MATERIAŁ I METODA BADAŃ
SELECTED PROBLEMS OF SAFETY DURING PHYSICAL EDUCATION CLASSES
Małgorzata Ostrowska
Wyższa Szkoła Gospodarki w Bydgoszczy Miejski Ośrodek Edukacji Nauczycieli w Bydgoszczy
Razem: Liczba znaków: 29 881 (ze streszczeniami i grafikami)
Total: Number of characters: 29 881 (with abstracts, summaries and graphics)
Słowa kluczowe: bezpieczeństwo, wychowanie fizyczne, planowanie, organizacja Key words: safety, physical education, planning, organization
Streszczenie
Prezentowany tekst przedstawia wybrane problemy zapewnienia bezpieczeństwa na lekcjach wychowania fizycznego. Autorka podkreśla, iż planowanie i organizacja lekcji to działanie dla dyrektora szkoły i nauczyciela wychowania fizycznego. Aby działanie te było skuteczne wszystkie podmioty odpowiedzialne za bezpieczeństwo uczniów (w tym MEN) powinny znać rzeczywiste warunki, w których to nauczyciel wychowania fizycznego realizuje czynności pedagogiczne zmierzające do kształtowania wszechstronnego i bezpiecznego rozwoju uczniów. W artykule przestawiono zarówno pozytywny, jak i negatywny obszar organizacji lekcji wychowania fizycznego, który w efekcie końcowym może stanowić zagrożenie dla ćwiczących grup lub zapewnić ich całkowite bezpieczeństwo.
Autorka akcentuje, że analiza warunków prowadzenia lekcji wychowania fizycznego ze zwróceniem uwagi na dopuszczalną liczebność grupy ćwiczebnej i jej koedukacyjny charakter powinna stać się przedmiotem refleksji dla organów nadzorujących pracę szkoły.
Summary
The article below presents selected issues of ensuring safety on lessons of physical education. The author emphasizes the responsibility of school's headmaster and PE teacher for planning and organizing a lesson. To ensure effectivness of actions undertaken, everybody responsible for pupils' safety (including Ministry of Education) should be aware of the actual conditions in which the physical education teacher carries out pedagogical activities aimed at shaping the comprehensive and safe development of the pupils. The article presents both positive and negative area of physical education classes that can endanger or threaten the fitness of the group in the end.
The author emphasizes that the analysis of the conditions for conducting physical education classes with attention to the permissible size of the training group and its co-educational nature should be the subject of reflection for the school's supervisors.
Wprowadzenie
Zapewnienie bezpieczeństwa na lekcjach wychowania fizycznego to obowiązek dyrektora szkoły oraz nauczyciela prowadzącego zajęcia. Osiąganie wysokich efektów kształcenia to przede wszystkim dbałość o bezpieczny i wszechstronny rozwój uczniów. W takim ujęciu zadaniem wszystkich podmiotów odpowiedzialnych za proces dydaktyczno-wychowawczy jest przewidywanie zysków i unikanie strat.
W praktyce działanie to odzwierciedla model bezpieczeństwa, który zakłada, że
„zagrożenia związane z warunkami środowiska i właściwościami psychofizycznymi dziecka
powinny być zrównoważone przez nadzór ze strony dorosłych oraz wychowanie do bezpieczeństwa” (Woynarowska 2000).
Termin „wychowanie do bezpieczeństwa” zaproponował M. Demel uważając, że
„młodzieży nie da się odizolować od źródeł niebezpieczeństwa. Trzeba ją uodpornić i wychować! Wychowanie to powinno zmierzać nie tylko do ukształtowania wiedzy, lecz także – i to przede wszystkim – do wyrobienia właściwego stosunku do ochrony życia i zdrowia własnego i cudzego oraz do ukształtowania właściwych nawyków postępowania w życiu codziennym i pracy, a także umiejętności obserwacji otoczenia”(1968).
