niemal pięcioletnia działalność Rady ds. Kobiet Służy Więziennej. Na szczególne podkreśle-nie zasługiwał fakt, że jej powołaniu podkreśle-nie towarzyszyła żadna kopodkreśle-nieczność wynikająca z dy-rektyw prawa międzynarodowego i europejskiego, jak miało to miejsce przy utworzeniu podobnej struktury w siłach zbrojnych, ale autentyczna potrzeba wynikająca z poświęce-nia problematyce kobiecej w Służbie Więziennej należnej uwagi. Rada to praktycznie dru-ga tego typu instytucja w polskich grupach dyspozycyjno-mundurowych i nic nie wskazuje na to, by miały powstać kolejne tego typu struktury. Była ona praktycznie jedynym organem o takim charakterze, który prowadził stałą działalność organizacyjną i to w oparciu o naj-wyższe standardy, identyczne do tych stosowanych w innych krajach Unii Europejskiej. Zawdzięczała to wszystko swej przewodniczącej, której niespożyta energia i czytelna wizja działalności Rady wyniosła jej inicjatywy na wysoki i bardzo merytoryczny poziom. Warto tu również zwrócić uwagę, że organ ten miał również duży wpływ na podobną działalność wspomnianych wyżej formacji mundurowych. Godny uwagi jest również fakt, iż Rada dzia-łała nie tylko na rzecz funkcjonariuszy-kobiet Służby Więziennej, ale również na rzecz ko-biet zatrudnionych na stanowiskach cywilnych.
Na sukces Rady, ten rzeczywisty i ten propagandowy, składała się również przychyl-ność kierownictwa Służby Więziennej do jej dokonań, ale także codziennej jej działalności. W grudniu 2013 r. Fundacja Centrum Praw Kobiet i Fundacja Jolanty Kwaśniewskiej „Poro-zumienie Bez Barier” odznaczyły Orderem Białej Wstążki m.in. ówczesnego Dyrektora Ge-neralnego Służby Więziennej. Kapituła, przyznając to odznaczenie, doceniła zaangażowanie instytucji, którą kierował na polu walki z przemocą, wdrażając do polskiego więziennictwa programy readaptacyjne dla skazanych sprawców przemocy domowej, programy pracy z ko-bietami zabójczyniami, które wcześniej przez wiele lat doświadczały przemocy domowej. Więźniowie dzięki udziałowi w tych programach uczyli się partnerstwa i szacunku wobec kobiet oraz odpowiedzialności za popełnione czyny o charakterze przemocowym. Docenio-no również działania antyprzemocowe, kierowane do funkcjonariuszy i pracowników Służby Więziennej, w tym związane z opracowaniem i wydaniem poradnika, programami antymob-bingowymi oraz organizowaniem konferencji poświęconych problematyce przemocy w ro-dzinie. Należy tu szczególnie podkreślić, że spośród wszystkich formacji mundurowych to właśnie działalność Służby Więziennej w obszarze walki z przemocą wobec kobiet została dostrzeżona i w osobie Dyrektora Generalnego Służby Więziennej wyróżniona tą zaszczytną nagrodą 53. Został on też dostrzeżony i doceniony przez prominentne postacie Biura Kongre-su Kobiet. W wystosowanym do niego po VI Kongresie Kobiet Polskich piśmie podkreślono jego wkład i współprzyczynienie się do sukcesu Kongresu oraz apelowano o dalszą współ-pracę w tym zakresie 54.
W obradach VIII Kongresu Kobiet Polskich, który miał miejsce w maju 2016 r., ciała dotychczas zasilanego kilkuset uczestniczkami reprezentującymi większość grup dyspozy-cyjno-mundurowych w Polsce, w ogóle nie odnotowano jakiejkolwiek obecności ich przed-stawicielek, przynajmniej tych ubranych w mundury i jawnie reprezentujących swoje służby. Ich nieobecność została dostrzeżona i szeroko skomentowana przez uczestniczki Kongresu
53 http://www.sw.gov.pl/pl/o-sluzbie-wieziennej/rada-ds-kobiet/aktualnosci-rady-ds-kobiet/ news,20011.html, dostęp: 27.12.2015.
54 http://www.sw.gov.pl/pl/o-sluzbie-wieziennej/rada-ds-kobiet/aktualnosci-rady-ds-kobiet/ news,24092.html, dostęp 27.12.2015.
