Lipowa I - Żabia Górka
6. SZCZEGÓŁOWA DIAGNOZA OBSZARU REWITALIZACJI
6.2 Sfera społeczna
Negatywne zjawiska
Należy przypomnieć, że profil negatywnych zjawisk natury społecznej był w ramach samego nawet obszaru rewitalizacji dość zróżnicowany. Największą liczbą problemów charakteryzowały się dwie jednostki o charakterze przyfabrycznych osiedli robotniczych, tj. jednostki Chemiczna oraz Kolejki Leśne. W przypadku trzech kolejnych jednostek: Chopina, Lipowa I oraz Międzytory skala współwystępowania negatywnych zjawisk osiągnęła poziom wyraźnie niższy. We wszystkich oznaczało to 3 problemy występujące jednocześnie na danym obszarze. Najniższy poziom koncentracji negatywnych zjawisk osiągnęły dwie ostatnie jednostki, tj. Centrum – Millenium oraz Mostowa. Jednostki te charakteryzowały się identycznym poziomem zjawisk kryzysowych. Były to kwestie związane z poziomem bezpieczeństwa oraz kryzysem w rodzinach.
Tabela 6.2.1. Problemy społeczne występujące na obszarze rewitalizacji.
Rodzaj problemu Nazwa jednostki
Chemiczna Kolejki Leśne Chopina Lipowa I Międzytory Mostowa Centrum-Millenium
Demografia - - + - + - -
Powyższe profile zjawisk kryzysowych uzupełniono wnioskami płynącymi z przeprowadzonych badań jakościowych, w trakcie których zidentyfikowano takie negatywne zjawiska natury społecznej jak:
a) wandalizm przestrzeni publicznych, w tym obiektów małej architektury (np. ławki, kosze na śmieci) oraz budynków mieszkalnych;
b) niskie poczucie bezpieczeństwa wynikające z zagrożenia pospolitymi wykroczeniami, brakiem monitoringu wizyjnego oraz regularnych patroli policji;
c) brak poczucia odpowiedzialności za przestrzeń wspólną;
d) rak aktywności i zaangażowania mieszkańców, marazm, apatia, brak nadziei na zmianę;
e) niska świadomość potencjału kulturowego obszaru;
f) niska frekwencja na proponowanych wydarzeniach;
g) brak optymizmu wśród mieszkańców;
157 h) duże skupisko osób korzystających z pomocy społecznej mieszkających
w tzw. barakach na os. Chemiczna.
i) niski poziom wiedzy mieszkańców o historii;
j) brak perspektyw, w szczególności dla osób młodych;
k) brak pomysłu na Hajnówkę;
l) kompleksy mieszkańców względem najbliższych, porównywalnych wielkościowo ośrodków np. Bielska Podlaskiego;
m) alkoholizm;
n) uzależnienie od pomocy społecznej;
o) problemy z młodzieżą (brak dobrych pomysłów na czas wolny);
p) brak mocnej tożsamości lokalnej - nie ma jednej spójnej opowieści o przeszłości;
q) mała ilość atrakcji, imprez, festynów rodzinnych;
r) patologia;
s) uzależnienia;
t) bezrobocie;
u) ubóstwo pokoleniowe;
v) przestępczość.
Szczegółowe informacje dotyczące analizowanych wskaźników dla sfery społecznej wraz z wartościami obliczonymi dla całego obszaru rewitalizacji prezentuje Tabela 6.2.2.
Za najważniejsze problemy społeczne można uznać takie, których natężenie na obszarze rewitalizacji, za wyjątkiem przypadków pojedynczych jednostek, jest wyraźnie wyższe od wartości obliczonej dla całego miasta. Przeprowadzone obliczenia pozwoliły stwierdzić taki stan w przypadku następujących grup problemów:
a) ubóstwo,
b) problemy rodzin, c) bezrobocie,
d) niski poziom bezpieczeństwa, e) niski poziom kapitału społecznego, f) problemy edukacyjne dzieci i młodzieży.
Jednocześnie analiza wskaźników dla poszczególnych problemów społecznych pozwoliła na potwierdzenie poprawności delimitacji obszaru rewitalizacji. We wszystkich przypadkach wskaźniki odpowiadające za poszczególne grupy problemów przekraczały poziom referencyjny (tj. obliczony dla całego miasta).
