• Nie Znaleziono Wyników

Strategia unipolarna

2.5 Ukªad mostkowy

2.5.2 Strategia unipolarna

W przypadku sterowania przeksztaªtnikiem w opar iu o strategi unipolarn¡, w

prze iwie«-stwiedostrategiizbipolarnymnapi iem

u O

,przeª¡ zanieklu zywjednejgaªziprzeksztaªtnika odbywa si niezale»nie od stanu ª¡ zników w gaªzi drugiej. W efek ie, wprzebiegu napi ia

u O

pojawiaj¡ si przedziaªy, w który h napi ie to wynosi zero, a sam przebieg

u O

ma harakter

unipolarny (rys. 2.36). Warunkiem wyst¡pienia przedziaªu, w którym

u O = 0

jest jedno zesne wª¡ zenieª¡ zników

K 1

oraz

K 3

lub

K 2

oraz

K 4

. Momenty przeª¡ ze« ª¡ znikówwyzna zane

w opar iu o kompara j no±nego sygnaªu trójk¡tnego

S K

z dwoma staªymi sygnaªami, który h

poziomy odpowiadaj¡ warto± iom

U Z

oraz

−U Z

przy zym:

ˆ

K 1

znajduje siw staniewª¡ zenia je±li sygnaª no±ny

S K < U Z

,

Rys.2.36. Przebiegi napi¢i pr¡du ob i¡»eniaprzy zastosowaniu strategiisterowania

z unipolarnym napi iem wyj± iowym

u O

Analogi znie jak w przypadku sterowania z bipolarnym

u O

, ze wzgldu na obe no±¢

induk- yjno± i ob i¡»enia

L O

, w okresie pra y przeksztaªtnika mo»na wyró»ni¢ przedziaªy, w który h pr¡d ob i¡»enia (o harakterze dwubiegunowym) jest przewodzony wyª¡ znie przez tranzystory

lub diody, przy zym w przypadku strategii z unipolarnym

u O

dodatkowo wystpuj¡ przedziaªy

zasu, w który h pr¡d

i O

jest przewodzony przez diod w jednej gaªzi oraz tranzystor w gaªzi

D 1

Rys. 2.37. Podokresy pra y mostkowego przeksztaªtnika DC-DC sterowanego wg strategii

z unipolarnym napi iem wyj± iowym

u O

a)

0 ÷ t + A, t D ÷ t E

b)

t A ÷ t B

)

t B ÷ t C

d)

t C ÷ t D

,

t G ÷ T

e)

t E ÷ t F

f)

t F ÷ t G

drugiej (rys. 2.37). W efek ie li zba mo»liwy h stanów przeksztaªtnika przy strategii sterowania

zunipolarnym

u O

wynosi 6.

Napi ie

u A

przyjmuj warto±¢ równ¡

E

w podokresie

t ∈ (t ON (K 1 ) )

, w którym ª¡ znik

K 1

znajduje siw stanieprzewodzenia:

t ON (K 1 ) = 2 · t 1 + T

Wspóª zynnik wypeªnienia

γ (K 1 )

dla ª¡ znika

K 1

opisany jest zale»no± i¡:

γ (K 1 ) = t ON (K 1 )

Analogi znie napi ie

u B

wynosi

E

w podokresie

t ON (K 3 )

, w którym ª¡ znik

K 3

znajduje si

w stanie przewodzenia:

t ON (K 3 ) = T

Wspóª zynnik wypeªnienia

γ (K 3 )

dla ª¡ znika

K 3

:

Warto±¢ ±rednianapi ia wyj± iowego

u O

:

U O(AV) = U A(AV) − U B(AV) = γ (K 1 ) · E − γ (K 3 ) · E = (2 · γ (K 1 ) − 1) · E.

(2.142)

Przyjmuj¡ ,»e

E/S K(max) = W K = const

:

U O(AV) = U Z

S K(max) · E = W K · U Z .

(2.143)

Warto±¢ ±rednia napi ia

u O

opisana jest zatem w identy zny sposób jak w przypadku

strate-giisterowania z bipolarnym napi iem wyj± iowym i równie» niezale»y od pr¡du ob i¡»enia

i O

.

Nale»y jednakzauwa»y¢, i»wprzypadkustrategiiunipolarnej, przy za howaniutej samej

zsto-tliwo± isygnaªuno±nego, zstotliwo±¢przeª¡ ze«klu zyjestdwukrotniewy»szani»wprzypadku

sterowania z bipolarnymnapi iem wyj± iowym.

Warto±¢ skute zna napi ia wyj± iowego

u O

przy sterowaniu z unipolarnym napi iem wyj± io-wymwynosi:

Wspóª zynnik ksztaªtu napi iawyj± iowego

F F

:

F F (unip) = U O(RMS)

U O(AV)

= E · p2 · γ (K 1 ) − 1

(2 · γ (K 1 ) − 1) · E = 1

p2 · γ (K 1 ) − 1 ,

(2.145)

Wspóª zynnik pulsa ji napi ia

u O

:

RF (unip) =

Warto±¢ wspóª zynnika

RF

przy strategiisterowania z unipolarnym i bipolarnymnapi iem

u O

wzale»no± i od wspóª zynników

γ (K 1 ,K 4 )

oraz

γ (K 1 )

umo»liwiaj¡ y huzyskanie dodatni h

warto-± i

U O(AV)

przedstawiono na rys. 2.38. Nale»y zauwa»y¢, i» istotn¡ zalet¡ sterowania z unipolar-nym napi iem

u O

jest poprawa ksztaªtu przebiegu napi ia mierzonego na ob i¡»eniu poprzez

zmniejszenie wspóª zynnika ttnie« w stosunku do strategii sterowania z bipolarnym napi iem

u O

niezale»nie dlaka»dej warto± i wspóª zynnika wypeªnienia

γ > 0.5

. Analogi zna sytua ja ma miejs e tak»e dla

0 < γ < 0.5

zyliwzakresie ujemny h warto± i

U O(AV)

.

