• Nie Znaleziono Wyników

T ryb pra y przerywanej

2.4 Bu k-Boost

2.4.3 T ryb pra y przerywanej

Rys.2.28. Zale»no±¢ pr¡dów

I Ogr(AV)

oraz

I Lgr(AV)

odwspóª zynnika wypeªnienia

γ

2.4.3 Tryb pra y przerywanej

W trybie pra y przerywanej pr¡d pªyn¡ y przez dªawik wynosi zero w zasie

∆t = ∆ 1 T

, jak

pokazano narys. 2.29. Przekªadnia napi iowa przetworni y opisanajest zale»no± i¡:

U O(AV)

E = γ

∆ 1

(2.115)

Natomiastprzekªadnia pr¡dowa (przy zaªo»eniu bezstratnej pra y ukªadu 

P d = P O

):

I Op(AV)

I Kp(AV) = ∆ 1

γ

(2.116)

Warto±¢ ±redni¡pr¡du

i L

mo»na wyli zy¢ z równania:

I Lp(AV) = 1

gdziewarto±¢ maksymalna pr¡du

i L

wtrybie pra y impulsowej okre±lona jest zale»no± i¡:

I Lp(max) = E

L · t ON .

(2.118)

Podstawiaj¡ (2.118) do(2.117),otrzymuje si±redni pr¡d induk yjno± i

L

:

I Lp(AV) = E

2L · t ON · (γ + ∆ 1 ) = E · T

2L · γ · (γ + ∆ 1 ).

(2.119)

0

u L

- U O E P1

P2

i L

0 I Lp(max)

I Lp

0

0

i K

i D

I Lp(max)

I Lp(max)

T 2T

t

t

t ON t OFF T

t

t

i L

t 1 t 2

t

Rys.2.29. Przebiegi napi ianadªawiku, pr¡dupªyn¡ ego przez dªawik,pr¡du pªyn¡ egoprzez

ª¡ znik

K

oraz pr¡du diody

D

wtrybie pra y przerywanej

Warto±¢ ±redniapr¡du ob i¡»eniajest ró»ni ¡ pr¡du

i L

oraz

i K

:

I Op(AV) = I Lp(AV) − I Kp(AV) = I Lp(AV) − I Op(AV) · γ

∆ 1

(2.120)

Porz¡dkuj¡ (2.120) otrzymuje si wzór na warto±¢ ±redni¡ pr¡du ob i¡»enia (diody) w trybie

pra y zimpulsowympr¡deminduk yjno± i:

I Op(AV) = I Lp(AV) · ∆ 1

γ + ∆ 1

= E · T · γ · ∆ 1

2L

(2.121)

W eluutrzymaniastaªejwarto± inapi ia

U O

przy zmiennym

E

,nale»y odpowiedniokorygowa¢

warto±¢ wspóª zynnika wypeªnienia

γ

. W trybie pra y z i¡gªym pr¡dem induk yjno± i, war-to±¢ napi ia

U O

zale»y wyª¡ znie od

γ

. W trybie pra y z impulsowym pr¡dem

i L

na warto±¢

napi ia wyj± iowego

U O

wpªywa zarówno warto±¢

γ

, jak równie» warto±¢ pr¡du ob i¡»enia

I O

.

Do kontroli pra y ukªadu przydatna jest znajomo±¢ harakterystyki wspóª zynnika wypeªnienia

γ

w funk ji warto± i ±redniej pr¡du ob i¡»enia odniesionej do warto± i

I Ogr(AV)(max)

dlaró»ny h

warto± istosunku

U O /E

.

Wykorzystuj¡ równania (2.121), (2.114) oraz (2.115), mo»na okre±li¢ harakterystyk

sterowa-niaprzetworni yobni»aj¡ o-podwy»szaj¡ ej napi iedlaró»ny hprzekªadni napi iowy h

U O /E

(rys.2.30).

γ = U O(AV)

E ·

s I Op(AV)

I Ogr(AV)(max)

(2.122)

0,0 0,2 0,4 0,6 0,8 1,0 1,2

0,0 0,2 0,4 0,6 0,8 1,0

γ

)(max) AV ( Ogr

) AV ( O

I I U O /E = 0,25 cigły

U O = const

U O /E = 0,50 U O /E = 1,00 U O /E = 2,00 U O /E = 4,00

przerywany

Rys. 2.30. Charakterystyki sterownia przeksztaªtnika bu k-boost dla

U O = const

2.4.4 Zadania

Zadanie2.4

Wykre±l harakterystyk zale»no± irezystan ji ob i¡»eniaR

O

,dlaktórejukªadobni»aj¡ y

napi- iebdzie pra owaªna grani y przewodzenia i¡gªegoi przerywanego przy

E = const

w funk ji

wspóª zynnika wypeªnienia

γ

.

Rezystan ja ob i¡»enia

R Ogr

, dla której ukªad pra uje na grani y przewodzenia i¡gªego i prze-rywanego,dana jest zale»no± i¡:

R Ogr = U O(AV)

I O(AV)gr

,

(2.123)

gdzie

I O(AV)gr

jest ±redni¡warto± i¡pr¡du ob i¡»enianagrani yprzewodzenia i¡gªegoi przery-wanego:

I Ogr(AV) = T · U O(AV)

2L (1 − γ) 2

(2.124)

A zatem,podstawiaj¡ (2.124) do(2.123):

R Ogr = 2L

T (1 − γ) 2

(2.125)

Zale»no±¢ (2.125) wskazuje, i» warto±¢ rezystan ji ob i¡»enia,przy której ukªad bdzie pra owaª

w trybie pra y na grani y przewodzenia i¡gªego i przerywanego zale»na jest od okresu pra y

przeksztaªtnika

T

, wspóª zynnika wypeªnienia

γ

oraz induk yjno± i

L

, nie zale»y natomiast od

warto± inapi iazasilaj¡ ego

E

oraz pojemno± i

C

.Na rys.2.31 przedstawiono harakterystyk

R Ogr = f (γ)

opisan¡ równaniem (2.125) dla staªej warto± i

T

oraz

L

. Dla dowolnego

wspóª-0,2 0,4 0,6 0,8 1,0

0

przerywany

R O

[Ω ]

] [ −

γ

T L 2

cigły

R Ogr = f()

Rys. 2.31. Charakterystyka

R Ogr = f (γ)

zynnika wypeªnienia

γ

, (przy niezmienny h pozostaªy h parametra h ukªadu) ka»da warto±¢

rezystan ji ob i¡»enia

R O

mniejsza od

R Ogr

spowoduje wej± ie ukªadu w tryb pra y z i¡gªym

pr¡demdªawika

L

. Analogi znie, zwikszenie

R O

ponad

R Ogr

skutkowa¢ bdzie pra ¡ z pr¡dem

przerywanym.