158 Tabela 6.2.2. Wskaźniki dla problemów społecznych występujące na obszarze rewitalizacji w Hajnówce.
Grupa
problemów Nazwa wskaźnika Mostowa Centrum-Millenium Lipowa I Kolejki
Leśne Chopina Chemiczna Międzytory Obszar
rewitalizacji Miasto
Liczba osób korzystających z pomocy społecznej z MOPS na 1 tys. mieszkańców
Wartość wskaźnika 162,3 166,2 242,9 234,3 64,9 478,4 232,3 161,8 141,6
Wskaźnik znormalizowany 1,15 1,17 1,72 1,65 0,46 3,38 1,64 1,14 1,00
Liczba osób korzystających z pomocy społecznej z MOPS z powodu ubóstwa na 1 tys.
mieszkańców
Wartość wskaźnika 122,2 129 209,9 171 28,5 457,2 235,6 161,8 111,7
Wskaźnik znormalizowany 1,09 1,16 1,88 1,53 0,26 4,09 2,11 1,45 1,00
Liczba osób w rodzinach korzystających z dożywiania dzieci na 1 tys. mieszkańców
Wartość wskaźnika 99,6 93,8 143,6 145,2 56,1 368,9 117,8 122,4 79,7
Wskaźnik znormalizowany 1,25 1,18 1,8 1,82 0,7 4,63 1,48 1,54 1,00
Wskaźnik syntetyczny ubóstwa 1,16 1,17 1,8 1,67 0,47 4,03 1,74 1,38 1,00
Osoby w rodzinach objęte usługami asystenta rodziny na 1 tys. mieszkańców
Wartość wskaźnika 8,7 8,3 1,8 2,7 0,0 52,7 35,3 10,1 6,1
Wskaźnik znormalizowany 1,42 1,36 0,3 0,45 0,00 8,64 5,79 1,66 1,00
Problemy zdrowotne
Liczba osób korzystających z pomocy społecznej z MOPS z powodu niepełnosprawności na 1 tys.
mieszkańców
Wartość wskaźnika 43,2 21,6 53,4 66,1 4,4 67,1 42,9 37,5 25,9
Wskaźnik znormalizowany 1,67 0,84 2,07 2,56 0,17 2,59 1,66 1,45 1,00
Liczba osób korzystających z pomocy społecznej z MOPS z powodu długotrwałej lub ciężkiej choroby na 1 tys. mieszkańców na 100 osób w wieku produkcyjnym
Wartość wskaźnika 0,8 0,6 0,5 1,2 0,0 0,0 0,9 0,7 0,6
Wskaźnik znormalizowany 1,47 1,08 0,91 2,16 0,00 0,00 1,7 1,21 1,00
Problemy rodzin
Liczba osób w rodzinach objętych procedurą niebieskiej karty w przeliczeniu na 1 tys.
mieszkańców.
159
Grupa
problemów Nazwa wskaźnika Mostowa Centrum-Millenium Lipowa I Kolejki
Leśne Chopina Chemiczna Międzytory Obszar
rewitalizacji Miasto Hajnówka Liczba osób korzystających z pomocy społecznej
z MOPS z powodu bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych na 1 tys.
Liczba osób bezrobotnych na 100 osób w wieku produkcyjnym zawodowych na 100 osób w wieku produkcyjnym
Wartość wskaźnika 2,8 2,2 2,7 3,3 1,8 3,4 0,6 2,5 1,779
Wskaźnik znormalizowany 1,56 1,22 1,53 1,87 1,02 1,92 0,36 1,39 1,00
Liczba osób bezrobotnych bez kwalifikacji do 30 roku życia na 100 osób w wieku produkcyjnym
Wartość wskaźnika 1,1 1 1,2 1,7 1,4 1,7 1,1 1,2 1,3
Wskaźnik znormalizowany 0,85 0,77 0,96 1,38 1,13 1,37 0,87 0,94 1,00
Liczba osób bezrobotnych bez kwalifikacji po 50 roku życia na 100 osób w wieku produkcyjnym
Wartość wskaźnika 0,8 2,1 1,8 2,7 1,4 1,7 0,5 1,9 1,6
Wskaźnik znormalizowany 0,47 1,26 1,11 1,66 0,87 1,05 0,32 1,14 1,00
Kobiety, które nie podjęły zatrudnienia po urodzeniu dziecka na 100 osób w wieku produkcyjnym
Wartość wskaźnika 1,2 0,5 1,5 1,3 0,8 1,7 0,9 0,9 0,6
Wskaźnik znormalizowany 1,88 0,82 2,33 1,99 1,21 2,66 1,32 1,43 1,00
Poziom bezpieczeństwa
Liczba przestępstw ogółem na 1 tys.
mieszkańców
Wartość wskaźnika 24,9 22,2 12,5 17,8 15,8 17,8 4,2 19,7 11,9
Wskaźnik znormalizowany 2,1 1,87 1,05 1,5 1,33 1,5 0,35 1,66 1,00
Liczba kradzieży z włamaniem na 1 tys.
