Żywienie w elementach makrocyklu treningowego w dyscyplinie piłki nożnej
5. Wnioski/Podsumowanie
Wszystkie elementy makrocyklu treningowego wymagają od zawodników dostoso-wania żywienia do obciążeń występujących w danym okresie. Okres przygotowawczy cechuje się wzrostem intensywności treningowej oraz ilości treningów co skutkuje bardzo dużym obciążeniem fizycznym sportowców [2, 4]. Zapotrzebowanie energe-tyczne w tym okresie jest największe w całym makrocyklu treningowym. Odpowied-nia podaż energii i białka wpływa na pożądaną rekompozycję składu masy ciała, która zazwyczaj polega na zmniejszeniu zawortości tkanki tłusczowej i wzroście beztłusz-czowej masy ciała [17, 53]. Okres startowy cechuje się występowaniem licznych rozgrywek meczowych, lecz zmniejsza się ilość jednostek treningowych w porównaniu z okresem przygotowawczym, są one również mniej intensywne, w konsekwecji skut-kuje to zmniejszeniem zapotrzebowania energetycznego zawodników. Ważna w tym okresie jest odpowiednia podaż węglowodanów, ponieważ stanowią one główne źródło energii w aktywnościach związanych z uprawianiem dyscypliny piłki nożnej. Wykony-wanie czynności typowych dla tej dyscypliny na najwyższym poziomie, np. podania, strzały, drybling warunkują wyniki meczów [13, 49]. Okres przejściowy zazwyczaj związany jest z brakiem aktywności lub aktywnością rekreacyjną. W tym okresie brak dostosowania żywienia do zmniejszonego zapotrzebowania energetycznego skutkuje wzrostem masy ciała poprzez wzrost zawartości tkanki tłuszczowej. Odpowiednio zaplanowana strategia żywieniowa, czyli przede wszystkim zmniejszona podaż energii w stosunku do okresu startowego pozwoli utrzymać skład masy ciała zawodników wypracowany podczas okresu przygotowawczego i startowego [54].
Literatura
1. Shirreffs S.M., Hydration: Special issues for playing football in warm and hot environ-ments, Scandinavian Journal of Medicine and Science in Sports, 20(3), 2010, s. 90-94.
2. Gardasevic J., Bjelica D., Body composition differences between football players of the three top football clubs, The International Journal of Morphology, 38(1), 2020, s. 153-158.
3. Kopecka-Piech K., Sport w mediach, media w sporcie – odbiór, tworzenie i upowszechnianie zawartości medialnej na temat sportu przez młodych, aktywnych fizycznie użytkowników nowych technologii medialnych, Studia i Perspektywy Medioznawcze, 2, 2020, s. 215-225.
4. Bloomfield J., Polman R., O'Donoghue P., Physical demands of different positions in FA Premier League soccer, Journal of Sports Science and Medicine, 6(1), 2007, s. 63-70.
5. Kalinowski P., Bezler A., Kubiak R., Zaporowski T., Szczepankiewicz M., Konarski JM., Efektywność a szybkość startowa młodych piłkarzy nożnych klubu Berliner TSC,
Aktywność ruchowa ludzi w różnym wieku, 2(34), 2017, s. 95-104.
6. Kopeć A., Nowacka E., Klaja A., Leszczyńska T., Assessment of selected food frequency intake in football players, Problemy Higieny i Epidemiologii, 94(1), 2013, s. 151-157.
Wiktoria Staśkiewicz, Marek Kardas, Elżbieta Grochowska-Niedworok, Agnieszka Białek-Dratwa, Mateusz Grajek
7. Kreider R.B., Wilborn C.D., Taylor L., Campbell B., Almada AL., Collins R., Cooke M., Earnesr C.P., Greenwood M., Kalman D.S., Kerksick C.M., Kleiner S.M., Leutholtz B., Lopez H., Lowery L.M., Mendel R., Smith A., Spano M., Wildman E., Willoughby D.S., Zigenfuss TN., Antonio J., ISSN exercise & sport nutrition review: research & recommen-dations, Journal of the International Society of Sports Nutrition, 7(1), 2010, s. 1-43.
8. Petri C., Mascherini G., Pengue L., Galanti G., Dietary habits in elite soccer players, Sport Sciences for Health, 23(1), 2016, s. 113-119.
9. Lames M., McGarry T., On the search for reliable performance indicators in game sports, International Journal of Performance Analysis in Sport, 7(1), 2007, s. 62-79.
