W świetle psychologii małżeństwa i rodziny

Występujące zawiłości w sferze emocjonalnej mogą przekładać się na jakość więzi ekspresyjnej i uczuciowej w małżeństwie, a także wpływać negatywnie na więź seksualną między małżonkami. Trudności występują także w sferze motywacyjno-dążeniowej np. konieczność uczenia się, poświęcenie czasu na naukę metody, brak motywacji, lękowe i pesymistyczne nastawienie do życia, czy wrogie nastawienie wobec rodzicielstwa połączone z brakiem wsparcia ze strony współmałżonka⁴⁹⁷. Konsekwencją może być tworzenie słabej więzi prokreacyjnej ze współmałżonkiem.

2.3.2. W świetle psychologii małżeństwa i rodziny

Umiejętne kierowanie sobą oraz znajomość rytmu płodności, połączone z dyscypliną seksualną, wyrażającą się w zaniechaniu współżycia, wzmacnia nie tylko więzi małżeńskie, ale także pozwala lepiej zrozumieć współmałżonka i rozwija dojrzałość seksualną498

. NPR traktowane jest jako droga do szczęścia i do prawdziwie rozumianej wolności. Poznając siebie, kobieta otrzymuje potrzebną wiedzę o sobie samej i funkcjonowaniu własnego organizmu⁴⁹⁹. NPR zakłada integrację sfery płciowej mężczyzny i kobiety w odniesieniu do całej osoby. Płciowość i płodność zostają włączone w całość życia pojedynczej osoby i pary małżeńskiej500. Metody NPR mają zatem dodatni wpływ na wszelkie więzi łączące małżonków.

Wspólne obserwowanie objawów płodności zbliża małżonków do siebie501

. Wzrasta u nich także poczucie wzajemnej atrakcyjności.⁵⁰² E. Wójcik dodaje, że okresowa

495 M. A. Wilson. Metody naturalne – radość i szczęście w małżeństwie. „GŻ” n. 3(50)/2001 s. 27. 496

Kornas-Biela. Psychologiczne aspekty naturalnego planowania rodziny s. 118-119. 497 Tamże s. 119-120.

498 A. Cappella. Metoda owulacji (Billings). Lublin 1986 s. 12.

499 R. Kreczmańska. Naturalna droga do szczęścia. „Imago” n. 1 (1) 2011 s. 46-47. 500

M. Szczepanowicz. Psycholodzy o NPR. Dyskusja przeprowadzona w Radiu Mariackim (28.09.1996). „NPR” n. 6/96 s. 19.

102 wstrzemięźliwość, wynikająca ze stosowania metod rozpoznawania płodności wzbogaca miłość małżeńską, duchowo rozwija małżonków, wiąże się z wzajemnym szacunkiem oraz poczuciem odpowiedzialności503. Buduje styl życia oparty na czystości, sprzyjający trwałej więzi małżeńskiej504. Wpływa także na stabilizację oraz powodzenie związku małżeńskiego.505

Metody NPR angażują mężczyznę w pomoc przy codziennej obserwacji, stwarzając poczucie wzajemności i współodpowiedzialności oraz troski o mogące pojawić się dziecko⁵⁰⁶. Kobieta zostaje przyjęta przez męża wraz ze swoją płodnością, która nie jest traktowana jak choroba⁵⁰⁷. Przy zachowaniu wstrzemięźliwości znaczenie ma gotowość do rodzicielstwa i otwartość na nie508. Należy więc podkreślić, że stosowanie naturalnego planowania rodziny przez małżonków buduje więź miłości w małżeństwie. Trwała i silna więź miłości pozwala małżonkom budować głębokie relacje na innych płaszczyznach. Wzrost duchowy, dokonujący się przez akceptację i życie zgodne z naturalnymi procesami biologicznymi organizmu, jest umocnieniem także więzi religijnej w małżeństwie, a następnie w rodzinie. Wójcik dodaje, że pojawiające się przy dłuższym stosowaniu metod naturalnej regulacji poczęć ożywienie miłości małżeńskiej, wzmacnia wierność małżeńską i sprzyja trwałości związku. Wspólna rozmowa małżonków o stosowanej przez nich metodzie, prowadzanych obserwacjach i występujących trudnościach, rozwija także przyjaźń między nimi⁵⁰⁹.

Metody NPR wymagają dialogu małżeńskiego510. Doskonalenie dialogu małżeńskiego oraz towarzyszące temu emocje i uczucia, niejednokrotnie związane z obserwowanymi zmianami w cyklu, z możliwością poczęcia dziecka lub odłożenia tej perspektywy na inny czas, wpływają twórczo również na więź emocjonalno-ekspresyjną, seksualną i prokreacyjną między małżonkami. Małżonkowie mają przeświadczenie, że planowanie rodziny jest ich wspólnym zadaniem. Styl życia przyjęty przy stosowanie NPR chroni małżonków przed

502 M. K. Dobrowolska. Funkcjonowanie psychiczne małżeństw stosujących różne sposoby planowania rodziny. „NPR” 6(1998) s. 10.