mieszkańców
Liczba wykroczeń komunikacyjnych na 1 tys.
mieszkańców
Wartość wskaźnika 265,9 120,9 72,9 27,4 103,1 19,3 10,7 110,3 51,4
Wskaźnik znormalizowany 5,18 2,35 1,42 0,53 2,01 0,38 0,21 2,16 1,00
Liczba wykroczeń przeciwko uowwt na 1 tys. Wartość wskaźnika 27,8 17,7 5,7 6,2 23 0,3 2,1 14,6 5,7
160
Grupa
problemów Nazwa wskaźnika Mostowa Centrum-Millenium Lipowa I Kolejki
Leśne Chopina Chemiczna Międzytory Obszar
rewitalizacji Miasto Hajnówka
mieszkańców Wskaźnik znormalizowany 4,74 3,01 0,97 1,06 3,92 0,05 0,36 2,56 1,00
Liczba wykroczeń przeciwko mieniu na 1 tys.
mieszkańców
Wybory samorządowe 2014 (I tura wyborów burmistrza) podstawowych oraz gimnazjach na 1 tys. osób w wieku przedprodukcyjnym w latach 2011/12-2015/16
Wartość wskaźnika 3,2 4 5,8 4,3 0,0 11,8 4,4 4,7 2,3
Wskaźnik znormalizowany 1,38 1,72 2,48 1,85 0,00 5,06 1,88 2,00 1,00
Średnie wyniki sprawdzianu w VI klasie szkoły podstawowej z lat 2014/15-2015/16
Wartość wskaźnika 59,5 54,9 77,6 49,5 78,7 48,1 68,7 50,7 61,5
Wskaźnik znormalizowany 0,97 0,89 1,26 0,81 1,28 0,78 1,12 0,82 1,00
Średnie wyniki egzaminu w gimnazjum z lat 2014/15-2015/16 za ten okres w przeliczeniu na 1 tys.
mieszkańców
Wartość wskaźnika 12,5 8,3 8,0 16,0 7,9 21,5 15,7 11 8,7
Wskaźnik znormalizowany 1,43 0,95 0,91 1,83 0,9 2,47 1,8 1,26 1,00
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych UM w Hajnówce, MOPS w Hajnówce i in.
161 Potencjały
Wśród potencjałów obszaru rewitalizacji wielokrotnie wymienianych przez interesariuszy w trakcie badań jakościowych do najczęstszych zaliczały się:
a) grupa osób chętnych do działania;
b) prężnie działające instytucje kulturalne, w tym. Miejska Biblioteka Publiczna, Hajnowski Dom Kultury, Muzeum i Ośrodek Kultury Białoruskiej;
c) pozytywne opinie mieszkańców o Hajnówce;
d) zamknięty charakter części mieszkańców niektórych osiedli, tendencje do izolowania się (silny kapitał społeczny wiążący);
e) obecność na obszarze rewitalizacji grupy młodych ludzi aktywnych sportowo;
f) umiarkowane natężenie występowania większości negatywnych zjawisk społecznych na większości obszaru rewitalizacji.
W grupie pozostałych potencjałów określonych w ramach prac kameralnych znalazły się ponadto:
a) wielokulturowy charakter miasta,
b) religijny wymiar prawosławia, w tym sztuka cerkiewna.
Potrzeby
W trakcie całego procesu partycypacji społecznej mieszkańcy mogli również wskazywać najważniejsze ich zdaniem potrzeby występujące na obszarze rewitalizacji. W grupie potrzeb o charakterze społecznym znalazły się m.in.
a) kreowanie właściwego wizerunku Hajnówki;
b) ożywienie wieży ciśnień- aktywizacja społeczna/ kulturowa;
c) edukacja w oparciu o potencjał artystyczny/ kulturowy miasta;
d) stworzenie mapy ciekawostek, bazy osób „niezwykłych”, pasjonatów;
e) oferta dla młodzieży - wraz z analizą potrzeb tej grupy wiekowej mieszkańców;
f) poprawa bezpieczeństwa ruchu, w tym osób pieszych oraz użytkowników samochodów (niebezpieczne skrzyżowania, przejazdy przez tory kolejowe);
g) konieczność wzmocnienia lokalnej tożsamości;
h) imprezy integrujące różne, lokalne (osiedlowe) środowiska mieszkańców;
i) uruchomienie zajęć dla rodziców w Hajnowskim Domu Kultury;
j) stworzenie systemu wsparcia i aktywizacji dla osób starszych.
162