) 1 K ( ) 4 K , 1 K

( , γ

γ

0,6 0,7 0,8 0,9 1,0

bipolarne u O unipolarne u O

0 0,5 10 20 30 40 50

R F (b ip ) , R F (u n ip )

Rys. 2.38. Warto±¢ wspóª zynnika pulsa ji napi iawzale»no± i odwarto± i wspóª zynnika

wypeªnienia

γ

2.5.3 Zadania

Zadanie2.6

Obli zwarto±¢±redni¡napi ianaob i¡»eniu

U O(AV)

,pr¡du ob i¡»enia

I O(AV)

oraznarysuj

prze-bieginapi ianaob i¡»eniu

u O

ipr¡duob i¡»enia

i O

dlaprzeksztaªtnikamostkowegosterowanego wg strategii bipolarnej zasilanego napi iem staªym

E

o warto± i 100 V. Czstotliwo±¢ sygnaªu no±nego

f K

=10 kHz natomiast stosunek

U Z

/

S K(max)

= 0.8. Przyjmij model ob i¡»enia jak na

rysunku 2.32 przy zym:

L O

= 10mH,

R O

=2

,

E O

=20 V.

Okres pra y przeksztaªtnika wynosi:

T = 1 f K

= 1

10 4 Hz = 100 µs.

Poniewa»

U Z

/

S K(max)

= 0.8, a zatem, korzystaj¡ z zale»no± i (2.134), ±rednia warto±¢ napi ia wyj± iowego

U O(AV)

wynosi:

U O(AV) = U Z

S K(max) E = 0.8 · 100 = 80 V.

Wspóª zynnik wypeªnienia

γ (K 1 ,K 4 )

dlaparytranzystorów

K 1 ÷ K 4

obli zony napodstawie

zale»-no± i (2.133) wynosi:

U O(AV)

E = 2 · γ (K 1 ,K 4 ) − 1 γ (K 1 ,K 4 ) = 0.5 · ( U O(AV)

E + 1) = 1.8

2 = 0.9.

Przeksztaª aj¡ zale»no±¢ (2.130) a nastpnie podstawiaj¡ warto±¢ wspóª zynnika wypeªnienia

γ (K 1 ,K 4 )

zas wª¡ zenia paryª¡ zników

K 1 ÷ K 4

wynosi:

t ON (K 1 ,K 4 ) = γ (K 1 ,K 4 ) · T = 90 µs,

st¡d zas wª¡ zenia paryª¡ zników

K 2 ÷ K 3

:

t ON (K 2 ,K 3 ) = T − t ON (K 2 ,K 3 ) = 10 µs.

Warto±¢ ±rednia pr¡duob i¡»enia

I O(AV)

przy ob i¡»eniu

RLE

stanowiwarto±¢ ±redni¡ napi ia

narezystan ji ob i¡»enia

R O

podzielon¡przez warto±¢ tej rezystan ji:

I O(AV) = U R(AV)

R O

= U O(AV) − E O R O

= 80 − 20 2 = 60

2 = 30 A.

Przyjmuj¡ model ob i¡»eniajak na rysunku 2.32 , pr¡d

i O

opisany jest zale»no± i¡:

L O

d i O

d t + R O · i O + E O = u O ,

poprzeksztaª eniu której otrzymuje si:

L O R O

d i O

d t + i O = u O − E O

R O

.

Stosunek

L O /R O

stanowi staª¡ zasow¡

τ O

, która wynosi:

L O

R O = 10 −3

2 = 5 ms.

0

u O

- E E

i O

0

t

t I O(max)

I O(min) I O(AV)

0 2T t

K 2 K 3 K 1 K 4

włączone łączniki

0 t

t ON (K1,K4)

T

t ON (K2,K3)

t 1

K 1 K 4 K 1 K 4 K 2 K 3

I O

Rys. 2.39. Przebieginapi iai pr¡du ob i¡»eniaprzy ob i¡»eniu

RLE

przy warunku

τ O ≫ T

Poniewa»

τ O

Tmo»naprzyj¡¢,przy zstotliwo± isygnaªuno±nego

f K

=10kHz,wpodokresie

t ON (K 1 ,K 4 )

pr¡d

i O

narasta liniowo (rys.2.39),przy zym przyrost pr¡du

∆I O

wrozpatrywanym podokresie wynosi:

∆I O = u L

L O · t ON (K 1 ,K 4 ) ,

gdzie

u L

 napi iena induk yjno± i

L O

. Ob i¡»enie ukªadu stanowi szeregowe poª¡ zenie

rezy-stan ji

R O

, induk yjno± i

L O

oraz ¹ródªa napi iastaªego

E O

, st¡d speªniona jest zale»no±¢:

u Ro + u Lo + E O = u O ,

Pomijaj¡ ttnieniapr¡du

i O

, warto±¢ napi ia narezystan ji ob i¡»enia

u Ro

wynika z

przybli-»enia:

u Ro ≈ I O(AV) · R O .

Poniewa» w podokresie

t ON (K 1 ,K 4 )

warto±¢ napi ia

u O

wynosi

E

, st¡d po podstawieniu trze h powy»szy h równa«, warto±¢ przyrostu

∆I O

wynosi:

∆I O = E − E O − I O(AV) · R O

L O · t ON (K 1 ,K 4 ) = 20

10 −3 · 90 −6 = 0.18 A

Ukªad znajduje si w stanie quasi-ustalonym je±li warto± i bezwzgldne

∆I O

w podokresa h

t ON (K 1 ,K 4 )

oraz

t ON (K 2 ,K 3 )

sobie równe. Analogi znie jak w przypadku podokresu

t ON (K 1 ,K 4 )

,

poniewa»

τ O ≫ T

,st¡dwpodokresie

t ON (K 2 ,K 3 )

pr¡dob i¡»eniaopadaliniowoodwarto± i

I O(max)

do

I O(min)

o warto±¢

∆I O

, którawrozpatrywanym podokresie wynosi:

∆I O = u L

L O · t ON (K 2 ,K 3 ) ,

przy zym napi ie nainduk yjno± i w rozpatrywanym podokresie wynosi:

u Lo = u O − E O − u Ro = − (E + E O + u Ro ).

Po podstawieniu warto±¢bezwzgldna

|∆I O |

w podokresie

t ON (K 2 ,K 3 )

wynosi:

|∆I O | =

Warto± i bezwzgldne

∆I O

w obu rozpatrywany h podokresa h s¡ sobie równe, a zatem ukªad bdzie pra owaªw staniequasi-ustalonym.Ozna za to, i»warto± i hwilowe

I O(min)

pr¡du

ob i¡-»eniana po z¡tku yklu w hwili

t

=0 oraz nako« u yklu dla

t

=

T

sobie równe.

