Tadeusz M. Zielonka
Katedra i Zakład Medycyny Rodzinnej, Warszawski Uniwersytet Medyczny;
kierownik: prof. dr hab. med. Kazimierz A. Wardyn
Rycina 1. Prezydent RP Lech Kaczyński i jego osobisty lekarz, dr Wojciech Lubiński
Figure 1. President of the Republic of Poland, Lech Kaczyński and his personal physician Wojciech Lubiński MD, PhD
kryteriami GINA. To proste narzędzie oparte na odpo-wiednio opracowanych kwestionariuszach wypełnia-nych przez chorych dostarcza cenwypełnia-nych informacji na te-mat skuteczności stosowanego leczenia i pozwala od-powiednio je modyfikować. Doktor Piotr Boros z Insty-tutu Gruźlicy i Chorób Płuc przedstawił ten sam problem u chorych na POChP. W styczniu ukazał się w Polskim Ar-chiwum Medycyny Wewnętrznej artykuł autorstwa Pio-tra Borosa i Wojciecha Lubińskiego, którzy przedstawi-li wyniki badań nad jakością życia u ponad 9000 pol-skich chorych na POChP. Chorzy na tę chorobę nawet we wstępnej fazie choroby zgłaszają pogorszenie jako-ści życia, która jest szczególnie zła przy współistnieniu chorób serca. Ocena jakości życia u chorych na POChP okazała się również pomocna w praktyce klinicznej. Nie-zwykle interesujący wykład na temat powstania spiro-metrycznych wartości należnych Euro pean Respirato‑
ry Society wygłosił dr Karol Gondorowicz z Uniwersy-tetu Medycznego w Łodzi. Zaskakujące było wykazanie na jak niepewnym gruncie opierają się obowiązujące w całej Europie normy spirometryczne. Badania nauko-we, na których oparto się przy ich tworzeniu pochodzą z lat 50.–60. i nie spełniają one współczesnych wymo-gów, jakie stawia się pracom naukowym. Badane grupy nie były rzetelnie scharakteryzowane, a co ważniejsze podkreślił znaczenie żywej pamięci o tragicznie
zmar-łym koledze, której wyrazem jest zainicjowanie również Warsztatów Spirometrycznych im. dr. Wojciecha Lubiń-skiego. Po uroczystym otwarciu konferencji odbyła się sesja naukowa, której przewodniczyli dr hab. Piotr Gut-kowski i dr hab. Andrzej Chciałowski. Pierwszy wykład dr. Tadeusza M. Zielonki z Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego dotyczył zagadnień etycznych i wskazywał na nowe zagrożenia w medycynie XXI wieku. Omówio-no głębokie zmiany, jakie dokonały się w etyce lekarskiej po II wojnie światowej. Spowodowane było to tragiczny-mi doświadczeniatragiczny-mi nazistowskich eksperymentów me-dycznych prowadzonych w obozach koncentracyjnych, dynamicznym postępem nauk przyrodniczych, a także demokratyzacją życia społecznego. Realnym zagroże-niem stało się przedkładanie rentowności i zysku nad zasadami Hipokratesa w rodzaju Salus aegroti suprema lex czy Primum non nocere. W kolejnym wystąpieniu dr Piotr Dąbrowiecki z Wojskowego Instytutu Medyczne-go przedstawił zagadnienie jakości życia chorych na ast-mę. Badania nad tym zagadnieniem rozpoczął jeszcze z dr. Wojciechem Lubińskim, a uzyskane wyniki stały się częścią jego rozprawy doktorskiej. Wykazały, że jakość życia chorych znakomicie koreluje ze stopniem ciężko-ści choroby ocenianej zgodnie z powszechnie przyjętymi Rycina 2. Gen. bryg. dr hab. n. med. Grzegorz Gielerak w trakcie wykładu Figure 2. General Grzegorz Gielerak MD, PhD lecturing
Sesja naukowa: Wojtek Lubiński – żywa pamięć 419 w onkologii. Dużą trudność sprawia różnicowanie zmian nowotworowych z procesami niezłośliwymi o typie za-plenia, grzybicy, gruźlicy, mykobakteriozy, chorób ziar-niniakowatych itp. Wskazano na przydatność tych ba-dań w ocenie chorób zapalnych, szczególnie sarkoido-zy z pozapłucną lokalizacją zmian. Bardzo obiecujące są wyniki nad zastosowaniem metody PET‑CT w wykrywa-niu zmian sarkoidalnych w sercu. Ostatnie doniesienie wygłosiła dr Anna Kazimierczak z WIM, która kontynu-uje podjęte przez dr. Wojciecha Lubińskiego badania nad zaburzeniami oddychania podczas snu. W swoim wykła-dzie skupiła się na aspektach kardiologicznych tych za-burzeń. Są one obecnie przedmiotem bardzo intensyw-nych badań prowadzointensyw-nych przez liczne ośrodki kardio-logiczne. Obturacyjny bezdech podczas snu to najczęst-sza wtórna przyczyna nadciśnienia tętniczego. Równie ważne są zaburzenia oddychania u chorych z niewydol-nością serca, u których dominują centralne zaburzenia oddychania. Na zakończenie padło wiele pytań do wy-kładowców i dyskusja była ważnym elementem tej sto-jącej na bardzo wysokim poziomie naukowym konferen-cji. Należy mieć nadzieję, że tradycja tych spotkań będzie kontynuowana w następnych latach.
