Proces weryfikacji i wymagania względem weryfikatorów

Weryfikacja w świetle rozporządzenia EMAS oznacza „proces oceny zgodności przeprowadzany przez weryfikatora środowiskowego w celu wykazania, czy przegląd środowiskowy, polityka środowiskowa, system zarządzania środowiskowego i wewnętrzny audyt środowiskowy organizacji oraz jej wdrożenie spełniają wymogi rozporządzenia EMAS” *Rozporządzenie z dnia 25 listopada 2009+. Walidacja zaś jest to „potwierdzenie przez weryfikatora środowiskowego, który przeprowadził weryfikację, że informacje i dane zawarte w deklaracji środowiskowej i zaktualizowanej deklaracji środowiskowej organizacji są wiarygodne i prawidłowe oraz że spełniają wymogi rozporządzenia EMAS” *Rozporządzenie z dnia 25 listopada 2009+.

Szczegółowe zadania weryfikatorów środowiskowych są opisane w artykule 18 rozporządzenia EMAS. Weryfikator jest zobowiązany do sprawdzenia czy organizacja ubiegająca się o rejestrację spełnia wszystkie wymagania EMAS oraz wymagania prawne, a także czy w organizacji ma miejsce ciągła poprawa efektów działalności środowiskowej. Weryfikator sprawdza rzetelnośd, wiarygodnośd i prawidłowośd danych i informacji zawartych w deklaracji środowiskowej, zaktualizowanej deklaracji środowiskowej oraz wszelkich informacjach dotyczących środowiska *Rozporządzenie z dnia 25 listopada 2009]. Weryfikacje mogą byd przeprowadzana w celu:

 oceny stopnia przygotowania do rejestracji;

 odnowienia rejestracji – weryfikacja całego systemu zarządzania środowiskowego odbywa się nie rzadziej niż co 3 lata;

 utrzymania rejestracji – weryfikacja tego rodzaju odbywa się co roku w latach pośrednich między weryfikacjami odnowieniowymi²⁴.

W tabeli 3 przedstawiono minimalny zakres poszczególnych weryfikacji, co oznacza, że w czasie przeprowadzanych czynności weryfikator jest zobowiązany do sprawdzenia, czy organizacja spełnia przynajmniej wymogi wskazane w tabeli.

Tabela 3. Zakres weryfikacji w zależności od celu

ocena stopnia przygotowania do rejestracji

odnowienie rejestracji (co 3 lata lub co 4 w przypadku odstępstwa)

utrzymanie rejestracji (co roku lub co 2 w przypadku odstępstwa) Sy ste m z ar ząd zan ia Istnienie w pełni funkcjonującego systemu zarządzania środowiskowego zgodnego z wymaganiami załącznika II do rozporządzenia EMAS. Istnienie w pełni funkcjonującego systemu zarządzania środowiskowego zgodnego z wymaganiami załącznika II do rozporządzenia EMAS. - 24

W szczególnych przypadkach na wniosek małej organizacji organy właściwe mogą przedłużyd okres 3 letni na nie więcej niż 4 lata lub okres roczny na nie więcej niż 2 lata, pod warunkiem, że w organizacji nie występują znaczące zagrożenia dla środowiska, organizacja nie planuje istotnych zmian oraz nie występują lokalne problemy związane ze środowiskiem do których organizacja się przyczynia *Rozporządzenie z dnia 25 listopada 2009+.

ocena stopnia przygotowania do rejestracji

odnowienie rejestracji (co 3 lata lub co 4 w przypadku odstępstwa)

utrzymanie rejestracji (co roku lub co 2 w przypadku odstępstwa) Pr o gr am au d ytó w Istnienie w pełni zaplanowanego programu audytów, który rozpoczęto zgodnie z wymaganiami załącznika III do rozporządzenia EMAS, w taki sposób, że audytem objęto przynajmniej

najbardziej znaczące wpływy na środowisko.

Istnienie w pełni

funkcjonującego programu audytów, którego

przynajmniej jeden cykl audytu został zakooczony zgodnie z wymaganiami załącznika III do rozporządzenia EMAS. Przeprowadzenie audytu wewnętrznego w odniesieniu do efektów działalności środowiskowej oraz spełnienia mających zastosowanie wymagao prawnych dotyczących środowiska zgodnie z wymaganiami załącznika III do rozporządzenia EMAS.

Pr

ze

gl

ąd ^{Ukooczenie przeglądu} _{systemu zarządzania o}

którym mowa w części A załącznika II. Zakooczenie jednego przeglądu systemu zarządzania. - Pop rawa e fekt ó w - - Wykazywanie ciągłej zgodności z mającymi zastosowanie wymaganiami prawnymi dotyczącymi środowiska oraz ciągła poprawa efektów działalności środowiskowej. D e kl ar ac ja Przygotowanie deklaracji środowiskowej zgodnej z wymaganiami załącznika IV do rozporządzenia EMAS przy uwzględnieniu sektorowych dokumentów referencyjnych jeżeli były dostępne.

Przygotowanie deklaracji środowiskowej zgodnej z wymaganiami załącznika IV do rozporządzenia EMAS przy uwzględnieniu sektorowych dokumentów referencyjnych jeżeli były dostępne.

Przygotowanie zaktualizowanej deklaracji środowiskowej zgodnej z wymaganiami załącznika IV do rozporządzenia EMAS przy uwzględnieniu sektorowych dokumentów referencyjnych jeżeli były dostępne.

