9.1. Wstęp
Zgodnie z ustawą z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej właściciel, zarządca lub użytkownik budynku, obiektu lub terenu jest obowiązany przestrzegać w czasie eksploatacji obiektu wymagania przeciwpożarowe. Aby warunek ten był realizowany niezbędnym jest określenie dla wszystkich osób, zakresu odpowiedzialności za zachowanie bezpieczeństwa pożarowego.
Należy zaznaczyć, że zakres obowiązków służbowych poszczególnych pracowników, poza określeniem charakteru świadczonej pracy powinien zawierać także obowiązek dbałości o bezpieczeństwo (w tym również przeciwpożarowe) na zajmowanym stanowisku pracy. Zatem ww. zakres odpowiedzialności za sprawy ochrony ppoż. dla pracowników należy traktować jako zakres ramowy.
W omawianym przypadku odpowiedzialność za organizację ochrony przeciwpożarowej ponosi właściciel obiektu, który zgodnie z zapisami ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej oraz rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów, odpowiada za całokształt stanu zabezpieczenia przeciwpożarowego obiektów oraz odpowiada za bezpieczeństwo wszystkich osób w nich przebywających.
Wykonując swoje obowiązki poprzez podległych pracowników, właściciel ma prawo scedować część obowiązków służbowych na wyznaczonych pracowników. Zakres kompetencji w tym przypadku powinien być jednoznacznie sprecyzowany w zakresie obowiązków służbowych pracowników i zgodny z aktualnymi rozwiązaniami organizacyjnymi i personalnymi.
Obowiązki i odpowiedzialność z zakresu ochrony przeciwpożarowej ciążą na wszystkich osobach zatrudnionych w obiekcie w różnym stopniu zależnym od wykonywanej pracy czy pełnionych obowiązków.
9.2. Obowiązki właściciela
Właściciel ponosi odpowiedzialność za całokształt stanu zabezpieczenia przeciwpożarowego obiektów. Zadania i obowiązki właściciela obiektów/zarządzającego obiektami wynikają z ustawy o ochronie przeciwpożarowej z dnia 24 sierpnia 1991 r. oraz innych aktów wykonawczych tj. rozporządzeń.
Wykonując swoje obowiązki poprzez podległych sobie pracowników, ma prawo scedować część odpowiedzialności oraz związane z tym obowiązki na pracowników niższego szczebla. Zakres kompetencji, w tym przypadku powinien być jednoznacznie sprecyzowany w zakresie obowiązków pracownika i zgodny z aktualnymi rozwiązaniami organizacyjnymi oraz personalnymi.
Do obowiązków Właściciela w szczególności należy:
zapewnienie przestrzegania przeciwpożarowych wymagań budowlanych, instalacyjnych i technologicznych w budynku,
zapewnienie wyposażenie budynku, obiektów towarzyszących i terenu w sprzęt pożarniczy i ratowniczy oraz środki gaśnicze,
zapewnienie osobom przebywającym w budynkach, obiektach lub na terenie bezpieczeństwa i możliwości ewakuacji,
przygotowanie budynków, obiektów i terenów do prowadzenia akcji ratowniczo-gaśniczej,
ustalenie sposobu postępowania na wypadek pożaru, klęski żywiołowej lub innego miejscowego zagrożenia,
zapewnienia zaznajomienia pracowników z przepisami przeciwpożarowymi,
prawidłową realizację planów dostosowania budynku do wymagań ochrony przeciwpożarowej,
rozpatrywanie i wdrażanie wniosków zmierzających do poprawy stanu bezpieczeństwa pożarowego w budynku, zgłaszanych przez osobę prowadzącą sprawy ochrony przeciwpożarowej, użytkowników, nadzoru wszystkich szczebli oraz pozostałych pracowników,
zabezpieczenie środków na realizację zadań z zakresu ochrony przeciwpożarowej,
nadzorowanie przestrzegania przez osoby zatrudnione w budynku przepisów przeciwpożarowych poprzez wprowadzenie odpowiedniego systemu kontroli,
okresowe rozpatrywanie stanu zabezpieczenia przeciwpożarowego budynku.
