Realizm - Powieść okresu poszukiwania i otwarcia się (1962-1980)

II. Powieść okresu poszukiwania i otwarcia się (1962-1980)

3. Realizm

Nizar Ma'ayyad al-،Azm: Salasil al-madi (Okowy przeszłości’, 1964) Nizńr Ma'ayyadal-'A^m urodzi! się W 1930 roku W mieście Hama, położonym w środkowej Syrii. Pracował jako urzędnik W rodzinnej miejscowości. Jest autorem niewielu utworów. Oprócz powieści Salasil al-madi (اOkowy przeszłości) wydal dwa zbioryopowiadań. ZmartW 1989 roku.

5،،/،؛.؟،"/ al-madi (اOkowyprzeszłości) to realistyczna powieśćopisująca i dogłębnie badająca najważniejsze problemy społeczne. G ownym tematem książki jest miłość, która musi uzyskać niezbędne społeczne przyzwolenie, sankcjonowane przestarzałą tradycją iobyczajem. Nabil-bohaterutworu -jestsynemzamożnego baszy z konser- watywnego miasta Hama. Mężczyzną pisze pamiętnik, W którym przedstawia swoje bolesne doświadczenia milosne. Opisuje trwającą sześć lat miłość pełną niepokoju, zazdrości i cierpienia z powodu wyemancypowania wybranki swego serca - MUdln.

Kobieta po przeczytaniu jego artykułu na temat literatury, zachwycona elokwencją, napisała do niegopelen podziwulist. Po krótkim okresie korespondencji umówili się na spotkanie W Bejrucie. Mężczyzną, wywodzący się z ortodoksyjnych kręgów, był zaskoczony jej swobodnym stylem bycia. Mimo tozakocha! się W niej. Kobieta uwo-dzila go. Bezskutecznie - gdyż on nie godzilsięna zbliżenia, ponieważ nie pozwalały mu na towyniesione z domu rodzinnego i głęboko wpojone anachroniczne zwyczaje itradycje. Po odbyciu shrżby wojskowej wciążzakochanyNabil, zgodnie ze zwycza-jem, prosi swą matkę, by Wjego imieniu poprosiła o rękę dziewczyny. Kobieta kon-sulhrje się z ortodoksyjnym mężem i W rezultacie rodzice chłopakaniewyrażajązgody na ten mezalians, uzasadniając, że to nie jest odpowiednia kandydatka na żonędla ich syna. Po pewnym czasie Nabil dostaje od Mةdlin list pełen wyrzutów i krytykijego zacofanej mentalności ipoglądów. W efekcie bohate zrywa z nią kontakty, tłumacząc swą decyzję jej swobodnym sposobem bycia, co jest Wdodatku przyczyną jego we- wnętrznychroztereki cierpienia. Mężczyzną uspokaja rodziców, thrmacząc,że zerwal znajomość z Modlin, pozostając wiernym rodzinnym i społecznym tradycjom oraz zwyczajom. Po tych wydarzeniach Nabil zglasza się jako wolontariuszdo wojsk arab-skich walczących W Palestynie W 1948 roku. Po przegranej wojnie wraca do domu irozpoczyna pracę jakowiejski nauczycielW Syrii.

Powieść sprawia wrażenie prymitywnej i niedojrzałej, ze względu na traktowanie ludzkich emocji i mitości W tak nieskomplikowanyorazuproszczonysposób. Jednak, uwzględniając realia konserwatywnego społeczeństwa, z którego wywodzi się bohate, można stwierdzić, że autor trafnie i szczegółowo zobrazował prawdziwy wizerunek przeważającej części arabskiego społeczeństwa pierwszej polowy dwudziestego wie-ku. 'AdnanIbn Durayl wysoko oceni! tę powieść, utrzymując, że przedstawia ona

