5.1. Wstęp
"Kto zauważy pożar, klęskę żywiołową lub inne miejscowe zagrożenie, obowiązany jest niezwłocznie zawiadomić osoby znajdujące się w strefie zagrożenia oraz jednostkę ochrony przeciwpożarowej bądź policję lub wójta albo sołtysa" - art. 9 ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej.“
Wszyscy pracownicy bez względu na zajmowane stanowisko powinni znać mogące wystąpić zagrożenia na terenie obiektu, oraz sposoby przeciwdziałania możliwości powstania pożarów. Winni znać i przestrzegać przepisy przeciwpożarowe, w tym niniejszą instrukcję, znać zasady postępowania w przypadku powstania pożaru, orientować się
w rozmieszczeniu podręcznego sprzętu gaśniczego i urządzeń przeciwpożarowych, a także posiadać umiejętność obsługi podręcznego sprzętu gaśniczego. Znać warunki przeprowadzania sprawnej ewakuacji osób i mienia, brać udział w szkoleniach przeciwpożarowych, niezwłocznie zgłaszać usterki, mogące spowodować pożar, osobom kompetentnym do ich usuwania.
Każda osoba, która zauważyła pożar lub inne zagrożenie winna:
niezwłocznie zaalarmować głosem o tym fakcie osoby znajdujące się w zagrożonym rejonie informując o powstałym zagrożeniu i ogłoszeniu alarmu,
w przypadku powstania pożaru lub innego zagrożenia, należy przeprowadzić w pierwszej kolejności ewakuację ludzi z rejonu zagrożonego,
gdy wszyscy zostaną powiadomieni o zagrożeniu należy przystąpić do akcji ratowniczo-gaśniczej przy pomocy podręcznego sprzętu gaśniczego, jeżeli rozmiary pożaru nie przekraczają możliwości działań podręcznym sprzętem gaśniczym. Poza ewentualną likwidacją źródła pożaru podręcznym sprzętem gaśniczym, nie przewiduje się udziału pracowników w gaszeniu pożaru rozwiniętego.
W przypadku powstania pożaru lub innego miejscowego zagrożenia osoby znajdujące się w jego sąsiedztwie pamiętając o własnym bezpieczeństwie powinny podjąć działania mające na celu jego likwidację.
5.2. Zasady alarmowania
W wypadku powstania pożaru każdy pracownik obowiązany jest zaalarmować niezwłocznie, przy użyciu wszelkich dostępnych środków pracowników oraz osoby będące na terenie zakładu o zagrożeniu, a także straż pożarną, policję oraz kierownika zakładu.
Ogłosić słowny alarm o pożarze i o ewakuacji z budynku stanowczym głosem (wyraźny, zwięzły komunikat).
POŻAR - EWAKUACJA, OPUŚCIĆ ZAGROŻONĄ STREFĘ
Wykaz telefonów instytucji i osób, które należy zawiadomić o powstaniu pożaru oraz sposób przekazywania meldunku zawierają „Instrukcja postępowania na wypadek pożaru”.
Przy telefonicznym alarmowaniu Straży Pożarnej, tel. 998 lub112, należy wyraźnie podać:
gdzie się pali (nazwę obiektu),
dokładny adres,
numer kondygnacji,
co się pali,
czy istnieje zagrożenie życia ludzi,
czy w rejonie pożaru lub bezpośrednim sąsiedztwie znajdują się materiały łatwopalne,
numer telefonu, z którego podaje się informację oraz imię i nazwisko.
Ponadto zgłaszający powinien udzielić wyczerpujących informacji według pytań dyspozytora straży pożarnej. Jeżeli podjęto decyzję o ewakuacji należy podać:
zakres ewakuacji,
liczbie osób przewidzianych do ewakuacji,
sposobach i kolejności opuszczania obiektów,
miejsce zbiórki osób ewakuowanych.
Po podaniu informacji nie należy odkładać słuchawki do czasu potwierdzenia przyjęcia zgłoszenia.
Ponadto osoba przyjmująca zgłoszenie może sprawdzić wiarygodności zgłoszenia poprzez ewentualne oddzwonienie na podany numer telefonu.
Dodatkowo, w razie potrzeby, należy powiadomić o zdarzeniu inne służby ratownicze.
