transport środowisko energetyka szkolnictwo wyższe kultura
zdrowie
65 Tabela 1. Podział środków ze względu na kategorie
Lp. Kategoria Inwestycji Kwota
(w mln euro)
Udział
%
1 Kolej 854,2 3,9
2 Kolej (sieć TEN-T) 3 819,9 17,3
3 Autostrady 1 880,0 8,5
4 Autostrady (sieci TEN-T) 7 775,3 35,3
5 Drogi krajowe 2 294,8 10,4
6 Drogi regionalne / lokalne 3 296,3 15,0
7 Ścieżki rowerowe 101,8 0,5
8 Transport miejski 277,4 1,3
9 Transport multimodalny 80,8 0,4
10 Transport multimodalny (sieci TEN-T)
108,9 0,5
11 Inteligentne systemy transportowe 313,9 1,4
12 Porty lotnicze 620,8 2,8
13 Porty morskie 498,8 2,3
14 Śródlądowe drogi wodne (regionalne i lokalne)
114,4 0,5
RAZEM: 22 037,30 100 Źródło: Opracowanie własne na podstawie: A. Koźlak, Finansowe uwarunkowania rozwoju infrastruktury transportu w Polsce w kontekście Polityki Regionalnej Unii Europejskiej, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2009, s.
6.
W pierwszej perspektywie finansowej UE najwięcej środków przeznaczono na 4 kategorie, a mianowicie: na modernizację i budowę autostrad w Transeuropejskiej sieci transportowej, modernizację i budowę linii kolejowych w Transeuropejskiej sieci transportowej oraz modernizację i zakup nowego taboru kolejowego, budowę i modernizację dróg regionalnych i lokalnych, a także modernizację i budowę dróg
66
krajowych. Jak można zauważyć większość środków została przeznaczona na transport drogowy. Spowodowane jest to m. in. dostępnością do tej gałęzi transportu, największą liczbą podróżnych korzystających z tej gałęzi, a także coraz większą liczbą pojazdów na drogach. Oprócz inwestycji w drogi cieszący jest fakt, że po latach zaniedbań na kolei przeznacza się środki finansowe na tą gałąź transportu. Jeszcze 30-40 lat temu był to najbardziej preferowany środek transportu, ponieważ dostęp do samochodu był ograniczony. Co prawda środki przeznaczane na kolej są znacząco mniejsze niż na drogi, ale zauważa się, że w kolei tkwi potencjał. Dostrzeżenie potencjału kolei mogło zapoczątkować wraz ze stawianymi przez Unie Europejską wymaganiami oraz wsparciem finansowym na realizację tych zadań. Modernizacja torów kolejowych, a także zakup szybkich i nowoczesnych pociągów jakim jest Pendolino pokazuje nowy wymiar polskiej kolei. Według ustaleń PKP IC w grudniu 2014 roku, gdy oficjalnie do rozkładu będzie wprowadzony Pendolino trasa Warszawa Centralna – Gdańsk Główny będzie trwała niespełna 3 godziny. Taka sama trasa w kwietniu tego roku wynosi 4,5 godziny, a samochodem (nie wliczając korków na mieście) 4 godziny. Pociąg na tej trasie będzie mógł konkurować nawet z samolotem. Przelot z Warszawy do Gdańska zajmuje godzinę, doliczając czas odpraw podróż może się wydłużyć od 1,5 do nawet 2 godzin. A więc w najlepszym wypadku decydując się na samolot, można zaoszczędzić około półgodziny. Tak więc można zauważyć, że podróż nowym pociągiem będzie atrakcyjna.
W pierwszej perspektywie środki przeznaczone na transport zostały wykorzystane w 94%. Zmodernizowano oraz wybudowano ponad 15,5 tyś km dróg oraz 2,1 km linii kolejowej9. Zostało jeszcze kilka
9http://www.funduszeeuropejskie.gov.pl/wiadomosci/Strony/Bilans_czlonkostwa_w_UE _Fundusze_Europejskie_300413.aspx (10.06.14).
67
kilometrów do wybudowania, ale trzeba przyznać, że początkowe szacunki wynosiły nie wywiązanie się z umów, co w konsekwencji groziło ogromnymi karami. Patrząc jak na przestrzeni tych lat zmieniła się infrastruktura transportowa, warto też zastanowić się na co przeznaczyć środki pieniężne z nowej perspektywy funduszy unijnych na lata 2014 – 2020.
Nowa perspektywa Funduszy Europejskich
W nowym „rozdaniu” Funduszy Europejskich Polsce przyznano 82,5 mld euro na realizację polityki spójności10. Z tych „ogromnych”
pieniędzy przeznaczono 27 513,9 mln euro na transport. Głównym celem w aspekcie transportu przypadającym na lata tej perspektywy jest utworzenie zintegrowanego systemu transportowego. Osiągnięcie tego celu możliwe jest poprzez inwestycję w infrastrukturę transportową, jak i stworzenia sprzyjających warunków dla funkcjonowania rynków transportowych, a także rozwoju systemu przewozów. Zrealizowanie tego celu wiąże się z wykonaniem następujących punktów11:
stworzenie nowoczesnej i spójnej sieci infrastruktury transportowej,
poprawę sposobu organizacji i zarządzania systemem transportowym,
poprawę bezpieczeństwa użytkowników ruchu oraz przewożonych towarów,
ograniczanie negatywnego wpływu transportu na środowisko,
10 http://www.mir.gov.pl/fundusze/fundusze_europejskie_2014_2020/strony/start.aspx (10.06.14).
