11. Podsumowanie i wnioski
11.1. Procedury oznaczania metali ciężkich
11. Podsumowanie i wnioski
Badania eksperymentalne wykonane w toku realizacji prezentowanej rozprawy koncentrowały się na następujących zagadnieniach:
możliwości zastosowania elektrody Hg(Ag)FE w oznaczaniu jonów metali ciężkich następującymi technikami:
o anodowej chronopotencjometrii stripingowej (Cd, Pb,);
o katalityczno-adsorpcyjnej chronopotencjometrii stripingowej (Cr); o adsorpcyjnej woltamperometrii stripingowej (Pd);
o katalityczno- adsorpcyjnej woltamperometrii stripingowej (Co, Ni);
wykorzystanie elektrochemicznych technik stripingowych do specjacyjnej analizy chromu w próbkach o wysokiej zawartości matrycy organicznej.
11.1. Procedury oznaczania metali ciężkich
Badanie możliwości zastosowania elektrody Hg(Ag)FE w oznaczaniu jonów kadmu i ołowiu techniką CC-ASCP pozwoliło określić optymalne warunki oznaczenia, za które uznano 0.1M roztwór KNO3 (pH=2) jako elektrolit podstawowy, wartość prądu stripingu wynoszącą 1µA oraz potencjał zatężania Eacc = -1.2V. W celu poprawy czułości oznaczenia oraz powtarzalności wyników zastosowano odtlenianie roztworu przed pomiarem. Stosując opracowaną procedurę uzyskano liniową odpowiedź sensora Hg(Ag)FE w zakresie 0.1 – 100 µg/L Pb i Cd. Wyznaczone limity detekcji (LOD) dla czasu zatężania tacc = 60s wyniosły 0.075 µg/L oraz 0.023 µg/L, odpowiednio dla Pb i Cd. Ponadto, dobra rozdzielczość rejestrowanych sygnałów, umożliwia jednoczesne oznaczenie ołowiu, kadmu i cynku [201]. Dobry rozdział sygnałów analitycznych obserwowano również dla takich par jonów, jak Tl – In, Cd – In i Tl – Pb.
111 Podsumowując można stwierdzić, że po raz pierwszy zastosowana w technice CC-ASCP elektroda Hg(Ag)FE jest doskonałą alternatywą dla innych, wykorzystywanych w tej technice sensorów, takich jak wykorzystujące podłoże glassy carbon błonkowe elektrody rtęciowe, bizmutowe, antymonowe, elektrody drukowane czy węglowe elektrody pastowe.
Do zalet tej elektrody można zaliczyć niski koszt jej produkcji i eksploatacji, łatwość obsługi, transportu i regeneracji, a także możliwość jej zastosowania w warunkach polowych oraz w przepływie [201].
11.2. Procedury oznaczania pierwiastków metodą adsorpcyjnej
woltamperometrii stripingowej
Również w przypadku techniki adsorpcyjnej woltamperometrii stripingowej elektroda Hg(Ag)FE wykazała swoje bardzo korzystne właściwości. Do oznaczenia niklu i kobaltu na elektrodzie Hg(Ag)FE zaadaptowano wcześniej opracowaną metodę z nioksymem i azotynem [215,216]. W roztworze podstawowym o optymalnym składzie zawierającym: 0.1M bufor amoniakalny; 5×10-5 M nioksym; azotyn sodowy 0.4M, przy potencjale i czasie zatężania równym Eacc = -0.7 i tacc = 60s, uzyskuje się wysoką czułość oznaczenia (2170nA/nM dla Co oraz 16.7 nA/nM dla Ni), niskie granice oznaczalności (LOD = 5.8×10-11M (0.0035 μg/L) Co i 2.2×10-10M (0.013 μg/L) Ni), dobrą rozdzielczość pików (ECo = -1.02; ENi = -0.90; ΔE = 120mV) i powtarzalność sygnałów (RSD = 5.8% i 5.6 dla dziesięciu kolejnych pomiarów Co i Ni) oraz zadowalający zakres liniowości (1.7 ×10-10 do 1.2 ×10 -7 (0.01 ÷ 7 μg/L) Co oraz 1.7×10–9 to 1.7×10–7 M (0.1 ÷ 10 μg/L) Ni) [204]. W oznaczaniu kobaltu na poziomie 8×10-10 M Co nie przeszkadza 500-krotny nadmiar niklu oraz 15000-krotny nadmiar cynku. Ponadto, obecność Pb(II) i Fe(III) o stężeniu 1000-krotnie większym od stężenia kobaltu oraz 10000-krotny nadmiar Mn(II) i Cu(II), również nie wpływa na dokładność oznaczenia 2×10-9 M Co. Jedynie modelowy surfaktant, Triton X-100 o stężeniu 0.5 mg/L dodany do roztworu analitu zawierającego 8.5×10-10 M Co i 3.4× 10-8 M Ni powodował obniżenie pików Co i Ni odpowiednio o 71% i 39%. Natomiast, obecność tej niejonowej substancji
112 powierzchniowo czynnej w stężeniu 1.0 mg/L całkowicie tłumiła pik Co i o 42% obniżała sygnał analityczny Ni.