WYKAZ TELEFONÓW ALARMOWYCH
POGOTOWANIE RATUNKOWE tel. 999
POLICJA tel. 997
POGOTOWIE GAZOWE tel. 992
POGOTOWIE WODOCIĄGOWE tel. 994
POGOTOWIE ENETGETYCZNE tel. 991
5.3. Zasady prowadzenia akcji ratowniczo-gaśniczej
Równolegle z alarmowaniem Straży Pożarnej jeśli będzie to bezpieczne i możliwe należy przystąpić do akcji ratowniczo-gaśniczej przy pomocy urządzeń przeciwpożarowych i gaśnic, znajdujących się w pobliżu.
Do czasu przybycia Jednostek Ratowniczo-Gaśniczych PSP, kierownictwo akcją obejmuje osoba odpowiedzialna za prowadzenie działań ratowniczo-gaśniczych wyznaczona przez właściciela obiektu.
W przypadku jego nieobecności kierownictwo obejmuje wcześniej wyznaczona osoba.
Do zadań kierującego akcją ewakuacyjną należy:
zapoznać się z zaistniałym zdarzeniem, a w szczególności czy zagrożeni są ludzie,
wydać polecenia bezpośrednim podwładnym w zakresie akcji ratowniczej i ewakuacyjnej,
kierować ewakuacją nie dopuszczając do zatorów w korytarzach i w klatce schodowej,
przystąpić do organizacji ewakuacji ludzi,
wyprowadzić ze strefy zagrożenia klientów i pracowników lokali zwracając szczególna uwagę na dzieci, które w panice mogą ukryć się oraz na osoby niepełnosprawne; udzielić im pierwszej pomocy,
nie dopuścić do powstania paniki wśród ewakuowanych,
wyłączyć dopływ prądu elektrycznego do strefy pożaru,
użyciu sprzętu gaśniczego przystąpić do likwidacji pożaru (innego miejscowego zagrożenia),
wydać polecenia o zabezpieczeniu stanowisk pracy i dokumentacji,
kontrolować przebieg ewakuacji z poszczególnych części obiektu,
zapewnić sprawdzenie pomieszczeń,
po przyjeździe straży niezwłocznie zapoznać D-cę z zaistniałą sytuacją, podjętymi decyzjami i przekazać mu kierowanie akcją,
przez cały czas prowadzenia działań ratowniczo-gaśniczych powinien współdziałać z dowódcą straży pożarnej,
decyzję o ewakuacji mienia wydać na wyraźne polecenie kierującego akcją ratowniczo-gaśniczą dowódcy straży pożarnej,
czynnie uczestniczyć w likwidacji zagrożeń i zabezpieczaniu mienia i urządzeń znajdujących się w obiekcie,
wydać decyzję w sprawie doraźnej opieki nad ewakuowanymi,
ustalić miejsce dla ewakuowanego mienia,
zabezpieczyć teren zdarzenia po zakończeniu akcji przed osobami postronnymi.
Kierujący przebiegiem ewakuacji powinien zachować spokój, opanowanie, przeciwdziałać powstaniu paniki oraz wyznaczyć osoby, których zadaniem będzie nie wpuszczanie do budynku osób. Wszyscy pracownicy i osoby znajdujące się w budynku, czy też w rejonie objętym pożarem, są zobowiązane bezwzględnie podporządkować się poleceniom wydawanym przez kierującego akcją ewakuacyjną.
Przy silnym zadymieniu dróg ewakuacyjnych należy poruszać się w pozycji pochylonej, starając się trzymać głowę jak najniżej ze względu na mniejsze zadymienie w dolnych partiach pomieszczeń dróg ewakuacyjnych. Usta i drogi oddechowe należy w miarę możliwości zasłaniać chustką.
Podczas przemieszczania się przez mocno zadymione odcinki dróg ewakuacyjnych należy poruszać się wzdłuż ścian, by nie stracić orientacji kierunku.
