Używanie marihuany

Używanie marihuany (lub haszyszu) jest obok palenia papierosów i picia alkoholu jednym z najpopularniejszych zachowań ryzykownych podejmowanym przez młodzież, szczególnie w krajach wysoko rozwiniętych⁶⁵. Zachowanie to prowadzi do wielu problemów związanych ze zdrowiem fizycznym jak i psychicznym⁶⁶. Wczesne i częste używanie marihuany może powodować szkody psychospołeczne i zdrowotne, a także uzależnienie i przejście do używania innych narkotyków⁶⁷.

O używanie marihuany lub haszyszu – pytano tylko uczniów klas 7-8. Analizie poddano następujące pytanie na temat używania marihuany/haszyszu: Czy kiedykolwiek używałeś/aś marihuany („trawy”,

65Hubel A, Bendsten P, Looze ME i in. (2015) Trends in the co-occurrence of tobacco and cannabis use in 15-year-olds from 2002 to 2010 in 28 countries of Europe and North America. European Journal of Public Health, 25 (suppl.2):73–75

66Ramo D, Liu H, Prochaska J. (2012). Tobacco and marijuana use among adolescents and young adults: a systematic review of their co-use.

Clinical Psychology Review, 32(2):105–21

67Macleod J., Oakes R., Copello A. et al. Psychological and social sequel of cannabis and other illicit drug use by young people: a systematic review of longitudinal, general population studies. Lancet 2004; 363: 1579–1588

„skuna”) lub haszyszu? Możliwe kategorie odpowiedzi dotyczyły: w całym życiu i w ciągu ostatnich 30 dni. Uczniowie mieli możliwość wybrać jedną z następujących odpowiedzi: nie, nigdy; tak, 1 raz; tak, 2-3 razy; tak 4-10 razy; tak, więcej niż 10 razy

Podstawowy wskaźnik negatywny odnosi się do osób, które używały marihuany co najmniej 1 raz.

Odpowiedzi uczniów przedstawiono w tabeli 12.

Tabela 12. Używanie marihuany/haszyszu

Czy kiedykolwiek używałeś/aś marihuany („trawy”, „skuna”) lub haszyszu?

nie, nigdy tak, 1 raz tak, 2-3 razy tak 4-10 razy tak, więcej niż 10 razy

w całym życiu 93% 3% 1% 1% 2%

w ciągu ostatnich 30 dni 95% 1% 1% 0% 3%

❏ Do używania marihuany kiedykolwiek w swoim życiu przyznało się 7% badanych uczniów klas 7-8, z czego 3% robiło to wielokrotnie (tj. więcej niż 4 razy).

❏ W ciągu ostatnich 30 dni przed badaniem 5% badanych przyznało, że używali marihuany lub haszyszu, z czego 3% - wielokrotnie (tj. więcej niż 10 razy).

4. Cyberprzemoc

Cyberprzemoc jest określana jako intencjonalne, wrogie i powtarzalne zachowanie pojedynczych osób lub grup, którego celem jest skrzywdzenie drugiej osoby, większej grupy lub zbiorowości, realizowane za pomocą nowych technologii komunikacji – Internetu, telefonów komórkowych oraz innych urządzeń elektronicznych⁶⁸. Cyberprzemoc jest to inna forma „tradycyjnej” przemocy interpersonalnej zachodząca w cyberprzestrzeni. Cyberprzemoc wśród nastolatków powoduje wiele negatywnych szkód zdrowotnych w wymiarze somatycznym, psychicznym, społecznym oraz moralnym. Zarówno doświadczenie, stosowanie czy obserwowanie cyberprzemocy może prowadzić do podwyższonego poziomu agresji i

68 David-Ferdon C., Hertz M.F. Electronic media, violence, and adolescents: an emerging public health problem. Journal of Adolescent Health 2007; 41: s1–s5

stosowania przemocy oraz popełniania przestępstw w późniejszym wieku. Doświadczanie cyberprzemocy ma związek z depresją, podwyższonym poziomem lęku, niską samooceną, poczuciem beznadziei, wycofaniem się, a także podejmowaniem prób samobójczych⁶⁹. Do konsekwencji społecznych zalicza się problemy w szkole, opuszczanie zajęć lekcyjnych, niemożność odgrywania dotychczasowych ról społecznych i wykluczenie z grupy rówieśniczej. Uczniowie doświadczający cyberprzemocy znajdują się w grupie wysokiego ryzyka stosowania substancji psychoaktywnych i przejawiania innych zachowań problemowych, trudności w nauce i funkcjonowaniu społecznym⁷⁰. Często osoby doświadczające cyberprzemocy również doświadczają „tradycyjnej” przemocy ze strony rówieśników lub sami są sprawcami przemocy⁷¹.