503 E. Wójcik. Naturalne Planowanie Rodziny. Metoda objawowo-termiczna według prof. dra med. J. Rötzera. Kraków 2005 s. 7-8. A. Pęczak. Naturalne planowanie rodziny dla opornych. Warszawa 1995 s. 20.

504

B. Kołodziej. Rola rodziny w kształtowaniu postawy wobec życia jako fundamentalnej wartości. W: Rodzina źródło życia i szkoła miłości. Red. D. Kornas-Biela. Lublin 2000 s. 239.

505 E. Sujak. Kontakt psychiczny w małżeństwie i rodzinie. Katowice 1971 s. 131. 506 D. Kłeczek. Rola męża w naturalnym planowaniu rodziny. „NPR” n. 2/93 (2) s. 1-2. 507

Präder. Mentalność antykoncepcyjna małżonków wyzwaniem pastoralnym s. 226.

508 Wojtyła. Miłość i odpowiedzialność. Lublin 2001 s. 217. Przeciwieństwem takiej postawy, która wskazuje na antykoncepcyjne stosowanie metod NPR jest podejmowanie współżycia małżeńskiego jedynie w okresach niepłodnych, dla własnej wygody i przyjemności, w celu nieposiadania dzieci. Postawa celowego zamknięcia na rodzicielstwo staje się wówczas postawą antykoncepcyjną, sprzeczną z naturą miłości małżeńskiej. Tamże s. 217. R. Lucas Lucas. Bioetyka dla każdego. Częstochowa 2005 s. 67

509 Wójcik. Naturalne Planowanie Rodziny. Metoda objawowo-termiczna według prof. dra med. J. Rötzera s. 7-8.

510 A. Devos. Naturalne planowanie rodziny. Wiedza – Sztuka – Łaska. Przemówienie na Międzynarodowym Kongresie Rodziny (Bruksela 10-13.03.1988). „NPR” n. 2/2000 s. 6.

103 rutyną i znudzeniem, gdyż w sytuacji odkładania poczęcia dziecka, które wiąże się z zachowaniem wstrzemięźliwości, wzmaga się wzajemna atrakcyjność małżonków⁵¹¹. Pojawiające się ograniczenie spontaniczności we współżyciu jest wyrazem troski o budowanie pełnej miłości⁵¹². Dla budowania więzi małżeńsko-rodzinnych ma to istotne znaczenie. Marian Szczepanowicz podkreśla, że stosowanie NPR wiąże się zaspokojeniem potrzeby akceptacji drugiej osoby, budowaniem hierarchii wartości oraz komunikacją małżeńską w dziedzinie życia seksualnego i prokreacyjnego513. Małżonkowie chętniej przywiązują się do tradycji oraz wyznają zasady moralne514. Elementy te, są składowymi więzi moralnej. Wzajemne poznanie małżonków oraz powielanie radości w ramach więzi emocjonalnej, pozwala pielęgnować więź emocjonalno-ekspresyjną w małżeństwie. Stosowanie do rytmu płodności wpływa na intymność i zaangażowanie małżonków. Intymność pozwala małżonkom poznać rytm płodności, rozmawiać o nim, zaś zaangażowanie pozwala małżonkom wspólnie obserwować wskaźniki płodności oraz stosować się do nich wedle zamierzeń (odłożenie lub poczęcie dziecka). Stosowanie naturalnej regulacji poczęć ubogaca więzi małżeńskie i rodzinne515. Zwiększa intymność małżeńską, gdyż wymaga zachowania pewnych okresów wstrzemięźliwości. Oczekiwanie na zbliżenie małżeńskie sprawia, że małżonkowie traktują akt małżeński jako coś odświętnego, wyczekanego, spełnionego. Zaangażowanie i trud oczekiwania pozwalają wypracować inne formy okazywania miłości516, co stanowi istotny element więzi psychicznej w małżeństwie517

. Małżonkowie nie czują się znudzeni współżyciem518, a respektowanie zasad NPR staje się „lekarstwem na przesyt”519. Akt małżeński przebiega naturalnie520, beż żadnych barier i zabezpieczeń. Wzmaga się również wzajemna czułość małżonków⁵²¹. Urszula Dudziak dodaje, że istniejąca między nimi więź staje się bardziej osobowa i głębsza522

, wielopłaszczyznowa523

. Dla trwałości budowania więzi małżeńskiej poszukiwanie innych sposobów wyrażania miłości, poza sferą seksualną jest istotne. Pozwala bowiem lepiej

511 A. Borkowska. Naturalne planowanie rodziny – katolicka ruletka? „Miłujcie się!” n. 4-2007 s. 35. Por. H. Jarosiewicz. Wstrzemięźliwość jako sprawność działania. „NPR” n. 5/99 s. 4-5. K. Knotz. Znaczenie okresu wstrzemięźliwości seksualnej. „NPR” n. 3-4/2001 s. 13.