Wg deni ji warto±¢ ±redni¡pr¡du

i O

wyra»a zale»no±¢:

I O(AV) = 1 T

Z T

0

i O (t) dt.

Wiedz¡ , »e aªka funk ji w okre±lonym przedziale stanowi pole powierz hni pod krzyw¡

opi-san¡ aªkowan¡ funk j¡ i zawart¡ w tym przedziale, zale»no±¢ powy»sza przyjmuje posta¢ (przy

zaªo»eniu trójk¡tnegoprzebiegu pr¡du

i O

jak narysunku 2.39):

I O(AV) = 1

Warto±¢ minimalnapr¡duob i¡»enia w hwili

t 1

wynosi zatem:

I O(min) = I O(AV) − ∆I O

2 = 30 − 0, 18

2 = 29, 91 A

oraz warto±¢ maksymalnapr¡du ob i¡»enia:

I O(max) = I O(AV) + ∆I O

2 = 30 + 0, 18

2 = 30, 09 A.

Przebiegipr¡du ob i¡»enia

i O

oraz napi ia

u O

przedstawiono narysunku 2.40.

t 0

10µ s

20 40 60 80 100

20 40 60 80 100

u O [V]

E

-E włączone

tranzystory 0

K 1 K 4

t K 2 K 3 t ON (K1,K4)

U O(AV)

30

t I O(AV)

I O(max)

T 0

i O [A]

t 1 I O(min)

30.03 30.06 30.09

29.97 29.94 27.91

Rys. 2.40. Przebieginapi iai pr¡du ob i¡»eniadlaukªadu jak w warunka h zadania 2.6

Zadanie 2.7

Zadanie do samodzielnego rozwi¡zania.

Przeprowad¹obli zeniadlaukªadutak,jakwpoprzednimzadaniuprzysterowaniuzunipolarnym

napi iem

u O

.

Zadanie2.8

Dla przebiegu napi¢ i pr¡dów jak na rysunku 2.41 obli z zasy przewodzenia pr¡du ob i¡»enia

i O

przez posz zególnediodyoraz ª¡ znikiukªadu.Obli zwarto± i ±rednienapi ia

u O

orazpr¡du

i O

dla

T

= 100

µ

s,

U Z

/

S K(max)

= 0.4,

E

= 100 V. Przyjmij, »e ukªad pra uje w stanie

quasi-ustalonym(

i O (t 0 )

=

i O (T )

=

I O(min)

).

Przebieg napi ia

u O

przedstawiony na rysunku 2.41 przyjmuje ykli znie warto± i

E

lub -

E

,

o ±wiad zy o sterowaniu przeksztaªtnikiem wg strategii bipolarnej, w której pary ª¡ zników

(K 1 ÷ K 4 )

oraz

(K 2 ÷ K 3 )

przeª¡ zanes¡ naprzemiennie.

t 0

10µ s

20 40 60 80 100

20 40 60 80 100

u O [V]

E

-E

0

t I O(AV)

I O(max)

0

i O [A]

I O(min) 5

10 20

-5 -10 15

t 2

t 1 t 3 T

t 1

∆ ∆ t 2 ∆ t 3 ∆ t 4

Rys. 2.41. Przebiegipr¡du ob i¡»eniai napi ia

u O

dozadania 2.8

W przedziale obejmuj¡ ym przedziaª zasu

t ∈ (0, t 2 )

napi ie

u O

=

E

, st¡d wywnioskowa¢

mo»na, i» w przedziale tym wª¡ zona jest para ª¡ zników

(K 1 ÷ K 4 )

. Pr¡d

i O

narasta wów zas

liniowo od warto± i

I O(min)

= 10 do warto± i maksymalnej

I O(max)

= 20, któr¡ osi¡ga w hwili

t

=

t 2

. W przedziale

t ∈ (t 2 , T )

napi ie na ob i¡»eniu

u O

=

−E

a zatem wª¡ zona jest para

ª¡ zników

(K 2 ÷ K 3 )

. Pr¡d

i O

opada liniowo od warto± i maksymalnej

I O(max)

do minimalnej

I O(min)

, któr¡ osi¡ga w hwili

t

=

T

stanowi¡ ej konie yklu pra y przeksztaªtnika. Dla zasu

t

=

t 1

oraz

t

=

t 3

warto±¢ pr¡du

i O

wynosi zero, wobe zego momenty te okre±laj¡ hwile zmian

biegunowo± i pr¡du ob i¡»enia. Analiza przebiegów przedstawiony h na rysunku 2.34 dowodzi,

i» posz zególne pary diod oraz ª¡ zników przeksztaªtnika przewodz¡ pr¡d

i O

, je±li speªnione

ˆ

(K 1 , K 4 )

: ª¡ zniki

K 1

oraz

K 4

znajduj¡ siw staniewª¡ zenia,

u O

=

E

oraz

i O

>0;

ˆ

(K 2 , K 3 )

: ª¡ zniki

K 2

oraz

K 3

znajduj¡ siw staniewª¡ zenia,

u O

=

−E

oraz

i O

<0;

ˆ

(D 1 , D 4 )

: ª¡ zniki

K 1

oraz

K 4

znajduj¡ siw stanie wª¡ zenia,

u O

=

E

oraz

i O

< 0;

ˆ

(D 2 , D 3 )

: ª¡ zniki

K 2

oraz

K 3

znajduj¡ siw stanie wª¡ zenia,

u O

=

−E

oraz

i O

> 0.

A zatem,bior¡ pod uwag powy»sze warunki:

ˆ w przedziale

(0 ÷ t 1 )

przewodzipara diod

(D 1 ÷ D 4 )

;

ˆ w przedziale

(t 1 ÷ t 2 )

przewodzipara ª¡ zników

(K 1 ÷ K 4 )

;

ˆ w przedziale

(t 2 ÷ t 3 )

przewodzipara diod

(D 2 ÷ D 3 )

;

ˆ w przedziale

(t 3 ÷ T )

przewodzipara ª¡ zników

(K 2 ÷ K 3 )

.

Poniewa»

U Z

/

S K(max)

= 0.4, a zatem, korzystaj¡ z zale»no± i (2.134), ±rednia warto±¢ napi ia wyj± iowego

U O(AV)

wynosi:

U O(AV) = U Z

S K(max) E = 0.4 · 100 = 40 V.