II. Powiesc okresu poszukiwania i otwarcia się (1962-1980) 37 samodzielnego bohatera shtZącego swojej ojczyźnie i społeczeństwu, odrzucającego fałszywy wizerunek emancypacji reprezentowany przez Madlin. Ibn Durayl widzi W zerwaniu przez Nabila stosunków z kokietującą go ukochaną „oznak? prawdziwej męskości cechującej bohatea utworu”*’. Nie można jednak powyższej oceny trakto- Wać jako jedynie słusznej. Bohater mimo wszystko nie byl jednostką samodzielną - raczej zakładnikiem anachronicznych zwyczajów i tradycji. Znalazło to nawet od- zwierciedlenie W tytulepowieści. Nie do końca też przekonującejest wysianie bohate-ra na front „świętej wojny” za Palestyn?. Autor chciat Wtensposób wykazać, że frady-cjonalizm społeczeństwa jest trwale związany z patriotyzmem oraz oddaniem religii iojczyźnie. Ponadto taki wyidealizowany obraz bohaterawalczącego Wobronie ojczy- zny byl W tamtym czasie nieodłącznym elementem uczestnictwa W walce z zepsutą -zdaniemówczesnych - liberalizacją zagrażającą kultywowanym odnajdawniejszych czasówtradycjom i obyczajom.

W utworze można doszukać się przeciwstawieniadwóch kultur. Konserwatywna, Wschodnia, czyli Nabil ijego rodzina, skonfrontowana zostala z wyzwoloną, zachod- nią, reprezentowanąprzez hołdującą europejskiemu sposobowi życia Madlin. Oto co bohater mówi doswojejdziewczyny:

My jesteśmy ludźmi Wschodu. W naszych żyłach plynie gorąca i honorowa krew; urodzili- śmy się zazdrośni o nasze kobiety. Okowy przeszłości mocno trzymają i przyciągają nas ku sobie - czy chcemy tego, czy nie. Jest rzeczą niemożliwą, by europejska cywilizacja i kultura Zachodu, jakkolwiek duże by nie byty jej wpływy, zburzyła mury naszej przytomności, chroniącej czci

na-Z powyższegocytatuwynika, że najistotniejszym punktem konfliktuWschód - Za-h d jestcześć kobiety, głęboko zakorzeniona W tradycji arabskiego świata. Bohater jestświadomy tego, co reprezentuje Madlin, i wydajesię, żesam autorwypowiada się Jego ustami natemat różnic pomiędzy kulturą zachodnią a muzułmańską:

Jaka duża różnicą jest pomiędzy nami a ludźmi Zachodu oraz małą cząstką naszych rodaków, którzy poddali się zepsuciu mózgu oraz sumienia i umarta W nich męskość! Rozumiesz, co mam

Fadil as-Siba'1: Tumma azhara al-huzn (A potem rozkwitł smutek; 1963), Riyah kanim (Grudniowy wiatr, 1968)

Fadil as-Siba'1 urodzil si? W 1929 roku W Aleppo. Po ukończeniu studiów prawni-٥2ych na Uniwersytecie W Kairze powróci! do rodzinnego miasta, gdzie pracował początkowo jako adwokat, a następniejako nauczyciel W liceum. W 1966 roku prze- niósł się do stolicy, gdzie byl dyrektorem do spraw kultury na Uniwersytecie W Da-niaszku, a później W Ministerstwie Szkolnictwa Wyższego. W 1982 roku przeszedł na emerytur? i poświęciłsię pracypisarskiej oraz założył i prowadzi do chwili obec-nej wydawnictwo Iblliyya. Jest jednym z założycieli Związku Pisarzy Arabskich (Ittihad al-Kuttab alArab). Zaczął publikować już W potowie lat pięćdziesiątych.

'Adnan Ibn Purayl, Ar-Riwaya al- ‘arabiyya..., s. 80.

ها Nizar Mu’ayyad al-‘A?m. Salasil al-madi, Dar Ibn Zaydun, Damaszek 1964, S.318.

38 Syryjska powie^؛؛^{po roku}¹⁹⁶¹

Jest autorem literaturybeletrystycznej. Niektóre z jego utworów zostaly przethrma- czonenajęzyki obce.