184
oraz niektóre fora internetowe 55. Tematyka ta pojawiła się też w licznych wystąpieniach i li-stach skierowanych do uczestniczek Kongresu. Z niektórych wypowiedzi wprost wynikało, że w formacjach mundurowych był ruch kobiet, które w bardzo delikatny sposób domagały się swoich praw. Ruch został rozwiązany, kobiety dostały zakaz przychodzenia na Kongres Kobiet w mundurach, zaś część z nich została przeniesiona na emeryturę 56. Jakie będą dalsze losy omawianej działalności – pokaże przyszłość.
Bibliografia
[b.a, b.red., b.wyd.], Kobiety w służbach mundurowych. Sukcesy, perspektywy, partnerstwo, Warszawa 2013.
[b.a, b.red.], Kobiety w służbach mundurowych, Wydawnictwo Komendy Głównej Policji, Warszawa 2014.
[b.a, b.red., b.wyd.] Przywództwo kobiet w służbach mundurowych, Warszawa 2015. Bladowska-Wrzodak M. (opr.), Od przemocy ekonomicznej do niezależności. Poradnik
finansowy dla kobiet, Warszawa 2012.
Czuba B., Od perspektywy androcentrycznej do gender mainstreaming. Wprowadzanie
perspektywy gender w wojsku na tle transformacji ustrojowej [w:] Teraźniejszość i przy-szłość grup dyspozycyjnych, red. J. Maciejewski, I. Wolska-Zogata, „Acta Universitatis
Wratislaviensis” 2013, nr 3518.
Kalaman M. R, Partycypacja zawodowa funkcjonariuszy-kobiet w Służbie Więziennej, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Biznesu, Dąbrowa Górnicza 2017.
Maciejewski J., Kobiety w grupach dyspozycyjnych społeczeństwa. Wybrane aspekty
socjolo-giczne [w:] Kobieta jako funkcjonariusz bezpieczeństwa publicznego, red. R. M. Kalina,
P. Łapiński, Kalisz 2008.
NIE dla przemocy. Część 1: Przemoc domowa, red. M. Nadulicz, K. Trela, Wydawnictwo
Rady ds. Kobiet Służby Więziennej, Warszawa 2014;
NIE dla przemocy. Część 2: Przemoc w pracy, red. M. Nadulicz, K. Trela, Wydawnictwo
Rady ds. Kobiet Służby Więziennej, Warszawa 2014.
Nowakowska U., Dominiczak A., Stereotyp ponad prawem. Wymiar sprawiedliwości
w sprawach o zabójstwa na tle przemocy w rodzinie, Warszawa 2013.
Nowakowska U., Jabłońska M., …jeśli chcesz się rozwieść. Poradnik prawny dla kobiet, Warszawa 2013.
Orłowski M., Pełnomocnik rządu ds. równego traktowania i list prezydenta wybuczane
na Kongresie Kobiet, „Gazeta Wyborcza” 2016, nr 111.
Popularny słownik języka polskiego, red. B. Dunaj, Warszawa 1999.
55 Zob np. http://www.promilitaria21.home.pl//2339-16-v-kongres-kobiet-bez-kobiet-w-mundurach, dostęp 16.08.2016.
56 M. Orłowski, Pełnomocnik rządu ds. równego traktowania i list prezydenta wybuczane na Kon-gresie Kobiet, „Gazeta Wyborcza” 2016, nr 111, s. 3.
185
Tomaszewska L., Nowakowska U., Bieńkowska E., Niezbędnik policjanta. Przemoc wobeckobiet w rodzinie, Warszawa 2013.
Tomaszewska L., Nowakowska U., Bieńkowska E., Niezbędnik prokuratora. Przemoc
wobec kobiet w rodzinie, Warszawa 2013.
Regulacje prawne
Decyzja nr 132 Komendanta Głównego Policji z dnia 26 marca 2009 r. w sprawie powo-łania Pełnomocnika do spraw równego statusu kobiet i mężczyzn w Policji (Dz. Urz. KGP Nr 5, poz. 26).
Decyzja nr 328 Komendanta Głównego Policji z dnia 22 października 2012 r. uchylająca decyzję w sprawie powołania Pełnomocnika do spraw równego statusu kobiet i męż-czyzn w Policji (Dz. Urz. KGP 2012 r., poz. 56).
Decyzja nr 211 Komendanta Głównego Policji z dnia 20 maja 2013 r. w sprawie Pełno-mocnika Komendanta Głównego Policji do Spraw Ochrony Praw Człowieka [niepub-likowane].