Źródło: opracowanie na podstawie Rozporządzenia EMAS z dnia 25 listopada 2009

Wymagania dotyczące weryfikatorów środowiskowych są opisane w artykule 20 rozporządzenia EMAS. Dowody kompetencji weryfikatorów (w tym: wiedzy, doświadczenia i umiejętności technicznych) muszą zostad przekazane jednostce akredytującej lub licencjonującej. Kompetencje weryfikatorów środowiskowych muszą obejmowad jako minimum następujące dziedziny *Rozporządzenie z 25 listopada 2009]:

 znajomośd rozporządzenia EMAS i jego wymagao;

 wiedza na temat ogólnego funkcjonowania systemów zarządzania;  wiedza dotycząca sektorowych dokumentów referencyjnych;

 wiedza dotycząca mających zastosowanie wymagao prawnych (w tym: wymagao ustawowych, wykonawczych i administracyjnych);

 znajomośd aspektów środowiskowych i ich wpływu na środowisko;

 znajomośd aspektów technicznych związanych z problemami środowiskowymi;  znajomośd ogólnych zasad prowadzenia działalności (w tym: technologii,

terminologii i narzędzi, czynności operacyjnych, metod oceny aspektów środowiskowych, kontroli zanieczyszczeo i technologii ograniczania wpływów);  stosowna wiedza dotycząca metod prowadzenia audytu środowiskowego

(w tym: umiejętnośd przeprowadzania skutecznych audytów, umiejętnośd dokonywania ustaleo i wniosków na podstawie zebranych dowodów z audytu, umiejętnośd przygotowania i przedstawienia raportów z audytów);

 umiejętnośd przeprowadzenia audytu informacji i deklaracji w odniesieniu do zarzadzania danymi, ich przechowywania i przetwarzania;

 wiedza na temat wymiaru środowiskowego produktów i usług, w tym aspektów środowiskowych oraz efektów działalności.

Wiedza i kompetencje weryfikatora muszą obejmowad obszar rodzaju działalności prowadzonej przez organizację poddawaną weryfikacji i walidacji. Weryfikator jest zobowiązany do stałego rozwoju zawodowego i podnoszenia swoich kompetencji. Podobnie jak w przypadku audytów innych systemów zarządzania, weryfikator musi byd niezależny, a swoje zadania realizowad w sposób bezstronny i obiektywny. Weryfikator jest zawodem zaufania publicznego. Atrybuty takie jak zaufanie i uczciwośd powinny byd nieodłączną cechą tego zawodu.

Polskie Centrum Akredytacji – organ odpowiedzialny za akredytację i nadzór weryfikatorów środowiskowych w Polsce, wydało w 2012 roku przewodnik DAVE-01 (Akredytacja weryfikatorów środowiskowych EMAS, wymagania szczegółowe) *PCA 2012]. W przewodniku zostały opisane wymagania akredytacyjne jak i odniesiono się do punktów normy PN-EN ISO/IEC 17021²⁵, które wymagają dodatkowego uściślenia

25

Przewodnik DAVE-01 (Akredytacja weryfikatorów środowiskowych EMAS, wymagania szczegółowe) został wydany przez Polskie Centrum Akredytacji 1 października 2012 r. Przewodnik ten opiera się na normie PN-EN ISO/IEC 17021:2011 Ocena zgodności. Wymagania dla jednostek prowadzących audyty i certyfikację systemów zarządzania.

W 2012 roku Międzynarodowy Komitet Normalizacyjny wydał Specyfikację Techniczną ISO/IEC TS 17021-2:2012 Conformity assessment. Requirements for bodies providing audit and certification of management systems. Part 2: Competence requirements for auditing and certification of environmental management systems.

W specyfikacji określono dodatkowe wymagania dotyczące kompetencji personelu zaangażowanego w audyt i proces certyfikacji systemów zarzadzania środowiskowego (EMS). Specyfikacja jest uzupełnieniem istniejących wymagao ISO/IEC 17021 i została przetłumaczona na język polski w 2014 roku jako PKN-ISO/IEC TS 17021-2:2014-01 Ocena zgodności. Wymagania dla jednostek prowadzących audyty i certyfikację systemów zarządzania. Częśd 2:

lub wyjaśnienia w celu zapewnienia jednomyślnego rozumienia treści tych punktów, przy jednoczesnym uwzględnieniu specyficznych wymagao systemu EMAS.

W celu uzyskania akredytacji PCA, weryfikator środowiskowy musi spełniad wymagania [PCA 2012]:

 normy PN-EN ISO/IEC 17021 Ocena zgodności. Wymagania dla jednostek prowadzących audyty i certyfikację systemów zarządzania;

 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1221/2009 z dnia 25 listopada 2009 r. w sprawie dobrowolnego udziału organizacji w systemie ekozarządzania i audytu we Wspólnocie (EMAS), uchylające rozporządzenie (WE) nr 761/2001 oraz decyzje Komisji 2001/681/WE i 2006/193/WE;

 decyzji Komisji 2011/832/UE z dnia 7 grudnia 2011 r. w sprawie przewodnika dotyczącego rejestracji zbiorowej w UE, rejestracji w paostwach trzecich oraz rejestracji globalnej zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1221/2009 z dnia 25 listopada 2009 r. w sprawie dobrowolnego udziału organizacji w systemie ekozarządzania i audytu we Wspólnocie (EMAS);

 dokumentu IAF MD 5 Dokument obowiązkowy IAF dotyczący ustalania czasu trwania audytów;

 dokumentu DA-06 Polityka dotycząca zapewnienia spójności pomiarowej;

 dokumentu DAVE-01.

W przewodniku DAVE-01 doprecyzowano nomenklaturę stosowaną w EMAS oraz w normie PN-EN ISO/IEC 17021 i tak: pojęcie „certyfikacja” w rozumieniu DAVE-01 jest to „weryfikacja i walidacja”, „jednostka certyfikująca” oznacza „weryfikatora środowiskowego”, a „audyt” jest równoznaczne z pojęciem „audit”.