Warianty zainicjowania postępowania, organ decydujący

A. Tryby administracyjnoprawne określone w ustawie o ochronie zwierząt

Dla obu trybów organem właściwym do wydania decyzji w przedmiocie odebrania zwierzęcia jest wójt/burmistrz/prezydent miasta właściwy ze względu na miejsce poby-tu zwierzęcia. Zwrócić należy zatem uwagę, że z punkpoby-tu widzenia właściwości organu bez znaczenia pozostaje miejsce zamieszkania właściciela zwierzęcia (gdyby opiekunem i jednocześnie sprawcą znęcania był ktoś inny) czy też miejscowość, w której siedzibę posiada organizacja interweniująca. Także to rozwiązanie należy ocenić pozytywnie ze względu na ekonomię postępowania, charakter omawianej instytucji oraz jej cel, tj. ideę jak najszybszego niesienia pomocy zwierzęciu, którego życie i zdrowie są zagrożone15.

Tryb zwykły

Jak wspomniano, w trybie zwykłym do odebrania zwierzęcia konieczne jest uzyskanie zgody właściwego organu. Rozstrzygnięcie to przybiera postać decyzji, która wydawana jest po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego, podczas którego organ bada, czy istnieje potrzeba odebrania zwierzęcia dotychczasowemu opiekunowi. Decyzja ta powinna odpowiadać wymaganiom formalnym wynikającym z art. 107 kpa16 (np. powinna zawierać uzasadnienie) i być doręczona właścicielowi (oraz ewentualnemu opiekunowi). Co istotne, decyzja ta podejmowana jest z urzędu, po zasięgnięciu przez wójta/burmistrza/prezydenta informacji o zaistniałych nieprawidłowościach.

Zwrócić należy uwagę, że o ile zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa może (i powinien) złożyć każdy17, to do zainicjowania postępowania w przedmiocie wyda-nia decyzji o tymczasowym odebraniu – poprzez przewidziane w przepisie złożenie informacji – uprawniony jest jedynie wskazany w art. 7 ust. 1a uoz krąg podmiotów. Są to: funkcjonariusze policji, straży gminnej, lekarze weterynarii lub upoważnieni

15 Ł. Smaga, Ochrona humanitarna zwierząt, Białystok 2010, s. 289.

16 Art. 107 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. z 2016 r., poz. 23 – tekst jednolity) – dalej „kpa”.

17 Istnieje tak zwany społeczny obowiązek zawiadomienia o podejrzeniu popełniania przestęp-stwa. Zob. art. 304 § 1 zd. 1 kpk i literatura do tego przepisu.

przedstawiciele organizacji społecznych, których statutowym celem działania jest ochro-na zwierząt. Literalne brzmienie przepisu wskazuje zatem ochro-na to, że jakakolwiek inochro-na osoba niż wymienione może zainicjować omawiane postępowanie, jedynie działając za pośrednictwem któregoś ze wskazanych podmiotów, a dopiero te są władne do złożenia oficjalnej informacji w tej sprawie wójtowi/burmistrzowi/prezydentowi. Można też jed-nak sądzić, iż złożenie informacji bezpośrednio do organu przez osobę niewymienioną w przepisie winno spowodować wszczęcie postępowania z urzędu18.

Ustawodawca nie wprowadził żadnych formalnych wymogów dotyczących sposobu informowania o potrzebie wydania decyzji o odebraniu zwierzęcia, stąd może być ona złożona także ustnie. W sferze kompetencji organu administracji pozostaje zgroma-dzenie stosownych danych i wyjaśnienie okoliczności sprawy. Dla celów dowodowych, choćby w przypadku ewentualnej konieczności skarżenia bezczynności organu, najle-piej jednak złożyć informację w formie pisemnej. Nowela z 16 września 2011 roku19

przesądziła, że decyzja ta ma być podejmowana z urzędu, a nie jak było wcześniej – na wniosek. Z tego też powodu nie jest konieczne formułowanie informacji jako wniosku czy podania (choć w praktyce nadal często się tak czyni). Pismo zawierające taką infor-mację pozostaje jednak skuteczne niezależnie od tego, czy jest ono zredagowane jako wniosek czy w inny sposób.