10. Gardasevic J., Bjelica D., Vasiljevic I., Sermaxhaj S., Arifi F., Differences in the morphological characteristics and body composition of football players FC Trepca ‘89 and FC Prishtina in Kosovo, Journal of Anthropology of Sport and Physical Education, 2(3), 2018, s. 105-109.
11. Stølen T., Chamari K., Castagna C., Wisløff U., Physiology of soccer, Sports Medicine, 35(6), 2005, s. 501-536.
12. Mallo J., Mena E., Nevado F., Paredes V., Physical demands of top-class soccer friendly matches in relation to a playing position using global positioning system technology, Journal of Human Kinetics, 47(1), 2015, s. 179-188.
13. Abbott W., Brickley G., Smeeton N.J., Physical demands of playing position within English Premier League academy soccer, Journal of Human Sport and Exercise, 13(2), 2018, s. 285-295.
14. Portes L.A., Canhadas I.L., Silva R.L.P., de Oliveira N.C., Anthropometry and fitness of young elite soccer players by field position, Sport Sciences for Health, 11(3), 2015, s. 321-328.
15. Reilly T., Doran D., Science and Gaelic football: A review, Journal of Sports Sciences, 19(3), 2001, s. 181-193.
16. Gomez-Piqueras P., Gonzalez-Villora S., Castellano J., Teoldo I., Relation between the physical demands and success in professional soccer players, Journal of Human Sport and Exercise, 14(1), 2019, s.1-11.
17. Kostiukevych V., Stasiuk V., Training process programming of qualified football players in higher education establishments, Physical Education, Sport and Health Culture in Modern Society, 2(38), 2017, s. 41-50.
18. Bloomfield J., Polman R., O'Donoghue P., Physical demands of different positions in FA Premier League soccer, Journal of Sports Science and Medicine, 6(1), 2007, s. 63.
19. Kosendiak J., Wykłady z Teorii Sportu dla studentów Akademii Wychowania Fizycznego, Wydawnictwo BK, Wrocław 2004.
20. Thomas D.T., Erdman K.A., Burke L.M., American college of sports medicine joint position statement. nutrition and athletic performance, Medicine & Science in Sports &
Exercise, 48(3), 2016, s. 543-568.
21. Collins J., Maughan R.J., Gleeson M., Bilsborough J., Jeukendrup A., Morton J.P., Philips S.M., Armstrong L., Burke L.M., Close G.L., Duffield R., Larson-Meyer W., Louis J., Medina D., Meyer F., Rollo I., Sundgot-Borgen J., Wall B.T., Boullosa B., Dupont G., Lizarraga A., Res P., Bizzini M., Castagna C., Cowie C.M., D’Hooghe M., Geyer H., Meyer T., Papadimitriou N., Vouillamoz M., McCall A., UEFA expert group statement on nutrition in elite football. Current evidence to inform practical recommendations and guide future research, British Journal of Sports Medicine, 55(8), 2021, s. 416-416.
22. Bush M., Barnes C., Archer D.T., Hogg B., Bradley P.S., Evolution of match performance parameters for various playing positions in the English Premier League, Human
Movement Science, 39, 2015, s. 1-11.
23. Anderson L., Orme P., Di Michele R., Close G.L., Morgans R., Drust B., Morton J.P., Quantification of training load during one-, two-and three-game week schedules in
Żywienie w elementach makrocyklu treningowego w dyscyplinie piłki nożnej professional soccer players from the English Premier League: implications for carbohydrate periodization, Journal of Sports Sciences, 34(13), 2016, s. 1250-1259.
24. Bradley PS., Sheldon W., Wooster B., Olsen P., Boanas P., Krustrup P., High-intensity running in English FA Premier League soccer matches, Journal of Sports Science, 27(2), 2009, s. 159-168.
25. Di Salvo V., Baron R., González-Haro C., Gormasz C., Pigozzi F., Bachl N., Sprinting analysis of elite soccer players during European Champions League and UEFA Cup matches, Journal of Sports Science, 28(14), 2010, s. 1489-1494.
26. Oliveira R., Brito J., Martins A., Mendes B., Calvete F., CarricŐßo S., Ferraz R., Marques MC., In-season training load quantification of one-, two- and three-game week schedules in a top European professional soccer team, Physiology Behavior, 15(201), 2019, s. 146-156.
27. Kerksick C.M., Wilborn C.D., Roberts M.D., Smith-Ryan A., Kleiner S.M., Jager R., Collins R., Cooke M., Davis J.N., Galvan E., Greenwood M., Lowery L.M., Wildman R., Antonio J., Kreider R.B., ISSN exercise & sports nutrition review update: research &
recommendations, Journal of the International Society of Sports Nutrition, 15(1), 2018, s. 1-57.