Podziękowanie
Dziękuję pani Beacie Lubińskiej za udostępnienie dołą-czonych do tekstu zdjęć.
odpowiednio losowo dobierane. W świetle polemiki nad wskaźnikiem Lubińskiego wykład ten znakomicie poka-zał jak niedoskonałe są powszechnie uznawane nor-my ERS. W kolejnym wykładzie prof. Jerzy Kruszewski z WIM przedstawił zasady optymalnego leczenia chorych na obturacyjne choroby płuc. W ostatnich dekadach do-konał się wielki postęp w leczeniu astmy i mniejszy w te-rapii POChP. Wziewne glikokortykosteroidy diametralnie zmieniły los chorych na astmę. Znacząco zmniejszyła się śmiertelność spowodowana tą chorobą i liczba hospita-lizacji z powodu stanu astmatycznego. Ponadto zmalała liczba rent inwalidzkich i nieobecności w pracy spowo-dowanych astmą. Niedawno wprowadzano nowe i bar-dzo skuteczne leki, takie jak indakaterol, roflumilast czy anty‑IgE, ale z powodu braku nawet częściowej refunda-cji nie są one stosowane w Polsce. Bardzo żywą dysku-sję wzbudził wykład prof. Andrzeja Kraszewskiego z Po-litechniki Warszawskiej (PW), który podkreślał wartość badań interdyscyplinarnych. Takie właśnie prace pod-jęte zostały wspólnie z dr. Wojciechem Lubińskim przez Zakład Inżynierii Środowiska PW. Inżynierowie z PW mie-rzyli zanieczyszczenie powietrza w aglomeracjach miej-skich, a współpraca z dr. W. Lubińskim pozwoliła ocenić wpływ tego zanieczyszczenia na czynność płuc. Wyka-zano, że osoby niepalące papierosów, a eksponowane na zanieczyszczenia powietrza przekraczające dopusz-czalne normy mają czterokrotnie częściej zaburzone funkcje oddechowe w porównaniu z osobami mieszkają-cymi w środowisku bez zanieczyszczeń. Profesor A. Kra-szewski zaapelował o dalszą współpracę i kontynuację działań rozpoczętych z dr. Wojciechem Lubińskim. War-to rozszerzyć badania nad wpływem zanieczyszczeń po-wietrza na inne parametry zdrowia. Szczególne znacze-nie mają małe cząsteczki penetrujące do pęcherzyków płucnych, które mogą przedostawać się do krwiobiegu i wywierać wpływ na śródbłonek naczyń, układ krążenia i cały organizm. Bardzo ciekawy i trudny wykład na te-mat powiązań układu krążenia i oddychania przedstawił gen bryg. dr hab. n. med. Grzegorz Gielerak (ryc. 2). Tytuł wystąpienia – Rytm serca i oddechu, jak oceniać, jak in‑
terpretować wyniki pomiaru, coś o czym myślimy, czego nie mówimy znakomicie oddawał skomplikowane związ-ki między sercem a płucami. Aby zmierzyć się z tym za-gadnieniem, trzeba dobrze poznać i zrozumieć regula-cję nerwową obu blisko ze sobą współpracujących ukła-dów. Szczególnie ważne jest tu współdziałanie dwóch z pozoru tylko przeciwstawnych układów autonomicz-nej regulacji nerwowej, tj. układu współczulnego i przy-współczulnego. Prace nad tym problemem rozpoczęte jeszcze przez dr. Wojciecha Lubińskiego są kontynuowa-ne, a prezentowane wstępne wyniki są bardzo obiecu-jące. Następny wykład dr hab. n. med. Mirosława Dziu-ka z Wojskowego Instytutu Medycznego dotyczył za-stosowania badania pozytronowej emisyjnej tomogra-fii (PET) oraz badań scyntygraficznych (SPECT) nie tylko
Effect of antihypertensive agents on blood pressure variability: the Natrilix SR versus candesartan and amlodipine in the reduction of systolic blood pressure in hypertensive patients (X‑CELLENT) study Zhang Y., Agnoletti D., Safar M.E., Blacher J. Hyperten‑
sion, 2011; 58: 155–160
Znaczenie ambulatoryjnego monitorowania ciśnienia tętniczego (ABPM) istotnie wzrosło w ostatnich latach.