Każda osoba przystępująca do akcji ratowniczo-gaśniczej powinna pamiętać, że:
w pierwszej kolejności należy ratować ludzi, a następnie mienie,
wyłączyć dopływ prądu elektrycznego do przestrzeni/stref pożarowych objętych pożarem, co możliwe jest za pomocą przeciwpożarowego wyłącznika prądu,
usunąć z zasięgu ognia wszelkie materiały palne,
szybkie i prawidłowe uruchomienie środków gaśniczych umożliwia ugaszenie pożaru w zarodku,
przestrzegać w czasie gaszenia zasad bezpieczeństwa,
wchodząc do zadymionych pomieszczeń lub przechodząc przez nie, należy ograniczyć ilość wdychanych produktów spalania. Poruszać się w pozycji pochylonej, jak najbliżej podłogi i zasłaniać usta, np. wilgotną chustką,
po przyjeździe jednostki straży pożarnej do pożaru udzielić niezbędnych informacji i podporządkować się decyzji Kierującego akcją ratowniczą w zakresie działalności gaśniczej,
nie wolno gasić wodą instalacji i urządzeń elektrycznych będących pod napięciem.
5.4. Zasady ewakuacji ludzi i mienia
Po podjęciu decyzji o ewakuacji ludzi i mienia należy przestrzegać następujących zasad:
w pierwszej kolejności należy ewakuować ludzi z tych pomieszczeń lub przestrzeni, w których powstał pożar lub inne zagrożenie, które znajdują się na drodze rozprzestrzeniania się tego zagrożenia, oraz z pomieszczeń, z których wyjście może być odcięte,
należy pamiętać o tym, aby w pierwszej kolejności ewakuować osoby o ograniczonej zdolności poruszania się; strumień ruchu powinny zamykać osoby w pełni sprawne,
w przypadku odcięcia dróg ewakuacyjnych dla pojedynczych osób lub grup należy niezwłocznie, dostępnymi środkami (bezpośrednio lub przy pomocy osób znajdujących się na zewnątrz odciętej strefy) powiadomić o tym kierownika akcji,
ludzi odciętych od dróg wyjścia, znajdujących się w strefie zagrożenia należy zebrać w pomieszczeniu najbardziej oddalonym od źródła zagrożenia i w miarę posiadanych środków i istniejących warunków ewakuować na zewnątrz za pomocą sprzętu własnego lub jednostki ratowniczo-gaśniczej,
przy silnym zadymieniu dróg ewakuacyjnych należy poruszać się w pozycji pochylonej starając się trzymać głowę jak najniżej (w dolnych partiach pomieszczeń jest najmniej dymu i najwięcej tlenu);
usta i drogi oddechowe należy w miarę możliwości zasłonić chustka zamoczoną w wodzie,
podczas poruszania się wzdłuż dróg ewakuacyjnych przy silnym zadymieniu należy poruszać się wzdłuż ścian, aby nie stracić orientacji,
nie należy blokować drzwi wyposażonych w samozamykacze,
ewakuacja mienia nie może odbywać się kosztem sił i środków koniecznych do ratowania ludzi,
ewakuację mienia należy rozpocząć od najcenniejszych urządzeń, szczególnie ważnych dokumentów i in. Należy wykorzystać wszystkie sprawne fizycznie osoby mogące przeprowadzić czynności związane z zadaniami ewakuacyjnymi (np. demontaż, wynoszenie dokumentów, i wyposażenia itp.). W czynnościach tych należy wykorzystać sprzęt transportowy znajdujący się na terenie budynku oraz sprzęt jednostek PSP przybyłych na miejsce akcji,
po zakończeniu ewakuacji należy dokładnie sprawdzić, czy wszyscy ludzie opuścili poszczególne pomieszczenia i cały budynek, wykorzystując w przypadku pracowników lokali. W razie niezgodności stanu osobowego ludzi ewakuowanych z listą osób przebywających w obiekcie, należy ten fakt zgłosić jednostkom ratowniczym i przeprowadzić ponowne sprawdzenie pomieszczeń.
5.5. Zasady używania hydrantów wewnętrznych oraz gaśnic
Równocześnie z alarmowaniem, jeżeli to będzie bezpieczne i możliwe, należy przystąpić do akcji gaśniczej przy pomocy gaśnic oraz hydrantów wewnętrznych znajdujących się w budynku.
