Referencyjne stopy rynku międzybankowego

Ze względu na cenotwórczą rolę rynku lokat międzybankowych zaistniała potrzeba określe-nia stóp referencyjnych, które wiarygodnie odzwierciedlałyby aktualne stopy rynkowe. Rolę tę pełnią w Polsce stopy referencyjne WIBOR i WIBID.

4.2.1. WIBOR – WIBID

WIBOR (ang. Warsaw Interbank Offered Rate), to stopa oprocentowania pożyczek na pol-skim rynku międzybankowym, istniejąca od 1991 roku. Od roku 1993 WIBOR ustalany jest w każdy dzień roboczy o godzinie 11.00, na fixingu organizowanym przez ACI - Stowarzyszenie Dealerów (dawniej Forex Polska), na podstawie ofert złożonych przez 13 banków, po odrzuceniu dwóch najwyższych i dwóch najniższych wielkości.

WIBID (ang. Warsaw Interbank Bid Rate), to roczna stopa procentowa, jaką płacą banki za środki przyjęte w depozyt od innych banków. Stopa ta, podobnie jak WIBOR, ustalana jest codziennie o godz. 11:00.

W ciągu 15 minut od publikacji indeksów ustalonych podczas fixingu, uczestniczące w nim banki zobowiązane są do zawierania między sobą transakcji według stawek nie gorszych od zgłoszonych tego dnia.

Obie stopy funkcjonują w odniesieniu do transakcji jednodniowych (ON i TN) oraz tygo-dniowych (SW), a także dłuższych.

ON (ang. overnight) - lokata otwierana w dniu zawarcia transakcji (wysokość rocznej stopy procentowej, jaką banki zapłacą za środki przyjęte na jeden dzień).

TN (ang. tomorrow/next) - lokata otwierana w pierwszym dniu roboczym po zawarciu trans-akcji (wysokość rocznej stopy procentowej, jaką banki zapłacą za środki pożyczone od jutra na jeden dzień).

SW (ang. spot week) - środki pożyczone na jeden tydzień od momentu dostawy, która nastę-puje po dwóch dniach roboczych.

Okresy dłuższe to: 2 tygodnie (2SW), 1 miesiąc (1M), 3 miesięce (3M), 6 miesięcy (6M), 9 miesięcy (9M), 1 rok (1Y).

Stopa WIBOR jest wyższa od stopy WIBID, gdyż w przeciwnym wypadku banki traciłyby na pożyczaniu sobie pieniędzy.

Aktualne notowania stóp procentowych WIBOR i WIBID znajdują się pod adresem: http://www.money.pl/pieniadze/depozyty/zlotowe/

4.3. Obligacje 47 4.2.2. LIBOR

LIBOR (ang. London Interbank Offered Rate), to stopa procentowa kredytów oferowanych na rynku międzybankowym w Londynie przez cztery główne banki: Bankers Trust, Bank of Tokyo, Barclays i National Westminster. Określana jest o godzinie 11:00 GMT. Stanowi bazową stopę procentową dla ustalania oprocentowania kredytów i depozytów na rynku międzybanko-wym oraz kredytów typu ”roll-over”.

Wysokość stopy procentowej LIBOR zmienia się w sposób ciągły w zależności od warunków ekonomicznych. Jednomiesięczną stopą LIBOR jest oprocentowanie depozytów jednomiesięcz-nych w danym momencie oferowane przez bank innemu bankowi, trzymiesięczna stopa LIBOR, to oprocentowanie depozytów trzymiesięcznych etc. Jeśli oprocentowanie pożyczki ustanowiono na poziomie jednomiesięcznej stopy LIBOR, to stopę procentowę tej pożyczki uaktualnia się w kolejnych okresach miesięcznych według stopy LIBOR, a odsetki płacone są z dołu. Stopy LIBOR dla innych okresów definiuje się analogicznie.

Przykład analizy pożyczki sześciomiesięcznej oprocentowanej na poziomie sześciomiesięcznej stopy LIBOR + 0,5% w skali rocznej.

Czas na jaki zaciągnięto pożyczkę, dzielony jest na okresy sześciomiesięczne. Dla każdego okresu oprocentowanie oblicza się dodając 0,5% do poziomu sześciomiesięcznej stopy LIBOR (w skali rocznej) dla początku okresu. Oprocentowanie płacone jest na końcu okresu.

4.2.3. EURIBOR

EURIBOR (ang. Euro Interbank Offered Rate), to stopa procentowa kredytów w strefie euro oferowanych przez jeden bank innemu bankowi. EURIBOR jest średnim notowaniem z 57 największych banków strefy euro - ustalanym przez F´ed´eration Bancaire de L’Union Europ´eenne (FBE) w Brukseli.

4.3. Obligacje

Obligacja, to papier wartościowy poświadczający wierzytelność na określoną sumę. Emisja obligacji następuje seriami, przy czym w jednej serii wszystkie obligacje mają tę samą wartość nominalną, ten sam termin wykupu i ten sam sposób naliczania odsetek (tzw. kupony). Z punktu widzenia modelowania ważne jest, czy obligacja ma stałe czy zmienne oprocentowanie oraz kto jest jej emitentem.