W kontekście grona podmiotów legitymowanych do występowania przed właści-wym wójtem/burmistrzem/prezydentem należy zwrócić jeszcze uwagę na sposób okre-ślenia przez ustawodawcę jednego z nich – przedstawiciela NGO, której statutowym celem jest ochrona zwierząt. Przepis stanowi bowiem, że ma to być przedstawiciel „upoważniony”. Ł. Smaga uznaje, że jest to zbędna pozostałość po obowiązującej do 2002 roku wyłączności Towarzystwa Opieki nad Zwierzętami (TOZ) jako właściwie jedynej organizacji społecznej umocowanej do działania i występowania przed organa-mi adorgana-ministracji w sprawach związanych z ochroną zwierząt. To właśnie inspektorzy reprezentujący tę organizacje byli „odpowiednio upoważnieni”. W związku jednak z porzuceniem tego uprzywilejowania, należałoby uznać, że upoważnienie może być udzielone w każdej postaci i w każdej chwili potwierdzone – nawet już po odebraniu zwierzęcia20. Przyjęcie odmiennej interpretacji byłoby sprzeczne z celem regulacji, która służyć ma przecież umożliwieniu reakcji prowadzącej do jak najszybszego skrócenia cierpienia krzywdzonego zwierzęcia. Ze względu na obserwowalny brak jednolitości

18 Ł. Smaga, Ochrona humanitarna..., op. cit., s. 290.

19 W uzasadnieniu do projektu ustawy zmieniającej nie wskazano przyczyn przyjęcia takiej konstrukcji zamiast rozwiązania dotychczasowego. Ustawa z dnia 16 września 2011 r. o zmianie ustawy o ochronie zwierząt oraz ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz.U. z 2011 r. Nr 230, poz. 1373) – uzasadnienie projektu powyższej ustawy – nr druku 4257 – VI kadencja sejmu, http://orka.sejm.gov.pl/proc6.nsf/opisy/4257.htm [dostęp: 15.05.2016].

wystawiania dokumentów upoważnienia wśród organizacji jest to niewątpliwie pogląd korzystny21, niwelujący istniejące, a nawet potencjalne problemy, takie jak kwestiono-wanie upoważnienia przez funkcjonariuszy policji itd.

Decyzja wydana przez wójta/burmistrza lub prezydenta miasta podlega ex lege natychmiastowemu wykonaniu, bez badania potrzeby tak szybkiego działania i pomimo otwartego trybu do wniesienia odwołania (art. 7 ust. 2 uoz).

Tryb interwencyjny

Gdy zachodzi przypadek niecierpiący zwłoki, upoważniony na mocy przepisu podmiot (policjant, strażnik gminny lub upoważniony przedstawiciel organizacji społecznej, której statutowym celem działania jest ochrona zwierząt22) mają obowiązek odebrać zagrożone zwierzę. Przemawia za tym już samo brzmienie przepisu, w którym usta-wodawca posłużył się czasownikiem „odbierać” w trybie oznajmującym („odbiera”). Wniosek ten wypływa także z wykładni historycznej tego uregulowania. Przepis art. 7 ust. 3 uoz w pierwotnej wersji posługiwał się formą nieimperatywną „może odebrać”23, która następnie została zmieniona24 na formę obecnie obowiązującą „odbiera”. Ta istot-na zmiaistot-na była przemyślanym, celowym działaniem prawodawcy, który za jej pomocą chciał podnieść wagę chronionego przepisem dobra i zmobilizować funkcjonariuszy do lepszego, bardziej zdecydowanego i efektywnego działania.

Zdaniem niektórych przedstawicieli doktryny opisywany nakaz odebrania zwierzę-cia można odczytywać także jako ustawowe upoważnienie do stosowania przez objęte nim podmioty środków przymusu25. Wydaje się jednak, że gdy opór napotyka podej-mujący interwencję przedstawiciel organizacji społecznej, powinien on mimo wszystko w miarę możliwości wezwać policję. Jedynie w sytuacjach, gdy zagrożenie dla zwierzęcia jest tak duże, że nie ma możliwości oczekiwania na wsparcie odpowiednich organów, przedstawiciel NGO może zdecydować się na zastosowanie przymusu bezpośredniego. Jego zachowanie w takiej sytuacji winno być jednak oceniane z punktu widzenia stanu wyższej konieczności26. Samo nałożenie na przedstawiciela NGO obowiązku odbioru

21 Problematyka „upoważnionego przedstawiciela” ze względu na złożoność form działania organizacji oraz niestabilną praktykę wymaga odrębnego, obszerniejszego opracowania. 22 Uwagi na temat problemu „przedstawiciela upoważnionego” poczynione w punkcie

doty-czącym inicjowania postępowania w trybie zwykłym należy odnosić także do trybu inter-wencyjnego.