Pytanie na temat przejawiania cyberprzemocy brzmiało w następujący sposób: Jak często w ciągu ostatnich dwóch miesięcy brałeś udział w stosowaniu cyberprzemocy? Kategorie odpowiedzi były następujące: nie brałem/am udziału w stosowaniu cyberprzemocy wobec innych w ciągu ostatnich dwóch miesięcy; zdarzyło się to jeden lub dwa razy; 2 lub 3 razy w miesiącu; przeciętnie 1 raz w tygodniu; kilka razy w tygodniu

Do oceny doświadczania cyberprzemocy postawiono następujące pytanie: Jak często w ciągu ostatnich dwóch miesięcy ktoś stosował wobec Ciebie cyberprzemoc? Kategorie odpowiedzi: nie doświadczyłem/am tego rodzaju cyberprzemocy w ciągu ostatnich dwóch miesięcy; zdarzyło się to jeden lub dwa razy; 2 lub 3 razy w miesiącu; przeciętnie 1 raz w tygodniu; kilka razy w tygodniu

Szczegółowe odpowiedzi uczniów przedstawiono w tabeli 13.

Tabela 13. Cyberprzemoc

69Vieno A., Gini G., Lenzi M. et al. Cybervictimization and somatic and psychological symptoms among italian middle school students European Journal of Public Health 2015; 25(3): 433–437

70Callaghan M, Kelly C, Molcho M. (2014). Exploring traditional and cyberbullying among Irish adolescents. Int J Public Health, 60 (2):199–

206

71Pyżalski J. (2009). Agresja elektroniczna dzieci i młodzieży – różne wymiary zjawiska. Łódź: Wyższa Szkoła Pedagogiczna

Jak często w ciągu ostatnich dwóch miesięcy ktoś stosował wobec Ciebie cyberprzemoc?

Jak często w ciągu ostatnich dwóch miesięcy brałeś/aś udział w stosowaniu cyberprzemocy?

nie brałem/am udziału w

miesiącu przeciętnie 1 raz w tygodniu

❏ Przynajmniej 1-2 razy w ostatnich 2 miesiącach cyberprzemocy doznał co piąty badany uczeń (20%).

❏ Zaobserwowano wzrost tego zjawiska wraz z wiekiem badanych. Więcej uczniów klas 7-8 przyznało, że stosowano wobec nich cyberprzemoc (22%) w porównaniu do uczniów klas 4-6, gdzie odsetek ten wynosi 17%.

❏ Najczęściej uczniowie padali ofiarą cyberprzemocy incydentalnie (tj. zdarzyło się to jeden lub dwa razy). Wśród uczniów klas 4-6 odsetek ten wynosi 11%, natomiast wśród uczniów klas 7-8 - 14%.

Warto jednak zauważyć, że uczniowie klas starszych są ofiarami cyberprzemocy nawet kilka razy w tygodniu (4%).

❏ Przynajmniej 1-2 razy w ostatnich 2 miesiącach w cyberprzemocy brał udział co siódmy badany uczeń (14%).

❏ Starsi uczniowie częściej niż młodsi stosowali cyberprzemoc wobec swoich rówieśników (16%

vs.12%). Więcej uczniów klas 7-8 odpowiedziało, że robi to kilka razy w tygodniu (4%) w porównaniu do młodszych uczniów (2%).

❏ Częściej jednak stosowanie cyberprzemocy przez uczniów miało charakter incydentalny (zdarzyło się to jeden lub dwa razy) - wśród uczniów klas 4-6 - 8%, natomiast wśród uczniów klas 7-8 - 10%.

❏ Należy zwrócić również uwagę, że więcej badanych uczniów odpowiedziało, że byli krzywdzeni w cyberprzestrzeni ze strony swoich rówieśników (20%) niż tych, którzy przyznali się do stosowania rówieśniczej cyberprzemocy (14%).