Obligacje o stałym oprocentowaniu dzielą się na: • kuponowe;

na giełdzie warszawskiej są w obrocie: dwudziestoletnie – WSmmrr, dziesięcioletnie – DSmmrr, pięcioletnie – SPmmrr i PSmmrr².

• zerokuponowe (bezodsetkowe);

na giełdzie warszawskiej są w obrocie dwuletnie OKmmrr. Obligacje o zmiennym oprocentowaniu dzielą się na:

• floating, adjustable – wysokość oprocentowania jest ustalana na początku okresu oprocento-wania;

na giełdzie warszawskiej są w obrocie: WZmmrr (wieloletnie), DZmmrr (dziesięcioletnie) i TZm-mrr (trzyletnie).

2

48 4. Podstawowe instrumenty dłużne na przykładzie Polski • indeksowane – wysokość oprocentowania jest ustalana na koniec okresu oprocentowania, np. w zależności od wskaźnika inflacji.

Uwaga. W sierpniu 2004 roku Ministerstwo Finansów wyemitowało indeksowane obligacje skarbowe o nazwie skróconej IZ0816 i terminie wykupu w dniu 24 sierpnia 2016 roku, które zostały dopuszczone do obrotu giełdowego. Ich oprocentowanie jest stałe i wynosi 3% w skali rocznej. Natomiast wartość nominalna jest zmienna i podlega comiesięcznej indeksacji w opar-ciu o miesięczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych GUS. Odsetki (kupony), od wartości nominalnej zindeksowanej na dzień wypłaty, wypłacane są raz w roku (24 sierpnia) . W związku z powyższym kwoty odsetek są zmienne.

Emitenci

Od wiarygodności emitenta zależy ryzyko inwestowania w obligacje. Im mniej wiarygodny emi-tent tym wyższe oprocentowanie, gdyż inwestor, który podejmuje większe ryzyko oczekuje więk-szej premii.

Emitent nazwa czas życia

Skarb państwa obligacje skarbowe (T-bonds) ­ 1 rok Skarb państwa bony skarbowe (T-bills) < 1 rok Samorządy terytorialne obligacje komunalne

Przedsiębiorstwa obligacje korporacyjne Uwaga.

Obligacje skarbu państwa notowane na warszawskiej giełdzie mają sześcioznakowe kody, np. „TZ0203”, gdzie litery oznaczają typ obligacji – TZ to trzyletnie o zmiennym oprocentowaniu, a cyfry termin zapadalności – 02 to numer miesiąca, a 03 to rok.

Obligacje korporacyjne notowane na warszawskiej giełdzie mają dziewięciocioznakowe kody np. „BPHOB1204”, gdzie litery oznaczają emitenta BPH (Bank Przemysłowo-Handlowy) i typ obligacji – OB, a cyfry termin zapadalności – 12 to numer miesiąca, a 04 to rok.

4.3.1. Cena rozliczeniowa i kurs obligacji

Ceną czystą obligacji nazywamy jej wartość nominalną pomnożoną przez kurs, który wyra-żany jest w procentach. Natomiast cena rozliczeniowa obligacji to tzw. cena brudna czyli suma ceny czystej i wartości odsetek obowiązującej na dzień, w którym powinno nastąpić rozliczenie transakcji (zwykle jest to dzień drugiej kolejnej sesji giełdowej). Narosłe odsetki nalicza się w sposób liniowy (procent prosty), zaokrąglając do groszy.

cena brudna = kurs obligacji ∗ wartosc nominalna + narosle odsetki.

4.4. Ćwiczenia

Ćwiczenie 4.1. W dniu 27.08.2004 inwestor zakupił 28 obligacji SP1207 po kursie 93,42. Wie-my, że wartość nominalna tej obligacji wynosi 100 zł, kupon o wartości 5,50 zł jest wypłacany 2 grudnia, a biuro maklerskie pobiera 0,19% prowizji. Wyznaczyć cenę rozliczeniową, koszt transakcji bez prowizji i koszt transakcji z prowizją.

4.4. Ćwiczenia 49 Rozwiązanie. Cena czysta 1 obligacji wyniosła 0, 9342 · 100 zł = 93, 42 zł. Okres odsetkowy trwał 366 dni, a transakcja miała miejsce w piątek, w 269 dniu. Zatem wartość odsetek dla 1 obligacji to

O = ^{269 + 4}

366 · 5, 5 zł ≈ 4, 10 zł.

Co daje nam cenę rozliczeniową równą 97,52 zł. Koszt transakcji bez prowizji otrzymujemy, mnożąc cenę rozliczeniową przez liczbę zakupionych obligacji 28 · 97, 52 = 2730, 56 zł. Prowizja biura maklerskiego stanowi 0,19% tej kwoty

0, 0019 · 2730, 56 zł ≈ 5, 19 zł.

Po dodaniu prowizji otrzymujemy, że koszt zakupu 28 obligacji wyniósł 2735,75 zł.

Odpowiedź. Cena rozliczeniowa wyniosła 97,52 zł, koszt transakcji bez prowizji 2730,56 zł, a koszt z prowizją 2735,75 zł.