Decyzja nr 201 Komendanta Głównego Policji z dnia 27 maja 2014 r. w sprawie powołania Zespołu Komendanta Głównego Policji do Spraw Strategii Równych Szans w Policji [niepublikowane].
Decyzja Komendanta Głównego Straży Granicznej nr 150 z dnia 13 września 2011 r. w sprawie powołania Pełnomocnika Komendanta Głównego Straży Granicznej do spraw Ochrony Praw Człowieka i Równego Traktowania oraz stałego nieetatowego Zespołu do spraw Ochrony Praw Człowieka i Równego Traktowania [niepublikowane]. Decyzja nr 102/MON/Ministra Obrony Narodowej z dnia 3 kwietnia 2006 r. w sprawie
powołania Pełnomocnika Ministra Obrony Narodowej do Spraw Wojskowej Służby Kobiet [niepublikowane].
Decyzja nr 157/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 6 maja 2009 r. w sprawie utworzenia i funkcjonowania Rady ds. Kobiet w Siłach Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. Urz. MON Nr 9, poz. 111).
Decyzja nr 108/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia z dnia 15 kwietnia 2013 r. w sprawie powołania Koordynatora do Spraw Równego Traktowania w resorcie obrony narodowej (Dz. Urz. M.O.N. 2013 r., poz. 112).
Decyzja nr 97/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia z dnia 24 marca 2014 r. zmienia-jąca decyzję w sprawie utworzenia i funkcjonowania Rady do Spraw Kobiet w Siłach Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. MON 2014, poz. 99).
Decyzja nr 463/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia z dnia 25 listopada 2014 r. w sprawie powołania Koordynatora do Spraw Równego Traktowania w resorcie obrony narodowej (Dz. Urz. M.O.N. 2014 r., poz. 375).
Decyzja Ministra Obrony Narodowej nr 258/MON z dnia 10 sierpnia 2016 r. w sprawie utworzenia i funkcjonowania Rady do Spraw Kobiet w resorcie obrony narodowej [niepublikowane].
Decyzja nr 49 Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 13 czerwca 2013 r. w sprawie powo-łania Pełnomocnika ds. Równego Traktowania w Służbach Mundurowych podległych Ministrowi Spraw Wewnętrznych (Dz. Urz. M.S.W. z 2013 r., poz. 53).
Decyzja nr 1 Pełnomocniku Rządu ds. Równego Traktowania z dnia 8 kwietnia 2014 r. Działalność emancypacyjna na rzecz kobiet w Służbie Więziennej…
186
w sprawie powołania zespołu opiniodawczo-doradczego „Kobiety w Służbach mundu-rowych” [niepublikowane].
Decyzja nr 22 Podsekretarza Stanu ds. Społecznych i Parlamentarnych z dnia 25 listopada 1999 r. w sprawie powołania Rady ds. Kobiet w Siłach Zbrojnych RP [niepublikowane]. Dyrektywa Rady Wspólnot Europejskich 2002/73/WE z dnia 23 września 2002 r. w spra-wie wprowadzenia w życie zasady równego traktowania kobiet i mężczyzn w zakresie dostępu do zatrudnienia, kształcenia i awansu zawodowego oraz warunków pracy (Dz. Urz. UE L 269/15 z dnia 5 października 2002 r., s. 255).
Konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych dnia 18 grudnia 1979 r. (Dz. U. 1982 r. Nr 10, poz. 71).
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 8 stycznia 2016 roku w sprawie ustanowienia Pełnomocnika Rządu do spraw społeczeństwa obywatelskiego (Dz. U. 2016 r. poz. 37). Ustawa z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz. U. Nr 112,
poz. 1198.).
Ustawa z dnia 3 grudnia 2010 roku o wdrożeniu niektórych przepisów Unii Europejskiej w zakresie równego traktowania (Dz. U. Nr 254, poz. 1700 z późn. zm.).
Zarządzenie Nr 3/2010 Dyrektora Generalnego Służby Więziennej z dnia 4 lutego 2010 r. w sprawie powołania Rady ds. Kobiet [niepublikowane].
Zarządzenie nr 3/2012 Dyrektora Generalnego Służby Więziennej z dnia 13 stycznia 2012 r. w sprawie powołania i zadań Koordynatora ds. Równego Traktowania w Centralnym Zarządzie Służby Więziennej [niepublikowane].
