Psychiczne cechy osobowości człowieka

Przez cechy psychiczne człowieka rozumie się takie cechy osobo-wości, jak jego ukierunkowanie, temperament, charakter i umie-jętności. Czynniki psychologiczne zapewniają zgodność z elemen-tami środowiska, funkcjami i możliwościami postrzegania, myśle-nia, pamięci w procesie ludzkiej aktywności, podczas komunikacji interpersonalnej i interakcji w grupie.

Nie jest zadaniem autorów opisywanie tutaj wiedzy o struktu-rze osobowości człowieka, zwłaszcza że te zagadnienia zostały już wstępnie opisane w książce „Dziecko w świecie dorosłych. Pro-jektowanie wnętrz mieszkalnych z uwzględnieniem cech psycho-fizycznych człowieka”⁴⁶. Celowo opisane zostały tylko te klasyfi-kacje osobowości i charakterystyczne jej cechy, które mogą jako-ściowo wpływać na kształtowanie wnętrza pokoju w akademiku.

Należy również zauważyć, że rozważymy tutaj osobowości tylko indywidualnych użytkowników bezpośrednio użytkujących prze-strzeń. Wpływ osobowości architekta na projektowany obiekt jest

46 E. Agranowicz-Ponomariowa, A.Mazanik, J.C.Żarnowiecka, Dziecko w świecie dorosłych. Kształtowanie wnętrz mieszkalnych z uwzględnieniem cech psychofi-zycznych człowieka, Wydawnictwo PB, Białystok 2009.

Условиями восприятия запахов являются летучесть пахучего

opisywany jako podstawowy postulat wielu prac z zakresu teorii architektury⁴⁷ i pozostaje tematem na inne niezależne badanie.

Temperament to system naturalnych cech osobowości czło-wieka charakteryzujący dynamiczny aspekt zachowania: inten-sywność i szybkość reakcji, stopień pobudliwości emocjonalnej i równowagi, w szczególności dostosowanie się do otoczenia. Każ-dy z czterech typów temperamentu ma swoje charakterystyczne cechy. Człowiek łączy w sobie zazwyczaj dwa lub trzy typy tempe-ramentu, z których jeden dominuje nad innymi⁴⁸. Zróżnicowania cech temperamentów, bezpośrednio lub pośrednio, odzwiercie-dlają się w urządzaniu wnętrz mieszkalnych.

Akademik jest szczególnym miejscem do mieszkania. Specy-fika obiektu sprawia, że wnętrze pokoju w akademiku posiada szeroki program funkcjonalny, a przestrzeń dla realizacji tego programu jest zwykle niewystarczająca. Dlatego też nie tylko choleryk⁴⁹, ale także przedstawiciele wszystkich innych rodza-jów temperamentów muszą uciekać się do stosowania wielowa-riantowych rozwiązań w dostępnej przestrzeni i stosować różne sposoby przekształcania mebli i wyposażenia. Przy czym bardziej prawdopodobne jest to, że temperament choleryka przejawi się w wyborze najbardziej radykalnych metod transformacji.

W ostatnich czasach badany jest szczegółowo psychologicz-ny wpływ koloru występującego we wnętrzu mieszkalpsychologicz-nym. Kolor budzi w nas nieświadome reakcje, które mogą się różnić w za-leżności od indywidualnych cech człowieka. Nasze samopoczucie, zdrowie, zachowanie są ściśle związane z kolorami występującymi w otaczającym nas środowisku. Należy rozróżnić fizyczny,

optycz-47 Б.Г. Бархин, Архитектура и психология, -М.: Стройиздат, 1982-546 с.

48 Архитектурный дизайн. Словарь-справочник …, op.cit.

49 Można przyjąć za pewnik, że – pośród ludzi o różnych temperamentach – na przykład osoba o temperamencie choleryka wymaga najwięcej aktywności, ru-chu, zmiany wrażeń. W rezultacie ludzie o tym temperamencie używają różnego rodzaju zmian w przestrzeni jako całości i elementów jej zawartości, preferują wolne i dobrze oświetlone przestrzenie, wybierają wyraziste kolory itd., w: E.

Agranowicz-Ponomariowa, A. Mazanik, J.C. Żarnowiecka, Dziecko w świecie doro-słych …, op. cit.

ny i emocjonalny wpływ kolorów na człowieka. Każdy kolor od-dzielnie lub konkretne połączenie kolorów mogą być postrzegane przez człowieka w sposób różnorodny i różnić się w zależności od kontekstu kulturowego i historycznego, układu przestrzenne-go plamy kolorystycznej, formy i faktury jeprzestrzenne-go użycia, od nastroju i poziomu kulturalnego osób postrzegających i wielu innych czyn-ników.

Max Lüscher uważał, że postrzeganie zmysłowe koloru jest obiektywne, ale preferencje dotyczące kolorów są subiektywne.