W przeciwieństwie do Co i Ni, kompleks palladu z DMG nie indukuje reakcji katalitycznej a do opracowania AdSV procedury oznaczania śladów tego pierwiastka wykorzystano możliwość adsorpcyjnego nagromadzania jego kompleksu na elektrodzie [202]. W porównaniu do katalityczno-adsorpcyjnych sygnałów kobaltu i niklu adsorpcyjny sygnał palladu cechuje się mniejszą czułością (14nA/nM) oraz wyższą granicą oznaczalności (LOD = 1.4×10-9 M (0.15 μg/L)). Opracowana procedura pozwalała zarejestrować sygnały analityczne palladu, wzrastające liniowo w zakresie 9×10-9 do 4.7×10-7 M (1÷50 µg/L) Pd(II) oraz cechujące się powtarzalnością 3.0% [202].
W oznaczaniu Pd(II) nie przeszkadza obecność takich jonów jak Mn(II), Fe(III), Pb(II), Bi(III), Cd(II), Zn(II), Co(II), Cu(II) i Pt(IV) w ilości 10-krotnie przekraczającej stężenie palladu. Obserwacja wpływu SAS pozwoliła stwierdzić, iż dodatek Triton’u X-100 w ilości 0.5 mg/L do roztworu zawierającego 2µg/L Pd(II) powoduje 86% spadek wysokości sygnału Pd(II).
11.3. Procedury specjacji chromu przy wykorzystaniu
katalityczno-adsorpcyjnych elektroanalitycznych technik
stripingowych
Nowatorskie wykorzystanie techniki adsorpcyjnej chronopotencjometrii stripingowej do specjacyjnej analizy chromu przy zastosowaniu elektrody Hg(Ag)FE koncentrowało się na wyborze najkorzystniejszych parametrów prowadzenia pomiarów. W optymalnych warunkach pomiarowych, tj. przy potencjale zatężania Eacc = -0.95, prądzie stripingu Istrip = 3µA oraz dla czasu zatężania tacc = 15s opracowaną nową CAdSCP procedurę oznaczenia Cr(VI) charakteryzuje liniowa odpowiedź sensora w zakresie stężeń 0.1 – 3µg/L Cr(VI), limit detekcji (LOD = 3σ) wynoszący 0.025 μg/L Cr(VI) oraz dobra powtarzalność krzywych CAdSCP (RSD = 6.1%) [207].
113 Ponadto, w części pracy doktorskiej poświeconej specjacji chromu zaprezentowano wyniki badań zawartości Cr(VI) w wodach Dunajca i Zbiornika Czorsztyńskiego techniką CAdSV z DTPA i azotynem (V). Otrzymane wyniki oznaczeń zawartości chromu(VI) w wodach Dunajca i Zbiornika Czorsztyńskiego zostały wykorzystane przez zespół badawczy z Uniwersytetu w Genewie do oceny przemian chromu w tym środowisku [199, 217].
W celu eliminacji interferencji spowodowanych obecnością występującego w próbkach naturalnych nadmiaru Cr(III) na wyniki oznaczania Cr(VI) poza wykorzystaniem znanych procedur analitycznych opisanych w literaturze [151, 190, 195] przeprowadzono dodatkowo badania nad usuwaniem Cr(III) z analitu przez wprowadzenie Chelexu-100 bezpośrednio do naczynka woltamperometrycznego [193]. Stwierdzono, że zastosowanie Chelex’u-100 pozwala na skuteczną, choć czasochłonną (do 60 min) eliminację interferencji w przypadku nawet do 100-krotnego nadmiaru Cr(III) względem Cr(VI). Dodatek żywicy chelatującej Chelex-100 stanowi alternatywę wobec klasycznej metody odczekiwania [151, 190] w celu eliminacji interferencji Cr(III) w czasie oznaczania Cr (VI).