Zarządzenie nr 50/2013 z dnia 16 lipca 2013 r. Szefa Biura Ochrony Rządu w sprawie powołania Pełnomocnika do Spraw Równego Traktowania w Biurze Ochrony Rządu [niepublikowane].
Zarządzenie Dyrektora Generalnego Służby Więziennej nr 20 z dnia 19 kwietnia 2016 roku w sprawie ustanowienia i zadań Pełnomocnika Dyrektora Generalnego Służby Więziennej ds. Ochrony Praw Człowieka i Równego Traktowania [niepublikowane]. Pismo Komendanta Głównego Państwowej Straży Pożarnej z dnia 2 kwietnia 2015 r., l.dz.
BK-III-078/35/15 [niepublikowane]. Netografia www.popowo.com/aktualnosci/aktualnosci-lokalne?more=1857348846&d.html; www.popowo.com/galeria/kobiety-kobietom-w-sluzbie.html www.promilitaria21.home.pl//2339-16-v-kongres-kobiet-bez-kobiet-w-mundurach.html www.raport-na-temat-rownego-traktowania-kobiet-i-męzczyzn-w-słuzbach-mundurowych-podleglych-ministrowi-spraw-wewnetrznych-lub-przez-niego-nadzorowanych.html www.spoleczenstwoobywatelskie.gov.pl www.spoleczenstwo-obywatelskie.gov.pl/zespol-opiniodawczo-doradczy-kobiety-w-sluzbach -mundurowych.html www.spoleczenstwoobywatelskie.gov.pl/krajowy_program_dzialan_na_rzecz_rownego_trak-Marek R. Kalaman
187
towania_przyjety_na_rm_10.12.13.pdf www.rownetraktowanie.gov.pl/zespol-opiniodawczo-doradczy-kobiety-w-sluzbach-mundu-rowych.html www.rownetraktowanie.gov.pl/aktualnosci/krajowy-program-dzialan-na-rzecz-rownego-traktowania-na-lata-2013-2016.htmlwww.sw.gov.pl/pl/rada-ds-kobiet/aktualnosci-rady-ds-kobiet/news.html – o kolejnych nu-merach porządkowych: 35, 36, 37, 627, 629, 861, 1930, 3712, 4528, 4612, 7967, 8156, 9034, 9351, 10898, 12577, 13976, 14321, 14546, 14601, 16613, 16941; 19934, 20011, 23841, 24208, 24092, 24419, 26908, 27113, 27324, 27325, 27917, 27921, 28157, 28171, 30323, 30403, 31123, 31325, 32427, 32255, 33165, 33889, 111405 [linki usunięte przez administratora].
www.sw.gov.pl/pl/o-sluzbie-wieziennej/stowarzyszenie-oficerow-wieziennictwa.html www.sw.gov.pl/pl/aktualnosci/news,39873,nowy-rzecznik-prasowy.html www.sw.gov.pl/aktualnosc/centralny-zarzad-sluzby-wieziennej-nowy-pelnomocnik-dyrektora -generalnego-sluzby-wieziennej-ds-ochrony-praw-czlowieka-i-rownego-traktowania.html SUMMARY Marek R. Kalaman
Emancipation activity for women in the Prison Service (genesis, specificity and practice)
Increasing steadily since 1989, the representation of women in uniformed (military and non-military) forces has created the need to establish bodies responsible for creating emancipatory activities for women. This obligation resulted from the regulation of international and EU law. Against the background of other formations, the Prison Service has been particularly active in this area, setting up the Prison Service Women’s Council in 2010. The activities undertaken by the Council include the following: cooperation with governmental institutions (including the Office of Plenipotentiary for Equal Treatment, the Ministry of Interior and Administration, the Ministry of National Defense, the Ministry of National Education, the Ministry of Labor and Social Policy) and non-governmental organizations in the implementation of programs and projects for women; undertaking educational activities aimed at changing the stereotypical image of women in this service, providing information to women experiencing violence or harassment, creating suitable legal and organizational conditions allowing for an adaptation of uniforms to the needs of women. The aim of this article is to present the Council's activities on equal footing with those undertaken in other uniformed services.
Key words: Prison Service, Council for Women's Prison Service, equal treatment,
emancipation activity, uniform groups.
Data wpływu artykułu: 20.03.2017 r. Data akceptacji artykułu: 09.05.2017 r.
189
Robert Gwardyński
Wyższa Szkoła Biznesu w Dąbrowie Górniczej e-mail: rgnauka@o2.pl