23 Tekst pierwotny uoz – Dz.U. z 1997 r. Nr 111, poz. 724.

24 Ustawa z dnia 16 września 2011 r. o zmianie ustawy o ochronie zwierząt oraz ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz.U. z 2011r. Nr 230, poz. 1373), która weszła w życie 1 stycznia 2012 r.

25 W. Radecki, Ustawy o ochronie..., op. cit., s. 84.

26 Ł. Smaga, Ochrona humanitarna..., op. cit., s. 272. Karnoprawna konstrukcja stanu wyższej konieczności przewiduje, że nie popełnia przestępstwa, kto działa w celu uchylenia

bezpo-zwierzęcia nie legitymuje go jeszcze do stosowania środków przymusu. Kompetencją tą dysponują funkcjonariusze służb porządku publicznego, którzy są zobowiązani do działania nie tylko na podstawie omawianego przepisu, ale także są ogólnie uprawnieni do stosowania tego typu środków27. Nota bene policja nie może odmówić interwencji w żadnej ze spraw dotykających problematyki naruszania praw zwierząt nie tylko ze względu na obowiązki wynikające z uoz, ale także obowiązki „systemowe” policji, która powołana jest do ochrony wszystkich prawnie chronionych dóbr. Skoro zatem ustawo-dawca, tworząc szereg przepisów uoz, uznał za istotne dobro zwierząt i przyznał mu ochronę prawną, to nie ma podstaw do tego, by służby powołane do strzeżenia tych wartości arbitralnie i bez uzasadnienia różnicowały ważność podejmowanych przez siebie interwencji. Wobec powyższego odmowa udzielenia wsparcia aktywistom zgła-szającym nieprawidłowości jest zupełnie bezpodstawna.

Charakterystyczne i warte zaakcentowania jest, iż krąg podmiotów legitymowanych do interwencyjnego odebrania zwierzęcia (policjant, strażnik gminny lub upoważniony przedstawiciel organizacji społecznej, której statutowym celem działania jest ochrona zwierząt) jest węższy niż krąg osób uprawnionych do złożenia informacji o koniecz-ności wydania decyzji w trybie zwykłym. Wśród osób upoważnionych do podjęcia decyzji o konieczności natychmiastowego odebrania krzywdzonej istoty ze względu na zagrożenie jej życia lub zdrowia brakuje lekarza weterynarii. Uregulowanie to należa-łoby określić jako co najmniej wątpliwe i mało zrozumiałe, skoro to właśnie lekarz jest zasadniczo jedynym podmiotem, co do którego można mieć pewność, że jest w stanie obiektywnie ocenić stan zdrowia zwierzęcia (który jest jedną z przesłanek stosowania trybu interwencyjnego). Oczywiście przygotowania w tym zakresie można spodziewać się także po przedstawicielach organizacji społecznych, aczkolwiek trudno stawiać je na równi z wykształceniem i praktyką weterynaryjną. Niemniej z powodu jasnego brzmienia art. 7 nie sposób go de lege lata interpretować odmiennie.

Oprócz powinności odebrania zwierzęcia, na policjancie, strażniku gminnym lub przedstawicielu NGO ciąży także obowiązek niezwłocznego zawiadomienia o tym wła-ściwego wójta/burmistrza/prezydenta miasta celem podjęcia przez niego postępowania w przedmiocie wydania decyzji o tymczasowym odebraniu, które już zaistniało. Brak dopełnienia tego obowiązku przez funkcjonariusza publicznego (policjanta, strażnika

średniego niebezpieczeństwa grożącego jakiemukolwiek dobru chronionemu prawem, jeże-li niebezpieczeństwa nie można inaczej uniknąć, a dobro poświęcone przedstawia wartość niższą od dobra ratowanego (art. 26 § 1 kk). Nie popełnia przestępstwa także ten, kto, ratu-jąc dobro chronione prawem w warunkach określonych w § 1, poświęca dobro, które nie przedstawia wartości oczywiście wyższej od dobra ratowanego (art. 26 § 2 kk). W razie przekroczenia granic stanu wyższej konieczności sąd może zastosować nadzwyczajne złago-dzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia (art. 26 § 3 kk).

gminnego) może skutkować jego odpowiedzialnością z art. 231 kodeku karnego28 za niedopełnienie obowiązków. Niedopełnienie obowiązku informacyjnego może także narażać odbierającego na zarzut bezprawnego zaboru zwierzęcia – a więc na odpo-wiedzialność za przestępstwo kradzieży z art. 278 kk lub przywłaszczenia z art. 284 kk albo wykroczenie z art. 119 kodeksu wykroczeń29.

