Liczne randomizowane badania kliniczne dowiodły, że stosowane miejscowo re-tinoidy mają korzystne działanie w leczeniu starzejącej się skóry. Rere-tinoidy poprzez hamowanie aktywności metaloproteinaz i stymulację odbudowy kolagenu
bezpo-średnio przeciwdziałają dwóm ważnym mechanizmom starzenia. Dodatkowo od-budowują one również magazyn witamin, który został utracony pod wpływem pro-mieniowania ultrafioletowego [17]. W niektórych ośrodkach w Polsce stosuje się również retinoidy doustne w małej dawce dwa razy w tygodniu jako terapię prze-ciwstarzeniową. Należy jednak mieć zawsze na uwadze przeciwwskazania, działa-nia niepożądane, interakcje leków i rozważyć, czy istnieje przewaga korzyści stoso-wanej terapii nad jej ryzykiem.
Miejscowe zastosowanie stabilizowanej witaminy C również powoduje stymu-lację syntezy kolagenu i przyczynia się do poprawy struktury skóry właściwej. Ist-nieją również naukowe doniesienia o pozytywnym działaniu peelingów zawierają-cych kwas hydroksylowy.
Coraz popularniejsze stają się chirurgiczne zabiegi korekcyjne starzejącej się skó-ry – zastrzyki z toksyny botulinowej, mikroablacje laserowe, wypełniacze zawiera-jące m.in. kwas hialuronowy.
Podsumowanie
Proces starzenia się jest nieuchronny, jednak każdy z nas poprzez odpowied-nią profilaktykę, np. stosowanie kremów z ochronnymi filtrami, nawilżanie skóry emolientami i prowadzenie odpowiedniego, zdrowego trybu życia ma wpływ na ja-kość, wygląd i ogólną kondycję swojej skóry. Nierzadko zmiany skórne pojawiające się z wiekiem wymagają konsultacji lub interwencji lekarskiej. Dynamicznie rozwi-jającą się, choć względnie młodą gałęzią medycyny, jest medycyna estetyczna, któ-ra jest odpowiedzią na chęć zatrzymania młodości na dłużej.
Bibliografia
1. Chung JH, Eun HC. Angiogenesis in skin aging and photoaging. J Dermatol 2007; 34: 593–600. 2. Doshi DN, Hanneman KK, Cooper KD. Smoking and skin aging in identical twins. Arch
Der-matol 2007; 143: 1543.
3. Farage MA, Miller KW, Elsner P, Maibach HI. Functional and physiological characteristics of the aging skin. Aging Clin Exp Res 2008; 20: 195–200.
4. Glogau RG. Aesthetic and anatomic analysis of the aging skin. Seminars in Cutaneous
Medi-cine Surgery 1996: 134–138.
5. Landau M. Exogenous factor in skin aging. Curr Probl Dermatol 2007; 35: 1–13. 6. Model D. Smoker’s face: an underrated clinical sign? BMJ 1985; 291: 1760.
7. Pietrzykowska-Chorążak A. Geriatria dermatologiczna. W: Jabłońska S. red. Choroby skóry. PZWL, Warszawa 1980: 1021–1028.
8. Raszeja-Kotelba B, Wilk M, Zakrzewska K, Adamski Z. Starzenie się skóry. W: Adamski Z, Ka-szuba A. red. Dermatologia dla kosmetologów. Wyd. Nauk. UM w Poznaniu, 2008: 228–233. 9. Reich A, Stander S, Szepietowski JC. Świąd u osób w podeszłym wieku. Dermatologia po
Dy-plomie 2012; 4: 39–49.
10. Urbańska M, Nowak G, Florek E. Wpływ palenia tytoniu na starzenie się skóry. Przegl Lek 2012; 69(10): 1111–1114.
11. Vierkotter A. Environmental pollution and skin aging. Hautarzt 2011; 62: 577–578.
12. Wojas-Pelc A, Sułowicz J, Nastałek M. Ultraviolet radiation, tobacco smoke and estrogens path-ways of influence on skin aging; capabilities of prevention. Przegl Lek 2008; 65: 862–866. 13. Wojas-Pelc A, Brudnik U. Nieinwazyjne metody oceny starzenia się skóry. Dermatol Estet 2003;
1: 16–21.