9.3. Obowiązki pracownika prowadzącego sprawy ochrony przeciwpożarowej Pracownik prowadzący sprawy ochrony przeciwpożarowej zobowiązany jest do:
kontrolowania przestrzegania przez pracowników obowiązujących przepisów przeciwpożarowych oraz prowadzenia działalności edukacyjnej i ostrzegawczej w tym zakresie,
znajomość warunków budowlanych budynku, jego urządzeń i wyposażenia technicznego, zasad ewakuacji itp.,
przeprowadzania systematycznych wewnętrznych kontroli, udział w kontrolach prowadzonych przez organy Państwowej Straży Pożarnej, wydawanie doraźnych zaleceń zgodnie z uprawnieniami ustalonych przez przełożonego,
organizowanie systematycznego szkolenia pracowników,
sprawowanie nadzoru nad prawidłowym rozmieszczaniem, stanem technicznym oraz terminową konserwacją sprzętu i urządzeń przeciwpożarowych, odpowiednim oznakowaniem i utrzymaniem dróg ewakuacyjnych i pożarowych,
czynny udział w szkoleniach, naradach i odprawach poświęconych zagadnieniom z zakresu ochrony przeciwpożarowej,
współpracy z Kierownikami podmiotów gospodarczych użytkujących w budynku pomieszczenia w zakresie określania sposobu ich zabezpieczenia przeciwpożarowego i prowadzonych w tych pomieszczeniach czynności,
współpracy z właściwą Komendą Państwowej Straży Pożarnej,
nadzoru nad realizacją zaleceń pokontrolnych,
rozpatrywania wniosków dotyczących poprawy stanu bezpieczeństwa pożarowego w budynku, wpływających od pracowników, i przedstawienia ich do realizacji.
9.4. Obowiązki wszystkich pracowników
Przestrzeganie przepisów i zasad bezpieczeństwa pożarowego jest podstawowym obowiązkiem każdego pracownika. Pomieszczenia powinny być użytkowane i utrzymywane zgodnie z założeniami projektowymi oraz w stanie gwarantującym bezpieczeństwo pożarowe.
W szczególności pracownik jest obowiązany:
znać i przestrzegać przepisy i zasady bezpieczeństwa pożarowego, brać udział w szkoleniu i instruktażu z tego zakresu,
znać procedury postępowania na wypadek powstania pożaru, sposobów alarmowania i przeprowadzania ewakuacji,
wykonywać pracę w sposób zgodny z przepisami i zasadami bezpieczeństwa pożarowego oraz przestrzegać wydawanych w tym zakresie zarządzeń i wskazówek przełożonych,
dbać o bezpieczeństwo pożarowe oraz o należyty stan urządzeń, narzędzi, sprzętu, jak również o porządek i ład w miejscu pracy,
niezwłocznie usuwać stwierdzone usterki mogące spowodować powstanie lub rozprzestrzenianie się pożaru oraz zgłaszać o tym właściwym przełożonym,
dopilnować, aby osoby postronne przebywające na terenie miejsca pracy stosowały się do
nie blokować drzwi przeciwpożarowych.
Każdy pracownik zobowiązany jest do uporządkowania swojego stanowiska pracy po jej skończeniu, a w szczególności:
schowania dokumentacji (pracownicy biurowi) i innych przedmiotów pracy do szaf i biurek, a odpadów do pojemników na śmieci,
wyłączenia spod napięcia wszystkich odbiorników energii elektrycznej,
wyłączenia światła.
9.5. Ustalenia porządkowe Na terenie obiektu, zabrania się:
używania otwartego ognia oraz palenia tytoniu poza miejscami wyznaczonymi,
użytkowania instalacji, urządzeń i narzędzi niesprawnych technicznie,
składowania materiałów palnych na drogach ewakuacyjnych,
składowania materiałów palnych z niezachowaniem wymaganej odległości od urządzeń ogrzewczych,
gromadzenia odpadów palnych - należy je usuwać niezwłocznie po zakończeniu pracy,
zamykania drzwi ewakuacyjnych w sposób uniemożliwiający ich natychmiastowe użycie,
tarasowania dostępu wyjść ewakuacyjnych, do sprzętu pożarniczego, wyłączników prądu i tablic rozdzielczych oraz innych urządzeń mających wpływ na bezpieczeństwo pożarowe budynku,
używania sprzętu pożarniczego do celów nie związanych z ochrona przeciwpożarową,
pozostawiania po pracy nie wyłączonych z gniazd sieciowych odbiorników energii elektrycznej, nie przeznaczonych do pracy ciągłej,
ustawiania elektrycznych urządzeń grzewczych w odległości mniejszej niż 0,5 m od materiałów palnych,
posługiwania się w pomieszczeniach użytkowych dodatkowymi odbiornikami energii, w szczególności z otwartą spiralą grzejną oraz bez wyłączników termicznych,
używania niezgodnie z instrukcją obsługi lub zasadami eksploatacji urządzeń elektrycznych, naprawiania i przeróbek w/w urządzeń przez osoby nie posiadające odpowiednich uprawnień i kwalifikacji,
wychodzenia z pomieszczeń bez sprawdzenia, czy nie zachodzi możliwość powstania pożaru lub wybuchu,
wykonywania wszelkich czynności, które mogą spowodować pogorszenie stanu bezpieczeństwa pożarowego w budynku.