Tumma azhara al-huzn (A potem rozkwitł smutek) to powieść spoleczno-obycza-jowa o moralizatorskim wydźwięku. Sklada się z trzechczęści: Smutek, Miłość i Ra- dość, którychtytuly są Wpewnym sensie zwiastunamitreści.Wutworze przedstawione są losy zubożałejrodziny mieszkającej W Aleppo. Po śmieci ojca,jedynegożywiciela rodziny, jego ciężarna żona Kawtari pięć malychcórekzostająbez środków dożycia.

Jednakkobieta nie pogrążą się W rozpaczy. Zaczyna szyciem zarabiać na utTzymanie.

Ku jej radości dziecko, które rodzi już po śmierci męża, to chłopiec. Kobiecie jest ciężko, ale nie decyduje się na kolejne zamążpójście, samotnie utrzymując i wycho- wując dzieci. Córki dorastają. Najstarsza, Nura, zamierza wyjść za mąż. Jednak bezli- tosne fatum znów daje osobie znać i narzeczonydziewczyny ginieWwypadku, a ona z rozpaczytraci zmysły i wkrótceumiera. Drugaz córekkończy szkolę i zaczynapra- cowac jako nauczycielka. Niebawem też wychodzi za mąż. Hala - trzecia z córek, będącazarazemnarratorem powieści- inteesujesię literaturą. Częstochodzi do księ- gani, gdzie spotyka Samira, studenta prawa. Wkrótcestają się bliskimi przyjaciółmi imarzą o małżeństwie. Jednakchlopak po ukończeniu studiów wyjeżdżą do Paryża na studia doktoranckie. Hala zaś podejmuje pracę W biurze, a następnie zaczyna studio- wać zaocznie prawo. Odrzuca inną propozycję zamążpójścia, mając nadzieję, że Sam r woci doniej. Po ukończeniu shrdiówHala zaczyna pracować jakoadwokati kontynu- uje naukę, robiąc doktoratW Kairze. W tym czasie jej mlodsza siostra, Rabi‘a, kończy szkolę, rozpoczynapracę W banku iwychodzi zamąż. Matcepozostajena u-aniu najmłodsza córka, która wybiera się na uniwersytet studiować medycynę i uczący się w szkolepodstawowej syn, planującyzostać inżynierem.

Powieść jest holdemzłożonym kobieciepozostawionej bez środków do życia. Jako zwykla krawcowapotrafiła doskonale dać sobie radę, wychowując dzieci na wyksztal- conych i samodzielnychludzi. Na zakończenie powieści Kawtar zdobywa tytul Wzo- rowej Matki nadorocznympiknikuz okazji Dnia Matki,a Hala spotykana uroczysto-ściSamira, który wtaśnie wrócił z zagranicyi zapowiada swoją wizytęW domu dziew-czyny, prawdopodobnie Wcelu zaręczyn.

Pasmo dramatów, trudów i nieszczęść, których doświadczała przez dlugie lata Kawtar i jej dzieci, mialo szczęśliwy final. Okazalosię. żebrak opiekuńczego ramie-nia mężczyzny nie musi dla żonyi dzieci oznaczać upadku. W tym utworze wszyst-kie córki kończąszkoly i usamodzielniają się, syn studiuje, a matka po wielu latacli wyrzeczeń i poniżenia W środowisku nareszcie zostaje doceniona, nawet na forum publicznym.

Narratorem powieścijest Hala, opowiadająca W pierwszej osobie historię swojej rodziny. Dlatego odnosi się wrażenie, że utwór ma formę pamiętnika, W którym do- kladnie określone są daty, czas i wiek członków rodziny. Narratorka szczegółowo iwiernie opisuje kolejeżycia swoich bliskich. Na czterystu stronach powieści przed- stawionyjest obraz matki walczącej o godne,dostatnie życiedlaswoich dzieci.Autor podkreśla rolę mężczyzny W rodzinie arabskiej. Ukazuje skalę heroicznych trudów, którymmusi podolać wdowa, by zrekompensować dzieciom brak ojca. Nie zawszejej się to udaje, gdyż - dla przykładu - nie jest Wstanie uchronić młodych córek od zacze- pek. Hla,wychowana W środowisku, gdzie dziewczęta sąmniej doceniane, ma z tego powodukompleksy. Paradoksalnie, właśnie to motywuje jądo działania i udowodnię- nia, że też potrafi- podobnie jak chlopcy - zdobyćwyższe wykształcenie, dobrą pracę