Zadanie2.5

Dla ukªadu obni»aj¡ o-podwy»szaj¡ o bu k-boost o parametra h E = 12 V, L = 5 mH, C = 47

µ

F, f = 10 kHz,

U O(AV)

= 18 V,

R O

= 4

obli zy¢ wspóª zynnik wypeªnienia, zasy zaª¡ ze-niai wyª¡ zeniaª¡ znika,warto±¢±redni¡,minimaln¡,maksymaln¡oraz ttnieniapr¡dudªawika

L

,ttnienianapi iawyj± iowegowtrybiepra y i¡gªejdla

R O

=4

orazrezystan jgrani zn¡.

Wspóª zynnikwypeªnienia

γ

oraz zaswª¡ zenia

t ON

oraz

t OF F

ª¡ znikawtrybiepra yz i¡gªym

pr¡demdªawika

L

:

U O(AV)

E = γ

1 − γ → γ = U O(AV)

E + U O(AV) → γ = 18

18 + 12 = 0.6 t ON = γ · T → t ON = 0.6 · 100 · 10 −6 = 60 µs

t OF F = T − t ON → t OF F = 40 µs

Warto± i ±redniepr¡du ¹ródªa

E

oraz ob i¡»enia

R O

:

I O(AV) = U O(AV) R O = 18

4 = 4.5 A

I O(AV) · U O(AV) = I E(AV) · E → I E(AV) = I O(AV) · U O(AV)

E → I E(AV) = 6.75 A.

Ttnienia pr¡dudªawika

L

:

∆i L = i L(max) − i L(min) = E

L · t ON → 12

0.005 · 60 · 10 −6 = 144 mA

‘rednipr¡d dªawika (zrys. 2.26):

I L(AV) = I E(AV) + I O(AV) → I L(AV) = 4.5 + 6.75 = 11.25 A.

Maksymalnaoraz minimalnawarto±¢ pr¡du

i L

(z rys.2.26):

I L(min) = I L(AV) − ∆i L

2 → I L(min) = 11.25 − 0.144

2 = 11.178 A I L(max) = I L(AV) + ∆i L

2 → I L(max) 11.25 + 0.144

2 = 11.322 A.

Ttnienia napi iawyj± iowego

U

O

dla

R O

= 4

:

∆U O = ∆Q

C = U O(AV) · γ · T

R · C → ∆U O = 18 · 0.6 · 100 · 10 −6

4 · 47 · 10 −6 = 3.2 V.

Grani zna rezystan jaob i¡»enia:

R O(gr) = U Ogr(AV)

I Ogr(AV)

= U Ogr(AV) T ·U Ogr(AV) (1−γ) 2

2L

= 2L

T · (1 − γ) 2 = 2 · 0.005

100 · 10 −6 · (1 − 0.6) 2 = 625 Ω.

2.5 Układ mostkowy

Ukªadmostkowy(rys.2.32) przeksztaªtnikaDC-DC obejmuje dwiegaªzie,naktóre skªadaj¡

si ztery ª¡ zniki energoelektroni zne

K 1 ÷ K 4

(naj z± iej to tranzystory) oraz poª¡ zone znimirównolegleiprze iwsobniediody

D 1 ÷D 4

(tzw.diodyzwrotne).Ukªadmostkowyumo»liwia

sterowaniewarto± i±redniejorazbiegunowo± inapi iawyj± iowego

u O

.Mo»liwajesttak»epra a

z dwukierunkowym przepªywem energii,tj. ze ¹ródªa zasilania

E

doob i¡»enia oraz w kierunku

prze iwnym, o w efek ie prowadzi do tzw. pra y zterokwadrantowej ukªadu. Z tego wzgldu

przeksztaªtniki DC-DC o strukturze mostkowej znajduj¡ naj z± iej zastosowanie w ukªada h

napdowy h z maszyn¡ pr¡du staªego. W analiza h teorety zny h taki rodzaj ob i¡»enia jest

zazwy zaj w uprosz zeniu modelowany jako szeregowe poª¡ zenie rezystan ji

R O

, induk yjno± i

L O

oraz ¹ródªa napi ia staªego

E O

.

D 1 K 1

i O u O R O L O E O

D 2 D 4

D 3 K 3

K 4 K 2

E A B

+

-u B u A

Rys. 2.32. Ukªad mostkowy przeksztaªtnika DC-DC

Pary ª¡ zników tworz¡ e pojedyn z¡ gaª¡¹ (

K 1 ÷ K 2

oraz

K 3 ÷ K 4

) naprzemiennie prze-ª¡ zane, st¡d w gaªzi w danej hwili w stanie wª¡ zenia znajduje si tylko jeden ª¡ znik. Ze

wzgldu na opó¹nienie wystpuj¡ e w pro esie wyª¡ zania rze zywistego ª¡ znika, jedno zesna

zmianastanu sygnaªówsteruj¡ y h par¡ ª¡ znikówwgaªzi mo»e doprowadzi¢ dojedno zesnego

przewodzenia obu ª¡ zników(

K 1

oraz

K 2

lub

K 3

oraz

K 4

),gdy» pro es wª¡ zania ª¡ znika

obej-muje krótszy zas ni» pro es jego wyª¡ zania, o w efek ie bdzie skutkowa¢ zwar iem ¹ródªa

zasilania

E

.Zjawiskotojesteliminowanewrze zywisty hukªada hpoprzezwprowadzeniew ukªa-dziesterowaniatranzystoramiopó¹nieniasygnaªówwª¡ zaj¡ y htzw. zasumartwego (ang.dead

time). Czasmartwyjestzale»ny odtypu zastosowany h tranzystorówiwaha sioduªamków

mi-krosekund dodziesi¡tek mikrosekund. W niniejszym skryp ie przyjto idealne modele ª¡ zników

( zaswª¡ zaniaiwyª¡ zaniajestniesko« zeniekrótki),st¡dwszelkiezjawiskawynikaj¡ ez zasu

martwego w rze zywisty h aplika ja hnie bd¡ rozpatrywane.