Wspóª zynnik wypeªnienia

γ (K 1 ,K 4 )

dla paryª¡ zników

(K 1 ÷ K 4 )

obli zony na podstawie

zale»-no± i (2.133) wynosi:

γ (K 1 ,K 4 ) = 0.5 ·  U O(AV)

E + 1



= 1.4

2 = 0.7.

Przeksztaª aj¡ zale»no±¢ (2.130) a nastpnie podstawiaj¡ warto±¢ wspóª zynnika wypeªnienia

γ (K 1 ,K 4 )

zas wª¡ zenia paryª¡ zników

(K 1 ÷ K 4 )

odpowiadaj¡ y przedziaªowi

t ∈ (0, t 2 )

wynosi:

t 2 = t ON (K 1 ,K 4 ) = γ (K 1 ,K 4 ) · T = 70 µs,

st¡d moment

t 2

okre±laj¡ y konie przedziaªu przewodzenia pary ª¡ zników

(K 1 ÷ K 4 )

wynosi

t 2

= 70

µ

s. Poniewa» przebieg pr¡du

i O

w podokresa h

t ∈ (0, t 2 )

oraz

t ∈ (t 2 , T )

ma harakter

liniowy, st¡d zale»no±¢ pr¡du ob i¡»enia od zasu

t

w posz zególny h przedziaªa h opisana jest nastpuj¡ o:

i O1 (t) = A 1 · t + B 1 dla t ∈ (0, t 2 ) i O2 (t) = A 2 · t + B 2 dla t ∈ (t 2 , T ).

Wiedz¡ ,»e

ˆ

i O1 (0)

=

I O(min)

;

ˆ

i O1 (t 2 )

=

i O2 (t 2 )

=

I O(max)

;

ˆ

i O2 (T )

=

I O(min)

;

warto± iwspóª zynników

A 1

,

A 2

,

B 1

,

B 2

ksztaªtuj¡ si nastpuj¡ o:

A 1 = I O(max) − I O(min) t 2

, B 1 = I O(min)

A 2 = I O(max) − I O(min)

t 2 − T , B 2 = I O(min) · t 2 − I O(max) · T

t 2 − T .

Poniewa»

i O1 (t 1 )

=0 A oraz

i O2 (t 3 )

= 0,a st¡d warto± i

t 1

oraz

t 3

wynosz¡ odpowiednio:

t 1 = − B 1

A 1 = − I O(min) · t 2 I O(max) − I O(min) , t 3 = − B 2

A 2 = − I O(min) · t 2 − I O(max) · T I O(max) − I O(min)

.

Po podstawieniu dany hli zbowy huzyskane warto± i

t 1

oraz

t 3

wynosz¡ odpowiednio

t 1

=23

µ

s oraz

t 3

= 90

µ

s. Ostate znie:

ˆ w przedziale

(0 ÷ t 1 )

przewodzipara diod

(D 1 ÷ D 4 )

przez

∆t 1

=

t 1

=23

µ

s;

ˆ w przedziale

(t 1 ÷ t 2 )

przewodzipara ª¡ zników

(K 1 ÷ K 4 )

przez

∆t 2

=

t 2 − t 1

=47

µ

s;

ˆ w przedziale

(t 2 ÷ t 3 )

przewodzipara diod

(D 2 ÷ D 3 )

przez

∆t 3

=

t 3 − t 2

=20

µ

s;

ˆ w przedziale

(t 3 ÷ T )

przewodzipara ª¡ zników

(K 2 ÷ K 3 )

przez

∆t 4

=

T − t 3

= 10

µ

s.

Przeksztaª aj¡ zale»no± i na warto±¢ minimaln¡i maksymaln¡

i O

warto±¢ ±rednia pr¡du

ob i¡-»enia

I O(AV)

wynosi:

I O(AV) = I O(min) + I O(max)

2 = −10 + 20

2 = 5 A

Zadanie2.9

W ukªadzie pra uj¡ ym w warunka h jak w zadaniu 2.8 narysuj przebieg pr¡du

i E

pobieranego ze ¹ródªa zasilania

E

oraz obli z jego warto±¢ ±redni¡

I E(AV)

.

Zakªadaj¡ bezstratn¡ pra  przeksztaªtnika, mo hwilowa mierzona na ob i¡»eniu jest

rów-nowa»na mo y hwilowej mierzonej na¹ródlezasilania

E

, a zatem:

i O · u O = i E · E

st¡d pr¡d

i E

:

i E = i O · u O

E .

W przedziaªa h

∆t 1

oraz

∆t 3

biegunowo±¢ pr¡du

i O

jest prze iwna w stosunku do biegunowo± i napi ia

u O

. Warto±¢ mo y hwilowej mierzonej na ob i¡»eniu jest zatem ujemna. Nale»y

jed-no ze±nie zazna zy¢, i» zwrot napi ia ¹ródªa zasilania

E

nie mo»e ule zmianie, st¡d, zgodnie

zpowy»sz¡ zale»no± i¡,pr¡d

i E

przyjmuje warto± i:

ˆ w przedziale

∆t 1

:

i O

< 0oraz

u O

=

E

,st¡d

i E

=

i O

;

ˆ w przedziale

∆t 3

:

i O

> 0oraz

u O

=

− − E

, st¡d

i E

=-

i O

.

W przedziaªa h

∆t 2

oraz

∆t 4

biegunowo±¢ pr¡du

i O

jest zgodna z biegunowo± i¡ napi ia

u O



warto±¢ mo y hwilowej mierzonejna ob i¡»eniujest dodatnia.

ˆ w przedziale

∆t 2

:

i O

> 0oraz

u O

=

E

,st¡d

i E

=

i O

;

ˆ w przedziale

∆t 4

:

i O

< 0oraz

u O

=

− − E

, st¡d

i E

=-

i O

.

Przebiegpr¡du

i E

przedstawiono narys. 2.42.

Warto±¢ ±redniapr¡du pobieranego ze ¹ródªa E wynosi:

I E(AV) = 1 T

T

Z

0

i E (t) dt.

