monika tomaSzewSka opole
c
elem niniejszego artykułu jest zwró-cenie uwagi na niezwykle ważny problem aktywności turystycznej młodzieży zna-jącej język obcy. Postaram się przytoczyć argumenty potwierdzające, iż znajomość języka obcego zwiększa poziom aktywno-ści turystycznej młodzieży. Temat zawężam do dwóch rodzajów aktywności młodzieży:uczestnictwa w wycieczkach szkolnych i w obozach językowych. Analizuję tury-styczną aktywność młodzieży o charakte-rze edukacyjnym, jaką są obozy językowe z pobytem u rodziny, tj. formę aktywności od lat funkcjonującą na światowym rynku usług turystycznych, która w Polsce jeszcze nie jest zjawiskiem masowym. Uwzględ-niam rolę komunikacji międzykulturowej w kształtowaniu świadomości młodzieży, a także specyfikę i profil odbiorców wycie-czek szkolnych.
Mnogość rodzajów turystyki i możliwość wyjazdu do wielu dotychczas niedostępnych obszarów wskazują na jej różnorodność, bo-gactwo i wieloaspektowość. Turystyka stała się też jedną z najszybciej rozwijających się dziedzin gospodarki, coraz popularniejszą formą spędzenia wolnego czasu. Jej rozwo-jowi sprzyja wiedza o kulturze odwiedza-nych krajów i znajomość języka, jakim po-sługują się ich mieszkańcy. Coraz bardziej powszechne międzynarodowe kontakty
49
wymagają wspólnego języka. Znajomość angielskiego staje się oczywistym wymo-giem edukacyjnym i szansą na lepszą przy-szłość. Ludność wielu europejskich krajów jest już dwujęzyczna1.
komunikacja międzykulturowa a znajomość języka obcego Komunikacja międzykulturowa stanowi problem złożony, wymagający wielopłasz-czyznowego (socjologicznego, psycholo-gicznego, społecznego) spojrzenia. Jednym z podstawowych narzędzi komunikacji wer-balnej od wieków pozostaje język. Czasem sytuacja, z którą mamy do czynienia, deter-minuje potrzebę porozumienia przy użyciu złożonych gestów, znaków itp. Dopiero jed-nak kontakt werbalny uzupełniony o nie-werbalny daje szansę na oczekiwany zwrot-ny komunikat odbiorcy. Młodzież ucząca się międzynarodowego języka komunikacji werbalnej, jakim obecnie jest język angiel-ski, uzyskuje te dwa niezbędne przy sposo-bie komunikacji narzędzia jednocześnie2.
Znajomość języka zwiedzanego regionu (jeszcze przed rozpoczęciem podróży) po-zwala na poznanie jego kultury, panujących w nim obyczajów, umożliwia rozmowy z tu-bylcami, minimalizuje groźbę konfliktów.
Wśród młodzieży dostrzec można wyni-kającą z ciekawości tendencję podróżowa-nia do krajów kulturowo odmiennych. In-dywidualny młody turysta wykorzystujący znajomość języka obcego lub posługujący się językiem zwiedzanego regionu, podró-żujący według skonstruowanego przez sie-bie planu, zdobywa większą wiedzę i do-świadczenie o zwiedzanym obszarze niż turysta masowy. W przeważającej liczbie przypadków dotyczy to także podróżują-cej z rodzicami w ramach indywidualnie zorganizowanego wypoczynku młodzieży szkolnej3.
1 A. Wiza, B. Pluta, Komunikacja międzykulturowa jako czynnik rozwoju społeczeństw, [w:] W. Siwiński, R. Tauber, E. Mucha-Szajek (red.), Współczesne ten-dencje w turystyce i rekreacji, Poznań 2008, s. 289.
2 A. Wiza, B. Pluta, Komunikacja międzykulturo-wa...., op. cit., s. 293.
Młodzież władająca językiem obcym ma nie tylko łatwiejszy start w dorosłe ży-cie, ale i szersze horyzonty, większy próg tolerancji wobec niezrozumiałych dla siebie sposobów komunikacji innych ludzi. Zna-jomość języka obcego łamie bariery kultu-rowe, mentalne, osobowościowe, przyczy-nia się w znacznie większym zakresie niż książkowa wiedza do rozumienia świata4.