Postępowanie w przedmiocie odebrania zwierzęcia w trybie interwencyjnym koń-czy się wydaniem decyzji o odebraniu zwierzęcia (która następczo legitymuje koń-czynność już wykonaną) lub też decyzji odmownej30, co rodzi obowiązek zwrotu zwierzęcia przez osobę, która je odebrała, na jej koszt31. Decyzja administracyjna o odebraniu zwierzęcia w tym wypadku nie ma charakteru kształtującego (konstytutywnego), z jakim mamy do czynienia w trybie zwykłym, lecz deklaratywny – sankcjonujący czynność materialno--techniczną już wykonaną na podstawie upoważnienia ustawowego32.

B. Tryb określony w kodeksie postępowania karnego

W postępowaniu przygotowawczym (śledztwie lub dochodzeniu) dominuje zasada ofi-cjalności, czyli działania organów procesowych z urzędu (art. 9 § 1 kpk). Zgodnie jednak z art. 9 § 2 kpk strony i inne osoby bezpośrednio zainteresowane mogą składać wnioski o dokonanie również tych czynności, które organ może lub ma obowiązek podejmować z urzędu33. Ustawodawca nie ograniczył aktywności stron tylko do tych czynności, które wykraczają poza zakres obligatoryjnych czynności organów procesowych. Prawo do składania wniosków, w tym wniosków dowodowych, należy do głównych uprawnień stron procesowych. Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, strony mogą składać wnioski i inne oświadczenia na piśmie albo ustnie do protokołu34. Wobec powyższego zarówno zatrzy-manie rzeczy, przeszukanie, jak i inne czynności procesowe mogą być przeprowadzone zarówno z urzędu, jak i na wniosek.

28 Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny, Dz.U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553 z późn. zm. – dalej „kk”.

29 Ustawa z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń (Dz.U. z 2015 r., poz. 1094 – tekst jednolity). 30 Chodzi o „decyzję odmowną”, a nie odmowę wydania decyzji – tak w orzeczeniach: wyrok

Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie z dnia 4 listopada 2011 r., II SA/Sz 847/11; wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 26 październi-ka 2011 r., II SA/Po 559/11.

31 Jako że w istniejącym stanie prawnym osoba ta jest obowiązana, a nie uprawniona, do ode-brania zwierzęcia, a zatem nie może uchylić się od działania, to należy sądzić, że jest stroną, a zatem przysługuje jej odwołanie od tej niekorzystnej, nakładającej na nią obciążenie w po-staci zwrotu, decyzji. Zob. W. Radecki, Ustawy o ochronie..., op. cit., s. 85.

32 Ł. Smaga, Ochrona humanitarna..., op. cit., s. 292.

33 W tym kontekście należy zwrócić uwagę, że wniosek dowodowy może zmierzać do wykrycia lub oceny właściwego dowodu (art. 169 § 2 kpk).

Zatrzymanie rzeczy

Decyzja o zatrzymaniu rzeczy należy do kompetencji sądu lub prokuratora. W tym zakresie wydaje się postanowienie. Jedynie w wypadkach niecierpiących zwłoki, tj. w sytuacji, gdy zwłoka spowodowana uzyskaniem postanowienia sądu lub prokurato-ra mogłaby doprowadzić do ukrycia lub utprokurato-raty rzeczy, upprokurato-rawnienie takie przysługuje policji lub innemu uprawnionemu organowi, np. ABW, Straży Granicznej, organom finansowym, celnym itd. W sytuacji, gdy dana osoba wyda rzecz na żądanie tych pod-miotów, ma ona prawo niezwłocznie złożyć wniosek o sporządzenie i doręczenie jej postanowienia sądu lub prokuratora o zatwierdzeniu zatrzymania, o czym powinna zostać pouczona. Doręczenie tego postanowienia powinno nastąpić w terminie 14 dni od zatrzymania rzeczy (art. 217 § 4 kpk).