Szczególnie trudnym zadaniem analitycznym podjętym w niniejszej pracy było oznaczanie chromu(VI) w próbkach wód powierzchniowych jak i wód porowych pochodzących ze Zbiornika Czorsztyńskiego, cechujących się wysoką zawartością matrycy organicznej oraz Cr (III). Uzyskanie dokładnych wyników oznaczenia Cr(VI) wiązało się z koniecznością modyfikacji klasycznej katalityczno-adsorpcyjnej techniki woltamperometrii stripingowej o etap eliminacji interferentów. Do usuwania wpływu w/w interferentów zastosowano trzy zaproponowane w literaturze sposoby takie jak, adsorpcja SAS na krzemionce pylistej, wykorzystanie żywicy Amberlite® XAD – 7 do usuwania SAS oraz oznaczenie w warunkach przepływowych połączone z wymianą matrycy próbki. Na podstawie przeprowadzonych badań można przedstawić następujące wnioski:
zastosowanie krzemionki pylistej w celu adsorpcji SAS w próbkach wód porowych jest nieskuteczne i nie umożliwia oznaczenia specjacji chromu techniką CAdSV;
114
wykorzystanie żywicy Amberlite® XAD – 7 stanowi szybką (t = 7 min) i prostą procedurę eliminacji interferencji pochodzących od matrycy organicznej, obecnych w próbkach wód porowych zanieczyszczonych ściekami garbarskimi;
wykorzystanie techniki przepływowej z wymianą matrycy również pozwala na dokładne i precyzyjne oznaczenie Cr(VI) w próbkach wód porowych. Sposób ten jest jednak bardziej praco- i czasochłonny i wymaga stosowania stanowiska pomiarowego wzbogaconego o dodatkowe elementy aparaturowe, a także zużycia większych ilości odczynników w porównaniu do procedury z wykorzystaniem adsorbentu typu Amberlite® XAD – 7. Z powyższych powodów metoda wymiany matrycy została wykorzystana jedynie do walidacji wyników specjacji Cr(VI) w złożonych matrycach wód porowych uzyskanych metodą z Amberlitem® XAD – 7 [199].
115
Literatura
1 D. Jagner, A. Graneli, Anal. Chim. Acta, 83 (1976) 19 2 R. T Iwamoto, Anal. Chem., 6 (1959) 1063
3 S. Brueckenstein, T. Nagai, Anal. Chem., 33 (1961) 1201
4 D. Dyrssen, H. Eskilsson, C. Haraldson, J. Electroanal. Chem., 262 (1989) 161 5 D. Jagner, Anal. Chem., 51 (1979) 342
6 H. M. V. M. Soares, A.A.N. Almeida, M.P.O. Castro, S.C. Pinho, M. T. S. D. Vasconcelos, Analyst, 123 (1998) 1377
7 E. Tesarova, K. Vytřas, Electroanalysis, 21 (2009) 1075
8 H. Sopha, L. Baldrianova, E. Tesarova, S. B. Hočevar, I. Švancara, B. Ogorevc, K. Vytřas, Electrochim. Acta, 55 (2010) 7929
9 D. Jagner, M. Josefson, S. Westerlund, Anal. Chem., 53 (1981) 2145 10 A. Hussam, J.F. Coetzee, Anal.Chem., 57 (1985) 581
11 D. Jagner, Analyst, 107 (1982) 593
12 R. Kalvoda, Electroanalysis, 12 (2000) 1207
13 M. Trojanowicz, W. Matuszewski, Chem. Anal. (Warsaw), 33 (1988) 3 14 K. Nowak, A. Bobrowski, Anal. Lett., 38 (2005) 1887
