W dotychczasowych rozważaniach brano pod uwagę ogólne opinie na temat postrzegania ryzyka zakłóceń, w zależności od stosowania wybranych IZŁD, charakteru produktu czy też determinant łańcucha dostaw. Respondenci, którzy zaznaczyli któryś z wybranych IZŁD, w pytaniu I1 − o to który z wymienionych IZŁD jest wykorzystywany w ich przedsiębiorstwie, zostawali przekierowani do pytań na temat warunków wdrożenia wybranych IZŁD. Być może wartość udzielonych tu odpowiedzi, postrzegana w kontekście wnioskowania statystycznego nie jest wielka, gdyż przykładowo na temat VMI wypowiedziało się 28 respondentów − liczbę pozostałych wskazań zamieszczono w tabeli 21. Jednak od strony analizy jakościowej, wyniki opinii na temat stosowanych instrumentów, w kontekście warunków ich wdrożenia i ewentualnych skutków dla ryzyka zakłóceń, wydają się być wartościowe. W literaturze przedmiotu nie brakuje teoretycznych założeń odnośnie do stosowalności wybranych IZŁD, jednak szczególnie interesujący jest tutaj kontekst postrzegania wybranych IZŁD w świetle ryzyka zakłóceń.
Tabela 21. Wykorzystanie wybranych instrumentów zarządzania łańcuchem dostaw wśród badanych przedsiębiorstw
I1. Który z wymienionych instrumentów zarządzania łańcuchem dostaw jest wykorzystywany w Pani/Pana przedsiębiorstwie?
Odpowiedzi Procent obserwacji N Procent
SS (single sourcing) − zaopatrywanie się u jednego dostawcy 55 25,9 28,4 JIT (just in time) − dostawy dokładnie na czas 84 39,6 43,3 VMI (vendor managed inventory) − zarządzanie zapasami przez dostawcę 28 13,2 14,4
Żaden 42 19,8 21,6
Inny 3 1,4 1,5
Ogółem 212 100,0 109,3
Źródło: opracowanie własne.
Aby ujednolicić zakres odpowiedzi i spostrzeżeń, przygotowano zestaw opinii dla każdego z wybranych IZŁD i proszono, aby dla każdej z nich wyrazić aprobatę – przez oznaczenie odpowiedzi „zdecydowanie tak”, „raczej tak” lub dezaprobatę – zaznaczając „zdecydowanie nie”, „raczej nie’. Pozostawała jeszcze możliwość braku zdania, czyli wskazanie „ani nie, ani tak”. Szczegółowe wyniki analizy statystycznej odpowiedzi udzielonych na pytania:
I2SS. Dlaczego zdecydowano się na wdrożenie SS w Pani/Pana przedsiębiorstwie?;
I2JIT. Dlaczego zdecydowano się na wdrożenie JIT w Pani/Pana przedsiębiorstwie?;
I2VMI. Dlaczego zdecydowano się na wdrożenie VMI w Pani/Pana przedsiębiorstwie? zamieszczono w kolejnych trzech tabelach: 22, 23 i 24.
178
Tabela 22. Statystyki dla odpowiedzi na pytanie I2SS – o motywy i warunki wdrożenia SS w przedsiębiorstwie
I2SS. Dlaczego zdecydowano się na wdrożenie SS w Pani/Pana przedsiębiorstwie?