Wzale»no± i odstanu ª¡ znikówwarto±¢ napi ia

u A

(rys.2.32) wynosi:

ˆ

u A

=E, je±li

K 1

jest wª¡ zony oraz

K 2

wyª¡ zony,

ˆ

u A

=0, je±li

K 1

jest wyª¡ zony oraz

K 2

wª¡ zony.

Przyjmuj¡ parametr

t ON

jako zas, w którym ª¡ znik

K 1

pozostaje w stanie przewodzenia oraz

t OF F

jako zas trwania stanu blokowania (rys.2.33), warto±¢ ±rednia napi ia

u A

wynosi:

U A(AV) = 1 T

T

Z

0

u A (t) dt = E · t ON + 0 · t OF F

T

(2.126)

Analogi znie mo»na wyprowadzi¢ zale»no±¢ na warto±¢ ±redni¡ napi ia

u B

. Napi ie wyj± iowe

u O

stanowiró»ni napi¢

u A

oraz

u B

,st¡dwarto±¢±rednia

U O(AV) = U A(AV) − U B(AV)

jestzale»na

od zasu trwania podokresów, wktóry h ª¡ zniki

K 1

oraz

K 3

pozostaj¡ wstanie przewodzenia.

t u A

0 E

T

t ON t OFF T 1 :

Rys.2.33. Przebieg napi ia

u A

Dzikiodpowiednimstrategiom sterowania,napi iewyj± iowe

u O

w przeksztaªtnika h most-kowy h mo»e mie¢ harakter bipolarny lub unipolarny. W przypadku strategii sterowania z

bi-polarnym napi iem wyj± iowym

u O

pary ª¡ zników

K 1 ÷ K 4

oraz

K 2 ÷ K 3

przeª¡ zane na-przemiennie, natomiast w przypadku strategii sterowania z unipolarnym napi iem

u O

ª¡ zniki

wjednej gaªzi s¡przeª¡ zane niezale»nie odstanu ª¡ znikówtworz¡ y h drug¡ gaª¡¹.

2.5.1 Strategia bipolarna

W przypadku sterowania przeksztaªtnikiem w opar iu o strategi bipolarn¡, pary ª¡ zników

K 1 ÷ K 4

oraz

K 2 ÷ K 3

traktowane jako jeden ª¡ znik przeª¡ zany naprzemiennie. W jednej gaªzi w dowolnej hwili tylko jeden z ª¡ zników pozostaje w stanie przewodzenia. Przeª¡ zenia

ª¡ znikóws¡wyzna zanewopar iuouprosz zon¡modula jPWM(porównaniewkomparatorze

sygnaªutrójk¡tnego

S K

(tzw.sygnaªno±ny)zestaªymsygnaªemmoduluj¡ ym(zadanym)

U Z

przy

zym, je±li

U Z

>

S K

, wª¡ zona jest para ª¡ zników

K 1 ÷ K 4

, natomiast, je±li

U Z

<

S K

wstanie

wª¡ zeniaznajdujesipara

K 2 ÷ K 3

(rys.2.34).Napi iewyj± iowe

u O

ykli znieprzyjmuje

war-to±¢

+E

lub

−E

( harakterbipolarnyprzebiegu).Analogi znie, przebiegpr¡duob i¡»enia

i O

ma

harakterzmiennywgrani a h

I O(max) ÷ I O(min)

,przy zym zewzgldu naobe no±¢wob i¡»eniu

induk yjno± i (ob i¡»eniem jest np. maszyna elektry zna pr¡du staªego), pr¡d

i O

ma harakter

i¡gªy. Obe no±¢ induk yjno± i ob i¡»enia

L O

prze iwdziaªa gwaªtownym zmianom pr¡du, st¡d zmianabiegunowo± i napi ia

u O

w hwila h

t B

oraz

t D

zwi¡zana z przeª¡ zeniem par ª¡ zników niepo i¡gazasob¡ naty hmiastowej zmiany biegunowo± i pr¡du ob i¡»enia(rys. 2.34).W

efek- ie,wpodokresa hobejmuj¡ y h przedziaªy zasu

0 ÷ t A

,

t B ÷ t C

oraz

t D ÷ T

biegunowo±¢pr¡du

i O

jestprze iwnawzgldembiegunowo± inapi ia

u O

.Jedno ze±nienale»yzauwa»y¢,i»przepªyw

pr¡duprzez ª¡ zniki wstanie wª¡ zenia mo»e odbywa¢ sitylko i wyª¡ zniewjednym kierunku,

st¡d, mimo i» w podokresa h

0 ÷ t A

,

t B ÷ t C

oraz

t D ÷ T

, odpowiednie pary ª¡ zników znaj-duj¡si w stanie wª¡ zenia, ze wzgldu naprze iwn¡ biegunowo±¢ pr¡du ob i¡»enia wstosunku

do kierunku pr¡du przewodzonego przez ª¡ zniki, przewodzenie

i O

przejmuj¡ diody (rys. 2.35).

Š¡ zniki przejmuj¡ przewodzenie pr¡du ob i¡»enia w hwila h

t A

oraz

t C

, w który h nastpuje

zmianakierunku przepªywu pr¡duob i¡»enia.Wprzypadku zastosowania ob i¡»eniao

harakte-rze zysto rezystan yjnym, aªo±¢ pr¡du ob i¡»enia o przebiegu odzwier iedlaj¡ ym napi ie

u O

bd¡ przewodzi¢ wyª¡ znieparyª¡ zników  podokresy

0 ÷ t A

,

t B ÷ t C

oraz

t D ÷ T

wów zas nie

wyst¡pi¡. Cykli zne zmiany biegunowo± i pr¡duob i¡»eniawymuszaj¡ zastosowanie ¹ródªa

zasi-laniaumo»liwiaj¡ ego dwukierunkowy przepªyw pr¡du naj z± iej w aplika ja hrze zywisty h

jest to realizowane poprzez poª¡ zenie równolegªe ¹ródªa zasilania o harakterze napi iowym

z kondensatorem o odpowiednio du»ej pojemno± i (

≈ mF

) lub opornika wª¡ zanego za pomo ¡

ª¡ znika.

