Struktura demograficzna uczestników

Struktura demograficzna uczestników projektów realizowanych w ramach I Osi Priorytetowej PO WER, którzy zakończyli udział w Programie w okresie między 1 lipca 2017 roku a 30 czerwca 2018 roku, nie różni się znacząco od struktury obserwowanej w III Raporcie Wskaźnikowym. Nadal dominującą grupą były kobiety, które stanowiły ok. 57% wszystkich uczestników projektów. Ich udział był nieco mniejszy w przypadku projektów realizowanych przez OHP oraz w projektach konkursowych (po ok. 53%), niż w projektach PUP (58%). Większy udział mężczyzn można było zaobserwować jedynie w przypadku najmłodszej grupy wieku (15-17 lat), aktywizowanej przez OHP i projekty konkursowe, co niewątpliwie jest związane z częstszym porzucaniem nauki przez młodych mężczyzn. Ogółem, przewaga kobiet wśród uczestników projektów PO WER odzwierciedla strukturę wszystkich zarejestrowanych bezrobotnych w wieku do 29 lat, wśród których kobiety stanowiły w 2017 roku ok. 64%.

Wsparcie realizowane w ramach I Osi Priorytetowej PO WER kierowane jest do osób w wieku 15-29 lat. Grupy docelowe są jednak zróżnicowane w zależności od podmiotu aktywizującego, co jest widoczne w strukturze uczestników według wieku. W szczególności, powiatowe urzędy pracy rejestrują tylko osoby pełnoletnie i tylko one mogły brać udział w projektach aktywizacji zawodowej, natomiast Ochotnicze Hufce Pracy wspierają jedynie osoby w wieku do 24 roku życia.

Struktura wieku uczestników w analizowanym okresie była podobna do struktury obserwowanej w III Raporcie Wskaźnikowym. Dominowały osoby w wieku 18-24 lata. Ich udział wśród ogółu uczestników wynosił 61%.

Udział osób w wieku 18-24 lata był wyraźnie większy wśród osób aktywizowanych przez OHP (97%) oraz uczestników projektów konkursowych (67%). Natomiast udział osób nieco starszych, w wieku 25-29 lat, był największy wśród osób uczestniczących w projektach powiatowych urzędów pracy (41%). Warto zauważyć, że w projektach OHP realizowanych w ramach PO WER wyraźnie zmniejszył się udział najmłodszych uczestników (15-17 lat), czyli osób, które zaniedbywały obowiązek szkolny. Ich udział zmalał w porównaniu z poprzednim okresem z 25% do 3%. Osoby z najmłodszej kategorii wiekowej w tej edycji badania stanowiły znikomą część uczestników wsparcia – na prawie 74 tys. uczestników, zaledwie 121 osób było w wieku 15-17 lat (0,16%).

Wykres 1. Struktura płci uczestników Programu Wykres 2. Struktura wieku uczestników Programu

Źródło: Opracowanie własne. Źródło: Opracowanie własne.

42% 47% 47% 43%

21

Struktura uczestników według wykształcenia⁴ była zróżnicowana w zależności od podmiotu realizującego wsparcie. Ogółem, 62% uczestników posiadało wykształcenie średnie lub policealne, 28% - wyższe, a 10% - gimnazjalne lub niższe. Relatywnie najlepiej wykształceni są uczestnicy projektów aktywizacyjnych realizowanych przez PUP – wyższe wykształcenie posiadało 30%, a gimnazjalne lub niższe – zaledwie 9% osób.

Na przeciwległym biegunie znajdują się uczestnicy projektów OHP – w tym przypadku, aż 40% uczestników miało wykształcenie co najwyżej gimnazjalne, 59% średnie lub policealne a niecały 1% wykształcenie wyższe.