N
Średnia Mediana Odchylenie
standardowe Minimum Maksimum ważne braki
danych
Do wdrożenia SS zmusiła nas konkurencja 55 141 3,3091 4,0000 1,13648 1,00 5,00 Wykorzystanie SS zostało nam narzucone przez naszego klienta (nie chcieliśmy go utracić) 54 142 3,2778 3,0000 1,03553 1,00 5,00 Wykorzystanie SS było inicjatywą naszej firmy, narzuciliśmy pewne warunki dla wspólnego dobra 55 141 3,3636 4,0000 1,12815 1,00 5,00 Nie wdrażalibyśmy SS, gdyby w naszych relacjach brakowało zaufania w dzieleniu się informacjami 55 141 2,9818 3,0000 1,16255 1,00 5,00 Nie wdrażalibyśmy SS bez wsparcia zintegrowanych systemów informatycznych 55 141 3,3091 3,0000 ,94031 1,00 5,00 Stosujemy SS z powodzeniem, gdyż dostawca realizuje zobowiązania dotyczące zarządzania
jakością 55 141 3,7273 4,0000 1,02658 1,00 5,00
Długoterminowe korzyści finansowe ze stosowania SS są wyższe niż ewentualne straty
spowodowane zakłóceniami 55 141 3,4364 4,0000 1,11826 1,00 5,00 Zanim wdrożyliśmy SS, rozważyliśmy potencjalny wzrost ryzyka zakłóceń 55 141 3,2364 3,0000 1,08804 1,00 5,00 Zabezpieczyliśmy się przed skutkami zakłóceń w ramach SS, stosując wobec dostawcy kary
umowne za niedotrzymanie warunków dostaw 55 141 3,4182 4,0000 1,32903 1,00 5,00 Dzięki zastosowaniu SS lepiej niż konkurencja radzimy sobie z zakłóceniami z zewnątrz 55 141 3,6364 4,0000 ,98815 1,00 5,00 Odkąd polegamy na dostawcy w ramach SS zakłócenia w dostawach od niego występują rzadziej 55 141 3,5455 4,0000 1,01504 1,00 5,00 Stosujemy SS, ale jednocześnie monitorujemy naszego dostawcę i wspieramy w razie wystąpienia
zewnętrznych źródeł zakłócenia 55 141 3,5636 4,0000 ,87694 2,00 5,00 Stosujemy SS, ponieważ nie mamy alternatywnych źródeł dostaw 55 141 2,9818 3,0000 1,14651 1,00 5,00 Stosujemy SS, ponieważ poszukiwania alternatywnego dostawcy byłoby czasochłonne 55 141 3,1273 3,0000 1,20269 1,00 5,00 Stosujemy SS, ponieważ poszukiwania alternatywnego dostawcy byłoby kosztochłonne 55 141 3,0727 3,0000 1,18407 1,00 5,00 Stosujemy SS ze względu na unikatowość surowca/materiału/komponentu 55 141 3,3818 4,0000 1,14651 1,00 5,00 Stosujemy SS z powodzeniem, gdyż dostawca realizuje zobowiązania dotyczące jakości
dostarczonych pozycji asortymentowych/usług 55 141 3,6727 4,0000 1,01934 1,00 5,00 Dostawy od jednego dostawcy w ujęciu wartościowym nie stanowią więcej niż 10% wszystkich
dostaw w moim przedsiębiorstwie 55 141 2,6000 3,0000 1,08184 1,00 5,00 Dostawy od jednego dostawcy w ujęciu ilościowym nie stanowią więcej niż 10% wszystkich dostaw
w moim przedsiębiorstwie 55 141 2,7091 3,0000 1,11675 1,00 5,00
179 Podobnie jak w przypadku pytań Z2, tak i w przypadku pytań I2 odpowiedzi nie charakteryzowały się jednoznacznością, pojawiły się skrajne opinie (zaznaczano 1 i 5). Jednak można na ich podstawie sformułować pewne wnioski.
Wśród respondentów, którzy pracują w przedsiębiorstwach wykorzystujących SS panuje przekonanie, że gwarantem powodzenia we wdrożeniu tego instrumentu jest jakość, postrzegana zarówno jako jakość dostarczonych pozycji asortymentowych/usług, jak i zobowiązania dostawcy dotyczące zarządzania jakością. Chociaż SS jest podawane jako czynnik zwiększający wrażliwość łańcucha dostaw, to respondenci stosujący ten instrument twierdzą, że lepiej niż konkurencja radzą sobie z zakłóceniami z zewnątrz, do zakłóceń w dostawach od pojedynczego dostawcy dochodzi rzadziej, a firmy stosując SS jednocześnie monitorują dostawcę i wspierają go w razie wystąpienia zewnętrznych źródeł zakłócenia. Motywy wdrożenia SS bywają różne, połowa respondentów uznała, że zostali do tego popchnięci przez konkurencję, a druga połowa, że była to ich własna inicjatywa.