IJ. Powie okresu poszukiwania i otwarcia się (1962-1980) 39 i być niezależna. ‘Adnan Ibn Durayldostrzega, że „osiągnięcie sukcesu W nauce i pra- cy rekompensujejej zaniżone poczucie wartości, jako kobiety W arabskim spoleczeń-stwie”؛٥.

Przesianiem ideowym powieści Tumma azhara al-huzn jestwystąpienie przeciw-ko niesprawiedliwości społecznej i dumie bogatych kobiet oraz ich wywyższaniu się ponadbiednych. Krytykujeteż wielożeństwo؛', ale nade wszystko pisarz próbuje zro- zumieć psychikę kobiety syryjskiej Zyjącej W tradycjonalistycznym mieście Aleppo w latach pięćdziesiątych. Krytyk literacki Husam al-Hat b trafnie zdefiniował to za-gadnieniepoprzez wyliczenie najważniejszych kwestii poruszonych W utworze:

Absolutna wierno؛، mężowi i rodzinie (obraz matki poświęcającej się bezwarunkowo dzie- ciom). Akceptowanie losu i przeznaczenia- tak zlego. jak i dobrego - oraz przyjmowanie go jako woli Boskiej. Intrygi żon mających wspólnego męża, czyli żyjących W bigamicznych związkach.

Ogromna zazdrość wobec sukcesów innych kobiet. Brak obiektywizmu kobiet W kwestii ważnych spraw. Kierowanie się emocjami, a nie rozsądkiem. Niepotrzebne roztrząsanie i zagłębianie się w drobiazgi. Wiara W szczęście i pech, np. Kawtar myśli, że dom. W którym mieszka, trzeba za- mieni،, bo ich wujek rzucil na niego urok".

Husam al-Hatib jednak pisze, że Fadilas-Siba'1 zniweczy! liczne potencjalnie pozy- tywne techniczne i społeczne strony powieści, koncentrując się na problemach po-wierzchownych i zagłębiając się W niepotrzebneszczegóły życia swoich bohaterów؛’. W odpowiedzi autor napisal krytyk؟ krytyki,wykazującprzeoczeniaal-Hat ba i jego złąinterpretację oraz pomijanieWocenieutworu ważnych elementów. Pisze:

Jeśli powie؛، wygląda na tak bardzo powierzchowną i kruchą, to nie rozumiem, dlaczego krytyk ten [Husam al-Hat b] napisal na jej temat takie dhigie opracowanie, a później wyleciał do Egiptu, aby przeczyta، ją doktorantom kairskiego uniwersytetu".

Aby dowieść znaczenia swojego utworu, autor przedstawi! opini؟ radzieckiego bada-cza arabskiej literatury (nie podając jego nazwiska), który spośród wielu wybra! do analizy wlaśnie t؟ powieść, wyjaśniając: „Onaprzedstawia prawdziwe oblicze wschod- niego, arabskiego, muzułmańskiego społeczeństwa Aleppo, jego tradycje, zwyczaje,

؛dealy i wartości”؛'؛.

Tumma ،،2,1،،,-،، al-huzn daje peny zarys życia rożnych syryjskich warstw spolecz-nych, a zwłaszcza kobiet, i ich trudną sytuację Wdrugiej polowie XX wieku. Poprzez Optymistyczne zakończenie podkreśla, że praca i podejmowane wysiłki prędzej czy poźniej owocują powodzeniem i radościąTaki wlaśnie sens ma ostatnie zdanie powie-ści: „Tak, nastal czas, aby ogród smutkuW naszym domuod dziś zakwit! różą i jaśmi- nem!”؛ .٥

W kolejnej powieści, Riyah kanim (Grudniowy wiatr), Fadil as-Siba'1 zajmuje s؟ korupcją i immoralnoScią W syryjskim społeczeństwie lat sześćdziesiątych.