15 M.G. Panelli, A. Voulgaropoulos, Electroanalysis, 5 (1993) 355
16 Z. Kowalski, K. Houg Wang, R. A. Osteryoung, J. Osteryoung, Anal. Chem., 59 (1987) 2216
17 Z. Kowalski, Analyst, 113 (1988) 15
18 A. Gochstein, J. Gochsztein, Z. Fiz. Chim., 36 (1962) 651 19 W. Kemula, Z. Kublik, Roczn. Chem., 30 (1956) 1005
20 A. M. Bond, P.J. Mahon, J. Schiewe, V. Vicente-Beckett, Anal. Chim. Acta, 345 (1997) 67
21 T. M. Florence, J. Electroanal. Chem., 27 (1970) 273
22 J. Davis, J.d. Campo, F. Marken, R.G. Compton, E. Cordemans, J. Appl. Electrochem., 31 (2001) 475
116 24 M. Lu, K. E. Toghill, R. G. Compton, Electroanalysis, 23 (2011) 1089
25 X. Cai, G. Rivas, P.A.M. Farias, H. Shiraishi, J. Wang, E. Palecek, Electroanalysis, 8 (1996) 753
26 X. Guo, Y. Yun, V. N. Shanov, H. B. Halsall, W. R. Heineman, Electroanalysis, 23 (2011) 1252
27 R. N. Adams, Anal. Chem., 30 (1958) 157
28 M. A. Augelli, R. A. A. Munoz, E. M. Richter, A. G. Junior, L. Angnes, Electroanalysis, 17 (2005) 755
29 J. W. Bixler, W.F. Stafford, Anal. Chem., 40 (1968) 425
30 E. A. Tumanova, A. Yu. Safronov, A. V. Kapustin, Russ. J. Electrochem., 37 (2001) 972
31 O. Mikkelsen, K. H. Schroeder, Electroanalysis, 13 (2001) 8
32 J. Wang, Analytical Electrochemistry, 2nd Edition, Wiley-VCH 2000 33 D. Jagner, Anal. Chem., 50 (1978) 1924
34 D. Jagner, K. Aren, Anal. Chim. Acta, 107 (1979) 29
35 D. Jagner, M. Josefson, S. Westerlund, Anal. Chim. Acta, 129 (1981) 153 36 L. Anderson, D. Jagner, M. Josefson, Anal. Chem., 54 (1982) 1371
37 D. Jagner, L. Renman, S.H. Stefansdottir, Anal. Chim. Acta, 281 (1993) 315 38 D. Jagner, L. Renman, S.H. Stefansdottir, Anal. Chim. Acta, 281 (1993) 305 39 E. Sahlin, D. Jagner, Anal. Chim. Acta, 333 (1996) 233
40 S. B. Adeloju, D. Jagner, L. Renman, Anal. Chim. Acta, 338 (1997) 199
41 I. Švancara, P. Ostapczuk, J. Arunachalam, H. Emons, K. Vytřas, Electroanalysis, 9 (1997) 26
42 F. Lo Coco, P. Monotti, F. Cozzi, G. Adami, Food Control, 17 (2006) 966 43 S. Stankovic, D. Cickarc, J. Markovic, Desalination, 213 (2007) 282
44 L. S. Rocha. J. P. Pinheiro, H. M. Carapuca, J. Electroanal. Chem., 610 (2007) 37 45 I. Švancara, M. Pravda, M. Hvizdalová, K. Vytřas, K. Kalcher, Electroanalysis, 6
(1994) 663
46 K. Vytřas, I. Švancara, R. Metelka, J. Serb. Chem. Soc., 74 (2009) 1021
117 48 C. Parat, L. Authier, S. Betelu, N. Petrucciani, M. Potin-Gautier, Electroanalysis, 19
(2007) 403
49 H. P. Leeuwen, R. T. Town, J. Electroanal. Chem., 523 (2002) 16 50 R. M. Town, H. P. van Leeuwen, J. Electroanal. Chem., 535 (2002) 11 51 R. M. Town, H. P. van Leeuwen, Electroanalysis, 16 (2004) 458