Odpowiedzi w zakresie stosowania JIT, chociaż najliczniejsze, są też bardzo uśrednione. W odniesieniu do każdego zapytania pojawiały się i odpowiedzi „zdecydowanie nie” i „zdecydowanie tak”, średnie również oscylują wokół „3” przy odchyleniu „1”. Analizując medianę można stwierdzić, że połowa respondentów „raczej zgadza się” ze stwierdzeniami, że:
− powodzenie w stosowaniu JIT gwarantuje im dostawca, który realizuje zobowiązania dotyczące zarządzania jakością,
− zanim wdrożono JIT, rozważono potencjalny wzrost ryzyka zakłóceń,
− dzięki zastosowaniu JIT lepiej niż konkurencja radzą sobie z zakłóceniami z zewnątrz,
− stosują JIT, ale jednocześnie monitorują dostawcę i wspierają go w razie wystąpienia zewnętrznych źródeł zakłócenia,
− stosują JIT, bo skala przepływów od dostawcy jest odpowiednio duża,
− nie korzystaliby z JIT bez zapewnienia zdolności eliminacji pojawiających się zakłóceń, ale jeżeli już dochodziło do zakłóceń w ramach dostaw JIT, to zawsze przynosiło to przedsiębiorstwu duże straty finansowe.
180
Tabela 23. Statystyki dla odpowiedzi na pytanie I2JIT − o motywy i warunki wdrożenia JIT w przedsiębiorstwie
I2JIT. Dlaczego zdecydowano się na wdrożenie JIT w Pani/Pana przedsiębiorstwie?
N
Średnia Mediana Odchylenie
standardowe Minimum Maksimum ważne braki
danych
Do wdrożenia JIT zmusiła nas konkurencja 83 113 3,1205 3,0000 1,17284 1,00 5,00 Wykorzystanie JIT zostało nam narzucone przez naszego klienta (nie chcieliśmy go utracić) 83 113 2,9036 3,0000 1,15415 1,00 5,00 Wykorzystanie JIT było inicjatywą naszej firmy, narzuciliśmy pewne warunki dla wspólnego dobra 81 115 3,3704 4,0000 1,03010 1,00 5,00 Nie wdrażalibyśmy JIT, gdyby w naszych relacjach brakowało zaufania w dzieleniu się informacjami 81 115 2,7284 3,0000 1,16203 1,00 5,00 Nie wdrażalibyśmy JIT bez wsparcia zintegrowanych systemów informatycznych 83 113 3,2410 3,0000 1,13256 1,00 5,00 Stosujemy JIT z powodzeniem, gdyż dostawca realizuje zobowiązania dotyczące zarządzania jakością 83 113 3,3494 4,0000 1,17321 1,00 5,00 Długoterminowe korzyści finansowe ze stosowania JIT są wyższe niż ewentualne straty spowodowane
zakłóceniami 83 113 3,4699 3,0000 ,95429 1,00 5,00
Zanim wdrożyliśmy JIT rozważyliśmy potencjalny wzrost ryzyka zakłóceń 83 113 3,5663 4,0000 1,09536 1,00 5,00 Zabezpieczyliśmy się przed skutkami zakłóceń w ramach JIT, stosując wobec dostawcy kary umowne
za niedotrzymanie warunków dostaw 83 113 3,0602 3,0000 1,17234 1,00 5,00 Dzięki zastosowaniu JIT lepiej niż konkurencja radzimy sobie z zakłóceniami z zewnątrz 83 113 3,6024 4,0000 1,02338 1,00 5,00 Odkąd polegamy na dostawcy w ramach JIT, zakłócenia w dostawach od niego występują rzadziej 82 114 3,5293 4,0000 ,98200 1,00 5,00 Stosujemy JIT, ale jednocześnie monitorujemy naszego dostawcę i wspieramy w razie wystąpienia