Poniewa» przebieg pr¡du

i E

jest przebiegiem trójk¡tnym,powy»sza zale»no±¢ przyjmuje posta¢:

I E(AV) = 1 T

T

Z

0

i E (t) dt = 1 T

t 1

Z

0

i E (t) dt +

t 2

Z

t 1

i E (t) dt +

t 3

Z

t 2

i E (t) dt +

T

Z

t 3

i E (t) dt

 = 1

T



− I O(min) · ∆t 1

2 + I O(max) · ∆t 2

2 − I O(max) · ∆t 3

2 + I O(min) · ∆t 4

2



=

= 1

2T I O(max) · (∆t 2 − ∆t 3 ) + I O(min) · (∆t 4 − ∆t 1 ) .

Po podstawieniu dany h li zbowy hz zadania 2.8, warto±¢ ±rednia pr¡du pobieranego ze ¹ródªa

wynosi

I E(AV)

=3.35 A.

t 0

10µ s

20 40 60 80 100

20 40 60 80 100

u O [V]

E

-E

0

t I O(AV)

I O(max)

i O [A]

I O(min) 5

10 20

-5 -10 15

t 2

t 1 t 3 T

t 1

∆ ∆ t 2 ∆ t 3 ∆ t 4

0

i E [A] 5

10 20

-5 -10 15

t t

I O(min) I O(max) -I O(min)

-I O(max) -15

-20 0

Rys. 2.42. Przebiegi napi ianaob i¡»eniu

u O

oraz pr¡du ob i¡»enia

i O

i pr¡dupobieranego ze ¹ródªa

i E

3

Transformatorowe przeksztaªtniki DC-DC

3.1 Flyback

Rozwini iemprzeksztaªtnikaBu k-Boost(obni»aj¡ o-podwy»szaj¡ ego (*)

)jestprzeksztaªtnik

Flyba k, wktórym dªawik zostaª zast¡piony przez transformator zªo»ony z dwó h magnety znie

sprz»ony huzwoje«.Narysunku 3.1przedstawionos hematukªadutypuFlyba k.™ródªo

zasila-niajest podª¡ zone dostrony pierwotnej transformatora poprzez ª¡ znik energoelektroni zny K.

Przekªadniazwojowa wyidealizowanegotransformatorarównasiprzekªadninapi iowej i

pr¡do-wej.

ϑ = u 2 u 1

= i n 1 i n 2

= n 2 n 1

.

(3.1)

Uzwojenie wtórnepoª¡ zone jest doob i¡»enia

R O C

poprzezdiod D.

γ K E

n 1 n 2

D

u O R O i O i C

i n1

u 1 u 2

u K

u D

C i n2

Rys. 3.1. S hemat przeksztaªtnika DC-DC Flyba k

W trak ie typowej pra y ukªadu, energia jest gromadzona w polu magnety znym

transfor-matora, a nastpnie przekazywana do obwodu ob i¡»enia. Wªa± iwo± i obwodu magnety znego

zwi¡zanezilo± i¡gromadzonejenergiioraztempemjejgromadzeniaioddawaniamaj¡ wpªywna

aªkowit¡ mo przeksztaªtnika. Cykle pra y ukªadu zale»¡ od stanu ª¡ znika

energoelektroni z-nego K, który mo»e znajdowa¢ si w dwó h stana h. W hwili, gdy jest on zamknity (ª¡ znik

znajduje si w stanie przewodzenia (rys. 3.2 ) uzwojenie pierwotne transformatora jest zasilane

ze ¹ródªa zasilania E. W efek ie wraz ze wzrostem pr¡du

i n1

po stronie pierwotnej transforma-torawzrastawarto±¢strumieniamagnety znego,atymsamymilo±¢ zgromadzonejwnimenergii.

(*)

Patrz2.4.Bu k-Boost(str.31)

Ze wzgldu na sposób nawini ia uzwoje« transformatora (lub podª¡ zenia diody D), kierunek

napi ia

u 2

w opisywanym przedziale, gwarantuje wste zn¡ polaryza je diody D, uniemo»liwia-j¡ tym samymprzepªyw pr¡du postroniepierwotnejtransformatora.Pokry ie zapotrzebowania

ob i¡»enia

R O

na energi elektry zn¡ realizowane jest przez kondensator oddaj¡ y energi zma-gazynowan¡ wpolu elektry znym w zasie poprzedni h ykli.

K E

n 1 n 2

D

u O R O i O i C

i n1

u 1

u K

C

Rys. 3.2. S hemat zastp zy przeksztaªtnika DC-DC Flyba k w zasie, gdyª¡ znik K jest

wstanie przewodzenia

Wdrugiej z± i yklu,ª¡ znikenergoelektroni zny Kzostaje otwarty(rys.3.3), opowoduje

przerwanie przepªywu pr¡du po stronie pierwotnej transformatora. W efek ie strumie«

magne-ty zny w rdzeniumaleje, o prowadzi do zmiany biegunowo± i napi ia

u 2

, polaryzuj¡ diod D wkierunkuprzewodzenia iwkonsekwen jiprzepªyw pr¡dui

n2

postroniewtórnej transformatora

 energia zmagazynowana w rdzeniu transformatora w pierwszej fazie yklu pra y jest zatem

oddawana doob i¡»enia.

E

n 1 n 2

D

u O R O i O i C

u 2 u D

K

C i n2

Rys. 3.3. S hemat zastp zy przeksztaªtnika DC-DC Flyba k w zasie, gdyª¡ znik K jest

w stanie blokowania

Tryb pra y ukªadu zale»ny jest od strumienia magnety znego w transformatorze  gdy jest

onzawsze wikszy od zera, przeksztaªtnik pra uje w trybie pra y i¡gªej, w prze iwnym razie 

3.1.1 Tryb pra y i¡gªej

Charakterysty zne przebieginapi¢ipr¡dówukªadu dlatrybupra y i¡gªejprzedstawionona

rys.3.4. Przyzaªo»eniu, »e kondensator wyj± iowyC madostate zniewysok¡pojemno±¢, mo»na

przyj¡¢, »e napi ie wyj± iowe

u O

przyjmuje warto±¢ staª¡ w aªym okresie pra y:

u O (t) = U O(AV) .

(3.2)

W podokresie

t ∈ (0, t 1

) ª¡ znik jest zamknity, a zatem spadek napi ia

u 1

na uzwojeniu

pierwotnymtransformatorajeststaªyiwynosi E.Strumie«magnety zny

ϕ

wzbudzany wrdzeniu

transformatorazwi¡zany jest z napi iem

u 1

zgodnie z zale»no± i¡:

u 1 (t) = n 1

dt ⇔ dϕ = u 1 n 1

dt

(3.3)

aªkuj¡ stronami,otrzymujesi:

ϕ(t) = Z u 1

n 1

dt .

