przedsiębiorstwach
Przeprowadzone postępowanie badawcze pozwolić miało także na zidentyfikowanie przedsiębiorstw, które zarządzają antykryzysowo. W procesie zarządzania antykryzysowego wyodrębniono cztery fazy:
1. zapobieganie kryzysom,
2. przygotowanie do kryzysu,
3. reakcja organizacji na kryzys,
4. ocena reakcji organizacji na kryzys,
W każdej fazie zidentyfikowano charakterystyczne dla niej działania – tabela 28. Respondenci mieli za zadanie wskazać, które z działań są realizowane w przedsiębiorstwie.
W tabeli 28 zaprezentowano najczęściej podejmowane działania w ramach faz zarządzania antykryzysowego. Pierwsze pięć działań dotyczy fazy zapobiegania kryzysom. Kolejne cztery działania dotyczą fazy przygotowania się do kryzysu (tworzenie planów antykryzysowych, szkolenia dotyczące tworzenia i funkcjonowania struktur kryzysowych,
162
komunikacji w kryzysie, przeprowadzanie symulacji sytuacji kryzysowych czy też dokonywania prawno-finansowej kontroli zagrożeń). Następne działanie dotyczy fazy reakcji organizacji na kryzys, gdzie podejmowane są działania zgodne z ustaloną strategią. Ostatnie dwa działania dotyczyły oceny reakcji organizacji na kryzys (weryfikowanie strategii antykryzysowej oraz podjętych działań antykryzysowych). Badane przedsiębiorstwa najczęściej podejmowały działania w fazie zapobiegania kryzysom oraz w fazie reakcji organizacji na kryzys. Natomiast najrzadziej przedsiębiorstwa realizowały działania w fazie przygotowania się do kryzysu.
Tabela 28. Podejmowane działania w ramach faz zarządzania antykryzysowego
Fazy zarządzania
antykryzysowego
Przeprowadzane działania Nie Tak
ilość % ilość %
I faza - zapobieganie
kryzysom
analiza otoczenia dalszego (np. dotycząca regulacji prawnych, wskaźników określających stan gospodarki, kierunków zmian postępu technologicznego)
19 33,9% 37 66,1%
analiza otoczenia bliższego (np. dotycząca konkurencji, nabywców, dostawców, substytutów)
3 5,2% 55 94,8%
analiza zmian sytuacji wewnętrznej 11 19,0% 47 81,0%
prognoza trendów zmian w otoczeniu
21 36,8% 36 63,2%
systematycznie gromadzenie, przetwarzanie i agregowanie informacji dotyczących zmian sytuacji wewnętrznej i zewnętrznej
24 43,6% 31 56,4%
II faza - przygotowanie się
do kryzysu
sporządzanie planu działań antykryzysowych
27 48,2% 29 51,8%
specjalistyczne szkolenia dotyczące tworzenia i funkcjonowania struktur kryzysowych, komunikacji w kryzysie
163
symulacje sytuacji kryzysowych 44 83,0% 9 17,0%
kontrola prawno-finansowa zagrożeń i niebezpieczeństw
28 50,9% 27 49,1%
III faza - reakcja organizacji na
kryzys
wdrażanie strategii antykryzysowej 29 51,8% 27 48,2%
IV faza - ocena reakcji organizacji na kryzys weryfikowanie strategii antykryzysowej 25 43,9% 32 56,1%
analiza podjętych działań antykryzysowych
20 35,1% 37 64,9%
Źródło: opracowanie własne na podstawie badań własnych
Dane zaprezentowane w tabeli 28 wskazują jedynie czy przedsiębiorstwa podejmowały określone działania. Nie daje to jednak kompletnej informacji czy podejmowane działania były realizowane jednocześnie i czy przedsiębiorstwa te zarządzane są antykryzysowo. Odpowiedź na te pytanie umożliwia tabela 29 przedstawiająca ilość przedsiębiorstw, które jednocześnie realizują poszczególne fazy zarządzania antykryzysowego. W postępowaniu badawczym przyjęto, że aby przedsiębiorstwo realizowało fazę zarządzania antykryzysowego musi:
• w przypadku zapobiegania kryzysom podejmować przynajmniej połowę z
wymienionych działań (minimum 3 działania),
• w przypadku przygotowania do kryzysu podejmować przynajmniej połowę z
wymienionych działań (tj. 2) lub tworzyć plany antykryzysowe,
• w przypadku reakcji organizacji na kryzys realizować strategię antykryzysową,
• w przypadku oceny reakcji organizacji na kryzys podejmować przynajmniej jedno z
wymienionych działań.
