Studenci jako uczestnicy rynku edukacyjnego

Zasadniczym powodem obecności studentów w Łodzi jako mieście akademickim jest ich zamiar kształcenia się. Ponieważ badaną populacją byli studenci podejmu-jący naukę w uczelniach publicznych, analizie nie poddano wysokości uiszczanych przez nich opłat na rzecz uczelni, jako że nie są one obligatoryjne, a jeśli obowiązek ich uiszczenia się pojawia, ma on incydentalną naturę. Stąd uczestnictwo tej kate-gorii studentów w miejskim „rynku” edukacyjnym wyraża się przede wszystkim korzystaniem przez nich z przestrzeni akademickich, jakimi są obiekty instytucji szkolnictwa wyższego wraz z ich bezpośrednim otoczeniem.

Zachowania konsumenckie studentów w gospodarce i przestrzeni Łodzi

70

Zgodnie z oczekiwaniami, rozkład przestrzenny rejonów, w których łódzcy stu-denci uczęszczają na zajęcia akademickie, jest zbliżony do rozkładu przestrzen-nego obiektów tutejszych uczelni (mapy 1 i 2). Obszarem Łodzi o największym poziomie koncentracji miejsc odbywania przez studentów zajęć dydaktycznych jest kampus PŁ zlokalizowany w południowo-zachodniej krawędzi jej śródmie-ścia, w obrębie którego naukę podejmują wszyscy słuchacze tej uczelni. Ponieważ na obszar ten składają się w znacznej mierze zabudowania poprzemysłowe, stu-denci PŁ obcują na co dzień z dawnymi obiektami fabrycznymi zaadaptowany-mi do nowych funkcji użytkowych – dydaktycznych i badawczych. Należy także podkreślić, że otoczenie kampusu stanowią rozległe tereny typu brownfields, które niegdyś składały się m.in. na przedwojenne zakłady Allarta, Eiserta czy Geyera, a także późniejsze – jak tereny Elektrociepłowni nr 2 (EC2) czy zakładów Fonica (fotografia 19). Część ze wspomnianych obszarów w ostatnich latach zaczęto prze-kształcać pod funkcję mieszkaniową (fotografia 8).

Mapa 2. Łódź: rejony odbywania zajęć akademickich przez studentów

n=1017.

Źródło: opracowanie własne na podstawie badania ankietowego.

Wysokim poziomem koncentracji studentów ze względu na miejsca ich ak-tywności dydaktycznych cechuje się ponadto północno-wschodnia część śród-mieścia, w której zlokalizowane są obiekty UŁ. Obecność studentów wyraża się

Wymiar gospodarczy, przestrzenny i czasowy zachowań konsumenckich... 71

w tym przypadku dwoma biegunami koncentracji przestrzennej. Silniejszy z nich znajduje się w rejonie ulicy Matejki na odcinku między ulicami Pomorską i Naru-towicza (wzdłuż której zlokalizowanych jest wiele wydziałów tej uczelni w ramach kampusu uniwersyteckiego), nieco słabszy zaś – w rejonie ulicy Rewolucji 1905 r., co stanowi konsekwencję usytuowania przy niej obiektów największego z wydzia-łów UŁ – Ekonomiczno-Socjologicznego – oraz pobliskiej lokalizacji Wydziału Nauk o Wychowaniu przy ulicy Pomorskiej. Oba bieguny łączy ulica Narutowicza – stanowiąca krawędź Nowego Centrum – przy której zlokalizowane są zabudo-wania trzech kolejnych wydziałów UŁ: Filozoficzno-Historycznego, Nauk Geo-graficznych oraz Studiów Międzynarodowych i Politologicznych. W zachodnim fragmencie omawianego obszaru infrastruktura dydaktyczna UŁ stanowi części gęsto zabudowanych kwartałów tworzonych głównie przez budynki z przełomu XIX i XX wieku. W środkowym fragmencie omawianego obszaru dominuje z kolei zabudowa kwartałowa o niższym poziomie intensywności, pochodząca z okresu międzywojennego. W części wschodniej na omawiany obszar składa się niemal wyłącznie infrastruktura uczelni, tworząca kampus UŁ.

Wschodnią krawędź omawianego wyżej obszaru stanowi kompleks zabudowań Centrum Kliniczno-Dydaktycznego UM. Studentów tej uczelni należy także wiązać z widocznym na mapie obszarem koncentracji w rejonie Starego Polesia, ze względu na odbywanie przez nich zajęć w obiektach przy ul. Żeligowskiego. Z uwagi zaś na niewielki odsetek studentów uczelni artystycznych (AM, ASP, PWSFTviT) w popu-lacji łódzkich studentów, miejsca odbywania przez nich zajęć dydaktycznych (z wy-jątkiem AM na Starym Polesiu) nie uwidaczniają się na omawianej mapie.