Przedstawia dwie postacie, wywodzące się z przeciwstawnych klas społecznych.

s. 42.

'Ad n Ibn Durayl, Ar-Riwaya al-'arahiyya..., s. 89.

Fadil as-Siba'1, Tumma azliara al-huzn, Dar Iśbiliya, Damaszek 1991 (wyd. 3), s. 94-103.

Husam al-Hatib, Tumma azhara al-huzn (naqd), „At-TaqSfa al-'Arabiyya”, „9, 09.1975, s. 34-35.

Ibid., s. 35.

Fadil as-Siba‘1, Naqd an-nad: Tumma azhara al-huzn, „A؛-Ta٩afa al-'Arabiyya”, nr 1, 01.1976,

55Ibid., s. 38.

Fadil as-Siba'1, Tumma azhara..., s. 400.

40 Syryjska powie^؛؛^{po roku}¹⁹⁶¹

Rami Hum ad-DIn pochodzi zbardzo ubogiej rodziny, lecz wytrwałością i cierpli-wością osiągnął sukces życiowy. Zdobyl wykształcenie, dobrą prac?i na koniec zo- stal wziętym adwokatem, pisarzem i krytykiem literackim. Dniga postać to Lubna al-Amlr- arystokratka, córka wpływowego człowieka, mającego szerokie kontakty w społeczeństwie, W tym wśród ludzi wladzy. Rami poznaje Lubn؟ na literackim sympozjum. Kobieta prosi go0 korekt? swojej powieści. Ich kontaktyz czasem na- silająsię. On poprawia brudnopisy jej słabychpowieści oraz pomaga W opublikowa-niu ich. Wkrótce spędzają zesobą corazwięcej czasu. Rami zakochujesię. Gdy jed- nak prosi Lubn? orękę, ta unika odpowiedzi, by W końcu przyznaćsię, że równocze-śnie utrzymywała kontaktyz innym kolegą. Bohater doznaje wstrząsu, przeklina ją i wyzywa od kobiet lekkich obyczajów. Wykrzykuje, że zranilajego godnośći że jest brudnąburżujką Dostrzegł Wniej przedstawicielkęzepsutej moralnie klasy spolecz- nej. Konstatujeostatecznie, że nawet gdyby ona W końcu okazala skruch?, wyznała mu miłość, prosząc o kontynuowanie związku - on już nigdy niejest W staniejej przebaczyć, ponieważ dostrzegł W niej istot? z innej gliny i dlatego czuje do niej wrogość i odraz?.

Tematyka utworu jestprosta. Pisarz chcial ukazać przepaść oddzielającą dwie prze- ciwstawne warstwy społeczne Syrii z tamtych lat. Przemyślenia bohatera prezentuje nam narrator:

My؛la٠: Ona jest córką bogacza, a ja jestem synem biednego tkacza... Dwie antagonistyczne klasy, podobnie różne jak nasz domek i ich wystawna willa؛’.

Krytyk literacki, *Adnan IbnDurayl, wyciąga daleko idący wniosek, twierdząc, że powieść ta

(...) odważnie demaskuje zepsute społeczeństwo sprzed rewolucji, kiedy feudaIowie mieli W rę- kach władzę, resorty ministerialne, wpływy polityczne i całkowicie kontrolowali kraj؛’.

Ibn Durayl mial na myślirewolucję basistów (8 marca 1963), która faktycznie usunęła feuda ow i burżujów oraz doprowadziła do konfiskaty ich majątków. Zastąpiła ich jednaknowymielitami wtadzy, równie skorumpowanymi i zdegenerowanymi.

Należy dodać,że pisarz ukazal również zepsucie ubogiej klasy. Sam Rami, podob- niejaki Lubna, z upodobaniem pije alkohol, zadaje się z kobietami, a jegobrat oddaje się nieróbstwu.Nie kończyżadnej szkoty,próżnuję, żerując na majątku wtasnegoojca.

