przyjemca, który przyjął kilka egzemplarzy je

dnego i tego samego weksla, ze swych akceptów znaj­

dujących się na egzemplarzach nie zwróconych przy za­

płacie 3).

*) Choć istnieje kilka wtóropisów, weksel jest tylko jeden.

Każdy wtóropis daje wprawdzie zupełne prawa z weksla, i dlatego przyjemca odpowiada nawet źyrataryuszowij tego egzemplarza, na którym nie położył akceptu O. T. N. IX. 60; wszystkie egzempla­

rze razem dają jednak jedno tylko prawo z weksla tak, że wy­

stawca i indosanci odpowiadają raz tylko jeden (co do przyjemcy zob. uw. 3).

Jedną z konsekwencyi tych zasad jest właśnie przepis, że cale zobowiązanie gaśnie, skoro nastąpi zaplata jednego egzem­

plarza. Oczywiście znaczenie takie ma tylko zaplata z strony przekazanego (bez względu na to, czy zapłacił egzemplarz z sjvoiin akceptem, czy nie); zapłata zwrotnie zobowiązanego zwalnia tylko jego i jego następców, nie odbiera mu jednak regresu do po­

przedników (por. art. 82).

Dotychczasowe wywody odnoszą się tylko do tych osób, których zobowiązanie z weksla jest jedno, choó ich podpisy znaj­

dują się na kilku egzemplarzach, t. zn. do wystawcy i indosantów, a opierają się na przypuszczeniu, że obieg weksla był normalny, że więc jedna i ta sama osoba ma prawa z wszystkich egzempla­

rzy, choó ich może wszystkich nie ma w ręku. W braku tych warunków wchodzą w zastosowanie przepisy art. 67 1. 1 i 2.

2) Kto ma kilka egzemplarzy w rękach, ma właściwie jeden tylko weksel; może go więc przenieść raz tylko, bo przez to przenosi prawa z wszystkich egzemplarzy: zachodzi materyalna jedność uprawnienia, choć formalnie rzecz biorąc każdy wtóropis stanowi odrębny wekśel. Posiadacz taki może jednak zapomnieć o materyalnej jedności weksla i korzystając z formalnej odrębno­

ści pojedynczych egzemplarzy, indosować n. p. dwa wtóropisy na różne osoby. W takim razie indosataryusz każdego egzemplarza ma pełne prawa z weksla; wystawca jednak oraz indosanci, którzy weksel podpisali przed rozdzieleniem biegu wtóropisów odpowia- ją raz tylko, choć odpowiadają dwom różnym osobom, a tak samo ma się rzecz i co do przyjemcy, który przed tem rozdzieleniem na jednym egzemplarzu umieścił swoje przyjęcie. Natomiast indo­

sanci po rozdzieleniu odpowiadają zawsze tylkojposiadaczowi tego

egzemplarza, na którym znajdują się ich indosy, a indosant, który wywołał tę nieprawidłowość i bieg wtóropisów rozdzielił, odpo­

wiada posiadaczom obydwu egzemplarzy i to każdemu z osobna, a więc podwójnie.

Jeżeli tedy przekazany zapłaci pierwszy egzemplarz (z akcep­

tem czy bez akceptu), z którym się do niego zgłoszono, gaśnie tego odpowiedzialność oraz odpowiedzialność wystawcy i tych indosantów, którzy przed rozdzieleniem biegu wtóropisów na obu egzemplarzach indosy swe zamieścili. Posiadacz natomiast drugiego egzemplarza musi go protestować u przekazanego i na tej podsta­

wie ma regres przeciw poprzednikom aż do tego indosanta włą­

cznie, który dał powód do komplikacyi; nie ma natomiast prawa do reszty zwrotnie zobowiązanych i do przyjemcy, gdyby nawet na tym egzemplarzu znajdował się akcept.