(3.4)

Poniewa» w stanie wª¡ zenia ª¡ znika u

1 = E = const

, st¡d po hodna strumienia

dϕ/dt

jest

warto± i¡staª¡, oozna za, »e strumie«magnety zny w rdzeniutransformatora narastaliniowo:

ϕ(t) = E n 1

t + ϕ (min) ,

(3.5)

gdzie

ϕ (min)

ozna za minimaln¡ warto±¢ strumienia w hwili

t = 0

. Przy pra y w trybie z

i¡-gªej

ϕ (min)

jest wiksze od zera w dowolnej hwili okresu

T

. Napi ie

u 2

po stronie wtórnej jest

napi iemstaªym, któregowarto±¢ opisana jest zale»no± i¡:

u 2 (t) = − n 2

dt = − n 2 n 1

E.

(3.6)

Strumie«magnety zny

ϕ

wrozpatrywanymprzedzialezwi¡zany jestzprzepªywempr¡dem uzwo-jeniapierwotnego

i n1

opisanego zale»no± i¡:

i n1 (t) = Z u 1

L 1

dt = E

L 1 t + I n1(min) .

(3.7)

Pr¡duzwojeniapierwotnegoosi¡gawarto±¢maksymaln¡w hwili

t 1

okre±laj¡ ejkonie podokresu wª¡ zenia

t ON

:

i n1 (t 1 ) = I n1(max) = E · t 1

L 1 + I n1(min) = E · γ · T

L 1 + I n1(min) .

(3.8)

gdzie:

γ = t ON /T

to wspóª zynnik wypeªnienia, a

L 1

 induk yjno±¢ wªasna uzwojenia strony pierwotnejtransformatora.

W hwili

t 1

nastpujeotwar ieª¡ znika,azatemwskutekza howaniastaªo± istrumienia,pr¡d uzwojeniawtórnego

i n2

przyjmujew hwili

t 1

warto±¢maksymaln¡

I n2(max),

którejwarto±¢wynika

zzale»no± i:

ϕ(t 1 ) = ϕ (max) ⇐⇒ n 1 · I n1(max) = n 2 · I n2(max) .

(3.9)

0

u 1

E

0 I n1(max) I n1(min)

0

i n2

I n2(min) I n2(max)

2T

t

t

t ON t OFF T

t U O(AV)

n 1 n 2 - U O(AV)

u 2

0

U O(AV)

t

n 2 n 1 E

-i n1

∆I n1

T t 1 0

ϕ

(max)

ϕ

(min)

ϕ

t

Rys. 3.4. Przebiegi pr¡dówi napi¢ dlaprzeksztaªtnika DC-DC Flyba k pra uj¡ ego

w trybie pra y i¡gªej

A zatemwarto±¢ maksymalna pr¡duw uzwojeniu wtórnym wynosi:

I n2(max) = n 1

n 2 · I n1(max) .

(3.10)

W podokresie

t OF F ∈ (t 1 , T )

klu z pozostaje otwarty (tranzystor w stanie blokowania). W tym podokresie zwi¡zek pomidzy strumieniemw transformatorzea napi iem

u 2

okre±la zale»no±¢:

u 2 (t) = −n 2

dt ⇔ ϕ(t) = − Z u 2

n 2

dt .

(3.11)

Poniewa»wstaniewyª¡ zeniatranzystora

u 2 = U O(AV) = const

, st¡dpo hodnastrumienia

dϕ/dt

jestwarto± i¡ staª¡, wobe zego strumie« wrdzeniu malejeliniowo:

ϕ(t) = − U O(AV)

n 2 (t − t 1 ) + ϕ (max) .

(3.12)

Warto±¢ napi ia

u 1

po stronie pierwotnejmo»na wyzna zy¢, wykorzystuj¡ równanie (3.11):

u 1 (t) = n 1

dt = − n 1

n 2

U O(AV) .

(3.13)

Spadek napi ia na ª¡ zniku K jest ró»ni ¡ napi ia zasilania oraz napi ia na uzwojeniu

pier-wotnym transformatora (3.13):

u K = E − u 1 = E + n 1

n 2

U O(AV) .

(3.14)

W rozpatrywanej z± i yklu pra y strumie« magnety zny zwi¡zany jest z przepªywem pr¡du

i n2

uzwojenia wtórnego (i diody),który wynosi:

i n2 (t) = Z u 2

L 2 dt = − U O(AV)

L 2 (t − t 1 ) + I n2(max) .

(3.15)

Pr¡d uzwojenia wtórnego osi¡ga warto±¢ minimaln¡ w hwili

T

okre±laj¡ ej konie podokresu wyª¡ zenia t

OF F

:

I n2(min) = I n2(max) − U O(AV) · (T − t 1 )

L 2 = I n2(max) − U O(AV) · t OF F

L 2 = I n2(max) − U O(AV) · (1 − γ) T L 2

,

(3.16)

gdzie

L 2

 induk yjno±¢ wªasna uzwojenia strony wtórnej transformatora.

W stanie ustalonym, warto±¢ minimalna strumienia

ϕ (min)

, w hwili

T

okre±laj¡ ej konie okresu pra y przeksztaªtnika jest równa warto± i strumienia w hwili po z¡tkowej

t = 0

okre±la-j¡ ej po z¡tek okresu pra y przetworni y:

ϕ(T ) = ϕ (min) = − U O(AV) (T − t 1 )

n 2 + ϕ (max) = − U O(AV) · t OF F

n 2 + ϕ (max) ,

(3.17)

st¡d warto±¢ strumieniaw hwili

t 1

:

ϕ(t 1 ) = ϕ (max) = ϕ (min) + U O(AV) · t OF F n 2

.

(3.18)

Warto±¢ strumienia w hwilit

1

mo»nawyzna zy¢ równie» w opar iuo zale»no±¢ (3.5):

ϕ(t 1 ) = ϕ (max) = E

n 1 t 1 + ϕ (min) = E

n 1 t ON + ϕ (min) .