Mimo iż studenci podejmujący naukę w Łodzi na uczelniach publicznych nie zasilają z tego tytułu jej gospodarki w sposób regularny, mogą to czynić poprzez wydatki na dodatkowe usługi edukacyjne, które nie wchodzą w skład ich podsta-wowych obowiązków uczelnianych. Skala korzystania z dodatkowych kursów lub szkoleń (np. kursów językowych, szkoleń tematycznych czy korepetycji) jest jednak wśród łódzkiej młodzieży akademickiej względnie mała, bowiem aż 83,6% (n=885) studentów nie wydatkuje w ogóle pieniędzy na ten cel. Fakt odpłatnego korzysta-nia na terenie Łodzi z dodatkowych kursów lub szkoleń różnicuje się w podziale na poszczególne kategorie studentów. Przede wszystkim różnice uwidaczniają się pomiędzy młodzieżą z młodszych i starszych roczników studiów – o ile na dodatko-we kursy i szkolenia w Łodzi środki wydatkuje 18,9% studentów starszych, to wśród studentów młodszych odsetek ten kurczy się do poziomu 14,4%. Ponadto z dodatko-wej, odpłatnej oferty edukacyjnej korzysta 18,7% młodzieży lokalnej w stosunku do 15,2% pozalokalnej. Omawiane różnice niemal nie uwidaczniają się wśród studen-tów zamieszkujących w Łodzi i dojeżdżających do niej na zajęcia.

Niewielka skala korzystania przez młodzież akademicką w Łodzi z odpłatnych, dodatkowych kursów i szkoleń może być wynikiem ich wysokich cen. Dla osób, które podejmują ten rodzaj aktywności, wiąże się to ze średnim wydatkiem aż 222,59 zł (tabela 4). W Łodzi więcej na ten cel wydatkują miesięcznie studenci

Zachowania konsumenckie studentów w gospodarce i przestrzeni Łodzi

72

pozalokalni (średnio 231,42 zł) niż studenci lokalni (208,49 zł), a także studenci zamieszkujący (225,20 zł) niż dojeżdżający (214,38 zł). Różnica między poszcze-gólnymi kategoriami studentów zarysowuje się natomiast najsilniej w rozbiciu na młodzież z wcześniejszych etapów kształcenia (średnio 186,39 zł) oraz ze star-szych roczników studiów (średnio 257,17 zł) – potwierdzają to także wartości me-diany. Sytuację tę można tłumaczyć chęcią podnoszenia własnych umiejętności i wiedzy przez starszych studentów przed „finalnym” wkroczeniem na rynek pracy.

Tabela 4. Łódź: miesięczne wydatki studentów na opłaty za dodatkowe kursy lub szkolenia Ogółem Lokalni ^Pozalo-_kalni ^Zamiesz-_kujący ^Dojeżdża-_jący Młodsi Starsi Średnia

arytme-tyczna ^{222,59 zł 208,49 zł 231,42 zł 225,20 zł 214,38 zł 186,39 zł 257,17 zł} Mediana 145,00 zł 160,00 zł 100,00 zł 150,00 zł 110,00 zł 100,00 zł 175,00 zł

n 174 67 107 132 42 85 89

Statystyki dotyczą jedynie studentów deklarujących wydatkowanie środków na dodatkowe kursy lub szkolenia.

Źródło: opracowanie własne na podstawie badania ankietowego.

W przeciwieństwie do względnie niepopularnego podejmowania nauki w for-mie dodatkowych szkoleń i kursów większość studentów (64,5%) wydatkuje for- mie-sięcznie część swoich budżetów na zakup różnego rodzaju materiałów edukacyj-nych (takich jak książki, kserokopie i artykuły papiernicze), kreując tym samym popyt w placówkach handlowych i usługowych. W większym stopniu jest to cechą studentów pozalokalnych (66,2%) niż lokalnych (61,2%), zamieszkujących (65,7%) niż dojeżdżających (60,6%) oraz starszych (65,7%) niż młodszych (63,3%), choć różnice te nie są duże.

Tabela 5. Łódź: miesięczne wydatki studentów na zakup materiałów edukacyjnych

Ogółem Lokalni ^Pozalo-_kalni ^Zamiesz-_kujący ^Dojeżdża-_jący Młodsi Starsi Średnia

arytme-tyczna ^{56,98 zł 66,07 zł 52,69 zł 60,01 zł 46,11 zł 55,63 zł 58,61 zł} Mediana 40,00 zł 50,00 zł 30,00 zł 50,00 zł 30,00 zł 40,00 zł 40,00 zł

n 683 219 464 534 149 373 310

Statystyki dotyczą jedynie studentów deklarujących wydatkowanie środków na zakup materiałów edukacyjnych.

Wymiar gospodarczy, przestrzenny i czasowy zachowań konsumenckich... 73

Młodzież akademicka, która deklaruje wydatkowanie w Łodzi środków pie-niężnych na książki, kserokopie i artykuły papiernicze, przeznacza w tym celu średnio 56,98 zł w skali miesiąca (tabela 5). Można także zauważyć, że studenci dojeżdżający na zajęcia do Łodzi wydatkują w jej granicach na ten cel przeciętnie niższą kwotę (46,11 zł) niż młodzież zamieszkująca miasto (60,01 zł). Wyjaśnienia tej różnicy należy upatrywać w łatwości nabywania tej kategorii dóbr w miejsco-wościach zamieszkiwanych przez dojeżdżających studentów.