Jeżeli przekazany odmówi zapłaty pierwszego egzemplarza (n. p. z powodu, że na nim nie ma akceptu) a zapłaci drugi, który mu później przedstawiono, sprawa przedstawia się w zasa­

dzie, tak samo jak w poprzednim przypadku. Możliwa jest jednak taka komplikacya, że posiadacz pierwszego egzemplarza zaprote­

stował go i na tej podstawie uzyskał w drodze regresu zapłatę n. p. od wystawcy, mimo, iż ten właściwie wolnym jest od odpo­

wiedzialności, bo przekazany zapłacił drugi egzemplarz. Wystawca nie ma w tym razie regresu do swych następców, w szczególności do indosanta, który bieg wtóropisów rozdzielił, a który właściwie za skutki powinien odpowiadać. Wystawca ma jednak w tym ra­

zie skargę o zwrot niesłusznego zbogacenia (condictio' indebiti) przeciw temu, komu uiścił zapłatę, a nadto, by go ochronić przed niekorzyściami tej sytuacyi, przyznać mu należy prawo do odmo­

wy zapłaty, póki zwrotnie poszukujący nie zwróci mu obu egzem­

plarzy albo póki nie da zabezpieczenia, że zapłatę zwróci wystawcy, skoro przekazany drugi egzemplarz zapłaci (Lehmann s. 560).

Jeżeli przekazany żadnego egzemplarza nie zapłaci, i rozpo­

cznie się zwrotne poszukiwanie na podstawie"obydwu wtóropisów, obowiązuje zasada, że zwrotnie zobowiązani, których podpisy po­

chodzą z czasu przed rozdzieleniem biegu, odpowiadają z obydwu egzemplarzy tylko raz, indosanci z czasu po rozdzieleniu z każdego egzemplarza osobno, a indosant, który rozdzieli! bieg egzemplarzy podwójnie. Jeżeli więc wystawca wykupi! jeden egzemplarz, jest sam wolny i wolni są jego następcy z czasu prawidłowego obiegu obydwu egzemplarzy; natomiast regres z drugiego egzemplarza jest dopuszczalny, a jako ostatni zwrotnie zobowiązany odpowiada len indosant, który bieg wtóropisów rozdzielił. Jeżeli jednak jeden egzemplarz wykupi jeden z indosantów przed rozdzieleniem, a z dru­

gim egzemplarzem posiadacz zwróci się do wystawcy, wystawca zapła­

ty odmówić nie może. Rezultat jest więc taki, że z czasu przed roz­

dzieleniem aż dwie osoby ponoszą odpowiedzialność: wystawca i indosant, który wykupił weksel, a który nie ma regresu do po­

przedników, bo tych zwolniła zapłata wystawcy. Jestto rezultat sprzeczny z celem ustawy, która stanowi, że podwójna odpowie­

dzialność ciąży na tym tylko indosancie, który bieg indosów roz­

dzielił, a co do wszystkich zwrotnie zobowiązanych z czasu przed rozdzieleniem uznaje jednorazową tylko odpowiedzialność, koń­

czącą się na wystawcy. By tego uniknąć, dać należy zwrotnie zobowiązanemu, którego podpis znajduje się na kilku egzempla­

rzach, prawo odmówienia zapłaty, póki mu zwrotnie poszukujący nie zwróci wszystkich wtóropisów lub nie da zabezpieczenia, że zapłaciwszy będzie miał z swej strony skuteczny regres do po­

przedników.

Jeżeli przyjemca zapłaci oba egzemplarze mimo, iż na je­

dnym tylko znajduje się jego akcept, może żądać zwrotu zapłaty później uiszczonej z tytułu niesłusznego zbogacenia.

Jeżeli rozdzielenie biegu egzemplarzy nastąpiło w ten spo­

sób, iż indosataryusz in bianco oddal każdy egzemplarz bez no­

wego żyra innej osobie, skutki są podobne jak w przypadku dotąd omawianym, z tą jednak różnicą, że ani indosant in bianco ani ów indosataryusz nie odpowiadają podwójnie. Ten ostatni może je­

dnak odpowiadać cywilnie.