Tabela 29. Ilość przedsiębiorstw podejmująca działania w ramach zarządzania
antykryzysowego Fazy zarządzania
antykryzysowego
1 2 3 4 1+2 1+2+3 1+3
1.Zapobieganie kryzysom
164 2.Przygotowanie do kryzysu 2 0 1 0 2 0 0 3.Reakcja na kryzys 1 1 0 1 0 0 1 4.Ocena działań 3 0 1 2 9 (4 D*) 24 1
Ilość przedsiębiorstw podejmujących działania
Ilość przedsiębiorstw niepodejmujących działań
53 7
* D - oznacza, że dokonywano jedynie weryfikacji podejmowanych
działań antykryzysowych bez weryfikacji strategii
Źródło: opracowanie własne na podstawie badań własnych
Dziewięć z badanych przedsiębiorstw realizuje działania tylko w ramach zapobiegania kryzysom. Jednocześnie pierwsze dwie fazy zarządzania antykryzysowego podejmowane są w 2 przedsiębiorstwach. Jedno przedsiębiorstwo jednocześnie podejmuję działania w ramach fazy zapobiegania kryzysom oraz reakcji na kryzys. W przypadku podejmowania działań w ramach zapobiegania kryzysom oraz oceny podjętych działań antykryzysowych wyróżnić można 3 takie przedsiębiorstwa. Tylko jedno przedsiębiorstwo realizuje działania w zakresie przygotowania do kryzysu oraz reakcji na kryzys. Samą odbudowę (ocenę reakcji organizacji na kryzys) realizują jedynie 2 przedsiębiorstwa a jedno podejmuje działania z zakresu reakcji oraz oceny tej reakcji na kryzys. Fazę zapobiegania kryzysom, przygotowania się do nich oraz ocenę działań wskazuje 9 przedsiębiorstw (z czego 4 weryfikują tylko podjęte działania antykryzysowe). Wszystkie fazy zarządzania antykryzysowego realizują 24 przedsiębiorstwa. Natomiast 1 przedsiębiorstwo podejmuje działania w ramach fazy zapobiegania, reakcji organizacji na kryzys i oceny reakcji na kryzys. W dysertacji przyjęto, że przedsiębiorstwa zarządzają antykryzysowo kiedy:
• realizowane są wszystkie cztery fazy zarządzania antykryzysowego lub
• realizowane są fazy zapobiegania oraz przygotowania do kryzysu, a w fazie oceny
reakcji organizacji na kryzys weryfikowana jest strategia antykryzysowa (oznacza to,
że przedsiębiorstwo chcąc weryfikować strategię antykryzysową musi ją posiadać, a więc realizować fazę trzecią).
Przyjęte założenia pozwoliły na identyfikację przedsiębiorstw zarządzanych antykryzysowo (wykres 11). 24 przedsiębiorstwa realizują jednocześnie wszystkie cztery fazy zarządzania antykryzysowego a 5 przedsiębiorstw podejmuje działania w fazach zapobiegania i przygotowania się do kryzysu, a w fazie oceny dokonuje weryfikacji strategii antykryzysowej.
Wykres 11. Przedsi
Źródło: opracowanie własne na podstawie bada
Podsumowując, przeprowadzone
(29) przedsiębiorstw zarządza antykryzysowo mówić o zarządzaniu antykryzysowym.
działania w różnych fazach zarz
skoordynowane i nie obejmowały wszystkich etapów. Rozkład badanych przedsię
sekcje PKD przedstawia się nastę
• 46,87% - przetwórstwo przemysłowe,
• 18,75% - handel hurtowy i detaliczny oraz naprawa pojazdów samochodowych,
• 12,5% - transport i gospodarka magazynowa
• 21,87 – pozostałe.
48%
Przedsiębiorstwa zarządzające antykryzysowo
na podstawie badań
rzeprowadzone postępowanie badawcze pozwala stwierdzi
ądza antykryzysowo. W 52% przedsiębiorstw
dzaniu antykryzysowym. Niektóre z przedsiębiorstw podejmowały wprawdzie nych fazach zarządzania antykryzysowego, jednak nie były one skoordynowane i nie obejmowały wszystkich etapów.
Rozkład badanych przedsiębiorstw zarządzających antykryzysowo
ę następująco: przetwórstwo przemysłowe,
handel hurtowy i detaliczny oraz naprawa pojazdów samochodowych, ansport i gospodarka magazynowa,
52% 48%
165
ce antykryzysowo
dawcze pozwala stwierdzić, że 48%
ębiorstw (31) nie można biorstw podejmowały wprawdzie antykryzysowego, jednak nie były one
cych antykryzysowo biorąc pod uwagę
handel hurtowy i detaliczny oraz naprawa pojazdów samochodowych,
nie tak