Poza oceną średnich wartości ciśnienia w poszczegól-nych okresach pomiarowych monitorowanie ABPM po-zwala nam ocenić zmienność ciśnienia tętniczego (BPV), która w przypadku wzrostu wartości koreluje ze zwięk-szeniem ryzyka sercowo‑naczyniowego. Autorzy wielo-ośrodkowego, randomizowanego, podwójnie zaślepio-nego badania z grupą kontrolną placebo podjęli się oce-ny wpływu wybraoce-nych leków hipotensyjoce-nych na redukcję BPV. 3‑miesięczną obserwacją objęto 577 pacjentów le-czonych w czterech ramionach (placebo, indapamid o po-wolnym uwalnianiu, kandesartan, amlodypina). Analizą ob-jęto zmiany odchyleń standardowych pomiędzy poszcze-gólnymi pomiarami w trzech okresach czasowych (dzień, noc, doba). Autorzy zaobserwowali zbliżony całościowy efekt hipotensyjny 3 analizowanych leków, jednakże tylko w grupie z amlodypiną i indapamidem stwierdzono istotne zmniejszenie BPV po 3‑miesięcznej terapii. Uzyskane wyni-ki faworyzują stosowanie amlodypiny, która doprowadziła do obniżenia BPV we wszystkich okresach pomiarowych, podczas gdy w grupie indapamidu zmiany dotyczyły wy-łącznie okresu aktywności i całej doby. W grupie kandesar-tanu obniżenie BPV nie różniło się od grupy placebo.
Podsumowując, autorzy zalecają dalsze badania z uwzględnieniem terapii skojarzonych w celu wyja-śnienia mechanizmu obserwowanych zależności w tym wpływu poszczególnych grup leków na aktywność ukła-du autonomicznego.
Choice of generic antihypertensive drugs for the primary prevention of cardiovascular disease – a cost‑
‑effectiveness analysis
Wisloff T., Selmer R.M., Halvorsen S. i wsp. BMC Cardio‑
vasc. Disord., 2012; 12: 26
Autorzy podjęli się próby przeprowadzenia, na pod-stawie dostępnych badań klinicznych, symulacji mają-cej na celu wykazanie, która ze stosowanych grup leków hipo tensyjnych w monoterapii i leczeniu skojarzonym pozwala osiągnąć największe korzyści względem ponie-sionych kosztów terapii. Metody: Autorzy wykorzystali schemat analityczno‑decyzyjny TreeAge Pro®, pozwala-jący ocenić potencjalny przebieg choroby od chwili roz-poznania do zgonu lub osiągnięcia wieku 100 lat w two-rzeniu modelu dla chorób układu sercowo‑naczyniowe-go (Norvegian Cardiovascular Disease model – NorCaD).
Analizą objęto obecność następujących zdarzeń serco-wo‑naczyniowych: zawał serca, udar, niewydolność ser-ca, stenokardia, zgon z przyczyn sercowo‑naczyniowych.
Przy budowie modelu uwzględniono charakterystykę populacyjną chorych obejmującą wiek, płeć, wartości ci-śnienia tętniczego, stężenie lipidów, glikemię itp. Grupę badaną stanowili uczestnicy 33 badań klinicznych (łącz-nie 210 394 chorych) porównujących skuteczność stoso-wanych leków hipotensyjnych względem siebie lub pla-cebo. Skuteczność leku oceniano w modelu jako reduk-cję występowania pierwotnych lub wtórnych punktów końcowych w badaniach klinicznych włączonych do ana-lizy. Ocena kosztów uwzględniała szacunkowe wydat-ki poniesione na leczenie pierwszorzędowych lub dru-gorzędowych zdarzeń sercowych, ceny leków oraz nie-zależnie koszty utrzymania stanu zdrowia i jakości ży-cia w lecznictwie pozaszpitalnym. Wyniki: Każda grupa leków hipotensyjnych wykazuje wyższość w stosunku do placebo. Stosowanie w monoterapii blokerów kanału