• Nie Znaleziono Wyników

Tworzenie dobrobytu w Norwegii

RODZAJE I CECHY MODELI GOSPODARKI RYNKOWEJ 2.1 Pojęcie i klasyfikacje modeli gospodarczych

TWORZENIE DOBROBYTU W MODELU NORDYCKIM 4.1 Ogólna charakterystyka modelu opartego na kulturze nordyckiej

4.4. Tworzenie dobrobytu w Norwegii

W Norwegii udział wydatko w w budz etach gospodarstw domowych kto rych człon-kowie pracują w sektorze publicznym ma charakter cykliczny. Ich udział w dochodach jest uzalez niony przede wszystkim od wysokos ci podatko w oraz koszto w mieszkaniowych. Udział podatko w w budz ecie domowym zmieniał się w kolejnych latach i wynio sł s rednio 31,5% (σ=6,4%) w całym okresie badania, natomiast udział koszto w mieszkaniowych wynio sł s rednio 16,9% (σ=4,5%). Udział pozostałych wydatko w utrzymywał się na względ-nie względ-niezmienionym poziomie przez cały okres badania. Norweskie gospodarstwa domowe utrzymujące się z pracy w sektorze publicznym przeznaczają s rednio na z ywnos c 10,3% (σ=3,2%), na usługi 11,0% (σ=2,7%), na odziez 4,6% (σ=1,4%), na urlop 3,8% (σ=0,7%) oraz na sprzęt AGD i RTV 5,5% (σ=1,5%) swoich dochodo w.

Rys. 35. Udział kosztów życia w dochodach gosp. dom. w sektorze publicznym w Norwegii

Z ro dło: Opracowanie własne na podstawie danych zawartych w tabeli 8 (Aneks)

W norweskich gospodarstwach domowych, kto rych członkowie są zatrudnieni w sektorze publicznym, udział opłat w dochodach zmienia się cyklicznie. Jest to spowodo-wane wahaniami stopy opodatkowania dochodo w oraz koszto w mieszkaniowych. Udział opłat w budz ecie gospodarstw domowych wynio sł s rednio 48,4% (σ=9,3%) w całym okresie badania. Udział konsumpcji w dochodach uległ obniz eniu z poziomu ponad 40%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% 110% 1976 1979 1982 1985 1988 1991 1994 1997 2000 2003 2006 2009 2012 2015 2018 Podatek Mieszkanie Żywność Usługi Odzież Urlop AGD i RTV

w latach 80. do poziomu ok. 30% w latach 2003-2018 i s rednio wynio sł ok. 35,2% (σ=5,2%) w całym okresie badania. Zmiany udziału opłat w budz etach norweskich gospodarstw domowych w sektorze publicznym skutkowały duz ymi wahaniami stopy oszczędnos ci, kto ra wyniosła s rednio 17,0% (σ=9,0%) dochodo w w całym okresie badania.

Rys. 36. Udział wydatków i oszczędności w budżecie gosp. dom. w sektorze publicznym w Norwegii

Z ro dło: Opracowanie własne na podstawie danych zawartych w tabeli 8 (Aneks)

W norweskich gospodarstwach domowych kto rych członkowie pracują w sektorze publicznym koszty z ycia pochłaniają s rednio ponad 4/5 ich dochodo w. Udział wydatko w w budz etach tych gospodarstw domowych wynio sł s rednio 83,6% (σ=10,3%). Koszty z ycia przekroczyły 100% budz etu domowego w 1988 i 1991 r. Związane to było z wysoką stopą opodatkowania dochodo w oraz wysokimi kosztami mieszkaniowymi. Oznacza to, z e w poza tą wyjątkową sytuacją gospodarstwa domowe utrzymujące się z sektora publicznego nie musiały rezygnowac z z adnych wydatko w konsumpcyjnych. Duz e wahania udziału opłat w budz etach gospodarstw domowych oraz poziomu oszczędnos ci mogą jednak doprowa-dzic do sytuacji w kto rej dochody nie będą pozwalały na zaspokojenie wszystkich potrzeb. Tym samym moz liwos ci wzrostu konsumpcji oraz tworzenia dobrobytu poprzez oszczędno-s ci zooszczędno-staną draoszczędno-stycznie ograniczone a ich członkowie tych gooszczędno-spodaroszczędno-stw domowych mogą byc zmuszeni do zmiany miejsca zatrudnienia lub znalezienia dodatkowego z ro dła docho-do w. 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% 1976 1979 1982 1985 1988 1991 1994 1997 2000 2003 2006 2009 2012 2015 2018 Opłaty Konsumpcja Oszczędności