Rys.2.34. Przebiegi napi¢i pr¡du ob i¡»eniaprzy zastosowaniu strategiisterowania

z bipolarnym napi iem wyj± iowym

u O

D 1

Rys. 2.35. Podokresy pra y mostkowego przeksztaªtnika DC-DC sterowanego wg strategii

z bipolarnym napi iem wyj± iowym

u O

a)

t A ÷ t B

b)

t B ÷ t C

)

t C ÷ t D

d)

0 ÷ t A

oraz

t D ÷ T

Sygnaª moduluj¡ y (trójk¡tny) w podokresie

t ∈ (t P , t P + T /4)

opisany jestzale»no± i¡:

S K (t) = U Z

Poniewa»podokres,wktórymª¡ zniki

K 2 ÷ K 3

znajduj¡siwstanieprzewodzeniaokre±lonyjest zale»no± i¡:

t ON (K2,K3) = T − t ON (K 1 ,K 4 ) = T

2 (1 − U Z S K(max)

),

(2.131)

st¡d wspóª zynnik wypeªnieniadlapary tranzystorów

K 2 ÷ K 3

wynosi:

γ (K 2 ,K 3 ) = t ON (K 2 ,K 3 )

T = 1

2 (1 − U Z

S K(max) ) = 1 − γ (K 1 ,K 4 )

(2.132)

Warto±¢ ±rednia napi ia

U O(AV)

stanowi ró»ni  warto± i ±redni h napi¢

U A(AV)

oraz

U B(AV)

,

a zatem korzystaj¡ zzale»no± i (2.126):

U O(AV) = U A(AV) − U B(AV) = γ (K 1 ,K 4 ) · E − γ (K 2 ,K 3 ) · E = (2 · γ (K 1 ,K 4 ) − 1) · E.

(2.133)

Nale»yzauwa»y¢, i»warto±¢ ±rednianapi iawyj± iowego

u O

opisanaliniow¡zale»no± i¡ (2.133) zmienia si w zale»no± i od wspóª zynnika wypeªnienia

γ (K 1 ,K 4 )

w zakresie

−E ÷ +E

w

spo-sób niezale»ny od pr¡du ob i¡»enia

i O

. Przyjmuj¡ , i»

E/S K(max) = W K = const

, a nastpnie

podstawiaj¡ zale»no±¢ (2.130) do(2.133),warto±¢ ±rednia napi iawyj± iowego

u O

:

U O(AV) = U Z

S K(max) · E = W K · U Z .

(2.134)

Warto±¢ ±rednia napi ia wyj± iowego

u 0

jest funk j¡ liniow¡ zale»n¡ od sygnaªu moduluj¡ ego (zadanego)

U Z

ijedno ze±nieniezale»y odwarto± ipr¡duob i¡»enia

i O

.Nale»yjednak»e

zauwa-»y¢, i» zastosowanie w rze zywisty h aplika ja h zasu martwego skutkuje wprowadzeniem do

zale»no± i (2.134) dodatkowy h nieliniowo± i. Dla poprawnego funk jonowania przeksztaªtnika

warto±¢

U Z

powinna zawiera¢ si w przedziale

−S K(max) 6 U Z 6 S (Kmax)

, umo»liwiaj¡ tym sa-mympªynn¡regula jwarto± i

U O(AV)

wgrani a hod

−E

do

+E

.Analogi zniejak wprzypadku napi iawyj± iowego,warto±¢±redniapr¡duwyj± iowego mo»eprzyjmowa¢zarównowarto± i

do-datnie,jak i ujemne, umo»liwiaj¡ tym samym pra  silnikow¡ lub pr¡dni ow¡ gdy ob i¡»eniem

jestsilnik pr¡dustaªego.

Warto±¢ skute zna napi iawyj± iowego

u O

wynosi:

U O(RMS) =

Wspóª zynnik ksztaªtu napi iawyj± iowego

F F

w przypadkustrategiibipolarnej okre±lonyjest

jako stosunek warto± i skute znej dowarto± i ±redniej:

F F (bip) = U O(RMS)

U O(AV)

= E

(2 · γ (K 1 ,K 4 ) − 1) · E = 1

(2 · γ (K 1 ,K 4 ) − 1) .

(2.136)

Wspóª zynnik pulsa ji napi ia

u O

:

RF (bip) =

2.5.2 Strategia unipolarna

W przypadku sterowania przeksztaªtnikiem w opar iu o strategi unipolarn¡, w

prze iwie«-stwiedostrategiizbipolarnymnapi iem

u O

,przeª¡ zanieklu zywjednejgaªziprzeksztaªtnika odbywa si niezale»nie od stanu ª¡ zników w gaªzi drugiej. W efek ie, wprzebiegu napi ia

u O

pojawiaj¡ si przedziaªy, w który h napi ie to wynosi zero, a sam przebieg

u O

ma harakter

unipolarny (rys. 2.36). Warunkiem wyst¡pienia przedziaªu, w którym

u O = 0

jest jedno zesne wª¡ zenieª¡ zników

K 1

oraz

K 3

lub

K 2

oraz

K 4

. Momenty przeª¡ ze« ª¡ znikówwyzna zane

w opar iu o kompara j no±nego sygnaªu trójk¡tnego

S K

z dwoma staªymi sygnaªami, który h

poziomy odpowiadaj¡ warto± iom

U Z

oraz

−U Z

przy zym:

ˆ

K 1

znajduje siw staniewª¡ zenia je±li sygnaª no±ny

S K < U Z

,

Rys.2.36. Przebiegi napi¢i pr¡du ob i¡»eniaprzy zastosowaniu strategiisterowania

z unipolarnym napi iem wyj± iowym

u O

Analogi znie jak w przypadku sterowania z bipolarnym

u O

, ze wzgldu na obe no±¢

induk- yjno± i ob i¡»enia

L O

, w okresie pra y przeksztaªtnika mo»na wyró»ni¢ przedziaªy, w który h pr¡d ob i¡»enia (o harakterze dwubiegunowym) jest przewodzony wyª¡ znie przez tranzystory

lub diody, przy zym w przypadku strategii z unipolarnym

u O

dodatkowo wystpuj¡ przedziaªy

zasu, w który h pr¡d

i O

jest przewodzony przez diod w jednej gaªzi oraz tranzystor w gaªzi

D 1

Rys. 2.37. Podokresy pra y mostkowego przeksztaªtnika DC-DC sterowanego wg strategii

z unipolarnym napi iem wyj± iowym

u O

a)

0 ÷ t + A, t D ÷ t E

b)

t A ÷ t B

)

t B ÷ t C

d)

t C ÷ t D

,

t G ÷ T

e)

t E ÷ t F

f)

t F ÷ t G

drugiej (rys. 2.37). W efek ie li zba mo»liwy h stanów przeksztaªtnika przy strategii sterowania

zunipolarnym

u O

wynosi 6.