We współczesnej teorii wychowania fizycznego coraz powszechniej używa się terminu edukacja do bezpieczeństwa jako elementu programu edukacji zdrowotnej oraz wychowania fizycznego, a jej głównym zadaniem jest kształtowanie umiejętności zachowania się uczniów w sytuacjach niebezpiecznych. Tak rozumiana edukacja do bezpieczeństwa ma wyposażyć dzieci i młodzież w wiedzę kształtującą umiejętność dokonywania oceny sytuacji ryzykownych. Rolą nauczyciela jest zaś uwrażliwianie wychowanków w kierunku wywoływania pozytywnych reakcji w sytuacjach niebezpiecznych, w oparciu o wewnętrzne przeświadczenie ich szkodliwości na zdrowie własne i innych. Prowadzi to do samodyscypliny i samokontroli oraz wykorzystywania umiejętności samozachowawczych, naturalnie zabezpieczających uczniów przed zagrożeniami zewnętrznymi.
Ważne miejsce w procesie wychowania fizycznego zajmują umiejętności dydaktyczne i modyfikacyjne związane z planowaniem i realizacją już zaplanowanych działań dydaktyczno-wychowawczych. Chodzi tu głównie o umiejętność dokonywania przez nauczyciela analizy i samooceny pracy, właściwego określenia przyczyn sukcesów i niepowodzeń w pracy, umiejętność ciągłego modyfikowania jej poprzez wprowadzanie nowych i twórczych elementów, umiejętność dostosowania środków i sposobów działania do ciągle zmieniających się sytuacji pedagogicznych (Bielski 1996).
W dobie reformującej się szkoły, w której nauczyciel wychowania fizycznego stawiany jest w sytuacji dostosowywania sposobów prowadzenia zajęć do przepisów prawa oświatowego, zakładających możliwość łączenia grup ćwiczebnych chłopcy-chłopcy z dwóch rożnych klas, chłopcy-dziewczęta oraz dopuszczających możliwość tworzenia grup ćwiczebnych do 26 uczniów, umiejętności dydaktyczne i modyfikacyjne są bardzo ważnym aspektem zapewnienia bezpieczeństwa przy tak zróżnicowanej i licznej grupie. Przy czym należy podkreślić, że planowanie grup ćwiczebnych pod względem koedukacji i liczebności to gestia dyrektora szkoły, natomiast organizacja zajęć z tak przydzieloną grupą, i to niejednokrotnie w ograniczonych warunkach (połowa sali gimnastycznej), to działanie dla niezwykle twórczego nauczyciela wychowania fizycznego.
W. Okoń działanie zdefiniował jako „układ intencjonalnych czynności, których celem jest przystosowanie się do otoczenia i zmiana tego otoczenia, i dalej stwierdził, że „wszelkie działanie opiera się na: 1) wyznaczeniu celu, 2) ustaleniu warunków realnych do tego działania, 3) wyborze środków adekwatnych zarówno do celu, jak i do warunków danej rzeczywistości”
(Okoń 1975). Interpretując powyższą definicję, można uznać, iż działanie nauczyciela wychowania fizycznego we współczesnej szkole jest zespołem czynności w obszarze zastanych warunków. Aby zapewnić bezpieczne i sprawne wykonawstwo powyższych działań należy szczegółowo poznać istotę czynności nauczycielskich.
Charakterystyczną cechą czynności nauczycielskich jest fakt, iż polega ona na kierowaniu czynnościami uczniów i na swoistym współdziałaniu z nimi. W praktyce szkolnej do działań zapewniających bezpieczeństwo podczas lekcji wychowania fizycznego należą czynności zabezpieczające, w myśl których nauczyciel odpowiedzialny jest:
- za wywieszenie, omówienie i skrupulatne przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa (regulaminu korzystania z sali gimnastycznej, hali, pływalni, boiska),
- za takie zabezpieczenie przyrządów i w ogóle warunki do zajęć, aby wypadki, praktycznie biorąc, były niemożliwe,
- za bezpośrednie ubezpieczenie uczniów podczas wykonywania ćwiczeń i zadań ruchowych (może także wyznaczyć uczniów do ochrony współćwiczących),
- za systematyczne szkolenie uczniów w zakresie samoochrony (Strzyżewski 1986).