Wynika to ze specyfiki działalności Ochotniczych Hufców Pracy, które pracują z młodzieżą defaworyzowaną, pochodzącą ze środowisk o szczególnie trudnej sytuacji społeczno-ekonomicznej, w tym z młodymi zaniedbującymi obowiązek szkolny. Ponadto, jak już wcześniej wspomniano, wsparcie OHP kierowane jest do osób do 24 r.ż. Struktura uczestników projektów konkursowych była bardziej zbilansowana. Odsetek osób z wyższym wykształceniem (18%) był zbliżony do odsetka osób z wykształceniem gimnazjalnym i niższym (16%). Odsetek osób z wykształceniem średnim lub policealnym wynosił 66%.

Struktura uczestników projektów finansowanych ze środków PO WER dość wyraźnie odbiega od struktury wykształcenia obserwowanej wśród ogółu bezrobotnych w wieku poniżej 30 lat. W szczególności, wyraźnie większy jest odsetek osób z wyższym wykształceniem wśród uczestników projektów PO WER (28%) niż wśród ogółu bezrobotnych 30 lat (17%). Niedoreprezentowane są natomiast osoby z wykształceniem gimnazjalnym lub niższym (10% wśród uczestników wobec 22% wśród ogółu bezrobotnych poniżej 30 roku życia). Dotyczy to zwłaszcza uczestników programów aktywizacyjnych realizowanych przez powiatowe urzędy pracy. W przypadku osób w wieku 18-24 lata, może to wynikać w pewnym stopniu z warunków Gwarancji dla Młodzieży, które wymagają, by osoba otrzymała wsparcie w ciągu 4 miesięcy od rejestracji w PUP. Co naturalne, wśród osób pozostających relatywnie krótko w rejestrze PUP (poniżej 4 miesięcy) większy jest udział osób z wyższym wykształceniem, które relatywnie szybciej niż inni znajdują pracę i wyrejestrowują się z rejestru, niż wśród ogółu bezrobotnych. Ponadto z Programu mogą skorzystać jedynie osoby bezrobotne zakwalifikowane do I lub II profilu, czyli osoby, które są prawdopodobnie lepiej wykształcone niż osoby, którym przypisano profil III.

Jeżeli chodzi o miejsce zamieszkania, większość uczestników zamieszkiwała obszary wiejskie (54%). Podobnie jak w przypadku wyników III badania wskaźnikowego, jedynym wyjątkiem były projekty realizowane w trybie konkursowym, w których większy był odsetek osób mieszkających na obszarach miejskich (59%) niż wiejskich (41%).

4W całym raporcie poziomy wykształcenia są zgodne z Międzynarodową Standardową Klasyfikacją Wykształcenia (ISCED) - gimnazjalne lub niższe (ISCED 0-2), średnie lub policealne (ISCED 3-4), wyższe (ISCED 5-8).

22

Wykres 3. Struktura wykształcenia uczestników Programu Wykres 4. Struktura miejsca zamieszkania uczestników Programu

Źródło: Opracowanie własne. Dane nie zawsze sumują się do 100%

ze względu na zaokrąglenia. Źródło: Opracowanie własne.

Odsetek osób z niepełnosprawnościami wśród uczestników projektów wyniósł 4% i był taki sam jak w przypadku III Raportu Wskaźnikowego. Zwiększył się natomiast udział osób z niepełnosprawnościami wśród uczestników projektów konkursowych (z 12% do 14%), o 1 pp. zmniejszył się natomiast udział osób z niepełnosprawnościami wśród uczestników projektów OHP (z 10% do 9%). Oznacza to, że podobnie jak w poprzednim okresie (III Raport Wskaźnikowy), projekty konkursowe, realizowane m.in. przez NGO, w pewien sposób „wyspecjalizowały” się we wspieraniu osób z niepełnosprawnościami, co można traktować pozytywnie, ponieważ mogą być one lepiej dostosowane do specyficznych potrzeb takich osób niż np. systemowe wsparcie w ramach PUP.