W Norwegii udział wydatko w w budz etach gospodarstw domowych kto rych członkowie pracują w sektorze usług ma charakter cykliczny. Ich udział w dochodach jest uzalez -niony przede wszystkim od wysokos ci podatko w oraz koszto w mieszkaniowych. Udział podatko w w budz ecie domowym zmieniał się w kolejnych latach i wynio sł s rednio 35,4% (σ=5,8%) w całym okresie badania, natomiast udział koszto w mieszkaniowych wynio sł s rednio 16,4% (σ=5,1%). Udział pozostałych wydatko w utrzymywał się na względnie niezmienionym poziomie przez cały okres badania. Norweskie gospodarstwa domowe utrzymujące się z pracy w sektorze usług przeznaczają s rednio na z ywnos c 10,0% (σ=3,1%), na usługi 10,7% (σ=3,1%), na odziez 4,4% (σ=1,2%), na urlop 3,7% (σ=0,7%) oraz na sprzęt AGD i RTV 5,3% (σ=1,7%) swoich dochodo w.

Rys. 37. Udział kosztów życia w dochodach gosp. dom. w sektorze usług w Norwegii

Z ro dło: Opracowanie własne na podstawie danych zawartych w tabeli 8 (Aneks)

W norweskich gospodarstwach domowych, kto rych członkowie są zatrudnieni w sektorze usług, udział opłat w dochodach ulegał wahaniom. Było to spowodowane zmia-ną stopy opodatkowania dochodo w oraz wysokos ci koszto w mieszkaniowych. Udział opłat w budz ecie gospodarstw domowych wynio sł s rednio 51,9% (σ=8,1%) w całym okresie badania. Udział konsumpcji w dochodach uległ obniz eniu z poziomu ponad 40% w latach 80. do poziomu ok. 29% w latach 2003-2018 i s rednio wynio sł ok. 34,1% (σ=5,7%) w całym

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% 110% 120% 1976 1979 1982 1985 1988 1991 1994 1997 2000 2003 2006 2009 2012 2015 2018 Podatek Mieszkanie Żywność Usługi Odzież Urlop AGD i RTV

okresie badania. Zmiany udziału opłat w budz etach norweskich gospodarstw domowych w sektorze usług skutkowały duz ymi wahaniami stopy oszczędnos ci, kto ra wyniosła s red-nio 15,1% (σ=8,5%) dochodo w w całym okresie badania.

Rys. 38. Udział wydatków i oszczędności w budżecie gosp. dom. w sektorze usług w Norwegii

Z ro dło: Opracowanie własne na podstawie danych zawartych w tabeli 8 (Aneks)

W norweskich gospodarstwach domowych kto rych członkowie pracują w sektorze usług koszty z ycia pochłaniają s rednio ponad 4/5 ich dochodo w. Udział wydatko w w budz etach tych gospodarstw domowych wynio sł s rednio 86,0% (σ=10,9%). Koszty z ycia przekroczyły 100% budz etu domowego w 1988 r. Związane to było z wysoką stopą opodat-kowania dochodo w oraz wysokimi kosztami mieszkaniowymi. Oznacza to, z e w poza tą wyjątkową sytuacją gospodarstwa domowe utrzymujące się z sektora usług nie musiały rezygnowac z z adnych wydatko w konsumpcyjnych. Niz sza stopa oszczędnos ci niz w sektorze publicznym oraz duz e wahania koszto w w budz etach gospodarstw domowych i poziomu oszczędnos ci w sektorze usług mogą w konsekwencji doprowadzic do sytuacji w kto rej uzyskiwane dochody nie będą pozwalały na zaspokojenie wszystkich potrzeb. Tym samym moz liwos ci wzrostu konsumpcji oraz tworzenia dobrobytu poprzez oszczędnos ci zostaną drastycznie ograniczone a ich członkowie tych gospodarstw domowych mogą byc zmuszeni do zmiany miejsca zatrudnienia lub znalezienia dodatkowego z ro dła dochodo w.