52 J. Davis, J.d. Campo, F. Marken, R. G. Compton, E. Cordemans , J. Appl.
Electrochem., 31 (2001) 475
53 A. S. Baranski, H. Quon, Anal. Chem., 58 (1986) 407 54 Z. Stojek, Z. Kublik, J. Electroanal. Chem., 60 (1975) 349 55 C. A.-Gutierrez, R. G. Compton, Electroanalysis, 10 (1998) 603
56 J.-M. Zen, H.-H. Chung, A. S. Kumar, Anal. Chim. Acta, 421 (2000) 189
57 F. L. Fertonani, A. V. Benedetti, J. Servat, J. Portillo, F. Sanz, Thin solid films, 349 (1999) 147
58 S. B. Adeloju, T. M. Young, Anal. Chim. Acta., 302 (1995) 225
59 S. B. Adeloju, T. M. Young, D. Jagner, G. E. Batley, Anal. Chim. Acta, 381 (1999) 207 60 R. Metelka, K. Vytřas, A. Bobrowski, J. Solid State Electr., 4 (2000) 348
61 S. B. Khoo, S. X. Guo, Environ. Monit. Assess., 44 (1997) 471 62 D. Jagner, L. Renman, Y. Wang, Electroanalysis, 4 (1992) 267
63 G. Schulze, W. Bonigk, W. Frenzel, Fresen. Zeit. Anal. Chem., 322 (1985) 255 64 D. Jagner, L. Renman, S. H. Stefansdottir, Anal. Chim. Acta, 281 (1993) 315 65 A. S. Baranski, H. Quon, Anal. Chem., 58 (1986) 407
66 A. Hussam, J. F. Coetzee, Anal. Chem., 57 (1985) 581
67 S. Atkins, J. M. Sevilla, M. Blazquez, T. Pineda, J. Gonzalez-Rodriguez,
Electroanalysis, 22 (2010) 2961
68 H. P. van Leeuwen, R. M. Town, J. Electroanal. Chem., 523 (2002) 16
69 I. Švancara, M. Matoušek, E. Sikora, K. Schachl, K. Kalcher, K. Vytřas,
Electroanalysis, 9 (1997) 827
70 S. B. Adeloju, T. M. Young, D. Jagner, G. E. Batley, Anal. Chim. Acta, 381 (1999) 207 71 R. S. Sadana, Anal. Chem., 55 (1983) 304
118 72 J. Wang, J. Lu, S. B. Hočevar, P. A. M. Farias, B. Ogorevc, Anal. Chem., 72 (2000)
3218
73 A. Królicka, A. Bobrowski, K. Kalcher, J. Mocak, I. Švancara, K. Vytřas,
Electroanalysis, 15 (2003) 1859
74 E. A. Hutton, S. B. Hočevar, L. Mauko, B. Ogorevc, Anal. Chim. Acta, 580 (2006) 244
75 A. Królicka, A. Bobrowski, Electrochem. Comm., 6 (2004) 99
76 E. A. Hutton, S. B. Hočevar, B. Ogorevc, Anal. Chim. Acta 537 (2005) 285 77 J. Wang, J. Lu, S. B. Hočevar, B. Ogorevc, Electroanalysis 13 (2001) 13
78 D. Demetriades, A. Economou, A. Voulgaropoulos, Anal. Chim. Acta, 519 (2004) 167
79 S. B. Hočevar, B. Ogorevc, J. Wang, B. Pihlar, Electroanalysis, 14 (2002) 1707 80 S. Legeai, S. Bois, O. Vittori, J. Electroanal. Chem., 591 (2006) 93
81 J. Wang, J. Lu, Electrochem. Commun., 2 (2000) 390
82 S.B. Hočevar, I. Švancara, K. Vytřas, B. Ogorevc, Electrochim. Acta, 51 (2005) 706
83 G.-H. Hwang, W.-K. Han, J.-S. Park, S.-G. Kang, Sensor Actuator, 135 (2008) 309 84 A. Królicka, R. Pauliukaite, I. Švancara, R. Metelka, A. Bobrowski , E. Norkus, K.
Kalcher, K. Vytřas, Electrochem. Commun., 4 (2002) 193
85 S.M. Skogvold, R. Mikkelsen, K. H. Schroeder, Electroanalysis, 17 (2005) 1938 86 C. Kokkinos, A. Economou, I. Raptis,C. E. Efstathiou,T. Speliotis, Electrochem.
Commun., 9 (2007) 2795
87 Z. Zou, A. Jang, E. MacKnight, P.-M. Wu, J. Do, P. L. Bishop, C.H. Ahn, Sensor Actuat
B-Chem., 134 (2008) 18
88 C. Kokkinos, A. Economou, I. Raptis, C.E. Efstathiou, Electrochem. Commun., 53 (2008) 5294
89 C. Kokkinos, A. Economou, I. Raptis, T. Speliotis, Anal. Chim. Acta, 622 (2008) 111 90 S. B. Hočevar, I. Švancara, B. Ogorevc, K. Vytřas, Anal. Chem., 79 (2007) 8639 91 E. Tesarova, K. Vytřas, Electroanalysis, 21 (2009) 1075
119 92 H. Sopha, L. Baldrianova, E. Tesarova, S. B. Hočevar, I. Švancara,B. Ogorevc, K.