Nauczyciel wychowania fizycznego jest zmuszony, i wynika to z charakteru i treści lekcji, do podejmowania decyzji głównie w sprawach wychowawczych (np. dotyczących walki sportowej) i organizacyjnych. Aby nie dopuścić do zagrożeń bezpieczeństwa ćwiczących decyzje te muszą zapadać w krótkim czasie, nieraz natychmiast… A zatem należy znać na pamięć sposoby ustawienia grupy do ćwiczeń, rozdawania i zbierania przyborów, obsługiwania i posługiwania się sprzętem sportowym. Należy znać różne sposoby zlecania zadań (gestem, słowem, sygnałem itp.), sposoby aktywizacji uczniów w lekcji (organizacyjne, dydaktyczne, wychowawcze), rozumieć dobrze różnicę miedzy potrzebą planowanej pracy na lekcji a możliwością, a nawet niezbędnością improwizacji ze strony nauczyciela, znać sposoby i środki kontroli i oceny uczniów. Wszystkie powyższe czynności pozwalają wybrać spośród nich te, które umożliwiają podjęcie trafnej decyzji i najbardziej celowej z punktu widzenia potrzeb organizacyjnych, a także dydaktycznych i wychowawczych (Por. Lachowicz 1995).
Cel pracy
Zasadniczym celem pracy jest próba oceny czynników wpływających na zapewnienie bezpieczeństwa podczas realizacji lekcji wychowania fizycznego. Szczególnym obszarem dociekań uczyniono kwestię usprawniania procesu wychowania fizycznego w aspekcie planowania i organizacji w opinii respondentów. Podczas konferencji metodycznej z nauczycielami poruszano różnorodne czynniki wpływające na bezpieczeństwo podczas lekcji wychowania fizycznego Do najważniejszych z nich zaliczono:
a) łączenie grup ćwiczebnych, b) liczebność grupy ćwiczebnej, c) szkolne warunki techniczne,
d) uwarunkowania wynikające z niewłaściwego zachowania uczniów.
Zjawiskiem nadal aktualnym i niepokojącym są wypadki mające miejsce na zajęciach wychowania fizycznego i sportu. Przyczyny są bardzo złożone, a wśród nich:
- zła organizacja zajęć, - brak nadzoru,
- wadliwe metody pracy,
- niezdyscyplinowanie uczniów. Ponadto należy brać pod uwagę inne czynniki mające wpływ na powstawanie wypadków, a w szczególności:
a) ze strony nauczyciela: niedostateczne przygotowanie do stawianych wymagań, nieprzestrzeganie zasady stopniowania trudności, dopuszczanie do gry brutalnej, nieprzestrzeganie zasad higieny, niedostateczne zaznajomienie się ze stanem zdrowia uczniów, b) ze strony uczniów: brak dyscypliny przy wykonywaniu ćwiczeń, brak wymaganego ubioru, jego znużenie lub zmęczenie, strach lub uprzedzenie do wykonywanych ćwiczeń, niehigieniczny tryb życia, brak znajomości zasad samoochrony i samokontroli,
c) ze strony warunków bazowych szkoły: zły stan boisk i urządzeń sportowych, niesprawny sprzęt sportowy, zły stan osłon na grzejnikach centralnego ogrzewania, niewłaściwe zabezpieczenie do lamp oświetleniowych i okien (Tatarczuk 1991).
Odwołując się do wypadkowości w aspekcie niewłaściwego zachowania uczniów można stwierdzić, iż „ wychowanie fizyczne winno być „klapą bezpieczeństwa” dla dzieci nadmiernie pobudliwych ruchowo. W grach i zabawach ruchowych powinny one znaleźć upust dla swej mięśniowej aktywności, a zarazem ochronę i zabezpieczenie przed nerwicami ruchowymi” (Demel, Skład 1986).
( )
Wyjaśniając przyczyny wypadków związane z organizacją lekcji przez nauczyciela należy przytoczyć M. Demela, który podkreśla, iż „wychowanie fizyczne natrafia na trudności wynikające ze specyfiki tego przedmiotu. Należą do nich zróżnicowanie młodzieży pod względem wieku biologicznego i sprawności fizycznej, niejednolity zakres zainteresowań i potrzeb ruchowych” (Tamże, s.175).
Nie bez znaczenia jest też płeć uczniów, która podobnie jak zindywidualizowane tempo rozwoju psychofizycznego determinuje możliwości adaptacyjne i asymilacyjne, nie tylko w procesie edukacyjnym, ale też w szerzej rozumianym procesie socjalizacyjnym, który odbywa się w okresie edukacji szkolnej (Bronikowski 2012).