Napi ie

u A

przyjmuj warto±¢ równ¡

E

w podokresie

t ∈ (t ON (K 1 ) )

, w którym ª¡ znik

K 1

znajduje siw stanieprzewodzenia:

t ON (K 1 ) = 2 · t 1 + T

Wspóª zynnik wypeªnienia

γ (K 1 )

dla ª¡ znika

K 1

opisany jest zale»no± i¡:

γ (K 1 ) = t ON (K 1 )

Analogi znie napi ie

u B

wynosi

E

w podokresie

t ON (K 3 )

, w którym ª¡ znik

K 3

znajduje si

w stanie przewodzenia:

t ON (K 3 ) = T

Wspóª zynnik wypeªnienia

γ (K 3 )

dla ª¡ znika

K 3

:

Warto±¢ ±rednianapi ia wyj± iowego

u O

:

U O(AV) = U A(AV) − U B(AV) = γ (K 1 ) · E − γ (K 3 ) · E = (2 · γ (K 1 ) − 1) · E.

(2.142)

Przyjmuj¡ ,»e

E/S K(max) = W K = const

:

U O(AV) = U Z

S K(max) · E = W K · U Z .

(2.143)

Warto±¢ ±rednia napi ia

u O

opisana jest zatem w identy zny sposób jak w przypadku

strate-giisterowania z bipolarnym napi iem wyj± iowym i równie» niezale»y od pr¡du ob i¡»enia

i O

.

Nale»y jednakzauwa»y¢, i»wprzypadkustrategiiunipolarnej, przy za howaniutej samej

zsto-tliwo± isygnaªuno±nego, zstotliwo±¢przeª¡ ze«klu zyjestdwukrotniewy»szani»wprzypadku

sterowania z bipolarnymnapi iem wyj± iowym.

Warto±¢ skute zna napi ia wyj± iowego

u O

przy sterowaniu z unipolarnym napi iem wyj± io-wymwynosi:

Wspóª zynnik ksztaªtu napi iawyj± iowego

F F

:

F F (unip) = U O(RMS)

U O(AV)

= E · p2 · γ (K 1 ) − 1

(2 · γ (K 1 ) − 1) · E = 1

p2 · γ (K 1 ) − 1 ,

(2.145)

Wspóª zynnik pulsa ji napi ia

u O

:

RF (unip) =

Warto±¢ wspóª zynnika

RF

przy strategiisterowania z unipolarnym i bipolarnymnapi iem

u O

wzale»no± i od wspóª zynników

γ (K 1 ,K 4 )

oraz

γ (K 1 )

umo»liwiaj¡ y huzyskanie dodatni h

warto-± i

U O(AV)

przedstawiono na rys. 2.38. Nale»y zauwa»y¢, i» istotn¡ zalet¡ sterowania z unipolar-nym napi iem

u O

jest poprawa ksztaªtu przebiegu napi ia mierzonego na ob i¡»eniu poprzez

zmniejszenie wspóª zynnika ttnie« w stosunku do strategii sterowania z bipolarnym napi iem

u O

niezale»nie dlaka»dej warto± i wspóª zynnika wypeªnienia

γ > 0.5

. Analogi zna sytua ja ma miejs e tak»e dla

0 < γ < 0.5

zyliwzakresie ujemny h warto± i

U O(AV)

.

) 1 K ( ) 4 K , 1 K

( , γ

γ

0,6 0,7 0,8 0,9 1,0

bipolarne u O unipolarne u O

0 0,5 10 20 30 40 50

R F (b ip ) , R F (u n ip )

Rys. 2.38. Warto±¢ wspóª zynnika pulsa ji napi iawzale»no± i odwarto± i wspóª zynnika

wypeªnienia

γ

2.5.3 Zadania

Zadanie2.6

Obli zwarto±¢±redni¡napi ianaob i¡»eniu

U O(AV)

,pr¡du ob i¡»enia

I O(AV)

oraznarysuj

prze-bieginapi ianaob i¡»eniu

u O

ipr¡duob i¡»enia

i O

dlaprzeksztaªtnikamostkowegosterowanego wg strategii bipolarnej zasilanego napi iem staªym

E

o warto± i 100 V. Czstotliwo±¢ sygnaªu no±nego

f K

=10 kHz natomiast stosunek

U Z

/

S K(max)

= 0.8. Przyjmij model ob i¡»enia jak na

rysunku 2.32 przy zym:

L O

= 10mH,

R O

=2

,

E O

=20 V.

Okres pra y przeksztaªtnika wynosi:

T = 1 f K

= 1

10 4 Hz = 100 µs.

Poniewa»

U Z

/

S K(max)

= 0.8, a zatem, korzystaj¡ z zale»no± i (2.134), ±rednia warto±¢ napi ia wyj± iowego

U O(AV)

wynosi:

U O(AV) = U Z

S K(max) E = 0.8 · 100 = 80 V.

Wspóª zynnik wypeªnienia

γ (K 1 ,K 4 )

dlaparytranzystorów

K 1 ÷ K 4

obli zony napodstawie

zale»-no± i (2.133) wynosi:

U O(AV)

E = 2 · γ (K 1 ,K 4 ) − 1 γ (K 1 ,K 4 ) = 0.5 · ( U O(AV)

E + 1) = 1.8

2 = 0.9.