Vytřas, Electrochim. Acta, 55 (2010) 7929
93 E. Tesarova, L. Baldrianova, S. B. Hočevar, I. Švancara, K. Vytřas, B. Ogorevc,
Electrochim. Acta, 54 (2009) 1506
94 C.Kokkinos, A. Economou, I. Raptis, T. Speliotis, Electrochem. Commun., 11 (2009) 250
95 K. E. Toghill, L. Xiao, G. G. Wildgoose, R. G. Compton, Electroanalysis, 21 (2009) 1113
96 K. Tyszczuk, I. Rutyna, M. Korolczuk, Electroanalysis, 21 (2009) 779
97 M. Korolczuk, K. Tyszczuk, M. Grabarczyk, Electrochem. Commun., 7 (2005) 1185 98 A. Bobrowski, A. Królicka, E. Łyczkowska, Electroanalysis, 20 (2008) 61
99 M. Korolczuk, K. Tyszczuk, Electroanalysis, 19 (2007) 1539
100 M. Korolczuk , K. Tyszczuk, M. Grabarczyk, Anal. Chim. Acta, 580 (2006) 231 101 K. Tyszczuk, M. Korolczuk, M. Grabarczyk, Talanta, 71 (2007) 2098
102 E. Czop, A. Economou, A. Bobrowski, Electrochim. Acta, 56 (2011) 2206 103 W. W. Zhu, N. B. Li, H. Q. Luo, Talanta, 72 (2007) 1733
104 Y.Q. Tian, N. B. Li, H. Q. Luo, Electroanalysis, 21 (2009) 2584 105 B. Yosypchuk, L. Novotny, Crit. Rev. Anal. Chem., 32 (2002) 141 106 L. Novotny, B. Yosypchuk, Chem. Listy, 94 (2000) 1118
107 O. Mikkelsen, K. Schoeder, Anal. Lett. Part A, 33 (2000) 3253 108 B. Yosypchuk, J. Barek, Crit. Rev. Anal. Chem., 39 (2009) 189 109 O. Mikkelsen, K. Schoeder, Anal. Chim. Acta, 458 (2002) 249
110 O. Mikkelsen, C. Nordhei, S.M. Skogvold, K.H.Schroder, Anal. Lett, 37 (2004) 2925
111 B. Yosypchuk, M. Fojta, J. Barek, Electroanalysis, 22 (2010) 1967
112 J. Petrlova, S. Krizkova, O. Zitka, J. Hubalek, R. Prusa, V. Adam J. Wang, M. Beklova, B. Sures, R. Krizek, Sens. Act. B, 127 (2007) 112
113 T. Navrátil, M. Kopanica, Crit. Rev. Anal. Chem., 32 (2002) 153
114 B. Yosypchuk, T. Navrátil, A. N. Lukina, K. Peckova, J. Barek, Chem. Anal.
120 115 B. Yosypchuk, I. Šestáková, Electroanalysis, 20 (2008) 426
116 B. Yosypchuk, J. Barek, M. Fojta, Electroanalysis, 18 (2006) 1126 117 B. Yosypchuk, L. Novotny, Chem. Listy, 96 (2002) 756
118 B. Yosypchuk, L. Novotny, Electroanalysis, 14 (2002) 1733 119 B. Yosypchuk, L. Novotny, Electroanalysis, 14 (2002) 1138 120 T. Navratil, J. Barek, Crit. Rev. Anal. Chem., 39 (2009) 131 121 Z. Kowalski, Polski Patent No P-319 984 1997
122 B. Baś, Rozprawa doktorska, Akademia Górniczo-Hutnicza, Kraków 2000 123 R. Piech, B. Baś, Intern. J. Environ. Anal. Chem., 91 (2011) 410
124 B. Baś, Anal.Chim. Acta, 570 (2006) 195
125 T. Wąchalewski, Elementy Chemii Środowiska, Wydawnictwa AGH, Kraków 1997 126 R. J. Irwin, M.V. Mouwerik, L. Stevens, M. D. Seese, W. Basham, Environmental
Contaminants Encyclopedia, National Park Service, Colorado 1997
127 R. E. Jones, Biomed. Environ. Sci., 3 (1990) 20
128 D. A. Holdway, Chromium in the Natural and Human Environments, John Wiley & Sons, New York,(1988) 369
129 Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie jakości wody przeznaczonej do
spożycia przez ludzi, z dn. 29 marca 2007, Dz.U.07.61.417
130 R. A. Anderson, Sci. Tot. Environ., 86 (1989) 75
131 R. E. Cranston, J. W. Murray, Anal. Chim. Acta, 99 (1978) 275 132 M. Pettine, F. J. Millero, Limnol. Oceanogr., 35 (1990) 730
133 R. J. Bartlett, B. R. James, Chromium in the Natural and Human Environments, John Wiley & Sons, New York, (1988) 267
134 Minister of Supply and Services Canada, Priority substances list assessment
report, Chromium and its compounds, 1994
135 R. J. Bartlett, B. R. James, Mobility and Bioavailability of Chromium in Soils; Chromium in the Natural and Human Environments, John Wiley & Sons, New York, (1988) 267