Egipski krytyk literacki, HilmI Muhammad al-Qa'ud١ pisze o Ramim:

Reprezentuje typ inteligencji lub elity podatnej na pokusy Zachodu, ktbra zbuntowała się przeciw swojej nacjonalistycznej kulturze i stala się zakładnikiem zachodnicli wartości, odzwier- ciedlających się W kontaktach i zachowaniu؛’.

Jednak ta negatywna opinia o europejskiej kulturze jest wybiórcza i ogranicza się do postrzegania tylko powierzchownego zla, jak chociażby picie alkoholu czyswobodne kontakty z kobietami, co nie stanowi przecież pełnego obrazu. Innym razem al-Q٥'ud byt bardziejobiektywny W analizie psychiki bohatera, pisząc:

” Fadil as-SibS‘1, Riyah kaniul, Dir Al-Qi?؟a alArabiyya, Aleppo 1968, s. 140.

5ا 'Adnan Ibn Durayl. Ar-Riwaya al-‘arabiyya..., s. 91.

ا’ Hilml Muhammad al-Q؛‘ud, Hiwar ma 'a..., s. 171.

II. Powie c okresu poszukiwania i otwarcia się (1962-1980) 41

Niepokój targający Rimim, a mający ścisły związek z jego klasowym pochodzeniem i pozy- cją w społeczeństwie, prowadzi go do ekstremizmu, W którym odcina się od biednego środowi- ska, z jakiego si؟ wywodzi. Przejawia się to W rożnych sytuacjach. Na przykład czuje wrogość do kobiet zasłaniających twarze... i jest zwolennikiem europejskich poglądów W dziedzinie relacji między kobieami a mężczyznami (...). Bez wątpienia poczucie przynależności klasowej bylo motorem jego postępowania i zachowania jako jednostki z elity, odcinającej się od swoich korze- ni i polującej odnaleźć siebie W innej, lepszej klasie. A kiedy mu się nie udato osiągnąć celu, szuka! drogi powrotnej, by odnaleźć siebie .

Bad Haqql: Gufun tashaq as-suwar (Powieki miażdżące obrazy; 1968), Ahlam ar-rasif al-magrula ٢Ma^١٦enia zranionego c^١٦odmka٦ للآ٦٦١ Badi Haqql urodzil si؟ W 1922 roku W Damaszku. Ukończy! studia prawnicze na tamtejszym uniwersytecie,a W 1950 roku W Paryżu obroni! doktorat, również z dzie-dzinyprawa. Pracował jako dyplomata W rożnych światowych stolicach. Jest autorem wierszy i opowiadań, zajmowa! si؟ tłumaczeniami najęzyk arabski,a ponadto napisal trzypowieści. Zmarl W2000 roku.

(jufun tashaq as-suwar (Powieki miażdżące obrazy) to powieść współczesna.

Opisane są W niej W realistyczny sposób biedne dzielnice Dana zku. Wydaje si؟, że autor zaczerpną! t؟ histori؟ z autentycznych wydarzeń, których bohateremjest jego Sąsiad, oczym wspomniał we wstępie do powieści؛'.

W utworze przedstawione zostalo społeczeństwo syryjskie okresu przedodzyskaniem niepodległości. Bohaterem jest zawodowy kierowca. Mu tafii. Jego żona, Sabriyya, Uchodzi za zapamiętająplotkark؟ i zepsutą kobiet؟ zdradzającą m؟ża. Gdy ten poznal Wd؟ o zdradach, ciężko pobilżon؟, aż do nieprzytomności. Wzburzony, myśląc, że Sabriyyanieżyje, usiadł za kierownic؛ i spowodowałwypadek, W wyniku którego zosal sparaliżowany. Sabriyya, zmęczona kalectwem m؟ża i koniecznością doglądania go, Zczyla mu rychlej śmierci. W końcu wystąpiła o rozwód. Bala si؟ stracić pojawiającą si؟szans؟ na kolejnemałżeństwo zbogatym,żonatym właścicielemrestauracji. Kobieta w monologu wewnętrznym thrmaczy swoją decyzj؟, usprawiedliwiając si؟:

Ach, gdybym wiedziała, kiedy przyjdzie aniol śmierci, by zabrać ten ciężar [cliorego męża], bo może przeżyje jeszcze kolejny rok. A ja czekam i moja młodość z każdym dniem coraz bar- dziej więdnie. MoZe pewnego dnia Abu Husniemu odechce się ożenić ze mną i stracę ostatnią szansę, gdyż pierwszej jego Zonie uda si؟ go przekonać, i zrezygnuje ze mnie. Ja wiem, jacy są mężczyźni. Nie można im zaufać“.