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% 1976 1979 1982 1985 1988 1991 1994 1997 2000 2003 2006 2009 2012 2015 2018 Opłaty Konsumpcja Oszczędności

W Norwegii udział wydatko w w budz etach gospodarstw domowych kto rych człon-kowie pracują w sektorze przemysłu ma charakter cykliczny. Ich udział w dochodach jest uzalez niony przede wszystkim od wysokos ci podatko w oraz, w mniejszym stopniu, od koszto w mieszkaniowych. Udział podatko w w budz ecie domowym zmieniał się w kolejnych latach i wynio sł s rednio 36,1% (σ=7,8%) w całym okresie badania, natomiast udział kosz-to w mieszkaniowych wynio sł s rednio 11,8% (σ=3,7%). Udział pozostałych wydatko w utrzymywał się na względnie niezmienionym poziomie przez cały okres badania. Norweskie gospodarstwa domowe utrzymujące się z pracy w sektorze przemysłu przeznaczają s rednio na z ywnos c 7,2% (σ=2,7%), na usługi 7,8% (σ=2,8%), na odziez 3,1% (σ=0,8%), na urlop 2,6% (σ=0,5%) oraz na sprzęt AGD i RTV 3,9% (σ=1,6%) swoich dochodo w.

Rys. 39. Udział kosztów życia w dochodach gosp. dom. w sektorze przemysłu w Norwegii

Z ro dło: Opracowanie własne na podstawie danych zawartych w tabeli 8 (Aneks)

W norweskich gospodarstwach domowych, kto rych członkowie są zatrudnieni w sektorze przemysłu, udział opłat w dochodach ulegał wahaniom. Było to spowodowane zmianą stopy opodatkowania dochodo w oraz wysokos ci koszto w mieszkaniowych. Udział opłat w budz ecie gospodarstw domowych wynio sł s rednio 47,9% (σ=9,2%) w całym okresie badania. Udział konsumpcji w dochodach uległ obniz eniu z poziomu ponad 32% w latach 80. do poziomu ok. 20% w po z niejszych latach i s rednio wynio sł ok. 24,7%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% 1976 1979 1982 1985 1988 1991 1994 1997 2000 2003 2006 2009 2012 2015 2018 Podatek Mieszkanie Żywność Usługi Odzież Urlop AGD i RTV

(σ=6,3%) w całym okresie badania. Zmiany udziału opłat w budz etach gospodarstw domo-wych w Norwegii w sektorze przemysłu skutkowały bardzo duz ymi wahaniami stopy oszczędnos ci, kto ra wyniosła s rednio 27,4% (σ=11,7%) dochodo w w całym okresie bada-nia.

Rys. 40. Udział wydatków i oszczędności w budżecie gosp. dom. w sektorze przemysłu w Norwegii

Z ro dło: Opracowanie własne na podstawie danych zawartych w tabeli 8 (Aneks)

W norweskich gospodarstwach domowych kto rych członkowie pracują w sektorze usług koszty z ycia pochłaniają s rednio prawie 3/4 ich dochodo w. Udział wydatko w w budz etach tych gospodarstw domowych wynio sł s rednio 72,6% (σ=11,7%). Koszty z ycia nie przekroczyły 100% dochodo w w całym okresie badania. Oznacza to, z e w z adnym roku gospodarstwa domowe utrzymujące się z sektora przemysłu nie musiały rezygnowac z z adnych wydatko w konsumpcyjnych. Gospodarstwa domowe uzyskujące dochody z sektora przemysłu uzyskały znacznie wyz szą s rednią stopę oszczędnos ci niz pracownicy sektora publicznego oraz sektora usług. Istnieje jednak ryzyko, z e duz e wahania koszto w z ycia w budz etach gospodarstw domowych, a zatem ro wniez poziomu oszczędnos ci w sektorze usług, mogą w konsekwencji doprowadzic do sytuacji w kto rej uzyskiwane dochody nie będą pozwalały na zaspokojenie wszystkich potrzeb. Tym samym moz liwos ci wzrostu konsumpcji oraz tworzenia dobrobytu poprzez stabilny poziom oszczędnos ci zostaną ograniczone. 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% 1976 1979 1982 1985 1988 1991 1994 1997 2000 2003 2006 2009 2012 2015 2018 Opłaty Konsumpcja Oszczędności