14. Yaar M, Gichrest BA. Aging skin: causes, treatments and prevention. Br J Dermatol 2007: 874–887. 15. Zegarska B, Woźniak M. Przyczyny wewnątrzpochodnego starzenia się skóry. Gerontol Pol
2006; 14: 153.
16. Nowicka D. Dermatologia: ilustrowany podręcznik dla kosmetologów. KosMeD, Wrocław 2014: 157–163.
17. Bojarowicz H, Płowiec A. Wpływ witaminy A na kondycję skóry. Probl Hig Epidemiol 2010; 91(3): 352–356.
Dermatological aspects of skin aging Abstract
The process of aging is associated with changes in the physical, morphological and physiological in-dividual layers of the skin. The main factor contributing to its acceleration is UV radiation. The nat-ural aging process of the skin is often intertwined with pathological changes, contributing not only to significant cosmetic defects, but sometimes also reduce the quality of life (i.e. itching) or can be a risk to which requires medical intervention (i.e. cancer). However early prevention can delay or al-leviate the inevitability of age-related changes.
Lek. med. Magdalena Dębicka, lek. med. Witosław Chwasta, lek. med. Małgorzata Tupikowska, lek. med. Edyta Lelonek Katedra i Klinika Dermatologii, Wenerologii i Alergologii,
Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu
Streszczenie
Świąd (Pruritus) to nieprzyjemne odczucie skóry, prowadzące do drapania się. To najczęściej doświad-czany, uporczywy objaw podmiotowy w dermatologii. Praktycznie każdy człowiek podczas swojego życia odczuwa mniej lub bardziej nasilony świąd. Świąd jest to inny, niż ból pierwotny, rodzaj czucia powierzchownego o różnorodnym patomechanizmie. Intensywny świąd potrafi być trudniejszy do zniesienia niż silny ból. Może prowadzić do depresji, bezsenności, a w skrajnych przypadkach nawet do prób samobójczych. Świąd zdecydowanie częściej występuje u osób w podeszłym wieku, definio-wanych jako więcej niż 65 lat, i stanowi w tym przypadku niezwykle istotny problem i duże wyzwa-nie dla klinicystów. Biorąc pod uwagę liczne potencjalne przyczyny świądu w tej grupie wiekowej, zwłaszcza współistnienie wielu schorzeń ogólnoustrojowych, częste zażywanie leków, każdego pa-cjenta należy traktować indywidualnie i interdyscyplinarnie. Tylko dokładna diagnostyka – szcze-gółowy wywiad, badanie przedmiotowe, w tym ocena dermatologiczna oraz dodatkowe badania dia-gnostyczne umożliwią ustalenie prawdopodobnej przyczyny pojawienia się świądu, a tym samym pozwolą na wdrożenie do terapii odpowiedniego, często złożonego leczenia przeciwświądowego.
Słowa kluczowe: świąd, osoby w podeszłym wieku, świąd skórny, świąd układowy, leczenie świądu.
Wstęp
Świąd (Pruritus) to nieprzyjemne odczucie skóry, prowadzące do drapania się. Definicja ta, zaproponowana już w 1660 roku przez Hafenreffera, nadal pozostaje aktualna [30]. Praktycznie każdy człowiek podczas swojego życia odczuwa mniej lub bardziej nasilony świąd. Świąd to najczęściej doświadczany, uporczywy objaw pod-miotowy w dermatologii. Może towarzyszyć określonym zmianom skórnym (świąd wtórny), jak i występować w obrębie skóry niezmienionej chorobowo (świąd pierwot-ny). Świąd może być ograniczony lub uogólniony. Uogólniony świąd często jest ob-jawem schorzeń ogólnoustrojowych, takich jak np. przewlekła niewydolność nerek, cholestaza wątrobowa, choroby hematologiczne, endokrynologiczne czy
neurologicz-ne. Świąd może być ostry, jeśli trwa krócej niż 6 tygodni, albo przewlekły, jeśli czas trwania świądu jest dłuższy aniżeli 6 tygodni. Świąd jest to inny, niż ból pierwotny, rodzaj czucia powierzchownego o różnorodnym patomechanizmie [29, 30]. Intensyw-ny świąd potrafi być trudniejszy do zniesienia niż silIntensyw-ny ból. Może prowadzić do de-presji, bezsenności, a w skrajnych przypadkach nawet do aktów samobójczych [3].