Materiał i metoda badań
Niniejsze badanie przeprowadzono metodą krótkiego sondażu diagnostycznego o charakterze wolnych pytań pedagogicznych. Znając specyfikę zawodu nauczycielskiego, tzn.
oprócz pracy dydaktyczno-wychowawczej nauczyciele stale podlegają procedurze kontroli wewnętrznej. Wykonują różnorodne zadania związane z opracowywaniem planów wynikowych, programów nauczania oraz planów zajęć pozalekcyjnych (co budzi ich niechęć do przyjmowania roli respondenta), skuteczniejszym rozwiązaniem otrzymania spójności badawczej jest zasada wywołania submisji respondentów. Zastosowano więc małą liczbę pytań o wolnej kompozycji odpowiedzi (wszystkie pytania otwarte). Sondaż przeprowadzono wśród nauczycieli wychowania fizycznego podczas konferencji metodycznej 20 września 2016r. w Miejskim Ośrodku Edukacji Nauczycieli w Bydgoszczy. W konferencji uczestniczyło 68 nauczycieli ze szkół podstawowych, gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych.
W odniesieniu do powyższych ustaleń problemy badawcze przedstawiają się następująco: Problem główny badań:
Czy sposób planowania i organizacji pracy na lekcjach wychowania fizycznego wynikający z przepisów prawa oświatowego ma wpływ na zapewnienie bezpieczeństwa podczas zajęć?
Problemy szczegółowe:
1) Czy łączenie grup ćwiczebnych na zajęciach wychowania fizycznego może zagrażać bezpieczeństwu uczniów?
2) Czy dopuszczalna liczba 26 uczniów, tworzących wydzieloną grupę ćwiczebną, może przyczynić się do zwiększonego ryzyka wypadkowości?
3) Czy warunki techniczne zapewniają całkowicie bezpieczeństwo ćwiczących?
4) Czy niewłaściwe zachowanie uczniów stwarza ryzyko zagrażające bezpieczeństwu ćwiczących?
Wyniki w zależności od autorsko ustalonej dwudzielnej interpretacji odpowiedzi weryfikowane były testem chi-kwadrat o wzorze:
χ2 - wartość testu,
n0- liczebność faktyczna; liczba stanowiąca większą część interesujących badacza elementów (w ujęciu dwudzielnym),
ne- liczebność teoretyczna; liczba wszystkich elementów (odpowiedzi) dzielona na pół (Krzysztofiak, Urbanek 1977).
• W zagadnieniu pierwszym przedmiotem podziału odpowiedzi są wypowiedzi związane z organizacją lekcji wychowania fizycznego uwzględniającą łączenie grup ćwiczebnych a wynikającymi z niej zagrożeniami bezpieczeństwa uczniów.
• W zagadnieniu drugim przedmiotem podziału są wypowiedzi związane z organizacją lekcji wychowania fizycznego z dopuszczalną liczbą 26 uczniów, tworzących grupę ćwiczebną a przyczyną zwiększonego ryzyka wypadkowości.
• W zagadnieniu trzecim przedmiotem podziału są wypowiedzi związane z warunkami technicznymi w aspekcie zapewnienia całkowitego bezpieczeństwa ćwiczących.
2 = ∑
• W zagadnieniu czwartym przedmiotem podziału uczyniono zaistnienie sytuacji wysokiego ryzyka zagrożenia bezpieczeństwa ćwiczących, spowodowane niewłaściwym zachowaniem uczniów.
Dwudzielna wersja testu chi-kwadrat wykorzystuje określone wskaźniki empiryczne i ma zastosowanie przy założeniu jednakowych liczebności oczekiwanych. Przykładowo na 68 respondentów, w zagadnieniu pierwszym, wypowiedzi związanych z organizacją lekcji wychowania fizycznego uwzględniającą łączenie grup ćwiczebnych a wynikającymi z niej zagrożeniami bezpieczeństwa uczniów, odpowiedzi twierdzących było 64, natomiast wypowiedzi przeczących było 4. Przyjmując H0, że nie ma przewagi odpowiedzi związanych z łączeniem grup ćwiczebnych, teoretyczne (oczekiwane) liczebności obu możliwości odpowiedzi powinny wynosić 34 (68:2). Poszukiwana wartość χ2 wyniesie zatem:
Przyjęto dwustronną wersję testu statystycznego przy jednym stopniu swobody (dwie ustalone klasy, tj. znamionowe odpowiedzi) i poziomie istotności 0,05.