Podobnie jak w poprzednim Badaniu Wskaźnikowym, wsparcie realizowane przez OHP szczególnie często było kierowane do osób znajdujących się w trudnej sytuacji społecznej⁵ - 80% uczestników projektów OHP zaliczało się do tej grupy. Odsetek osób w trudnej sytuacji ogółem w projektach PO WER ogółem wynosił 58%. W przypadku projektów realizowanych przez PUP było to 59% uczestników, a w przypadku projektów konkursowych 53% osób.

5W tej edycji badania zmianie uległa definicja osoby znajdującej się w trudnej sytuacji społecznej. W odróżnieniu od III Raportu Wskaźnikowego w niniejszym raporcie nie analizujemy sytuacji gospodarstwa domowego zgodnie z Załącznikiem 2b do Szczegółowego Opisu Osi Priorytetowych Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój 2014-2020, wersja z 9.07.2018 r.

obszary miejskie (DEGURBA 01 i 02)

23

Wykres 5. Udział osób z niepełnosprawnościami

wśród uczestników Programu Wykres 6. Udział osób znajdujących się w trudnej sytuacji życiowej wśród uczestników Programu

Źródło: Opracowanie własne. Źródło: Opracowanie własne.

Struktura uczestników według statusu na rynku pracy jest silnie związana z liczbą osób aktywizowanych przez poszczególne podmioty. Ogółem, 56% uczestników stanowiły osoby krótkotrwale bezrobotne, 32% - długotrwale bezrobotne, a 12% - bierne zawodowo. Projekty realizowane przez PUP, które objęły największą liczbę uczestników (prawie 63 tys.), są kierowane wyłącznie do osób bezrobotnych. Wśród tej grupy osób 64%

stanowiły osoby krótkotrwale bezrobotne a 36% osoby długotrwale bezrobotne. Wśród uczestników projektów konkursowych oraz OHP większość stanowiły osoby bierne zawodowo, niezarejestrowane w urzędzie pracy (odpowiednio 82% w przypadku projektów konkursowych i 89% w przypadku projektów OHP). Większą koncentrację OHP i instytucji realizujących projekty konkursowe na osobach biernych zawodowo należy uznać za korzystną, gdyż dzięki temu wsparcie trafia również do osób, które są poza zasięgiem działania powiatowych urzędów pracy.

Wykres 7. Struktura uczestników wg statusu na rynku pracy

Źródło: Opracowanie własne. krótkotrwale bezrobotni długotrwale bezrobotni bierni zawodowo

24

W kontekście struktury uczestników według statusu na rynku pracy warto zwrócić uwagę na jedną kwestię.

Dane BAEL pokazują, że w województwach objętych projektami YEI, odsetek osób z kategorii NEET zarejestrowanych w powiatowych urzędach pracy wynosi 37%. Oznacza to, że 63% młodych NEETsów pozostaje poza rejestrami PUP. Tymczasem wsparcie w ramach YEI kierowane jest w głównej mierze do osób bezrobotnych zarejestrowanych w urzędach pracy. 88% uczestników wsparcia to osoby bezrobotne.

85% uczestników bezrobotnych brało udział w projektach PUP, pozostałe 3% w projektach realizowanych przez inne podmioty. Oznacza to, że wsparcie YEI nie trafia do znacznej grupy NEETów, którzy pozostają poza rejestrami publicznych służb zatrudnienia. Są to najczęściej osoby bierne zawodowo i niechętne do aktywizacji. Dotarcie ze wsparciem do tej grupy osób jest szczególnie trudne i wymaga stosowania odpowiednich narzędzi i kanałów komunikacji oraz współpracy lokalnych partnerów (instytucji rynku pracy ze szkołami, ośrodkami pomocy społecznej, organizacjami pozarządowymi itp.). Wydaje się, że należałoby w większym stopniu obejmować ich działaniami realizowanymi w ramach projektów współfinansowanych ze środków EFS.

Wykres 8. Udział osób zarejestrowanych jako bezrobotne wśród ogółu osób należących do kategorii NEET i uczestników Programu.

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BAEL 2017 i bazy o uczestnikach projektów.