dokumentach informacyjnych (art. 100 OPU)
2.4. Przestępstwo podania fałszywych danych w związku z opóźnieniem przekazania
informacji poufnej (art. 101 OPU)
a) Uwagi ogólne
1. Przestępstwo podania fałszywych danych w związku z opóźnieniem przekazania informacji poufnej wprowadzone zostało do polskiego
110 Oczywiście błędny i nieuzasadniony – w świetle aktualnego brzmienia przepisu art. 11 § 4 PWKK – jest pogląd, że dolną granicę kary grzywny wyznacza kwota 1 zł (M. Marczuk, A. Nowicka (w:) M. Wierzbowski, L. Sobolewski, P. Wajda (red.), Prawo rynku kapitałowego 2012, s. 518; M. Marczuk, J. Róg (w:) M. Wierzbowski, L. Sobolewski, P. Wajda (red.), Prawo rynku kapitałowego…, s. 435).
156 • Piotr Ochman • Karnoprawna ochrona rynku kapitałowego
porządku prawnego z dniem 24 października 2005 r. na mocy ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych111.
2. Odpowiednikiem przepisu art. 101 OPU był przepis art. 174a PPOPW z 1997 r.
3. Od uchwalenia tekstu pierwotnego OPU przepis karny art. 101 nie ulegał zmianom.
b) Przedmiot ochrony
1. W literaturze wskazuje się, że przedmiotem ochrony jest prawdzi wość informacji uzasadniających opóźnienie przekazania informacji poufnej, okresowej lub bieżącej112, rzetelność informacji przekazywanej do KNF113, prawidłowe funkcjonowanie KNF w zakresie nadzorowania realizacji obowiązków informacyjnych przez emitenta114, a także pra widłowy obrót pieniędzmi i papierami wartościowymi115 oraz prawi dłowość oferty publicznej nabycia papierów wartościowych116. 2. Biorąc pod uwagę cele wprowadzenia reglamentacji działalno ści w zakresie obrotu instrumentami finansowymi, uznać jednak należy, że przedmiotem ochrony przestępstwa podania fałszywych danych w związku z opóźnieniem przekazania informacji poufnej jest bezpieczeństwo, stabilność i zaufanie do obrotu instrumentami finansowymi117. Właśnie ze względu na ochronę tych dóbr prawnych wprowadzono obowiązek, aby informacje zawarte w treści prospektu
111 Dz.U. Nr 184, poz. 1539, z późn. zm.
112 A. BłachnioParzych (w:) R. Zawłocki (red.), op. cit., s. 552.
113 W. Kotowski, B. Kurzępa, Przestępstwa pozakodeksowe…, s. 369; M. Dyl (w:) A. Chłopecki, M. Dyl, Ustawa o ofercie publicznej…, s. 713.
114 R. Zawłocki (w:) T. Sójka (red.), op. cit., s. 791; P. Zapadka (w:) M. Michalski (red.), op. cit., s. 606.
115 M. Rypina (w:) M. Wierzbowski, L. Sobolewski, P. Wajda (red.), Prawo rynku kapitałowego…, s. 436.
116 J. Skorupka (w:) M. Bojarski (red.), System prawa karnego, t. 11, s. 610. 117 Zob. L. Góral, op. cit., s. 30–31.
157 • Rozdział II • Przepisy karne ustawy o ofercie publicznej i warunkach…
emisyjnego lub innych dokumentów związanych z emisją były praw dziwe, rzetelne i kompletne. Prawdziwość, rzetelność i kompletność informacji podawanych KNF w związku z zamiarem opóźnienia przekazania informacji poufnej wpływa na zapewnienie stabilności i bezpieczeństwa obrotu instrumentami finansowymi, opartego na reglamentacji właściwych organów nadzorczych, a w konsekwencji zaufania do tego obrotu.
c) Podmiot przestępstwa
1. Przestępstwo podania fałszywych danych w związku z opóźnie niem przekazania informacji poufnej jest przestępstwem indywidu alnym118. Ustawodawca przesądził o tym poprzez użycie zaimka „kto” wraz z dalszym wskazaniem, że chodzi o osobę odpowiedzialną za:
• przekazywanie do KNF informacji w związku z opóźnieniem przekazania informacji poufnej;
• poprawność informacji przekazywanych do KNF, w celu uzy skania zwolnienia emitenta z obowiązków przekazywania informacji do publicznej wiadomości.
2. Stwierdzenie popełnienia przez osobę fizyczną przestępstwa podania fałszywych danych w związku z opóźnieniem przekazania informacji poufnej w konsekwencji doprowadzić może do poniesie nia przez podmiot zbiorowy odpowiedzialności na podstawie ustawy z dnia 28 października 2002 r. o odpowiedzialności podmiotów zbio rowych za czyny zabronione pod groźbą kary.
d) Znamiona strony przedmiotowej
1. W przepisie art. 101 OPU przewidziano dwie odmiany podstawowe czynu zabronionego.
118 A. BłachnioParzych (w:) R. Zawłocki (red.), op. cit., s. 567; M. Rypina (w:) M. Wierzbowski, L. Sobolewski, P. Wajda (red.), Prawo rynku kapitałowego…, s. 438; R. Zawłocki (w:) T. Sójka (red.), op. cit., s. 794–796; M. Sucharski, op. cit., s. 159; W. Kotowski, B. Kurzępa, Przestępstwa pozakodeksowe…, s. 370. Zob. M. Dyl (w:) A. Chło pecki, M. Dyl, Ustawa o ofercie publicznej…, s. 714–715; P. Zapadka (w:) M. Michalski (red.), op. cit., s. 606; J. Skorupka (w:) M. Bojarski (red.), System prawa karnego, t. 11, s. 609.
