Przyjęło się, że nowe technologie, to domena młodych ludzi, którzy wykorzystują je do pracy, rozrywki i utrzymywania kontaktów ze znajomymi. Obecnie technologiczne nowinki stają się atrakcyjne także dla starszego pokolenia. W przestrzeni publicznej coraz częściej można już zaobserwować osoby w podeszłym wieku słuchające muzyki przez odtwarzacz mp3 lub wysyłające smsy z telefonu komórkowego.
Na początku warto omówić dane liczbowe dotyczące seniorów korzystających z komputera. Z badań jakie przeprowadził Piotr Bucki, wykładowca, trener i spe-cjalista ds. komunikacji z Wyższej Szkoły Bankowej w Gdyni wynika, że wśród 13,7 mln osób w wieku powyżej 50 lat z sieci nie korzysta 67%, czyli ponad 9 mln osób. Natomiast według badań Megapanel PBI Gemius z 2012 roku, wśród Polaków w wieku powyżej 60 lat, komputer i Internet wykorzystuje tylko 12%, a więc ponad 900 tysięcy. Dla porównania wśród osób w wieku od 7 do 59 lat Internetem posługuje się 65% z nich1.
Niski odsetek seniorów w sieci może być dowodem na słabość więzi mię-dzypokoleniowych. Najmłodsze pokolenie, niemal w pełni „cyfrowe” nie czuje się odpowiedzialne za włączenie seniorów do świata nowych technologii i nie dzieli się kompetencjami z najbliższymi. W myśl kultury prefiguratywnej tzw. kultury za-gadkowych dzieci, której definicję stworzyła antropolog Margaret Mead, młodsze pokolenie powinno przekazywać wiedzę techniczną starszemu. Jest to związane ze zmianą kierunku przekazywania wartości i tym, że młodzież lepiej odnajduje się we współczesnym świecie2. Młodsze pokolenie powinno wyznaczyć sobie za cel dzie-lenie się wiedzą z seniorami i włączenie ich w wirtualną społeczność. Umiejętność korzystania z Internetu przez osoby starsze powinna być dla młodszych pokoleń wyzwaniem do dzielenia się wiedzą oraz włączania seniorów do wirtualnej społecz-ności. Jednak brakuje im cierpliwości w edukowaniu ich i tłumaczeniu im rzeczy dla nich tak oczywistych. Z pewnością istnieje szansa na poprawę tej sytuacji, gdyż sieć
1 P. Bucki, Coraz więcej seniorów na świecie korzysta z internetu i mediów społecznościo-wych, dostępny w Internecie: http://www.biznes.newseria.pl/news/coraz_wiecej_seniorow_
na,p147029150 (dostęp 27.05.2014).
2 K. Kocjan, Kultura w kontekście społecznym – proces nabywania i wrastania w kulturę, dostępny w Internecie: http://www.psychologia.net.pl/artykul.php?level=446 (dostęp 24.01.2010).
A
ARTYKUŁYjest często odpowiedzią na problemy seniorów i starsze pokolenie coraz aktywniej korzysta z kursów oraz pomocy, aby wdrożyć się w świat cyfrowy. Niektórzy nawet twierdzą, że Internet jest skutecznym lekiem na osamotnienie i depresję. Musimy jednak pamiętać, że seniorzy dorastali w świecie, w którym nie było Internetu, dlate-go bardzo ważna jest ich obecna edukacja. Tym zajmują się nie tylko Uniwersytety Trzeciego Wieku, ale także biblioteki.