zewnętrznych źródeł zakłócenia 83 113 3,3614 4,0000 1,00703 1,00 5,00 JIT stosujemy tylko dla wyrobów o kontrolowanym i regularnym popycie 83 113 3,2289 3,0000 1,02797 1,00 5,00 Stosujemy JIT, bo skala przepływów od dostawcy jest odpowiednio duża 83 113 3,4819 4,0000 1,02839 1,00 5,00 Nie zdecydowalibyśmy się na wdrożenie JIT bez standaryzacji 83 113 3,1446 3,0000 1,06075 1,00 5,00 W ramach JIT wspólnie planujemy w obszarze zakupywania asortymentów bez gwarantowanej jakości
produktu 83 113 2,8554 3,0000 1,19074 1,00 5,00
Nie korzystalibyśmy z JIT bez zapewnienia zdolności eliminacji pojawiających się zakłóceń 83 113 3,5060 4,0000 1,05198 1,00 5,00 Dla zapewnienia sobie zbytu, zlokalizowaliśmy w pobliżu odbiorcy magazyn, aby sprostać jego
wymaganiom JIT 82 114 3,3049 3,0000 1,00233 1,00 5,00 Jeżeli już dochodziło do zakłóceń w ramach dostaw JIT, to zawsze przynosiło to naszemu
przedsiębiorstwu duże straty finansowe 83 113 3,3614 4,0000 1,03096 1,00 5,00 Jeżeli stosujemy JIT, to tylko dla komponentów standardowych, dla których łatwo znaleźć zamiennik 83 113 2,9398 3,0000 1,16189 1,00 5,00
181
Tabela 24. Statystyki dla odpowiedzi na pytanie I2VMI o motywy i warunki wdrożenia VMI w przedsiębiorstwie
I2VMI. Dlaczego zdecydowano się na wdrożenie VMI w Pani/Pana przedsiębiorstwie?
N
Średnia Mediana Odchylenie
standardowe Minimum Maksimum ważne braki
danych
Do wdrożenia VMI zmusiła nas konkurencja 28 168 3,7857 4,0000 ,87590 2,00 5,00
Wykorzystanie VMI zostało nam narzucone przez naszego klienta (nie chcieliśmy go utracić) 28 168 3,6429 4,0000 ,86984 2,00 5,00
Wykorzystanie VMI było inicjatywą naszej firmy, narzuciliśmy pewne warunki dla wspólnego dobra 28 168 3,7143 4,0000 ,85449 2,00 5,00
Nie wdrażalibyśmy VMI gdyby w naszych relacjach brakowało zaufania w dzieleniu się informacjami 28 168 3,7143 4,0000 ,93718 2,00 5,00
Nie wdrażalibyśmy VMI bez wsparcia zintegrowanych systemów informatycznych 28 168 3,2857 3,0000 ,89679 2,00 5,00
Stosujemy VMI z powodzeniem, gdyż dostawca realizuje zobowiązania dotyczące zarządzania
jakością 28 168 3,5000 4,0000 ,83887 1,00 5,00
Długoterminowe korzyści finansowe ze stosowania VMI są wyższe niż ewentualne straty
spowodowane zakłóceniami 28 168 2,9643 3,0000 1,17006 1,00 5,00 Zanim wdrożyliśmy VMI rozważyliśmy potencjalny wzrost ryzyka zakłóceń 28 168 2,8214 3,0000 1,15642 1,00 5,00 Zabezpieczyliśmy się przed skutkami zakłóceń w ramach VMI stosując wobec dostawcy kary umowne
za niedotrzymanie warunków dostaw 28 168 2,8214 3,0000 1,02030 1,00 5,00 Dzięki zastosowaniu VMI lepiej niż konkurencja radzimy sobie z zakłóceniami z zewnątrz 28 168 3,5714 4,0000 ,95950 1,00 5,00 Odkąd polegamy na dostawcy w ramach VMI zakłócenia w dostawach od niego występują rzadziej 28 168 3,6429 4,0000 ,82616 2,00 5,00