28. Spriet L.L., New insights into the interaction of carbohydrate and fat metabolism during exercise, Sports Medicine, 44(1), 2014, s. 87-96.
29. Cole M., Coleman D.A., Hopker J., Wiles J., Improved gross efficiency during long duration submaximal cycling following a short-term high carbohydrate diet, International Journal of Sports Medicine, 35(3), 2014, s. 265-269.
30. Philip A., Hargreaves M., Baar K., More than a store: regulatory roles for glycogen in skeletal muscle adaptation to exercise, The American Journal of
Physiology-Endocrinology and Metabolism, 302(11), 2012, s. 1343-1351.
31. Bartlett J.D., Hawley J.A., Morton J.P., Carbohydrate availability and exercise training adaptation: Too much of a good thing?, European Journal of Sport Science, 15(1), 2015, s. 3-12.
32. Krustrup P., Mohr M., Steensberg A., Bencke J., Kjær M., Bangsbo J., Muscle and blood metabolites during a soccer game: implications for sprint performance, Medicine &
Science in Sports & Exercise, 38(6), 2006, s. 1165-1174.
33. Jeong T.S., Bartlett J.D., Joo C.H., Louhelainen J., Close G.L., Morton J.P., Drust B., Acute simulated soccer-specific training increases PGC-1α mRNA expression in human skeletal muscle, Journal of Sports Science, 33(14), 2015, s. 1493-1503.
34. Anderson L., Orme P., Naughton R.J., Close G.L., Milsom J., Rydings D., O’Boyle A., Di Michele R., Louis J., Hambly C., Speakman J.R., Morgans R., Drust B., Morton J.P., Energy intake and expenditure of professional soccer players of the English Premier League: evidence of carbohydrate periodization, International Journal of Sport Nutrition and Exercise Metabolism, 27(3), 2017, s. 228-238.
35. Enright K., Morton J., Iga J., Drust B., The effect of concurrent training organisation in youth elite soccer players, European Journal of Applied Physiology, 115(11), 2015, s. 2367-2381.
36. Burke L.M., van Loon L.J., Hawley J.A., Postexercise muscle glycogen resynthesis in humans, Journal of Applied Physiology, 122(5), 2017, s. 1055-1067.
37. Rodrigues dos Santos J.A., Nutrition for Soccer, Revista Portuguesa de Ciências do Desporto, 17(1), 2017, s. 75-107.
38. EFSA Panel on Dietetic Products, Nutrition and Allergies (NDA), Scientific opinion on dietary reference values for protein, EFSA Journal, 10(2), 2012, s. 2557.
39. Morton R.W., Murphy K.T., McKellar S.R., Schoenfeld B.J., Henselmans M., Helms E., Aragon A.A., Devires M.C., Banfield L., Krieger J.W., Philips S.M., A systematic review, meta-analysis and meta-regression of the effect of protein supplementation on resistance
Wiktoria Staśkiewicz, Marek Kardas, Elżbieta Grochowska-Niedworok, Agnieszka Białek-Dratwa, Mateusz Grajek
training-induced gains in muscle mass and strength in healthy adults, British Journal of Sports Medicine, 52(6), 2018, s. 376-384.
40. Phillips S.M., Van Loon L.J., Dietary protein for athletes: from requirements to optimum adaptation, Journal of Sports Sciences, 29(1), 2011, s. 37-46.
41. Phillips S.M., The impact of protein quality on the promotion of resistance exercise-induced changes in muscle mass, Nutrition Metabolism, 13(1), 2016, s. 1-9.
42. Anderson L., Naughton R.J., Close G.L., Di Michele R., Morgans R., Drust B., Morton J.P., Daily distribution of macronutrient intakes of professional soccer players from the English Premier League, International Journal of Sport Nutrition and Exercise
Metabolism, 27(6), 2017, s. 491-498.
43. Longland T.M., Oikawa S.Y., Mitchell C.J., Devries M.C., Phillips S.M., Higher compared with lower dietary protein during an energy deficit combined with intense exercise promotes greater lean mass gain and fat mass loss: a randomized trial, The American Journal of Clinical Nutrition, 103(3), 2016, s. 738-746.
44. Wall B.T., Morton J.P., van Loon L.J., Strategies to maintain skeletal muscle mass in the injured athlete: nutritional considerations and exercise mimetics, European Journal of Sport Science, 15(1), 2015, s. 53-62.