Miejska Biblioteka Publiczna w Szczecinie również organizuje kursy internetowe dla seniorów. Ich prekursorką jest Anna Żurkowska, która pełni funkcję kierownika filii nr 12. Pierwsze zajęcia odbyły się wiosną 2009 roku. Od tego czasu, w filii nr 12 organizowane są dwie edycje kursu rocznie – wiosenna i jesienno-zimowa. Od wiosny 2009 roku do jesieni 2015 roku odbyło się 20 cykli, obejmujących 220 spo-tkań, w których udział wzięło 167 uczestników. W kwietniu 2013 roku do projektu edukacyjno-szkoleniowego włączyła się także Renata Fronckiewicz z filii nr 4 oraz Agnieszka Bartos z filii nr 13. Na tę chwilę filia nr 4 może pochwalić się już sze-ścioma edycjami kursu, natomiast filia nr 13 trzema. Wiosną 2014 roku do projektu dołączyła jeszcze filia nr 38, w której odbyło się sześć edycji kursu komputerowego, prowadzonych przez Martę Swalską.
Uczestnikiem kursów komputerowych MBP może zostać osoba, która jest po pierwsze jej czytelnikiem, po drugie ukończyła pięćdziesiąt lat. Każdą edycję kursu zaczynamy od teorii – tłumacząc co to jest komputer, klawiatura i myszka;
przybliżając zasady bezpiecznego korzystania z komputera; objaśniając funkcję pulpitu i znajdujących się na nim ikon. Uczestnicy poznają edytor tekstu, co sprawia im dużo radości, szczególnie uczestniczkom, które w swojej pracy zawodowej korzystały jeszcze z maszyn do pisania. Są zachwycone, że za pomocą tego programu mogą bez ograniczeń zmieniać lub cofać wcześniej napisany tekst. Seniorzy tworzą pliki tekstowe i zapisują je w utworzonych przez siebie folderach, poznają funkcję kopio-wania, wklejania i skróty klawiszowe odpowiedzialne za te funkcje.
Po zapoznaniu uczestników z podstawową wiedzą dotyczącą obsługi komputera, kolejnym omawianym zagadnieniem jest Internet, który zawsze wzbudza najwięcej emocji. Kursanci poznają przeglądarkę internetową, portale internetowe, uczą się wyszukiwać informacje w Internecie, zakładają swoją pocztę elektroniczną i uczą się dodawać i wysyłać zdjęcia czy inne załączniki. Odwiedzamy także portale spo-łecznościowe oraz stronę MBP, aby nauczyć użytkowników kontrolowania swojego konta bibliotecznego i zamawiania bądź rezerwowania interesujących pozycji. Każde zajęcia trwają półtorej godziny.
Prowadzące, organizujące swoją pierwszą edycję kursu, rozpisały program obejmujący określoną liczbę zajęć i zagadnień, które miały zamiar poruszyć na poszczególnych zajęciach. Jednak przebieg kursu szybko zweryfikował te plany.
Osoby, które nie miały styczności z komputerem najpierw trzeba oswoić z nowymi technologiami i ze sprzętem, czyli zacząć od zupełnych podstaw, co wymaga też
dodatkowego czasu. Tak więc program kursu modyfikuje się już w trakcie trwania edycji i musi być on elastyczny w zależności od potrzeb uczestników. Wiele czasu zajmuje osobom starszym oswojenie chociażby myszki i jej kursora, czasem docho-dzą do tego problemy ze wzrokiem, wtedy trzeba zwiększyć czcionkę. Oczywiście staramy się poruszyć wszystkie zagadnienia zawarte w programie, jednak na nie-które wystarczy poświęcić kwadrans, a na inne całe półtorej godziny. Dlatego też, czasem z zakładanych siedmiu spotkań w edycji robi się dziewięć i więcej. Każde zajęcia rozpoczynamy od krótkiej powtórki z poprzednich zajęć, bo jak wiadomo praktyka czyni mistrza.
Kurs internetowy dla seniorów w filii nr 4
Kurs internetowy dla seniorów w filii nr 38
A
ARTYKUŁYCzego seniorzy najbardziej się obawiają?
Największą obawą uczestników kursu jest towarzyszące im przekonanie, że zepsują sprzęt, na którym się uczą. Dlatego wpadają w popłoch, gdy tylko na pul-picie pokaże się coś nieprzewidywalnego. Jednak kiedy przełamią strach i troszkę poznają możliwości komputera, są zafascynowani jego potencjałem i nowym wy-miarem technologicznym. Prowadząc kurs musimy pamiętać, żeby nie używać za dużo specjalistycznych pojęć, gdyż natłok wiedzy i niezrozumiałych słów wpływa demotywująco na kursantów.