To w jaki sposób należy użyć hydrantu wewnętrznego zależy od jego typu. Dlatego przed schematycznym postępowaniem należy sprawdzić z jakiego typu hydrantem mamy do czynienia. Można sprawdzić to otwierając szafkę hydrantową, jednak jeśli z jakichś względów nie możemy tego zrobić np. nie mamy kluczyka do szafki, z pomocą przyjść nam może Instrukcja Bezpieczeństwa Pożarowego ewentualnie osoba odpowiedzialna za ochroną przeciwpożarową w budynku.
Najczęściej spotyka się hydranty wewnętrzne 25, 33 i 52. W przypadku konieczności użycia hydrantu należy postępować wg następujących wytycznych:
wybić szybkę za którą znajduje się kluczyk,
kluczykiem otworzyć szafkę
Następny krok będzie zależny od rodzaju hydrantu i tak w przypadku hydrantu wewnętrznego 25 oraz 33 z wężem półsztywnym, wykonujemy następujące czynności:
odkręcić zawór hydrantu /w lewo/,
rozwinąć wąż do miejsca pożaru,
odkręcić prądownicę i skierować strumień wody na pożar.
W przypadku hydrantu wewnętrznego 52 z wężem płasko składanym najpierw rozwijamy cały wąż a dopiero potem odkręcamy zawór hydrantu.To bardzo ważne aby nie pomylić kolejności w przypadku tego hydrantu.
Instrukcja obsługi hydrantu powinna się znajdować na szafce hydrantowej. Kolejnym miejscem gdzie należy szukać instrukcji obsługi oraz rodzaj hydrantów jakie występują w danym budynku jest Instrukcja Bezpieczeństwa Pożarowego.
Po dostarczeniu gaśnicyw miejsce pożaru zrywamy plombę i wyciągamy zawleczkę blokującą, uruchamiamy dźwignię i kierujemy strumień środka gaśniczego na ognisko pożaru. Działanie gaśnicy proszkowej można w każdej chwili przerwać przez zwolnienie dźwigni. Ze względu na swoją budowę syfonową gaśnica prawidłowo pracuje tylko w pozycji pionowej.
Gdy nie znamy dokładnie sposobu posługiwania się gaśnicą przed
użyciem gaśnicy należy zapoznać się z jej etykietą. Na etykiecie znajduje się w formie 2–3 krótkich zdań i prostych rysunków sposób jej użycia. Po zapoznaniu się z instrukcją użycia gaśnicy, będziemy wiedzieli nie tylko jak jej użyć, ale przede wszystkim nie uszkodzimy jej. W przypadku złego użycia gaśnicy, może ona w ogóle nie zadziałać.
Prawidłowe używanie gaśnicy
W czasie akcji gaśniczej nigdy nie należy kierować środka gaśniczego pod wiatr, tylko zgodnie z kierunkiem wiatru, na całą powierzchnię ognia.
Dobrze Źle
Dobrze Źle
Gaśnica nie służy do zabawy! Przed jej użyciem należy poprawnie ocenić sytuację oraz ryzyko. Po zakończeniu gaszenia może dojść do ponownego zapłonu. Warto wtedy dysponować rezerwą środka gaśniczego.
Dobrze Źle
Podczas gaszenia pożaru czas działa na niekorzyść gaszącego. Należy zawsze odpowiednio dobrać wielkość gaśnicy i w razie możliwości poprosić o pomoc inne osoby. W ten sposób zyskuje się na czasie i zwiększa skuteczność akcji gaśniczej.
Dobrze Źle
Zawsze należy dobrać odpowiedni rodzaj gaśnicy do typu pożaru. Gaśnica typu BC nie poradzi sobie z pożarami materiałów z grupy A (ciała stałe). Zmniejszając jednocześnie szanse na ugaszenie pożaru w jego początkowej fazie.
Dobrze Źle
Po każdym wykorzystaniu niezwłocznie powinno się oddać gaśnicę do serwisu, gdyż tylko sprawna gaśnica pomoże przy następnym pożarze.
Podejmując działania ratowniczo-gaśnicze, należy pamiętać, iż obiekt wyposażony jest również w urządzenia przeciwpożarowe, które należy zastosować, biorąc pod uwagę specyfikę danej sytuacji niebezpiecznej.
6. SPOSOBY ZABEZPIEZENIA PRAC NIEBEZOIECZNYCH POD WZGLĘDEM POŻAROWYM,