Przeksztaª aj¡ zale»no±¢ (2.130) a nastpnie podstawiaj¡ warto±¢ wspóª zynnika wypeªnienia

γ (K 1 ,K 4 )

zas wª¡ zenia paryª¡ zników

K 1 ÷ K 4

wynosi:

t ON (K 1 ,K 4 ) = γ (K 1 ,K 4 ) · T = 90 µs,

st¡d zas wª¡ zenia paryª¡ zników

K 2 ÷ K 3

:

t ON (K 2 ,K 3 ) = T − t ON (K 2 ,K 3 ) = 10 µs.

Warto±¢ ±rednia pr¡duob i¡»enia

I O(AV)

przy ob i¡»eniu

RLE

stanowiwarto±¢ ±redni¡ napi ia

narezystan ji ob i¡»enia

R O

podzielon¡przez warto±¢ tej rezystan ji:

I O(AV) = U R(AV)

R O

= U O(AV) − E O R O

= 80 − 20 2 = 60

2 = 30 A.

Przyjmuj¡ model ob i¡»eniajak na rysunku 2.32 , pr¡d

i O

opisany jest zale»no± i¡:

L O

d i O

d t + R O · i O + E O = u O ,

poprzeksztaª eniu której otrzymuje si:

L O R O

d i O

d t + i O = u O − E O

R O

.

Stosunek

L O /R O

stanowi staª¡ zasow¡

τ O

, która wynosi:

L O

R O = 10 −3

2 = 5 ms.

0

u O

- E E

i O

0

t

t I O(max)

I O(min) I O(AV)

0 2T t

K 2 K 3 K 1 K 4

włączone łączniki

0 t

t ON (K1,K4)

T

t ON (K2,K3)

t 1

K 1 K 4 K 1 K 4 K 2 K 3

I O

Rys. 2.39. Przebieginapi iai pr¡du ob i¡»eniaprzy ob i¡»eniu

RLE

przy warunku

τ O ≫ T

Poniewa»

τ O

Tmo»naprzyj¡¢,przy zstotliwo± isygnaªuno±nego

f K

=10kHz,wpodokresie

t ON (K 1 ,K 4 )

pr¡d

i O

narasta liniowo (rys.2.39),przy zym przyrost pr¡du

∆I O

wrozpatrywanym podokresie wynosi:

∆I O = u L

L O · t ON (K 1 ,K 4 ) ,

gdzie

u L

 napi iena induk yjno± i

L O

. Ob i¡»enie ukªadu stanowi szeregowe poª¡ zenie

rezy-stan ji

R O

, induk yjno± i

L O

oraz ¹ródªa napi iastaªego

E O

, st¡d speªniona jest zale»no±¢:

u Ro + u Lo + E O = u O ,

Pomijaj¡ ttnieniapr¡du

i O

, warto±¢ napi ia narezystan ji ob i¡»enia

u Ro

wynika z

przybli-»enia:

u Ro ≈ I O(AV) · R O .

Poniewa» w podokresie

t ON (K 1 ,K 4 )

warto±¢ napi ia

u O

wynosi

E

, st¡d po podstawieniu trze h powy»szy h równa«, warto±¢ przyrostu

∆I O

wynosi:

∆I O = E − E O − I O(AV) · R O

L O · t ON (K 1 ,K 4 ) = 20

10 −3 · 90 −6 = 0.18 A

Ukªad znajduje si w stanie quasi-ustalonym je±li warto± i bezwzgldne

∆I O

w podokresa h

t ON (K 1 ,K 4 )

oraz

t ON (K 2 ,K 3 )

sobie równe. Analogi znie jak w przypadku podokresu

t ON (K 1 ,K 4 )

,

poniewa»

τ O ≫ T

,st¡dwpodokresie

t ON (K 2 ,K 3 )

pr¡dob i¡»eniaopadaliniowoodwarto± i

I O(max)

do

I O(min)

o warto±¢

∆I O

, którawrozpatrywanym podokresie wynosi:

∆I O = u L

L O · t ON (K 2 ,K 3 ) ,

przy zym napi ie nainduk yjno± i w rozpatrywanym podokresie wynosi:

u Lo = u O − E O − u Ro = − (E + E O + u Ro ).

Po podstawieniu warto±¢bezwzgldna

|∆I O |

w podokresie

t ON (K 2 ,K 3 )

wynosi:

|∆I O | =

Warto± i bezwzgldne

∆I O

w obu rozpatrywany h podokresa h s¡ sobie równe, a zatem ukªad bdzie pra owaªw staniequasi-ustalonym.Ozna za to, i»warto± i hwilowe

I O(min)

pr¡du

ob i¡-»eniana po z¡tku yklu w hwili

t

=0 oraz nako« u yklu dla

t

=

T

sobie równe.

Wg deni ji warto±¢ ±redni¡pr¡du

i O

wyra»a zale»no±¢:

I O(AV) = 1 T

Z T

0

i O (t) dt.

Wiedz¡ , »e aªka funk ji w okre±lonym przedziale stanowi pole powierz hni pod krzyw¡

opi-san¡ aªkowan¡ funk j¡ i zawart¡ w tym przedziale, zale»no±¢ powy»sza przyjmuje posta¢ (przy

zaªo»eniu trójk¡tnegoprzebiegu pr¡du

i O

jak narysunku 2.39):

I O(AV) = 1

Warto±¢ minimalnapr¡duob i¡»enia w hwili

t 1

wynosi zatem:

I O(min) = I O(AV) − ∆I O

2 = 30 − 0, 18

2 = 29, 91 A

oraz warto±¢ maksymalnapr¡du ob i¡»enia:

I O(max) = I O(AV) + ∆I O

2 = 30 + 0, 18

2 = 30, 09 A.

Przebiegipr¡du ob i¡»enia

i O

oraz napi ia

u O

przedstawiono narysunku 2.40.

t 0

10µ s

20 40 60 80 100

20 40 60 80 100

u O [V]

E

-E włączone

tranzystory 0

K 1 K 4

t K 2 K 3 t ON (K1,K4)

U O(AV)

30

t I O(AV)

I O(max)

T 0

i O [A]

t 1 I O(min)

30.03 30.06 30.09

29.97 29.94 27.91

Rys. 2.40. Przebieginapi iai pr¡du ob i¡»eniadlaukªadu jak w warunka h zadania 2.6

Zadanie 2.7

Zadanie do samodzielnego rozwi¡zania.