136 P. H. Masscheleyn, J. H. Pardue, R. D. DeLaune, W. H. Patrick, Environ. Sci.
121 137 M. Kopanica, V. Stara, J. Electroanal. Chem., 47 (1973) 343
138 D. Bustin, Talanta, 20 (1973) 1185 139 J. Zarębski, Chem. Anal., 22 (1977) 1037
140 R. E. Hamm, C.D. Withrow, Chem. Anal., 27 (1955) 1913 141 B. Baś, Z. Kowalski, Electroanalysis, 14 (2002) 1067
142 A. Bobrowski, J. Zarębski, Electroanalysis, 12 (2000) 1177 143 A. Bobrowski, J. Zarębski, Curr. Anal. Chem., 4 (2008) 200 144 M. Korolczuk, M. Grabarczyk, Anal. Chim. Acta, 387 (1999) 97
145 B. Yosypchuk, M. Heyrovsky, E. Palecek, L. Novotny, Electroanalysis, 14 (2002) 1488
146 M. L. A. M. Campos, C. M. G. van den Berg, Anal. Chim. Acta, 284 (1994) 481 147 J. Gałecki, Preparatyka nieorganiczna, czyste odczynniki chemiczne. WNT
Warszawa, (1964) 552
148 Sigma-Aldrich Product Information Sigma Prod. No. C7901 149 R. Kissner, Fresenius Z. Anal. Chem., 332 (1988) 787
150 Osol, Ordonance sur les atteintes portees aux sols, Annexe 1, RS 814.015, Le Conseil, Federal Suisse 1986.
151 M. Boussemart, C. M. G. van den Berg, M. Ghaddaf, Anal. Chim. Acta, 262 (1992) 103
152 J. Wang, N.Foster, S.Armalis, D. Larson, A. Zirono, K. Olsen, Anal. Chim. Acta, 310 (1995) 223
153 H. Huiliang, C. Hua, D. Jagner, L. Renman, Anal. Chim. Acta, 61 (1987) 193 154 M. Trojanowicz, W. Matuszewski, Talanta, 36 (1989) 689
155 I. Svancara, B. Ogorevc, S. B. Hocevar, K. Vytras, Anal. Sci., 18 (2002) 301 156 S.B. Hočevar, J. Wang, R.P. Deo, B. Ogorevc: Electroanalysis, 14 (2002) 112 157 K. Vytras, I. Svancara, R. Metelka, Electroanalysis, 14 (2002) 1359
158 H. P. Leeuwen, R.T. Town, J. Electroanal. Chem., 536 (2002) 129 159 R.M.Town, H.P. van Leeuwen, J. Electroanal. Chem., 509 (2001) 58
160 A. Królicka, A. Bobrowski, K. Kalcher, J. Mocak, I.Svancara, K. Vytras,
122 161 J. Wang, Electroanalysis, 17 (2005) 1341
162 I. Svancara, P. Ostapczuk, J. Arunachalam, H. Emons, K. Vytras, Electroanalysis, 9 (1997) 26
163 Z. Stojek, Z. Kublik, J. Electroanal. Chem., 105 (1979) 247 164 A. Bobrowski, Chem. Anal. (Warsaw), 28 (1983) 557
165 A. Bobrowski, I. Roterman, Chem. Anal. (Warsaw), 31 (1986) 167 166 D.K. Roe, J. E. A. Toni, Anal. Chem., 37 (1965) 1503
167 W. R. Matson, D . K. Roe, Anal. Chem., 37 (1965) 1594 168 R. G. Dhaneswar, L. R. Zarparkar, Analyst, 105 (1980) 386 169 L. K. Hoeflich, R. J. Gale, M. L. Good, Anal. Chem., 55 (1983) 1591 170 C. Locatelli, Electroanalysis, 19 (2007) 2167
171 C. Locatelli, Anal. Chim. Acta, 557 (2006) 70
172 M. Georgieva, B. Pihlar, Electroanalysis, 8 (1996) 1155 173 M. Georgieva, B. Pihlar, Fres. J. Anal. Chem., 357 (1997) 874
174 Z-Q. Zhang, H. Liu, H. Zhang,Y-F. Li, Anal. Chim. Acta, 333 (1996) 119 175 J. Wang, K. Varughese, Anal. Chim. Acta, 199 (1987) 185
176 A. Bobrowski, J. Zarębski, Electroanalysis, 12 (2000) 1177, i odn. 177 A. Bobrowski, Anal. Lett., 23 (1990) 1497
178 A. Bobrowski, A. M. Bond, Electroanalysis, 3 (1991) 157 179 A. Bobrowski, A. M. Bond, Electroanalysis, 4 (1992) 975 180 A. Bobrowski, Electroanalysis, 16 (2004) 1536
181 A. Bobrowski, Talanta, 41 (1994) 725
182 A. Bobrowski, J. Anal. Chem., 349 (1994) 613
183 M. Grabarczyk, M. Korolczuk, Electroanalysis, 18 (2006) 70
184 J. Dominik, D. A. L. Vignati, B. Koukal, M.-H. Pereira de Abreu, E. R. Kottelat, Szalińska, B. Baś, A. Bobrowski, Eng. Life Sci. 7 (2007) 155