Analiza wyników badań
Tabela 1. Łączenie grup ćwiczebnych na zajęciach wychowania fizycznego jako czynnik zagrażający bezpieczeństwu
1) Pytanie Czy łączenie grup ćwiczebnych na zajęciach wychowania fizycznego może zagrażać bezpieczeństwu uczniów? statystyczną przewagę opcji dostrzegającej zależność pomiędzy łączeniem grup ćwiczebnych a bezpieczeństwem uczniów podczas lekcji wychowania fizycznego.
(Dane w liczbach naturalnych: N=68)
Rozpatrując zagadnienie z tabeli 1. można stwierdzić, że zdecydowana większość badanych nauczycieli dostrzega czynnik zagrażający bezpieczeństwu uczniów w łączeniu grup ćwiczebnych. Przykładowe wypowiedzi otwarte respondentów na pytanie: Czy łączenie grup ćwiczebnych na zajęciach wychowania fizycznego może zagrażać bezpieczeństwu uczniów?
1. Zdecydowanie! Trudno obecnie opanować klasy w „ławkach”, a co dopiero na lekcji wychowania fizycznego. Od lat zgłaszam, że łączenie grup dziewcząt i chłopców na poziomie gimnazjum się nie sprawdza.
2. Pracuję w szkole podstawowej, gdzie potrzeby ruchowe chłopców i dziewczynek tworzą dwa różne bieguny. Ktoś, kto zmiksował grupy chyba nigdy nie pracował w szkole.
3. Chłopcy są bardziej dynamiczni i agresywni, razem w grupie dziewcząt stanowią poważny czynnik zagrażający bezpieczeństwu.
4. Skrajnie różne zainteresowania oraz poziom sprawności motorycznej.
5. Łączenie chłopców z dziewczętami na zajęciach wf wprowadza ryzyko zwiększonej liczby zwolnień z lekcji, a grupy niećwiczące również stanowią ryzyko podczas zajęć.
6. Łączenie dziewcząt z chłopcami prowadzi do tego, że uczniowie wstydzą się, nie chcą ćwiczyć bojąc się ośmieszenia przed chłopcami lub dziewczynami.
7. Zróżnicowana sprawność dziewcząt i chłopców. Trudno w takich warunkach stosować indywidualizację.
8. Chłopcy bardzo często komentują wygląd dziewczyn, czego efektem jest poczucie wstydu ze strony dziewcząt.
9. W gimnazjum nie jest wskazane łączenie grup ze względu na różnice w rozwoju młodzieży. Powinny być grupy z podziałem na płeć.
10. Rożny poziom rozwoju fizycznego, siły i innych cech motorycznych. Ciężko jest prowadzić zajęcia dla tak odmiennych grup razem.
11. Łączenie chłopców i dziewcząt w szkołach ponadgimnazjalnych na wszystkich zajęciach nie pozwala realizować programu nauczania. Jak w takim przypadku realizować formy taneczne i fitness?
12. Grupy koedukacyjne nie pozwalają na prowadzenie bezpiecznych zajęć.
13. Dwie grupy z różnych klas są przyczyną wyśmiewania, pokazywania kto jest lepszy.
Podczas zajęć, a nawet w trakcie gier zespołowych widać większą, agresywną rywalizację pomiędzy tymi grupami.
14. Dzieci w grupach koedukacyjnych nie zawsze chcą aktywnie uczestniczyć w zajęciach. Nie pozwala to na prowadzenie bezpiecznych zajęć. Jest więcej konfliktów w takiej grupie.
Tabela 2. Dopuszczalna liczba 26 uczniów jako czynnik zwiększonego ryzyka wypadkowości podczas lekcji wychowania fizycznego
1) Pytanie Czy dopuszczalna liczba 26 uczniów, tworzących wydzieloną grupę ćwiczebną, może przyczynić się do zwiększonego ryzyka wypadkowości?