Seniorzy, jako adepci szkoleń, mają szczególne potrzeby. Każde niepowodzenie odbierają osobiście i emocjonalnie, ponadto są dla siebie bardzo surowi i wyma-gający, dlatego podczas prowadzenia kursu należy wykazywać się cierpliwością i zrozumieniem.
A czego szukają seniorzy w sieci?
Przede wszystkim są zainteresowani portalami informacyjnymi, geograficznymi, zwiedzając okolice posiłkują się Google Maps. Chętnie korzystają też z YouTube oraz z wyszukiwarki google.pl, za pomocą której szukają przepisów kulinarnych, ulotek promocyjnych i ofert z apteki. Sporym zainteresowaniem cieszą się także komunikatory internetowe oraz portale społecznościowe, gdyż seniorzy dużą wagę przywiązują do kontaktowania się z rówieśnikami i rodziną. W Polsce w ostatnich trzech latach, to w grupie wiekowej 50+ Facebook zyskiwał najwięcej użytkowników.
Ich liczba podwoiła się z 718 tys. w 2010 roku do 1,55 mln w 2013 roku. Seniorzy stanowią około 10% użytkowników Facebooka3. Dzięki portalom społecznościowym mogą oni aktywniej uczestniczyć w życiu rodziny, na przykład poprzez rozmowy online z dziećmi i wnukami, które
miesz-kają daleko od rodzinnego domu czy przez oglądanie zdjęć umieszczanych przez nich w sieci.
Selfuj się kto może. Filia nr 12
W filii nr 12 podczas trwania wiosennej edycji kursu seniorzy uczestniczą także w kampanii Get online week, czyli w Ty-godniu z Internetem. W Polsce kampania organizowana jest już po raz piąty. Główną ideą edycji w 2015 roku było zdobywanie i rozwijanie umiejętności cyfrowych i tak seniorzy pod hasłem Selfuj się kto może
3 P. Bucki, op. cit.
Selfie z uczestnikami kursu w filii nr 12
uczyli się wykonywać profesjonalne selfie i jak widać na zdjęciach bardzo dobrze się przy tym bawili.
Podsumowanie
Kursy komputerowe w MBP cieszą się bardzo dużą popularnością, a ich dodat-kowym atutem jest zapewne to, że są bezpłatne. Kursanci po skończonym szkoleniu dopytują się, czy zajęcia będą kontynuowane. Sprawia nam to – jako prowadzącym – ogromną satysfakcję, ponieważ to znaczy, że mimo ich początkowego strachu i sceptycznego podejścia do obsługi komputera, przełamali barierę i chcą się dalej doskonalić. Jak wiadomo na naukę nigdy nie jest za późno, dlatego bawmy się dalej i wprowadzajmy seniorów w surfowanie po Internecie oraz umożliwiajmy im korzystanie z nieograniczonej wiedzy, jaką on oferuje.
BIBLIOGRAFIA:
1. P. Bucki, Coraz więcej seniorów na świecie korzysta z internetu i mediów społecznościowych, dostępny w Internecie: http://www.biznes.newseria.
pl/news/coraz_wiecej_seniorow_na,p147029150 (dostęp 27.05.2014).
2. P. Bucki, Popularność internetu rośnie wśród seniorów, dostępny w Intenecie:
http://www.wprost.pl/ar/449760/Popularnosc-internetu-rosnie-wsrod-senio-row/ (dostęp 27.05.2014).
3. K. Kocjan, Kultura w kontekście społecznym – proces nabywania i wrastania w kulturę, dostępny w Internecie: http://www.psychologia.net.pl/artykul.
php?level=446 (dostęp 24.01.2010).
A
ARTYKUŁYMariola Ostolska
Miejska Biblioteka Publiczna w Szczecinie