Formy wypoczynku młodzieży znającej język obcy
Znajomość języka obcego umożliwia młodzieży uczestnictwo w zorganizowa-nych formach wypoczynku: obozach, wy-cieczkach, rajdach, stając się źródłem no-wych, atrakcyjnych przeżyć. Udział w wy-cieczce, obozie lub w grupie turystycznej stanowi okazję do zaistnienia w nowym śro-dowisku, w którym obowiązuje określona hierarchia i podział ról. W nowym otoczeniu młodzież może przybrać inne role społecz-ne, stać się członkiem nowej społecznej for-macji. Umiejętność werbalnej komunikacji pozwala na dowartościowanie młodzieży5, wytwarza silne więzi emocjonalne, pozwala na unikanie samotności, w atrakcyjny spo-sób organizuje czas wolny6.
wycieczka szkolna
Do najbardziej popularnych form orga-nizacji wypoczynku młodzieży szkolnej należą:
wycieczki przedmiotowe
● –
inicjowa-ne i realizowainicjowa-ne przez nauczycieli w celu uzupełnienia obowiązkowego programu nauczanego przedmiotu lub przedmiotów pokrewnych;
3 Jw., s. 293; K. Przecławski, Turystyka i wychowa-nie, Warszawa 1973, s. 26.
4 A. Wiza, B. Pluta, Komunikacja… op. cit., s. 134.
5 W. Siwiński, Aktywność turystyczno-rekreacyjna młodzieży licealnej w czasie wolnym [w:] W. Siwiński, R. Tauber, E. Mucha-Szajek (red.), Współczesne ten-dencje w turystyce i rekreacji , op. cit., s. 71.
6 W. Siwiński, Aktywność… op. cit., s. 71; D. Umia-stowska, Aktywność ruchowa a jakość życia, Poznań 2008.
50
analizy
wycieczki krajoznawczo-turystycz-ne – udział w nich nie wymaga od uczest-● ników przygotowania kondycyjnego i umie-jętności specjalistycznych;
imprezy krajoznawczo-turystyczne, takie jak: biwaki, konkursy, turnieje;●
imprezy turystyki kwalifikowanej i obozy wędrowne – udział w nich wymaga ● od uczestników przygotowania kondycyjne-go i umiejętności posługiwania się specjali-stycznym sprzętem;
imprezy wyjazdowe
● – związane z
re-alizacją programu nauczania, (zielone szko-ły, szkoły zimowe i szkoły ekologiczne).
Warunkiem prawidłowej organizacji turystycznej aktywności młodzieży jest jej bezpieczeństwo. W jego zapewnieniu szczególne znaczenie ma respektowanie regulacji ustawowych i zasad ostrzegania o niebezpieczeństwie. Z doświadczenia wia-domo, że do najczęstszych przyczyn wypad-ków podczas wycieczek szkolnych należą:
brak znajomości lub lekceważenie przepisów i zasad prowadzenia wycieczek ● i imprez,
brak dyscypliny,
●niedostateczna opieka kierownika i opiekunów wycieczki,●
zbyt duża liczba dzieci na wycieczce,
●złe warunki atmosferyczne,
●nadmierne zmęczenie, niedostatecz-ne przygotowanie fizyczniedostatecz-ne i psychiczniedostatecz-ne ● uczestników wycieczki,
nieuwaga, lekceważenie niebezpie-czeństwa. ●
uczestnictwo w obozach językowych
Znajomość obcego języka stwarza szan-se na uczestnictwo w zorganizowanych formach wypoczynku, jakimi są obozy ję-zykowe. Sposób spędzania wolnego czasu w takiej formie zyskuje coraz większą po-pularność wśród młodzieży, dla której kon-takt z językiem obcym nie jest jednorazową wakacyjną przygodą. Podczas przebywania na takim obozie młodzież nabywa wielu umiejętności: interpersonalnych, współ-działania w grupie, związanych z potrzebą
otwarcia i zrozumienia siebie poprzez ro-zumienie innych. Pobyt na obozach języko-wych staje się też lekcją tolerancji dla róż-nic w sposobie odbierania świata przez ich uczestników, w tym uczeniu się akceptacji różnych postaw.