2)Liczba statystyczną przewagę opcji dostrzegającej zależność pomiędzy liczebnością grupy ćwiczebnej 26 a zwiększonym ryzykiem wypadkowości podczas lekcji wychowania fizycznego.
(Dane w liczbach naturalnych: N=68)
Analizując zagadnienie z tabeli 2. można stwierdzić, że zdecydowana większość badanych nauczycieli dostrzega czynnik zagrażający bezpieczeństwu uczniów w prowadzeniu lekcji wychowania fizycznego z grupą o dopuszczalnej liczebności 26.
Przykładowe wypowiedzi otwarte respondentów na pytanie: Czy dopuszczalna liczba 26 uczniów, tworzących wydzieloną grupę ćwiczebną, może przyczynić się do zwiększonego ryzyka wypadkowości ?
1. Zbyt duża liczebność grupy już jest zagrożeniem dla ich bezpieczeństwa.
2. W tak licznej grupie nie zawsze możliwe jest zapanowanie nad ich zachowaniem.
3. Potrzebuję do ćwiczeń więcej miejsca, a zdarza się, że uczniowie nie mogą wykonywać wskazanych zadań z powodu braku miejsca na sali. Obok lekcję prowadzi inny nauczyciel.
4. Przy takiej liczbie dzieci nauczyciel nie jest w stanie zwrócić uwagi na każdego ucznia.
5. Zbyt mała powierzchni do ćwiczenia stwarza większe ryzyko wypadku.
6. Nauczyciel, który ma do dyspozycji połowę małej sali i tak liczną grupę nie może realizować programu. Wybiera tylko te zadania, które możliwe są do realizacji w takich warunkach i z taką grupą. A gdzie potrzeby uczniów?
7. Zwiększa się chaos na zajęciach. Sale nie są dostosowane do takiej ilości grup.
Ciężko utrzymać dyscyplinę i zauważyć wszystkie niebezpieczne sytuacje i zachowania uczniów.
8. Tym bardziej, jeśli ćwiczą na połowie sali gimnastycznej.
9. Zbyt duża liczebność do realizacji np. gier zespołowych.
10. Brak pełnej kontroli nad wszystkimi uczniami. Zbyt mała sala do ćwiczeń.
11. Na lekcji wychowania fizycznego uczniowie powinni mieć przestrzeń, żeby się
„wyszaleć” , jak to zrobić, żeby się ze sobą nie stykali.
12. Przy takiej licznej grupie nauczyciel nie ma możliwości indywidualizacji pracy z uczniem. Tracą na tym zarówno uczniowie mniej sprawni, jak i uzdolnieni. Konflikty, które zawsze się pojawiają w tak licznej grupie trudniej jest opanować na boisku szkolnym i w sali gimnastycznej, niż w sali lekcyjnej. Nauczyciele innych przedmiotów nie mają takich problemów, jak my.
13. Przy takiej grupie nie mogę poświęcać uwagi uczniom, którzy wymagają pomocy przy ćwiczeniach, tylko ciągle rozwiązuję konflikty.
14. Na dużej sali gimnastycznej, czy boisku szkolnym trudno jest nauczycielowi
„ogarnąć” wzrokiem całą grupę biegających dzieci. Wzrasta ich agresja.
15. Przy takiej grupie zwiększanie intensywności ćwiczeń równoznaczne jest z wypadkiem.
16. Praca z tak liczną grupą młodzieży jest pracą zwiększonego ryzyka. W klasach są uczniowie z orzeczeniami i opiniami (często z nadpobudliwością psychoruchową). Uczniowie niećwiczący wymagają takiej samej opieki jak ćwiczący. W tak licznej grupie i na połowie sali repertuar zadań dla grupy jest ograniczony.