45. Jenner S.L., Buckley G.L., Belski R., Devlin B.L., Forsyth A.K., Dietary intakes of professional and semi-professional team sport athletes do not meet sport nutrition recommendations – a systematic literature review, Nutrients, 11(5), 2019, s.1160.
46. Stellingwerff T., Spriet L.L., Watt M.J., Kimber N.E., Hargreaves M., Hawley J.A., Burke L.M., Decreased PDH activation and glycogenolysis during exercise following fat
adaptation with carbohydrate restoration, American Journal of Physiology-Endocrinology and Metabolism, 290(2), 2006, E380-E388.
47. Burke L.M., Ross M.L., Garvican‐Lewis L.A., Welvaert M., Heikura I.A., Forbes S.G., Mirtschin J.G., Cato L.E., Strobel N., Sharma A.P., Hawley J.A., Low carbohydrate, high fat diet impairs exercise economy and negates the performance benefit from intensified training in elite race walkers, The Journal of Physiology, 595(9), 2017, s. 2785-2807.
48. Francescato M.P., Venuto I., Buoite Stella A., Stel G., Mallardi F., Cauci S., Sex differences in hydration status among adolescent elite soccer players, Journal of Human Sport and Exercise, 14(2), 2019, s. 265-280.
49. Mascherini G., Gatterer H., Lukaski H., Burtscher M., Galanti G., Changes in hydration, body-cell mass and endurance performance of professional soccer players through a compe-titive season, The Journal of Sports Medicine and Physical Fitness, 55, 2015, s. 749-755.
50. Laitano O., Runco J.L., Baker L., Hydration science and strategies in football, Sports Science Exchange, 27(128), 2014, s. 1-7.
51. Sawka M.N., Burke L.M., Eichner E.R., Maughan R.J., Montain S.J., Stachenfeld N.S., American College of Sports Medicine position stand. Exercise and fluid replacement, Medicine & Science in Sports & Exercise, 39(2), 2007, s. 377-390.
52. Shirreffs S.M., Sawka N., Fluid and electrolyte needs for training, competition, and recovery, Journal of Sports Sciences, 29(1), 2011, s. S39-S46.
53. Raizel R., da Mata Godois A., Coqueiro A.Y., Voltarelli F., Pre-season dietary intake of professional soccer players, Nutrition and Health, 23(4), 2017, s. 215-222.
54. Reinke S., Karhausen T., Doehner W., Taylor W., Hottenrott K., Duda G.N., Reinke P., Volk H.D., Anker S.D., The influence of recovery and training phases on body
composition, peripheral vascular function and immune system of professional soccer players, PLoS One, 4(3), 2009, s. e4910.
Żywienie w elementach makrocyklu treningowego w dyscyplinie piłki nożnej
Żywienie w elementach makrocyklu treningowego w dyscyplinie piłki nożnej
Streszczenie
Piłka nożna jest aktualnie jedną z najpopularniejszych dyscyplin sportowych i gromadzi na stadionach oraz przed telewizorami rekordowe ilości osób. W ostatnich latach zaobserwować można znaczący wzrost zainte-resowania tematyką żywienia sportowców. Odpowiednia dieta, która uwzględnia prawidłową podaż energii, makroskładników, płynów oraz wskazaną suplementację może pozytywnie wpłynąć na efekty i osiągi sportowe.
Żywienie stanowi istotną część w programie treningu sportowego. Międzynarodowe wytyczne, oparte na badaniach naukowych zalecają ilości, rodzaj oraz czas przyjmowania pokarmu w celu zapewnienia dosko-nałego treningu przy jednoczesnej redukcji urazów i kontuzji. W celu uzyskania optymalizacji metabo-licznej musi istnieć równowaga pomiędzy odżywianiem, treningiem i regeneracją. Energia powinna być dostarczana z optymalnych źródeł, a utrzymanie odpowiedniego bilansu energetycznego jest niezwykle istotne dla osób uprawiających aktywność fizyczną, szczególnie osób zawodowo zajmujących się sportem.
W piłce nożnej funkcjonują w strukturze półrocznego makrocyklu, trzy okresy treningowe: przygotowawczy, startowy i przejściowy. Makrocykl z ww. okresami jest podstawowym cyklem w szkoleniu profesjonal-nych drużyn piłkarskich. Fundamentalne dla budowy i stabilizacji formy sportowej drużyny są okresy przygotowawcze. Celem okresu przygotowawczego jest poprawa zdolności wysiłkowych organizmu, umiejętności technicznych, motorycznych i taktycznych. Okres startowy polega na maksymalizowaniu wyniku sportowego podczas zawodów w oparciu o uzyskane w okresie przygotowawczym dyspozycje wydolności i umiejętności. Okres przejściowy sprowadza się do leczenia kontuzji i mikrourazów oraz do readaptacji organizmu, aby możliwe było stosowanie podobnych bodźców treningowych w kolejnym cyklu startowym.