(3.19)

Warto±¢ przekªadni napi iowej przetworni y

U O(AV) /E

wyzna zono poprzez przyrównanie war-to± i strumieniaw hwili t

1

wopar iu ozale»no± i (3.18) do(3.19):

ϕ(t 1 ) = E n 1

t ON + ϕ (min) = ϕ (min) + U O(AV) · t OF F n 2

(3.20)

U O(AV) E = n 2

n 1 t ON

t OF F = n 2

n 1 t ON

T − t ON

= n 2

n 1 γ

1 − γ .

(3.21)

Warto zauwa»y¢, »e powy»sza zale»no±¢ ró»ni si od wzoru na przekªadni napi iow¡ ukªadu

beztransformatorowego (2.90) o warto±¢ przekªadni transformatora, a napi ie na wyj± iu nie

zale»y od pr¡du wyj± ia, le z jedynie od przekªadni transformatora, wspóª zynnika wypeªnienia

oraz napi iawej± iowego. Warto±¢ ±redniapr¡du ob i¡»eniawynosi:

I O(AV) = U O(AV)

R O

(3.22)

Przy zaªo»eniu bezstratnej pra y przetworni y, mo dostar zona

P I

równa si mo y wydzielonej naob i¡»eniu

P O

:

P I = P O ⇐⇒ E · I n1(AV) = U O(AV) · I O(AV)

(3.23)

St¡d przekªadnia pr¡dowa przetworni y:

I O(AV)

Warto±¢ ±redni¡pr¡du uzwojenia pierwotnego

I n1(AV)

mo»na wyzna zy¢, stosuj¡ zale»no±¢:

I n1(AV) = 1

Przeksztaª aj¡ zale»no±¢ (3.24) oraz (3.25), wyzna zono warto±¢ minimaln¡ pr¡du strony

pier-wotnej

I n1(min)

:

I n1(min) = I n1(AV)

Przyrost pr¡dustrony pierwotnej

∆I n1

wpodokresie

t ON

wynosi:

∆I n1 = E · t 1

st¡d warto±¢ maksymalna

I n1(max)

:

I n1(max) = I n1(min) +∆I n1 = n 2

Rozwijaj¡ (3.10), warto±¢ maksymalna pr¡dupostronie wtórnej

I n2(max)

wynosi:

I n2(max) = n 1

Warto±¢ minimalnapr¡dupostronie wtórnej

I n2(min)

:

I n2(min) = n 1

n 2 · I n1(min) = I O(AV) 1 − γ − n 1

n 2 · E · γ · T

2L 1 .

(3.30)

3.1.2 Tryb grani zny

Wzrost rezystan ji ob i¡»enia

R O

 przy niezmieniony h pozostaªy h parametra h ukªadu  prowadzi do obni»enia warto± i minimalny h warto± i pr¡dów

i n1

oraz

i n2

, a w zwi¡zku z tym

tak»e i warto± i minimalnejstrumienia

ϕ (min)

. Dla pewnej warto± i rezystan ji ob i¡»enia R

O

=

R

Ogr

warto± iminimalnepr¡dówtransformatoraorazstrumienia

ϕ

osi¡gaj¡w hwila hkomuta ji

warto±¢ zero (rys. 3.5). W takiej sytua ji przetworni a pra uje na grani y strumienia i¡gªego

i przerywanego. W podokresie

t ∈ (0, t 1 )

pr¡d

i n1

opisany jest zale»no± i¡ [3.7℄ przy zerowym warunku po z¡tkowym (

I n1(min)

= 0):

i n1 (t) = Z u 1

L 1 dt = E L 1

t

(3.31)

0

u 1

E

0 I n1(max)

0

i n2

I n2(max)

2T

t

t

t ON t OFF T

t U O(AV)

n 1 n 2 - U O(AV)

u 2

0

U O(AV)

t

n 2 n 1 E

-i n1

T t 1 0

ϕ

(max)

ϕ t

∆I n1

Rys. 3.5. Przebiegipr¡dówi napi¢ dlaprzeksztaªtnika DC-DC Flyba k pra uj¡ ego na grani y

trybu pra y i¡gªeji przerywanej

Warto±¢ ±redni¡pr¡du

I N 1(AV)

mo»na wyzna zy¢, przeksztaª aj¡ zale»no±¢ (3.26):

I n1(AV) = E · γ 2 · T 2L 1

(3.32)

Warto±¢ maksymalna

I n1(max)

stanowiprzyrost pr¡du strony pierwotnejw podokresie

t ON

:

I n1(max) = ∆I n1 = E · t 1

Strumie« wpodokresie

t ON

narastaliniowood zera dowarto± i

ϕ (max)

zgodnie z zale»no± i¡:

ϕ(t) =

Wwyniku za howania i¡gªo± istrumienia,pr¡duzwojeniastronywtórnej

i n2

przyjmujew hwili

t 1

(otwar ie ª¡ znika K)warto±¢ maksymaln¡

I n2(max)

, której warto±¢ wynika z zale»no± i (3.10).

Analogi znie,jakwprzypadkupra y,gdynat»eniestrumieniamagnety znegojestzawszewiksze

od zera, w staniewyª¡ zenia tranzystora

u 2 = U O(AV) = const

, st¡d po hodna strumienia

dϕ/dt

jest warto± i¡ staª¡, wobe zego strumie« w rdzeniu w podokresie

t ∈ (t 1 , T )

maleje liniowo

zgodnie z zale»no± i¡ (3.12). W hwila h

t = 0

oraz

t = T

, warto±¢ strumienia wynosi zero,

azatem zgodnie zzale»no± i¡ (3.12) mo»na zapisa¢,»e :

ϕ(0) = ϕ(T ) = − U O(AV) (T − t 1 ) n 2

+ ϕ (max) = − U O(AV) · t OF F n 2

+ ϕ (max) = 0,

(3.35)

st¡d warto±¢ maksymalnastrumienia:

ϕ (max) = U O(AV) · t OF F n 2

.

(3.36)

Jedno ze±nie, zgodniez zale»no± i¡ (3.35,) warto±¢maksymalna strumienia

ϕ

wynosi:

ϕ (max) = E n 1

t ON .