W ocenie warunków pracy nauczyciela (ale też szkoły) pod uwagę należałoby brać takie aspekty, jak: baza (sala gimnastyczna – rozmiary sali, jakość sanitarna, liczba klas na jednej jednostce lekcyjnej, sprzęt sportowy i regularność jego zakupu przez dyrekcję szkoły, perspektywiczne możliwości rozwoju bazy), kwalifikacje i aktywność kadry pedagogicznej (liczba nauczycieli wychowania fizycznego z pełnymi kwalifikacjami, liczba i rodzaj kursów, w których brali oni udział w ostatnim okresie, w tym udział w konferencjach metodyczno-szkoleniowych, aktywność zespołu samokształceniowego, kontakty z samorządem rodziców czy klubami sportowymi (Bronikowski 2012).
Tabela 3. Warunki techniczne jako czynnik zapewniający bezpieczeństwo ćwiczących
1) Pytanie Czy w Pani/a szkole warunki techniczne zapewniają całkowite bezpieczeństwo ćwiczących?
ponieważ χ2obl.=2,1 < χ2α=0,05=3,841 nie ma przewagi statystycznej odpowiedzi twierdzących nad przeczącymi. Jednak pięćdziesiąt dziewięć procent badanych dostrzega nieprawidłowości w warunkach technicznych szkoły, co stanowi niepokojący aspekt w zapewnieniu całkowitego bezpieczeństwa ćwiczących.
(Dane w liczbach naturalnych: N=68)
Warunki techniczne są ważnym aspektem zapewnienia bezpieczeństwa podczas realizacji zajęć wychowania fizycznego. Do przyczyn wypadków o charakterze technicznym zaliczamy w pierwszym rzędzie „nie przygotowane należycie do zajęć obiekty sportowe, niedostateczne wyposażenie w sprzęt i ubiór ćwiczącego, zły stan rozbiegu, miejsce odbicia, nierówna nawierzchnia bieżni, zły stan lodu, tras narciarskich, tępe łyżwy, niedopasowane obuwie i ubiór, brak ochraniaczy itp.”(Strzyżewski 1986).
Klasyfikacja ta stanowi punkt wyjścia do planowania i realizacji lekcji przez nauczyciela wychowania fizycznego i choć autor opisał ją dwadzieścia lat temu, tego typu niedociągnięcia techniczne spotykamy nadal w wielu szkołach. Pomimo wspaniałej bazy jaką dysponuje większość szkół w Polsce w postaci Orlików, nadal w wielu szkołach nie istnieje zaplecze lekkoatletyczne, a jeśli istnieje, to jej stan techniczny niekoniecznie spełnia kryteria bezpieczeństwa.
Aby zajęcia wychowania fizycznego przynosiły zamierzone rezultaty, muszą być organizowane w racjonalnej, zgodnie z wymogami sanitarno – higienicznymi zbudowanej i wyposażonej szkole. W przypadku błędów w tej materii, niemożliwe będzie uzyskiwanie maksymalnych efektów zdrowotno – wychowawczych, przeciwnie, będzie to sprzyjało powstawaniu rozmaitych wypadków (Sygit i wsp. 1995). Poziom zabezpieczenia materialno-technicznego (sprzęt sportowy, urządzenia), a zwłaszcza indywidualne środki ochrony posiada
szczególnie ważne znaczenie. Braki w tym zakresie w całym szeregu przypadków stanowią jedną z najważniejszych przyczyn powstawania urazów, co wyraźnie daje się we znaki w grupie dyscyplin wymagających szczególnie wysokiej koordynacji ruchowej i w sportowych grach zespołowych (Baszkirow 1990).
Tabela 4. Niewłaściwe zachowanie uczniów jako czynnik ryzyka zagrożenia bezpieczeństwa ćwiczących
1) Pytanie Czy w ostatnich pięciu latach pracy pedagogicznej, na Pani/a zajęciach zaistniała sytuacja wysokiego ryzyka zagrożenia bezpieczeństwa ćwiczących, spowodowana niewłaściwym zachowaniem ucznia? odpowiedzi twierdzących nad przeczącymi. Czterdzieści siedem procent respondentów dostrzega ryzyko zagrożenia bezpieczeństwa w niewłaściwym zachowaniu uczniów.
(Dane w liczbach naturalnych: N=68)
Analizując zagadnienie z tabeli 4. można stwierdzić, że 47% nauczycieli dostrzega
Analizując zagadnienie z tabeli 4. można stwierdzić, że 47% nauczycieli dostrzega