Myśli bohateki reprezentują poglądy znacznej większości kobiet arabskich, które s٩ nieufnewobec mężczyzn. Jest to typowy sposób myślenia,wynikający z l؟kuprzed przyszłością ściśle uzależnioną od mężczyzny tak materialnie, jak i zgodnie z tradycją Oraz religią. Niepewnośćjutra wynikaz tego, że prawo religijne,a także państwowe, r^valana wielożeństwo, W ؟c kobieta wkażdej hili może przestać być jędynążoną

١٢

٦ ęcz stać się rozwódką. Za pomocą techniki flashback dogaduje، się, że Mustafa mial ukochaną żon؟ 'pochodzącą ze wsi, która zmaria podczas porodu ich

: Badi‘ Haqqi, Gufun tashaq as-suwar, Dar Alllm lilMalayin, Bejrut 1968, s. 7.

42 Syryjska powiesc po roku 1961

córki, Zaynab. Kilkunastoletnia obecnie dziewczynkaopiekuje się niepełnosprawnym ojcem, gdyż macocha nie chciała się nim zajmować. Zla Sabriyyasprowadza dodomu mężczyzn, aby uwodzili pasierbicę. Dziewczyna jest jednak cnotliwa i odmawia in- tymnych kontaktów. W końcu zdesperowany ojciec, by ustrzec dziecko przed nie-szczęściem, wyslal jądorodziny na wieś. Sabriyya ma z Mustafą niedorozwiniętego umystowo syna, który bardzo przeżywa kłótnię i rozwód rodziców. Podczas wesela zAbu Husnim doszlo dokłótni obu żon, W której nowo poślubiony mężczyzną stanął postronie pierwszej żony. Będący świadkiemtegowydarzenia niepełnosprawny chto- pak boleśnie przeżyl tę sytuację i - nie mogąc się pogodzie z takim obrotem rzeczy - popelnil samobójstwo, wieszając się W dniu ślubu matki. Załamana Sabriyya dotkli- wie odczuła utratę wszystkich bliskich: bytego męża,syna,a także nowego męża.

Pomimo wizerunku kobietyzepsutej moralnie i wyrachowanej, litujemy się nadjej niedolą, bowiemprzede wszystkim społeczeństwo jest winne tego, że kobiety bojąsię o swojąprzyszłość, a sposób wychowania każę im bezwzględnie podporządkować się mężczyźnie. Autor świetnie to ukazal W monologach wewnętrznych glównej bohaterki.

Powieść Gufun tashaq as-suwar charakteryzuje się wysokim poziomem techniki pisarskiej, świetnie wykorzystano W niej walory nowoczesnej powieści europejskiej i amerykańskiej. Widoczne są zwłaszcza -y Jamesa Joice'a i WilliamaFaulknera, szczególnie W prezentacji strumienia świadomości oraz poetyckiego stylu, bogatego w metaforykę i konstrukcjealuzyjne. Nie dziwi pięknojęzyka utworu, zważywszy, że autorbyt już wcześniej znanym poetą, co miato bez wątpieniadecydujący wpływ na artystyczny ksztatt jego prozy. Zauważalne są też wptywy takich twórców, jak Dosto-jewslti, Garbaye, Putori Sain-Simone, głównie W drobiazgowości opisu świata przed- stawionego oraz wewnętrznych rozterek bohaterów. Zarzuty niektórych krytyków sy-ryjskich dotyczące zbyt poetyckiego stylu powieści i nadmiaru środków

W dokumencie Syryjska powieść po roku 1961 (Stron 38-55)