185 M. Pawlikowski, E. Szalińska, M. Wardas, J. Dominik, Pol. J. Environ. Stud., 15 (2006) 885
186 M. D. Szulczewski, P. A. Helmke, W. F. Bleam, Environ. Sci.Technol., 35 (2001) 1134
123 187 L.-E. Eary, D. Rai, Environ. Sci. Technol. 21 (1987) 1187
188 P. H. Masscheleyn, J. H. Pardue, R. D. DeLaune, W. H. Patrick, Jr, Environ. Sci.
Technol., 26 (1992) 1217
189 J. Golimowski, P. Valenta, H.W. Nuernberg, Fresenius J. Anal. Chem., 322 (1985) 315
190 A. Bobrowski, B. Baś, J. Dominik, E. Niewiara, E. Szalińska, D. Vignati, J. Zarębski,
Talanta, 63 (2004) 1003
191 Li. Y, H. Xue, Anal. Chim. Acta, 448 (2001) 121
192 M. Boussemart, C. M. G. van den, Analyst, 119 (1994) 1349
193 P. Kapturski, A. Bobrowski, Sci. Pap. Univ. Pardubice A, 11 (2005) 291 194 S. Sander, T. Navratil, P. Basova, L. Novotny, Electroanalysis, 14 (2002) 1133 195 M. Grabarczyk, M. Korolczuk, L. Kaczmarek, Electroanalysis, 16 (2004) 1503 196 E. Niewiara, B. Baś, W.W. Kubiak, Electroanalysis, 19 (2007) 2185
197 M. Pettine, S. Capri, Anal. Chim. Acta, 540 (2005) 239 198 M. Grabarczyk, Anal. Bioanal. Chem., 390 (2008) 979
199 A. Bobrowski, P. Kapturski, J. Zarębski, J. Dominik, D. A. L. Vignati, Anal. Lett., w druku
200 M. Grabarczyk, M. Kaczmarek, M. Korolczuk, Electroanalysis, 19 (2007) 1183 201 P. Kapturski, A. Bobrowski, Electroanalysis, 19 (2007) 1863
202 P. Kapturski, A. Bobrowski, M. Gawlicki, V. Mirceski, F. Spasovski, J. Zarębski,
Electroanalysis, 21 (2009) 36
203 R. Piech, B. Baś, B. Paczosa-Bator, W. W. Kubiak, J. Electroanal. Chem., (2008), 633 (2009) 333
204 P. Kapturski, A. Bobrowski, J. Electroanal. Chem., 607 (2008) 1 205 B. Baś, Anal.Chim. Acta, 570 (2006) 195
206 M. Grabarczyk, B. Baś, M. Korolczuk, Microchim. Acta, 164 (2009) 465 207 A. Bobrowski, P. Kapturski, J. Zarębski, Electroanalysis, 23 (2011) 2265 208 R. Piech, B. Baś, E. Niewiara, W. W. Kubiak, Electroanalysis, 20 (2008) 809 209 R. Piech, Electroanalysis, 20 (2008) 2475
124 211 R. Piech, B. Baś, W. W. Kubiak, Electroanalysis, 19 (2007) 2342
212 R. Piech, B. Baś, W.W. Kubiak, Talanta, 76 (2008) 295 213 J. Zarębski, Chem. Anal. (Warsaw), 30 (1985) 699 214 J. Wang, J. M. Zadeii, Anal. Chim. Acta, 185 (1986) 229 215 A. Bobrowski, Anal. Chem., 61 (1989) 2178
216 A. Bobrowski, Anal. Lett., 23 (1990) 1487
217 D. Vignati, E. Szalińska, A. Bobrowski, P. Kapturski, A. Smolicka, T. Haziak, J. Dominik, SETAC Europe 19th Annual Meeting 2009, materiały konferencyjne