Pożywienie dostarcza niezbędnych składników odżywczych w celu utrzymania funkcji organizmu, zapewnienia prawidłowego funkcjonowania i wzrostu. Żywność zawiera niezbędne składniki odżywcze:
białko, które jest istotne do wzrostu i naprawy tkanek organizmu, tłuszcz jest ważnym źródłem energii dla funkcjonowania organizmu i wykonywania aktywności fizycznej, pełni on ważną funkcję również w izolacji, węglowodany są głównym źródłem energii dla aktywności o wysokiej intensywności. Minerały i witaminy obecne w żywności kontrolują procesy metaboliczne i pełnią rolę bioregulatorów. Chociaż woda nie jest składnikiem odżywczym, jest niezbędna do życia, ponieważ wspiera organizm w efek-tywnym metabolizowaniu składników odżywczych. Trafnie zaplanowana opieka żywieniowa piłkarzy ma na celu zapewnić odpowiednią ilości energii, dostarczyć niezbędne składniki do odbudowy i naprawy oraz zagwarantować właściwe nawodnienie.
Prawidłowe wsparcie żywieniowe zawodników podczas wszystkich okresów makrocyklu treningowego wpływa na poziom sportowy indywidualnych sportowców oraz całej drużyny. Dostosowanie ilości spoży-wane energii oraz makroskładników warunkuje zmiany zachodzące w organizmie zawodników podczas całego sezonu. Odpowiednie odżywianie wpływa na wyniki sportowe oraz zdrowie piłkarzy nożnych.
Słowa kluczowe: piłka nożna, makrocykl, makroskładniki, żywienie
Nutrition in the elemnts of the training macrocycle in the football discipline
Abstract
Football is currently one of the most popular sports and gathers record numbers of people in stadiums and in front of TV sets. In recent years, there has been a significant increase in interest in the subject of sports nutrition. An appropriate diet that takes into account the correct supply of energy, macronutrients, fluids and the indicated supplementation can positively affect the effects and performance of sports.
Nutrition is an essential part of a sports training program. International guidelines, based on scientific research, recommend the amount, type and timing of food intake to ensure excellent training while reducing injuries and injuries. In order to achieve metabolic optimization, there must be a balance between nutrition, training and recovery. Energy should be supplied from optimal sources, and maintaining an appropriate energy balance is extremely important for people practicing physical activity, especially people professionally involved in sports.
In football, there are three training periods in the structure of a semi-annual macrocycle: preparatory, starting and transitional. The macrocycle from the above-mentioned Periods is the basic cycle in the training of professional soccer teams. The preparatory periods are fundamental to building and stabilizing the team's sports form. The aim of the preparatory period is to improve the body's exercise capacity, technical, motor and tactical skills. The starting period consists in maximizing the sports result during the
Wiktoria Staśkiewicz, Marek Kardas, Elżbieta Grochowska-Niedworok, Agnieszka Białek-Dratwa, Mateusz Grajek
competition based on the fitness and skills dispositions obtained in the preparatory period. The transitional period comes down to the treatment of contusions and microtraumas and the re-adaptation of the body so that it is possible to use similar training stimuli in the next competition cycle.
Food provides the necessary nutrients for the maintenance of body functions, function and growth. Food contains the necessary nutrients: protein, which is essential for the growth and repair of body tissues, fat is an important source of energy for the functioning of the body and exercise, it also plays an important role in isolation, carbohydrates are the main source of energy for high-intensity activity. Minerals and vitamins present in food control metabolic processes and act as bioregulators. Although water is not a nutrient, it is essential for life as it helps the body metabolize nutrients efficiently. Accurately planned nutritional care of footballers is to provide the right amount of energy, provide the necessary ingredients for reconstruction and repair, and ensure proper hydration.
Proper nutritional support of players during all periods of the training macrocycle affects the sports level of individual athletes and the entire team. Adjusting the amount of energy consumed and macronutrients determines the changes taking place in the players' body throughout the season. Adequate nutrition affects sports performance and the health of soccer players.
Keywords: football, macrocycle, macronutrients, nutrition
Barbara Bogdańska1, Anna Bogdańska2