158 • Piotr Ochman • Karnoprawna ochrona rynku kapitałowego
2. Przedmiotem kryminalizacji jest podanie nieprawdziwych lub zatajenie prawdziwych danych:
• w związku z opóźnieniem przekazania informacji poufnej (art. 101 ust. 1 OPU);
• w celu uzyskania zwolnienia emitenta z obowiązków prze kazywania informacji do publicznej wiadomości (art. 101 ust. 2 OPU).
3. Omawiany przepis karny ma na celu zabezpieczenie sankcją karną wykonania obowiązków w zakresie opóźnienia przekazania infor macji oraz zwolnienia emitenta z obowiązków przekazywania infor macji do publicznej wiadomości.
4. Słusznie wskazuje się w literaturze119, że kryminalizacja w oma wianym przypadku nie obejmuje sytuacji, w których emitent naru szy obowiązki informowania uprawnionych podmiotów w zakresie opóźnienia przekazania informacji poufnej120. Naruszenie wskaza nych obowiązków przez emitenta, sprzedającego lub podmiot ubie gający się o dopuszczenie instrumentów finansowych niebędących papierami wartościowymi do obrotu na rynku regulowanym stanowi bowiem delikt administracyjny określony w przepisie art. 96 ust. 1 pkt 1 OPU.
5. Możliwość opóźnienia przekazania informacji przekazywanych przez emitenta KNF spółce prowadzącej ten rynek regulowany oraz do publicznej wiadomości w wykonaniu obowiązków informacyj nych przewidziana została w przepisie art. 57 OPU.
6. Opóźnienie przekazania informacji poufnych oraz informa cji okresowych i bieżących może nastąpić, gdy ich przekazanie mogłoby naruszyć słuszny interes emitenta papierów wartościo wych dopuszczonych do obrotu na rynku regulowanym. W takim przypadku emitent, na własną odpowiedzialność oraz w sposób
119 M. Rypina (w:) M. Wierzbowski, L. Sobolewski, P. Wajda (red.), Prawo rynku kapitałowego…, s. 436–437.
159 • Rozdział II • Przepisy karne ustawy o ofercie publicznej i warunkach…
zgodny z przepisami Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 13 kwietnia 2006 r. w sprawie rodzaju informacji, które mogą naru szyć słuszny interes emitenta, oraz sposobu postępowania emitenta w związku z opóźnianiem przekazania do publicznej wiadomości informacji poufnych121, może opóźnić na czas określony wykona nie tych obowiązków, przekazując KNF informację o opóźnieniu wraz z podaniem przyczyn uzasadniających opóźnienie i wskaza niem terminu, w którym informacja będzie przekazana uprawnio nym podmiotom.
7. Opóźnienie przekazania informacji może nastąpić wyłącznie pod warunkiem, że:
• emitent zapewni zachowanie poufności tych informacji do chwili wykonania obowiązku oraz
• nie spowoduje to wprowadzenia w błąd opinii publicznej. • W takim przypadku emitent jest obowiązany przekazać infor
macje w terminie wskazanym KNF.
8. Informacjami poufnymi, których przekazanie do publicznej wia domości może naruszyć słuszny interes emitenta, są informacje dotyczące:
• prowadzonych przez emitenta negocjacji lub okoliczności związanych z prowadzonymi negocjacjami, w tym wyboru drugiej strony negocjacji, jeżeli ich przekazanie do publicz nej wiadomości mogłoby negatywnie wpłynąć na przebieg lub wynik tych negocjacji, a w przypadku negocjacji prowa dzonych w celu zapewnienia poprawy sytuacji finansowej emitenta – również jeżeli ich przekazanie do publicznej wia domości w poważnym stopniu zagroziłoby interesom obec nych lub przyszłych akcjonariuszy albo uczestników fundu szu, w przypadku gdy emitentem jest fundusz inwestycyjny zamknięty;
• dokonanych czynności prawnych lub decyzji podjętych przez osoby uprawnione do reprezentowania emitenta, osoby wcho dzące w skład organów zarządzających emitenta lub osoby
160 • Piotr Ochman • Karnoprawna ochrona rynku kapitałowego
pełniące w strukturze organizacyjnej emitenta funkcje kie rownicze, które dla swej ważności wymagają zatwierdzenia przez inny uprawniony organ emitenta, jeżeli ich przekazanie do publicznej wiadomości przed dokonaniem tego zatwierdze nia, wraz z jednoczesnym poinformowaniem o trwającym procesie zatwierdzenia, mogłoby spowodować nieprawidłową ocenę tej informacji przez inwestorów;
• umów zawartych pod warunkiem zawieszającym;
• podmiotu, który nabył od emitenta lub jednostki od niego zależnej aktywa znacznej wartości lub zbył emitentowi lub jednostce od niego zależnej takie aktywa – jeżeli ich przeka zanie do publicznej wiadomości mogłoby naruszyć pozycję konkurencyjną emitenta w branży lub na rynku, na którym prowadzi działalność;
• drugiej strony, przedmiotu oraz szczegółowych warunków finansowych umowy – w przypadku zawarcia przez emitenta lub jednostkę od niego zależną znaczącej umowy, jeżeli prze kazanie tych informacji do publicznej wiadomości mogłoby naruszyć pozycję konkurencyjną emitenta w branży lub na rynku, na którym prowadzi działalność.