512

E. Wójcik. Problem „spontaniczności” współżycia przy stosowaniu NPR. „NPR” n. 3-4/99 s. 22. 513 Szczepanowicz. Psycholodzy o NPR. Dyskusja przeprowadzona w Radiu Mariackim… s. 15-16. 514 Wilson. Metody naturalne – radość i szczęście w małżeństwie s. 27.

515 Szczepanowicz. Psycholodzy o NPR. Dyskusja przeprowadzona w Radiu Mariackim… s. 16. J. Rötzer. Naturalna regulacja poczęć. Droga współodpowiedzialności. Poznań 2001 s. 10. Z. Szymański. Planowanie rodziny. W: Słownik Małżeństwa i Rodzinny. Red. E. Ozorowski s. 335.

516 Szczepanowicz. Psycholodzy o NPR. Dyskusja przeprowadzona w Radiu Mariackim… s. 17-19. 517

M. Kluz. Życie i płodność. Moralne aspekty naturalnych metod planowania rodziny. „SW” n. 48/2011 s. 170. 518 G. Rybak. Płodność. Radość czy utrapienie? Warszawa 2010 s. 83.

519 Kornas-Biela. Psychologiczne aspekty naturalnego planowania rodziny s. 123. 520 A. Pęczak. Naturalne planowanie rodziny dla opornych. Warszawa 1995 s. 18. 521

E. Wójcik. Zalety metod naturalnych planowania rodziny (NPR). „ZN INER” n. 1/2002 s. 62. 522 Dudziak. Miłość, małżeństwo i co dalej… s. 100.

104 zrozumieć współmałżonka, wczuć się w jego potrzeby, pragnienia i przeżycia. Naturalne planowanie rodziny stanowi zatem drogę do lepszego poznawania rytmu płodności pary małżeńskiej. Sprzyja budowaniu odpowiedzialności za ewentualnie poczęte życie.

W odniesieniu do dziecka, małżonkowie pierwsi dowiadują się o jego istnieniu, co może przekładać się na jego akceptację w sytuacji nieplanowanego poczęcia. NPR wpływa pozytywnie również na więź prokreacyjną w małżeństwie, tj. ciążę, poród i karmienie piersią. Stosowanie metod naturalnej regulacji poczęć sprzyja korzystnym relacjom z pozostałymi dziećmi. Szczególnie zatem dotyczy więzi wychowawczej. Rodzice, którzy stosują metody rozpoznawania płodności chętnie podejmują rozmowy o życiu płciowym i seksualnym człowieka. W przypadku starszych dzieci w rodzinie, metody naturalnej regulacji poczęć pomagają w radosnym podejmowaniu ról rodzicielskich oraz w personalistycznej postawie wobec prokreacji⁵²⁴, a także wobec własnych dzieci525. NPR wpływa zatem na harmonię oraz stabilność rodziny, a tym samym budowanego przez nią społeczeństwa526

.

Trudności w stosowaniu NPR w świetle psychologii małżeństwa i rodziny wynikają m.in. z braku powściągliwości, braku orientacji w cyklu, czy braku znajomości charakteru współmałżonka oraz współpracy małżonków527. Okresowa wstrzemięźliwość, która jest także pewnego rodzaju trudnością dla małżonków, może być rozwiązana jedynie przez ich twórczą postawę, ukierunkowaną na dobro ukochanej osoby528. Konieczność ograniczania częstych kontaktów małżeńskich występuje na początku uczenia się konkretnej metody rozpoznawania płodności529

.

Niekiedy, pojawiają się trudne sytuacje życiowe, tj. długotrwała nieobecność współmałżonka czy poważne problemy osobowościowe. Stanowią one podłoże dla konfliktu związanego z NPR. Utrudnienia w stosowaniu się do zasad naturalnego planowania rodziny wynikają m.in. z nałogów współmałżonka, typu pracy zawodowej, choroby kobiety, słabego związku uczuciowego małżonków oraz narastających wciąż konfliktów małżeńskich. Wówczas dla efektywnego stosowania NPR potrzebne jest leczenie ran nie tylko osobistych, ale także małżeńskich530

.

524 Kornas-Biela. Psychologiczne aspekty naturalnego planowania rodziny s. 126-128.. 525

Pęczak. Naturalne planowanie rodziny dla opornych s. 21.

526 Wójcik. Prawo naturalne a odpowiedzialne rodzicielstwo. „ZN INER” n. 2/2004 s. 27. 527 H. Jarosiewicz. Problemy metody naturalnej czy charakteru? „NPR” n. 1/2000 s. 6-7.

528 W. Fijałkowski. Kierowanie płodnością. W: Miłość. Małżeństwo. Rodzina. Red. F. Adamski. Kraków 2009 s. 222.

529 Kornas-Biela. Psychologiczne aspekty naturalnego planowania rodziny s. 120. 530 Tamże s. 120-121.

105 Problemy mogą dotyczyć również sfery poznawczej i wynikać z pojawiających się w środkach masowego przekazu mitów o nieskuteczności NPR oraz propagandy antykoncepcyjnej i mentalności „bezpiecznego seksu”531

.

2.4. Stan badań związku metod sztucznej regulacji poczęć z więziami