(3.37)

Przekªadni napi iow¡ ukªadu obli zono, przyrównuj¡ zale»no± i (3.36) oraz (3.37):

E

Na podstawie (3.39)mo»na stwierdzi¢, i»warto±¢przekªadni napi iowej przeksztaªtnika Flyba k

jest taka sama, zarówno w trybie pra y z nat»eniem strumienia zawsze wikszego od zera, jak

i na grani y, gdy nat»enie strumienia przyjmuje hwilowo warto±¢ zero oraz »e warto±¢ ±rednia

napi iawyj± iowegoU

O(AV)

zale»yodprzekªadnizwojowejtransformatora

n 2

/

n 1

oraz

wspóª zyn-nikawypeªnienia

γ

.Niezale»ynatomiastodpr¡duob i¡»enia.Analogi znie,wzór naprzekªadni

pr¡dow¡ (3.24)wopisywanym trybie pra y równie»pozostaje bez zmian.Warto±¢±redniapr¡du

stronypierwotnejtransformatoradlaprzetworni ypra uj¡ ejnagrani ytrybu i¡gªego

ϕ

wynosi:

I n1gr(AV) = 1

Korzystaj¡ zzale»no± i (3.40), wyzna zono ±redni¡warto±¢ pr¡duob i¡»enia:

I Ogr(AV) = n 1

n 2 (1 − γ) E · γ · T 2L 1

,

(3.41)

a nastpnie, przeksztaª aj¡ zale»no±¢ (3.39) i podstawiaj¡ do (3.41),uzyskuje si:

I Ogr(AV) =  n 1

‘redni pr¡d ob i¡»enia

I Ogr(AV)

wtrybie pra y nagrani y trybu i¡gªego

ϕ

przy

U O(AV) = const

osi¡gawarto±¢ maksymaln¡dla

γ = 1/

(rys. 3.6):

I Ogr(AV)(max) = I Ogr(AV) (γ = 1

Rys. 3.6. Charakterystyka

I Ogr(AV)

w zale»no± i odwspóª zynnika wypeªnienia

γ

Przeksztaª aj¡ zale»no± i (3.42) i (3.43), mo»na okre±li¢ zale»no±¢ pomidzy warto± i¡ ±redni¡

pr¡duob i¡»enia,a jego warto± i¡maksymaln¡ wtrybie pra y grani znej:

I Ogr(AV) = 27

4 γ (1 − γ) 2 I Ogr(AV)(max) .

(3.44)

Warto±¢ grani znejrezystan ji ob i¡»eniaR

Ogr

wynika z (3.42):

R Ogr = U O(AV)

Napodstawie[3.45℄mo»nastwierdzi¢,»e warto±¢rezystan jiob i¡»enia,przy którejukªadbdzie

znajdowaªsiwtrybiepra ynagrani y i¡gªo± i,zale»najestodokresupra y przeksztaªtnika

T

,

wspóª zynnikawypeªnieniaorazinduk yjno± i

L

iprzekªadnizwojowejtransformatora.Niezale»y natomiastodwarto± i napi iazasilaj¡ ego

E

oraz pojemno± i

C

.Narysunku 3.7przedstawiono harakterystyk

R Ogr = f (γ)

opisan¡ równaniem (3.45) przy za howaniu staªy h warto± i

T

,

L

oraz

n 1

/

n 2

.

0 0,2 0,4 0,6 0,8 1,0

0

przerywany

R O

[Ω ]

] [ −

γ

R Ogr = f(γ)

ciągły

Rys.3.7. Zale»no±¢ rezystan jigrani znej ob i¡»eniaodwspóª zynnika wypeªnienia

γ

3.1.3 Tryb pra y przerywanej

Wprzypadku,gdynat»eniestrumieniamagnety znego

ϕ

wtransformatorze ykli zniewynosi zerowpewnym przedziale zasu

t ∈ (t 2 , T )

 ukªad pra ujewtrybie pra y impulsowej(rys.3.8).

Ozna zato,i»wtejfazie ykluprzezuzwojeniatransformatoranieprzepªywapr¡d,ado

ob i¡»e-niadostar zona jest energia zgromadzonaw polu elektry znym kondensatora we w ze±niejszy h

ykla h.Ten tryb pra y mo»na osi¡gn¡¢ np. poprzez zwikszenie rezystan jiob i¡»eniapowy»ej

warto± igrani znej(3.45). Wprzedziale obejmuj¡ ymprzedziaª zasu

t ∈ (0, t 1 )

przezuzwojenie

pierwotne transformatora przepªywa narastaj¡ y liniowo pr¡d opisany zale»no± i¡ (3.46), przy

zerowym warunku po z¡tkowym:

i n1p (t) = Z u 1

L 1

dt = E L 1

t.

(3.46)

Pr¡d pªyn¡ y w uzwojeniu pierwotnym transformatora osi¡ga warto±¢ maksymaln¡ w hwili

t 1

,

gdy ª¡ znik

K

zostaje zamknity:

i n1p (t 1 ) = ∆I N 1p = I n1p(max) = E L 1

t 1 = E L 1

t ON = E · γ · T L 1

.

(3.47)

Warto±¢maksymalnapr¡du wuzwojeniuwtórnym

I n2(max)

jestwikszaodpr¡du

I n1p(max)

o

war-to±¢ przekªadni pr¡dowej:

I n2p(max) = n 1

n 2 · I n1p(max) = n 1

n 2

E · γ · T L 1

.

(3.48)

W hwili

t 1

energia zgromadzonaw polumagnety znym osi¡ga warto±¢maksymaln¡:

W (max) = L 1 I n1p(max) 2

2 = L 2 I n2p(max) 2

2 .

(3.49)

0

u 1

E

0 I n1p(max)

0

i n2p

I n2p(max)

2T

t

t

t ON t OFF T

t U O(AV)

u 2

0 U O(AV)

t

n 2 n 1 E

i n1p

0

ϕ p (max)

ϕ p t

∆t

-t 2

t 1 T

n 1 n 2 - U O(AV)

∆I n1p

Rys. 3.8. Przebiegi pr¡dówi napi¢ dlaprzeksztaªtnika DC-DC Flyba k pra uj¡ ego

z przerywanym strumieniem magnety znym

Poniewa» ª¡ znik

K

jest idealny, warto±¢ napi ia po stronie pierwotnej jest równa warto± i

napi iazasilania

u 1 = E

. Uwzgldniaj¡ prze iwny sposób nawini ia uzwoje« transformatora,

napi iazasilania

u 1 = E

. Uwzgldniaj¡ prze iwny sposób nawini ia uzwoje« transformatora,

Powiązane dokumenty