Coraz większą popularnością wśród mło-dzieży cieszą się obozy językowe z pobytem u rodziny przyjmującej (tzw. host family).
wnioski
Różnorodność zjawisk w sferze spo-łecznej sprawia, iż turystyka nastawiona na wypoczynek i zaspokajanie potrzeb re-kreacyjnych ulega głębokim przemianom.
W obecnym kształcie coraz rzadziej od-powiada oczekiwaniom wyrafinowanego odbiorcy usług turystycznych, dla którego priorytetem staje się (poza walorem wy-poczynkowo-rekreacyjnym) potrzeba edu-kacji i nowych doświadczeń kulturowych.
Z roku na rok zmieniają się turystyczne potrzeby człowieka. W ten nurt wpisuje się popularne wśród młodzieży uczestnictwo w obozach językowych.
Kierując się potrzebą rachunku ekono-micznego na rynku usług turystycznych, większą aktywność wykazują organizato-rzy turystyki specjalizujący się w oferowa-niu usług w postaci host family. Turystyka językowa jest turystyką przyszłości. Ta specyficzna forma obozu językowego połą-czonego z pobytem u rodziny przyjmującej, mimo kilkuletniej tradycji na polskim ryn-ku usług turystycznych wciąż budzi wiele kontrowersji. Toteż problemem nadrzęd-nym wydaje się być ustalenie skali zjawi-ska i statusu prawnego tej formy turystyki.
Niejasności budzi definicja pojęcia host family. Wprawdzie problemy te dostrzega ustawodawca, jednak problematyka ta jest w niewielkim stopniu podejmowana zarów-no przez praktykę, jak i orzecznictwo.
Sposoby wykorzystywania znajomości języka obcego przez uczącą się młodzież są różnorodne i zależne od czynników społecznych, środowiskowych, osobowo-ściowych. Dominującą formą spędzania czasu wolnego przez młodzież znającą
ję-51
zyk obcy jest udział w wycieczce szkolnej, dla części to możliwość zorganizowania indywidualnego, rodzinnego wypoczynku.
We współczesnym świecie separacja mło-dzieży komunikującej się w obcym języku od posługującej się jedynie językiem kraju pochodzenia jest coraz bardziej dostrze-galna. Rozdźwięk na tym tle jest tym bar-dziej zauważalny, gdyż istnieje przekona-nie, że znajomość języka obcego nie tylko umożliwia werbalną komunikację, ale staje się jednym z czynników wyznaczających miejsce w społecznej hierarchii.
bibliografia
S. Bosiacki, J. Śniadek, Metodyka i tech-nika obsługi ruchu turystycznego, Poznań 2004.
B. Breś, Bezpieczeństwo a.b.c., „Atest”, 2008 nr 7.
P. Cybula, Niedozwolone zapisy, „Rynek Turystyczny”, 2005 nr 4.
J. Gospodarek, Prawo w turystyce, War-szawa 2006.
Z. Kruczek, Kompendium pilota wycie-czek, Kraków 2006.
B. Meyer, Obsługa ruchu turystycznego, Szczecin 2006.
K. Przecławski, Turystyka i wychowanie, Warszawa 1973.
W. Siwiński, Aktywność turystyczno-rekreacyjna młodzieży licealnej w cza-sie wolnym, [w:] W. Siwiński, R. Tauber, E. Mucha-Szajek (red.),Współczesne ten-dencje w rekreacji i turystyce, Poznań 2008.
D. Umiastowska, Aktywność ruchowa a jakość życia, Poznań 2008.
J. Wrona, Usługi turystyczne, [w:]
C. Banasiński (red.), Standardy wspólnoto-we w polskim prawie ochrony konsumenta, Warszawa 2004.
D. Wolski, Prawne uwarunkowania tzw.
wypraw partnerskich, Kraków – Sucha-Be-skidzka 2008.