11 http://www.mir.gov.pl/Transport/Zrownowazony_transport/SRT/Strony/start.aspx (10.06.14).
68
zbudowanie racjonalnego modelu finansowania inwestycji infrastrukturalnych.
Zrealizowanie powyższych zadań wiąże się z usunięciem zaległości w budowie i modernizacji zarówno infrastruktury transportowej jak i połączeń infrastrukturalnych. Natomiast w kolejnym okresie należy skupić się na zwiększeniu gęstości infrastruktury, a także opracować zintegrowany system transportu. Spójnie zintegrowany system transportowy przyczyni się do wykorzystania w pełni potencjału zarówno transportowego jak i gospodarczego.
Spełniając te cele polski transport będzie spełniał wymogi zrównoważonego rozwoju, mianowicie12:
racjonalne korzystanie z zasobów naturalnych (tak by nie ograniczać zdolności przyrody do regeneracji),
zwiększanie sprawności technologicznej wytwarzania dóbr i usług,
poprawę efektywności ekonomicznej produkcji i dystrybucji (eliminacja marnotrawstwa, obniżka kosztów),
realizację zasady sprawiedliwości społecznej poprzez dążenie do wyrównania poziomu dostępności komunikacyjnej do dóbr i usług dla wszystkich regionów,
tworzenie ładu przestrzennego (ukształtowanie przestrzeni, która tworzy harmonijną całość).
Podsumowanie
Dzięki Funduszom Europejskim polski transport dużo zyskał. W ciągu pierwszego rozdania „pierwszych pieniędzy” zmodernizowano i wybudowano ponad 15,5 tyś km dróg oraz 2,1 km linii kolejowej. Środki
12 MTBiGM, Strategia rozwoju transportu do 2020 roku, Warszawa 2013, s. 39.
69
finansowe wykorzystano w 94%. Wraz ze zwiększeniem się dróg szybkiego ruchu oraz autostrad zmniejszyło się zanieczyszczenie powietrza. Nowa perspektywa finansowa to nowe pieniądze, nowe zadania i nowe możliwości. Minie trochę czasu, by można było ocenić czy te środki zostały należycie wykorzystane.
Bibliografia
http://www.funduszeeuropejskie.gov.pl/OrganizacjaFunduszyEuropejskich/Stron y/czymsafundusz.aspx
http://www.funduszeeuropejskie.gov.pl/wiadomosci/Strony/Bilans_czlonkostwa_
w_UE_Fundusze_Europejskie_300413.aspx
http://www.mir.gov.pl/fundusze/fundusze_europejskie_2014_2020/strony/start.as px
http://www.mir.gov.pl/Transport/Zrownowazony_transport/SRT/Strony/start.asp x
http://www.pois.gov.pl/WstepDoFunduszyEuropejskich/Strony/o_pois.aspx Komisja Europejska, Biała sięga, Bruksela 28.03.2011.
Madeyski M., Lissowska E., Morawski W., Transport. Rozwój i integracja, WKŁ, Warszawa 1978.
Strategia rozwoju transportu do 2020 roku, MTBiGM, Warszawa 2013.
Wojewódzka-Król K., Rolbiecki R., Infrastruktura transportu, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2008.
Streszczenie: W niniejszym artykule omówiono politykę spójności i wspólną politykę transportową, która ukazuje kierunek do którego dąży transport.
Zaprezentowano także źródło pozyskiwania Funduszy Europejskich, programy na których realizację rozdzielane są środki pieniężne. Omówiono jakie zmiany nastąpiły i jakie inwestycje zostały poczynione w infrastrukturze transportowej ze środków unijnych, oraz w jakim stopniu zostały wykorzystane te środki.
Przedstawiono podział środków w nowej perspektywie funduszy europejskich z przeznaczeniem na transport. Celem pracy jest określenie możliwości i warunków wykorzystania funduszy europejskich na inwestycje w zakresie infrastruktury transportowej.
Słowa kluczowe: fundusze europejskie, transport, infrastruktura
POSSIBILITES AND CONDITIONS OF USE FUNDS EUROPEAN TRANSPORT INFRASTRUCTURE FINANCING IN POLAND IN THE
70
LIGHT OF A NEW PERSPECTIVE OF THE EUROPEAN FUNDS FOR THE YEARS 2014 – 2020
Summary: In this article there were discussed cohesion policy and the common transport policy which shows the direction we should aim for. It was also presented the source of the enlistment of European fund, programs for which execution the cash receipts are distributed. It was discussed what type of changes had come and what investments had been done in transport infrastructure from European funds and in what way funds were used. The breakdown of appropriations was showed in the new light of the European funds for transport.
It was also proved for what investments money will be voted.
Keywords: European fund, transport, infrastructure
71 Wojciech Bożek
Ewa Kowalewska