Przeprowad¹obli zeniadlaukªadutak,jakwpoprzednimzadaniuprzysterowaniuzunipolarnym

napi iem

u O

.

Zadanie2.8

Dla przebiegu napi¢ i pr¡dów jak na rysunku 2.41 obli z zasy przewodzenia pr¡du ob i¡»enia

i O

przez posz zególnediodyoraz ª¡ znikiukªadu.Obli zwarto± i ±rednienapi ia

u O

orazpr¡du

i O

dla

T

= 100

µ

s,

U Z

/

S K(max)

= 0.4,

E

= 100 V. Przyjmij, »e ukªad pra uje w stanie

quasi-ustalonym(

i O (t 0 )

=

i O (T )

=

I O(min)

).

Przebieg napi ia

u O

przedstawiony na rysunku 2.41 przyjmuje ykli znie warto± i

E

lub -

E

,

o ±wiad zy o sterowaniu przeksztaªtnikiem wg strategii bipolarnej, w której pary ª¡ zników

(K 1 ÷ K 4 )

oraz

(K 2 ÷ K 3 )

przeª¡ zanes¡ naprzemiennie.

t 0

10µ s

20 40 60 80 100

20 40 60 80 100

u O [V]

E

-E

0

t I O(AV)

I O(max)

0

i O [A]

I O(min) 5

10 20

-5 -10 15

t 2

t 1 t 3 T

t 1

∆ ∆ t 2 ∆ t 3 ∆ t 4

Rys. 2.41. Przebiegipr¡du ob i¡»eniai napi ia

u O

dozadania 2.8

W przedziale obejmuj¡ ym przedziaª zasu

t ∈ (0, t 2 )

napi ie

u O

=

E

, st¡d wywnioskowa¢

mo»na, i» w przedziale tym wª¡ zona jest para ª¡ zników

(K 1 ÷ K 4 )

. Pr¡d

i O

narasta wów zas

liniowo od warto± i

I O(min)

= 10 do warto± i maksymalnej

I O(max)

= 20, któr¡ osi¡ga w hwili

t

=

t 2

. W przedziale

t ∈ (t 2 , T )

napi ie na ob i¡»eniu

u O

=

−E

a zatem wª¡ zona jest para

ª¡ zników

(K 2 ÷ K 3 )

. Pr¡d

i O

opada liniowo od warto± i maksymalnej

I O(max)

do minimalnej

I O(min)

, któr¡ osi¡ga w hwili

t

=

T

stanowi¡ ej konie yklu pra y przeksztaªtnika. Dla zasu

t

=

t 1

oraz

t

=

t 3

warto±¢ pr¡du

i O

wynosi zero, wobe zego momenty te okre±laj¡ hwile zmian

biegunowo± i pr¡du ob i¡»enia. Analiza przebiegów przedstawiony h na rysunku 2.34 dowodzi,

i» posz zególne pary diod oraz ª¡ zników przeksztaªtnika przewodz¡ pr¡d

i O

, je±li speªnione

ˆ

(K 1 , K 4 )

: ª¡ zniki

K 1

oraz

K 4

znajduj¡ siw staniewª¡ zenia,

u O

=

E

oraz

i O

>0;

ˆ

(K 2 , K 3 )

: ª¡ zniki

K 2

oraz

K 3

znajduj¡ siw staniewª¡ zenia,

u O

=

−E

oraz

i O

<0;

ˆ

(D 1 , D 4 )

: ª¡ zniki

K 1

oraz

K 4

znajduj¡ siw stanie wª¡ zenia,

u O

=

E

oraz

i O

< 0;

ˆ

(D 2 , D 3 )

: ª¡ zniki

K 2

oraz

K 3

znajduj¡ siw stanie wª¡ zenia,

u O

=

−E

oraz

i O

> 0.

A zatem,bior¡ pod uwag powy»sze warunki:

ˆ w przedziale

(0 ÷ t 1 )

przewodzipara diod

(D 1 ÷ D 4 )

;

ˆ w przedziale

(t 1 ÷ t 2 )

przewodzipara ª¡ zników

(K 1 ÷ K 4 )

;

ˆ w przedziale

(t 2 ÷ t 3 )

przewodzipara diod

(D 2 ÷ D 3 )

;

ˆ w przedziale

(t 3 ÷ T )

przewodzipara ª¡ zników

(K 2 ÷ K 3 )

.

Poniewa»

U Z

/

S K(max)

= 0.4, a zatem, korzystaj¡ z zale»no± i (2.134), ±rednia warto±¢ napi ia wyj± iowego

U O(AV)

wynosi:

U O(AV) = U Z

S K(max) E = 0.4 · 100 = 40 V.

Wspóª zynnik wypeªnienia

γ (K 1 ,K 4 )

dla paryª¡ zników

(K 1 ÷ K 4 )

obli zony na podstawie

zale»-no± i (2.133) wynosi:

γ (K 1 ,K 4 ) = 0.5 ·  U O(AV)

E + 1



= 1.4

2 = 0.7.

Przeksztaª aj¡ zale»no±¢ (2.130) a nastpnie podstawiaj¡ warto±¢ wspóª zynnika wypeªnienia

γ (K 1 ,K 4 )

zas wª¡ zenia paryª¡ zników

(K 1 ÷ K 4 )

odpowiadaj¡ y przedziaªowi

t ∈ (0, t 2 )

wynosi:

t 2 = t ON (K 1 ,K 4 ) = γ (K 1 ,K 4 ) · T = 70 µs,

st¡d moment

t 2

okre±laj¡ y konie przedziaªu przewodzenia pary ª¡ zników

(K 1 ÷ K 4 )

wynosi

t 2

= 70

µ

s. Poniewa» przebieg pr¡du

i O

w podokresa h

t ∈ (0, t 2 )

oraz

t ∈ (t 2 , T )

ma harakter

liniowy, st¡d zale»no±¢ pr¡du ob i¡»enia od zasu

t

w posz zególny h przedziaªa h opisana jest nastpuj¡ o:

i O1 (t) = A 1 · t + B 1 dla t ∈ (0, t 2 ) i O2 (t) = A 2 · t + B 2 dla t ∈ (t 2 , T ).