Opracował on system kolorowego zachowania człowieka, który odnosi się do konkretnego programu, łączącego z jednej strony zachowania sygnalne, z drugiej strony – ochronne. Określił cztery podstawowe typy zachowań (chromatypy), co odpowiada czterem podstawowym kolorom widma: niebieskiemu, zielonemu, czer-wonemu, żółtemu. Każdy typ kolorowego zachowania ma swój własny cel, na osiągnięcie którego jest ukierunkowany. Wszyscy nosimy w sobie stereotypy i umiejętności zachowań wszystkich typów kolorystycznych, a ludzie o harmonijnym rozwoju wszyst-kich rodzajów kolorów zdarzają się dość rzadko. Pod wpływem różnorodnych czynników człowiek często rozwija się bardzo nie-równomiernie, a każdy z nas jest indywidualnością z tylko jej przyrodzonymi wartościami różnych chromatypów. Zachowanie konkretnego człowieka może być reprezentowane przez cztery nieregularne segmenty odzwierciedlające udział odpowiadają-cych części chromatypu w procesach psychologicznych i działa-niach. Najczęściej w ludzkich zachowaniach można zauważyć po-łączenie dwóch najbardziej wyraźnych chromatypów⁵⁰. Zgodnie z wynikami badań przeprowadzonych wśród studentów kierunku architektura najczęstszym typem zachowań jest niebieski (45,3%), rzadziej żółty (21,5%), zielony (16,6%) i czerwony (16,6%) chromo-typ. U sangwiników zaobserwowano największą liczbę odpowie-dzi spornych (najbarodpowie-dziej zróżnicowane chromatypy) – 47,7%.

U niektórych respondentów różnica pomiędzy maksymalną i

mi-50 А.В. Мазаник, Специфика проектирования жилых интерьеров с учетом

nimalną wartością jest nie większa niż jeden lub dwa punkty, co oznacza, że ich barwne zachowanie pozostaje w harmonii.

Kryterium charakterologicznych różnic użytkowników stanowi system sensoryczny lub modalności⁵¹ ludzkiej percepcji infor-macji ze świata zewnętrznego. Rodzaj percepcji to indywidualny sposób myślenia, który pozwala człowiekowi skutecznie współ-działać ze środowiskiem naturalnym i innymi ludźmi. Myślenie i zapamiętywanie odbywa się na świadomych, podświadomych i nieświadomych poziomach, w określonej kolejności. Na pozio-mie świadomym mózg otrzymuje informacje, na poziopozio-mie pod-świadomym przepracowuje, organizuje, ustanawia hierarchię ważności informacji, na poziomie nieświadomym przyswojone informacje łączone są z nowymi, zapamiętywane, zapominane, budowane są modele konstrukcji myślowych. Myśl powstaje na różne sposoby, przy użyciu różnych „języków”: wzroku, słuchu, ki-nestetycznego i cyfrowego. W związku z tym istnieją cztery główne typy sensoryczne: wizualny (wzrokowy), audialny (słuchowy), ki-nestetyczny (ruchowy/haptyczny) i digitalny (cyfrowy).

U każdego człowieka występują wszystkie rodzaje typów sen-sorycznych, ale jeden z nich jest bardziej rozwinięty i szerzej wy-korzystywany niż pozostałe. Wzrokowcy widzą świat, typ audialny – słyszy go, kinestetyk – czuje, a typ digitalny – wartościuje. Z po-mocą różnych rodzajów percepcji podejmujemy decyzje o tym, jak reagować na wszystko, co dzieje się wokół nas. Dlatego też typy percepcyjne mogą być również nazywane indywidualnymi wzorcami myślenia.

Zrozumienie zróżnicowań jest niezbędne do prawidłowego projektowania wnętrz mieszkalnych. Dla typu wizualnego istotne są przede wszystkim walory estetyczne wnętrza, z kolei kinestety-cy wolą wnętrze wygodne, bogate fakturalnie, słuchowkinestety-cy przede wszystkim funkcjonalne, a typ digitalny – logicznie ukształtowa-ne. Przy czym równolegle przedstawiciele poszczególnych typów

51 Modalność – czucie, fizjologiczne odbieranie informacji ze środowiska ze-wnętrznego i weze-wnętrznego organizmu ludzkiego i zwierzęcego oraz przetwa-rzanie jej na wrażenia zmysłowe, http://encyklopedia.pwn.pl/szukaj/modalność

<dostęp: 02.03.2015>. в смысловую. http://encyklopedia.pwn.pl/szukaj/modalność <доступ: 02.03.2015>.

percepcji mogą wybrać te same elementy wyposażenia, tyle że motywacja ich wyboru będzie inna⁵².

Biorąc pod uwagę cechy temperamentu, typ zachowania, typ postrzegania użytkownika, architekt może stworzyć przestrzeń życiową, która zachwyci, będzie wspierać i chronić swojego go-spodarza, miejsce, do którego zawsze będzie chciał wracać.

1.2.4. Psychologiczna zgodność ludzi