3) Oczywiście w tyin tylko razie, kiedy pojedyncze egzem­

plarze znajdują się w rękach różnych osób. Przyjemca więc odpo­

wiada z każdego akceptu odrębnie, i w tym kierunku nie ma raa- teryalnej jedności zobowiązania, jaka istnieje co do wystawcy i indosantów.

Jeżeli jedna i ta sama osoba posiada wszystkie egzempla­

rze przyjęte, ale niechce ich zwrócić plącącemu przyjemcy, ten ostatni może zażądać zwrolu wszystkich egzemplarzy i odmó­

wić zapłaty, póki to nie nastąpi; jasną jest bowiem rzeczą, iż on jedno tylko chciał zaciągnąć zobowiązanie. Tembardziej, jeżeli przyjął większą ilość egzemplarzy na rzecz tej samej osoby, a ta zgłasza się z jednym tylko wtóropisem i żąda zapłaty, może przy­

jemca zwrot wszystkich wtóropisów postawić za warunek zapłaty, bo ten zarzut wynika bezpośrednio z stosunku między nim a żą­

dającym zapłaty (art 82) P. 209.

Art. 6 8 . Kto przesłał jeden z kilku egzemplarzy jednego i tego samego weksla do przyjęcia, musi na po­

zostałych egzemplarzach zamieścić uwagę, u kogo znaleść można egzemplarz przesłany przez niego do przyjęcia ^r).

Nie zamieszczenie tej uwagi nie odbiera jednak wekslowi mocy wekslowej.

Osoba, w której przechowaniu znajduje się egzem­

plarz przesłany do przyjęcia, obowiązaną jest wydać go

P ow aż. U st. w ek slo w a. 1 1

temu, kto się jako indosataryusz (art. 36) lub w inny sposób wylegitymuje jako uprawniony do odbioru2).

*) Biorący weksel ma prawo żądać od oddawcy (n. p. od wystawcy) zamieszczenia tej wzmianki w drodze sporu.

2) Wynika to już z jedności pretensyi wekslowej; nabywca egzemplarza przeznaczonego do obiegu nabywa weksel, t. zn.

wszystkie jego egzemplarze.

Wydania egzemplarza przesłanego do przyjęcia żądać można w drodze skargi i to nawet od przekazanego, jeżeli jemu ten egzemplarz był przesłany O. T. N. IX. 59; nie można jednak w tym ostatnim razie żądać od przekazanego Wprost zapłaty, choćby on przesłany sobie egzemplarz już był przyjął (art 21 uw.5). Skarga o wydanie egzemplarza przesłanego do przyjęcia nie jest skargą z weksla, choć się opiera na prawie wekslowem 0. T. L. XX. 92.

Obowiązek wydania staje się nieodwołalny dopiero z chwilą, gdy do tego, kto przechowuje egzemplarz przesłany do przyjęcia, zgłosi się wylegitymowany należycie posiadacz egzemplarza obie­

gowego i wydania zażąda. Aż do tej chwili obowiązany jest prze­

chowujący stosować się do zleceń tego, kto mu wtóropis prze­

znaczony do przyjęcia przesłał: jeżeli więc zwróci mu ten egzem­

plarz przed tą chwilą, wolny jest od wszelkiej odpowiedzialności;

gdyby jednak już po zgłoszeniu się należycie wylegitymowanego posiadacza drugiego egzemplarza egzemplarz przyjęty zwrócił prze­

syłającemu na tegoż wezwanie, odpowiada posiadaczowi drugiego egzemplarza za sumę wekslową wraz z odsetkami i kosztami pro­

testu 0. T. L. XI. 390.

Art. 6 9 . Dzierżyciel wtóropisu, na którym podano, gdzie się znajduje egzemplarz przesłany do przyjęcia '), nie może poszukiwać zwrotnie zabezpieczenia z powodu

nieprzyjęcia, ani poszukiwać zwrotnie zapłaty z powodu, iż przekazany nie zapłacił, dopóki nie postara się o stwierdzenie zapomocą protestu:

1) że przechowujący nie wydał mu egzemplarza