wytyczne: Profilaktyka odleżyn – zalecenia Polskiego Towarzystwa Leczenia Ran. Część I. Prophylaxis of the pressure ulcers – recommendations of the Polish Wound Management Association. Part I, Leczenie Ran 2020, 17, s. 113-146.

4. Wujtewicz M., Dylczyk-Sommer A., Aszkiełowicz A., Zdanowski Sz., Piwowarczyk S., Owczuk R., COVID-19 – co dzisiaj powinien wiedzieć anestezjolog, Anestezjologia Intensywna Terapia 2020, 52, s. 1-9.

5. Righetti R.F., Onoue M.A., Politi F.V.A., Teixeira D.T., Souza P.N., Kondo C.S., Fizjoterapeutyczna opieka nad pacjentami z koronawirusem 2019 (COVID-19) – doświadczenie brazylijskie, Kliniki, 2020.

6. Spannbauer A., Berwecki A., Kocik B., Mika P., Kilik A., Rehabilitacja szpitalna pacjentów z COVID-19 – doświadczenia własne, Pielęgniarstwo Chirurgiczne i Angiologiczne, 3/2021, s. 103-108.

7. Bojko J., Biliński G., Soboń J., Fuchs M., Bilińska M., Wybrane aspekty koncepcji PNF w rehabilitacji neurologicznej pacjentów OIT po urazie czaszkowo-mózgowym, jako ważne uzupełnienie terapii skierowanej na podtrzymanie czynności życiowych, Prakt Fizjoter Rehabil, 2011, 13, s. 13-16.

8. Zwoliński T., Szamotulska J., Kwiecień-Jaguś K., Basiński A., Rehabilitacja oddechowa pacjentów wentylowanych mechanicznie – mobilizacja klatki piersiowej, Rehabilitacja w praktyce, 2016, 6, s. 34-40.

9. Adler S.S., Beckers D., Buck M., PNF w praktyce, Warszawa, DB PUBLISHING, 2014, s. 1-318.

Rafał Pluszyński, Michał Lach

10. Kwiecień-Jaguś K., Zwoliński T., Szamotulska J. Hansdorfer-Korzon R., Wczesna rehabilitacja na oddziale intensywnej terapii z wykorzystaniem metody PNF, Anestezjologia i Ratownictwo, 2016, 10, s. 86-96.

11. Hermans A., Agten D., Testelmans D., Decramer M., Gayan-Ramirez G., Increased duration of mechanical ventilation is associated with decreased diaphragmatic force:

a prospective observational study, Critical Care, 2010, 14 (4), s. 127.

12. Candan S.A., Elibol N., Abdullahi A., Rozważenie zapobiegania i leczenia odległych następstw zespołu ostrej niewydolności oddechowej u pacjentów z COVID-19, Fizjoterapia. Teoria Praktyka, 2020, 36 (6), s.663-668.

13. Cieloszczyk A., Lewko A., Śliwka A., Włoch T., Pyszora A., Zalecenia do prowadzenia fizjoterapii dorosłych pacjentów z COVID-19, Krajowa Izba Fizjoterapeutów, 2020.

14. Borkowski L., Fal A.M., Filipiak K.J., Homola B. et al.,Charakterystyka choroby COVID-19, objawy oraz skutki zdrowotne. Rekomendacje i doświadczenia polskich klinicystów, Nauka przeciw pandemii, Warszawa 2021.

15. Szczypta A., Synowiec E., Salik K., Wytyczne zespołu konsultantów w dziedzinie pielęgniarstwa epidemiologicznego w zakresie działań mających na celu zapobieganie rozprzestrzenianiu się zakażeń SARS-CoV-2 w środowisku szpitalnym, www.gov.pl, 2020.

16. Hodgson C.L., Berney S., Harrold M., Saxona M., Bellomo R., Clinical review: early patient mobi- lization in the ICU,Critical Care, 2013, 17, s. 207.

17. Narasimman Swaminathan, Reshma Praveen, Praveen Jayaprabha Surendran, The role of physiotherapy in intensive care units: a critical review, Physiotherapy Quarterly (ISSN 2544-4395) 2019, 27(4), s. 1-5.

18. Li T., Zhang Y., Gong C., Występowanie niedożywienia i analiza powiązanych czynników u starszych pacjentów z COVID-19 w Wuhan w Chinach, Eur J Clin Nutr, 2020.

19. Zeppos L., Paratz J., Adsett J., Berney S., Bridson J., Patman S., Incidence of adverse physiological changes in intensive care during physiotherapy – a multi-centre audit, Aust J Physiother 2006, 52, e suppl.

Problemy z podjęciem wczesnej aktywności fizycznej u pacjentów po przebytym zakażeniu SARS-CoV-2 na Oddziale Anestezjologii i Intensywnej Opieki Medycznej

Streszczenie

Artykuł ma na celu przedstawienie problemów związanych z ograniczeniem aktywności fizycznej na OIOM po zakażeniu wirusem SARS-CoV-2. Zostanie przedstawiona propozycja usprawniania pacjentów oraz problemy wczesnej fizjoterapii.

Słowa kluczowe: SARS-CoV-2, aktywność fizyczna, pacjent leżący, wczesna fizjoterapia

Problems with the expression of bill of physical activity in patients with a history of SARS-CoV-2 infection at the Department of Anaesthesiology and Intensive Care

Abstract

The article aims to present the problems associated with limiting physical activity in the ICU after infection with the SARS-CoV-2 virus. A proposal to improve patients and the problems of early physiotherapy will be presented.

Keywords: SARS-CoV-2, physical activity, lying patient, early physiotherapy

Indeks Autorów

Białek-Dratwa A. ... 54

Bogdańska A. ... 67, 77 Bogdańska B. ... 67, 77 Dębowska A. ... 15

Duszka K. ... 45

Głowacka M. ... 29

Głowacki B. ... 29

Grajek M. ... 54

Grochowska-Niedworok E. ... 54

Handzlik-Waszkiewicz P. ... 45

Kardas M. ... 54

Lach M. ... 101

Nowacka K. ... 7

Opala-Berdzik A. ... 29

Pluszyński R. ... 101

Saczuk J. ... 92

Siminska J. ... 7

Staśkiewicz W... 54

Wasiluk A. ... 92