Stosujemy VMI ale jednocześnie monitorujemy naszego dostawcę i wspieramy w razie wystąpienia
zewnętrznych źródeł zakłócenia 28 168 3,8929 4,0000 ,68526 2,00 5,00 VMI stosujemy tylko dla wyrobów o kontrolowanym i regularnym popycie 27 169 3,8148 4,0000 ,78628 2,00 5,00
Stosujemy VMI bo skala przepływów od dostawcy jest odpowiednio duża 28 168 3,6786 4,0000 ,66964 2,00 5,00
Nie zdecydowalibyśmy się na wdrożenie VMI bez standaryzacji 28 168 3,7857 4,0000 ,78680 2,00 5,00
Stosujemy VMI bo czynnikiem determinującym koszty są koszty procesów zaopatrzeniowych, a nie
cena 28 168 3,1429 3,0000 ,93152 1,00 5,00
Stosujemy VMI ale nie w przypadku produktów sezonowych 28 168 3,0714 3,0000 ,89974 1,00 4,00 Stosujemy VMI tylko dla produktów o stałych cenach i dostawcach 28 168 3,6429 4,0000 ,67847 2,00 5,00
Nasze VMI opiera się na danych o aktualnym popycie klienta, a nie na danych o stanach
magazynowych 28 168 3,6071 4,0000 ,49735 3,00 4,00
Stosujemy VMI ale wiemy, które z materiałów, komponentów mają krytyczne znaczenie - których
brak zatrzyma przepływ 28 168 3,8214 4,0000 ,90487 2,00 5,00
182 Jeżeli w przedsiębiorstwie stosowano VMI, biorąc pod uwagę medianę, połowa respondentów twierdziła, że:
− do wdrożenia VMI zmusiła ich konkurencja,
− wykorzystanie VMI zostało im narzucone przez klienta (nie chcieli go utracić),
− wykorzystanie VMI było inicjatywą naszej firmy, narzucono pewne warunki dla wspólnego dobra,
− nie wdrażaliby VMI, gdyby w ich relacjach brakowało zaufania w dzieleniu się informacjami.
Wynika z tego, że wykorzystywanie VMI często bywa inicjatywą jednej ze stron w relacji dostawca-odbiorca i może być nawet narzucone. Wykorzystanie siły negocjacyjnej, nie wyklucza zaufania, a może nawet dopiero w sytuacji, gdy jedna ze stron jest przekonana o swojej przewadze, potrafi podzielić się informacjami koniecznymi do przekazania zarządzania dostawami dostawcy. Warto również podkreślić, że nikt z respondentów nie zaznaczył w wymienionych przypadkach odpowiedzi „zdecydowanie nie”.
W sytuacji stosowania VMI, bardziej niż w przypadku innych IZŁD, kładzie się nacisk na pewne warunki stosowania tego instrumentu, mianowicie:
− regularność i kontrolowalność popytu,
− odpowiednio dużą skalę przepływów od dostawcy, − standaryzację,
− stałość cen i dostawców.
Nikt z respondentów nie zaznaczył w wymienionych przypadkach odpowiedzi „zdecydowanie nie”.
Wśród przedstawicieli przedsiebiorstw stosujacych VMI, nie ma wskazań, które pozwalałyby stwierdzić, że zanim wdrożono ten instrument rozpatrywano potencjalny wzrost ryzyka zakłóceń. Dzięki zastosowaniu VMI lepiej niż konkurencja radzono sobie z zakłóceniami z zewnątrz. Odkąd polegano na dostawcy w ramach VMI, zakłócenia w dostawach od niego występują rzadziej, jednocześnie monitoruje się i wspiera dostawcę w razie wystąpienia zewnętrznych źródeł zakłócenia.