9. Możliwość przekazania określonych informacji wyłącznie KNF, a zatem z pominięciem spółki prowadzącej rynek regulowany, oraz przekazania ich do publicznej wiadomości przewidziana jest w przepisie art. 62 ust. 1 OPU. Dotyczy ona informacji niestanowiącej informacji poufnej, zawartej w informacjach okresowych, sporzą dzanych za inny okres niż rok obrotowy, lub innych, dotyczących osób fizycznych wchodzących w skład organów zarządzających lub nadzorujących emitenta. Możliwość przekazania wskazanych informacji wyłącznie KNF zachodzi tylko wtedy, gdy ich przeka zanie pozostałym adresatom mogłoby być sprzeczne z interesem publicznym lub spowodować istotną szkodę dla interesów emitenta pod warunkiem, że brak tej informacji nie uniemożliwi inwestorom prawidłowej oceny rzeczywistej sytuacji gospodarczej, majątkowej i finansowej emitenta lub ryzyka związanego z inwestowaniem w papiery wartościowe emitenta. W przypadku zaistnienia wska zanych przesłanek emitent może informacje te przekazać wyłącznie
161 • Rozdział II • Przepisy karne ustawy o ofercie publicznej i warunkach…
KNF wraz z wnioskiem o zwolnienie z obowiązku przekazania jej innym podmiotom oraz do publicznej wiadomości.
10. Terminy „prawdziwy” oraz „nieprawdziwy” w odniesieniu do informacji wykładać należy w sposób tożsamy jak w odnie sieniu do przestępstwa z art. 100 OPU. W tym kontekście zwrócić można uwagę na sygnalizowany w literaturze problem w zakresie technicznoprawnego ujęcia znamion omawianego przestępstwa, poprzez wadliwe użycie wyrażenia „tej informacji” zamiast „tych informacji”122.
11. W odniesieniu do przekazania informacji KNF podanie nie prawdziwych danych lub zatajenie danych prawdziwych odno sić się będzie informacji dotyczących przyczyn uzasadniających opóźnienie, tj. w szczególności informacji wskazanych w wyżej cytowanym rozporządzeniu. Należy zwrócić uwagę, że nie każde podanie danych nieprawdziwych lub zatajenie danych prawdzi wych podlega kryminalizacji, lecz wyłącznie takich danych, które w istotny sposób wpływają na treść informacji. Słusznie wskazuje się w literaturze, że chodzi tutaj o takie informacje, które poten cjalnie utrudniałyby KNF dokonanie oceny konkretnej sytuacji zgłaszanej przez emitenta123.
12. Podobnie jednak jak w przypadku przepisu art. 101 OPU, zakres kryminalizacji ograniczony został wyłącznie do danych, które „w istotny sposób wpływają na treść” przekazywanych informacji
(ust. 1) lub wniosku (ust. 2).
13. Omawiane przestępstwo jest przestępstwem formalnym i może być popełnione zarówno w formie działania (podanie nieprawdzi wych danych), jak i zaniechania (zatajenie prawdziwych danych)124.
122 M. Rypina (w:) M. Wierzbowski, L. Sobolewski, P. Wajda (red.), Prawo rynku kapitałowego…, s. 437.
123 Ibidem.
124 K. Haładyj, op. cit., s. 570–571; M. Dyl (w:) A. Chłopecki, M. Dyl, Ustawa o ofercie publicznej…, s. 714.
162 • Piotr Ochman • Karnoprawna ochrona rynku kapitałowego
e) Znamiona strony podmiotowej
1. Przestępstwo podania fałszywych danych w związku z opóźnieniem przekazania informacji poufnej jest przestępstwem umyślnym125. 2. Omawiany występek może być popełniony w formie zamiaru bez pośredniego oraz ewentualnego.
f) Zagrożenie karą i środkami karnymi
1. Sprawca omawianego przestępstwa podlega samoistnej karze grzywny do 2 000 000 zł.
2. Ze względu na treść przepisu art. 11 § 4 PWKK dolna granica kary grzywny wynosi 100 zł126.
3. Wobec sprawcy omawianego występku zastosować można środek karny zakazu zajmowania określonego stanowiska, wykonywania określonego zawodu lub prowadzenia określonej działalności gospo darczej, przepadek lub podanie wyroku do publicznej wiadomości.