Wiedz¡ ,»e

ˆ

i O1 (0)

=

I O(min)

;

ˆ

i O1 (t 2 )

=

i O2 (t 2 )

=

I O(max)

;

ˆ

i O2 (T )

=

I O(min)

;

warto± iwspóª zynników

A 1

,

A 2

,

B 1

,

B 2

ksztaªtuj¡ si nastpuj¡ o:

A 1 = I O(max) − I O(min) t 2

, B 1 = I O(min)

A 2 = I O(max) − I O(min)

t 2 − T , B 2 = I O(min) · t 2 − I O(max) · T

t 2 − T .

Poniewa»

i O1 (t 1 )

=0 A oraz

i O2 (t 3 )

= 0,a st¡d warto± i

t 1

oraz

t 3

wynosz¡ odpowiednio:

t 1 = − B 1

A 1 = − I O(min) · t 2 I O(max) − I O(min) , t 3 = − B 2

A 2 = − I O(min) · t 2 − I O(max) · T I O(max) − I O(min)

.

Po podstawieniu dany hli zbowy huzyskane warto± i

t 1

oraz

t 3

wynosz¡ odpowiednio

t 1

=23

µ

s oraz

t 3

= 90

µ

s. Ostate znie:

ˆ w przedziale

(0 ÷ t 1 )

przewodzipara diod

(D 1 ÷ D 4 )

przez

∆t 1

=

t 1

=23

µ

s;

ˆ w przedziale

(t 1 ÷ t 2 )

przewodzipara ª¡ zników

(K 1 ÷ K 4 )

przez

∆t 2

=

t 2 − t 1

=47

µ

s;

ˆ w przedziale

(t 2 ÷ t 3 )

przewodzipara diod

(D 2 ÷ D 3 )

przez

∆t 3

=

t 3 − t 2

=20

µ

s;

ˆ w przedziale

(t 3 ÷ T )

przewodzipara ª¡ zników

(K 2 ÷ K 3 )

przez

∆t 4

=

T − t 3

= 10

µ

s.

Przeksztaª aj¡ zale»no± i na warto±¢ minimaln¡i maksymaln¡

i O

warto±¢ ±rednia pr¡du

ob i¡-»enia

I O(AV)

wynosi:

I O(AV) = I O(min) + I O(max)

2 = −10 + 20

2 = 5 A

Zadanie2.9

W ukªadzie pra uj¡ ym w warunka h jak w zadaniu 2.8 narysuj przebieg pr¡du

i E

pobieranego ze ¹ródªa zasilania

E

oraz obli z jego warto±¢ ±redni¡

I E(AV)

.

Zakªadaj¡ bezstratn¡ pra  przeksztaªtnika, mo hwilowa mierzona na ob i¡»eniu jest

rów-nowa»na mo y hwilowej mierzonej na¹ródlezasilania

E

, a zatem:

i O · u O = i E · E

st¡d pr¡d

i E

:

i E = i O · u O

E .

W przedziaªa h

∆t 1

oraz

∆t 3

biegunowo±¢ pr¡du

i O

jest prze iwna w stosunku do biegunowo± i napi ia

u O

. Warto±¢ mo y hwilowej mierzonej na ob i¡»eniu jest zatem ujemna. Nale»y

jed-no ze±nie zazna zy¢, i» zwrot napi ia ¹ródªa zasilania

E

nie mo»e ule zmianie, st¡d, zgodnie

zpowy»sz¡ zale»no± i¡,pr¡d

i E

przyjmuje warto± i:

ˆ w przedziale

∆t 1

:

i O

< 0oraz

u O

=

E

,st¡d

i E

=

i O

;

ˆ w przedziale

∆t 3

:

i O

> 0oraz

u O

=

− − E

, st¡d

i E

=-

i O

.

W przedziaªa h

∆t 2

oraz

∆t 4

biegunowo±¢ pr¡du

i O

jest zgodna z biegunowo± i¡ napi ia

u O



warto±¢ mo y hwilowej mierzonejna ob i¡»eniujest dodatnia.

ˆ w przedziale

∆t 2

:

i O

> 0oraz

u O

=

E

,st¡d

i E

=

i O

;

ˆ w przedziale

∆t 4

:

i O

< 0oraz

u O

=

− − E

, st¡d

i E

=-

i O

.

Przebiegpr¡du

i E

przedstawiono narys. 2.42.

Warto±¢ ±redniapr¡du pobieranego ze ¹ródªa E wynosi:

I E(AV) = 1 T

T

Z

0

i E (t) dt.

Poniewa» przebieg pr¡du

i E

jest przebiegiem trójk¡tnym,powy»sza zale»no±¢ przyjmuje posta¢:

I E(AV) = 1 T

T

Z

0

i E (t) dt = 1 T

t 1

Z

0

i E (t) dt +

t 2

Z

t 1

i E (t) dt +

t 3

Z

t 2

i E (t) dt +

T

Z

t 3

i E (t) dt

 = 1

T



− I O(min) · ∆t 1

2 + I O(max) · ∆t 2

2 − I O(max) · ∆t 3

2 + I O(min) · ∆t 4

2



=

= 1

2T I O(max) · (∆t 2 − ∆t 3 ) + I O(min) · (∆t 4 − ∆t 1 ) .

Po podstawieniu dany h li zbowy hz zadania 2.8, warto±¢ ±rednia pr¡du pobieranego ze ¹ródªa

wynosi

I E(AV)

=3.35 A.

t 0

10µ s

20 40 60 80 100

20 40 60 80 100

u O [V]

E

-E

0

t I O(AV)

I O(max)

i O [A]

I O(min) 5

10 20

-5 -10 15

t 2

t 1 t 3 T

t 1

∆ ∆ t 2 ∆ t 3 ∆ t 4

0

i E [A] 5

10 20

-5 -10 15

t t

I O(min) I O(max) -I O(min)

-I O(max) -15

-20 0

Rys. 2.42. Przebiegi napi ianaob i¡»eniu

u O

oraz pr¡du ob i¡»enia

i O

i pr¡dupobieranego ze ¹ródªa

i E

3

Transformatorowe przeksztaªtniki DC-DC

3.1 Flyback

Rozwini iemprzeksztaªtnikaBu k-Boost(obni»aj¡ o-podwy»szaj¡ ego (*)

)jestprzeksztaªtnik

)jestprzeksztaªtnik

Powiązane dokumenty