W przypadku przymusowego odebrania rzeczy organ dokonujący czynności powi-nien okazać nakaz kierownika swojej jednostki lub legitymację służbową, a następnie zwrócić się niezwłocznie do sądu lub prokuratora o zatwierdzenie dokonanej przez niego czynności. W takiej sytuacji, gdy osoba, u której dokonano zatrzymania rzeczy, zgłosiła do protokołu żądanie zatwierdzenia tej czynności, stosowne postanowienie nale-ży jej doręczyć w terminie 7 dni od daty czynności. O prawie zgłoszenia wymienionego żądania należy ją pouczyć (art. 217 § 5 w zw. z art. 220 § 3 kpk).

Należy wyraźnie zaakcentować, że przedstawiciel organizacji, której statutowym celem jest ochrona zwierząt, nie posiada legitymacji do zatrzymania rzeczy w trybie procedury karnej – nie jest organem, o którym mowa w art. 217 § 1 kpk. W przypadku niecierpiącym zwłoki, jeśli przedstawiciel NGO decyduje się działać, podstawę prawną jego czynności określa uoz, a nie kpk. Może on jednak występować z wnioskami do organów prowadzących postępowanie karne.

Przeszukanie

Przeszukania może dokonać prokurator albo policja (na polecenie sądu lub proku-ratora), a w wypadkach wskazanych w ustawie – także inny organ (art. 220 § 1 kpk). W przypadkach niecierpiących zwłoki, jeżeli postanowienie sądu lub prokuratora nie mogło zostać wydane, organ dokonujący czynności ma obowiązek okazać osobie, u któ-rej następuje przeszukanie, nakaz kierownika swojej jednostki lub legitymację służbową, a następnie, podobnie jak w przypadku zatrzymania rzeczy, musi zwrócić się niezwłocz-nie do sądu lub prokuratora o zatwierdzeniezwłocz-nie tego działania. Osobę, u której dokonano przeszukania, należy pouczyć o prawie zgłoszenia do protokołu żądania doręczenia jej postanowienia zatwierdzającego (art. 220 § 3 kpk). Jeżeli osoba ta skorzysta ze swojego uprawnienia, należy dokonać doręczenia w terminie 7 dni od daty czynności. Przed rozpoczęciem czynności należy zawiadomić osobę, u której ma nastąpić przeszukanie, o jego celu, a także wezwać ją do wydania poszukiwanych przedmiotów (art. 224 § 1 kpk). Nie budzi wątpliwości, że przedstawiciel organizacji, której statutowym celem jest ochrona zwierząt, nie posiada legitymacji do dokonania przeszukania.

Trzeba podkreślić, że dokonanie obu opisywanych czynności powinno odbyć się zgodnie z ich celami, z zachowaniem umiaru i poszanowania godności osób, których ta czynność dotyczy, oraz bez wyrządzania niepotrzebnych szkód i dolegliwości (art. 227 kpk).

3 . Strony

A. Tryby administracyjnoprawne określone w ustawie o ochronie zwierząt

Zarówno w trybie zwykłym, jak i interwencyjnym stroną postępowania toczącego się w przedmiocie wydania decyzji o tymczasowym odebraniu zwierzęcia jest osoba, która nim dysponuje. Będzie to zatem właściciel zwierzęcia, tj. osoba, której przysługuje do niego prawo podmiotowe analogiczne do prawa własności35, a także jego opiekun. Wo-bec braku definicji legalnej tego pojęcia w uoz, w orzecznictwie wypracowano pogląd, że należy je rozumieć zgodnie ze znaczeniem potocznie przyjętym, to znaczy jako osobę, która nie będąc właścicielem zwierzę, posiada i sprawuje nad nim faktyczne władztwo36. W literaturze zwraca się uwagę także na to, że właściciel zwierzęcia zawsze jest stroną postępowania, nawet jeżeli to nie on dopuszcza się naruszeń, a zwierzę faktycznie utrzymuje inna osoba37. W konsekwencji na organie spoczywa obowiązek poinformowania osoby dysponującej tytułem własności o toczącym się postępowaniu.

O wiele więcej problemów natury praktycznej rodzi natomiast kwestia ustalenia drugiej strony postępowania, tj. udziału w nim organizacji społecznej, której statutowym celem jest ochrona zwierząt. W przeszłym stanie prawnym38, gdy przepis wskazywał na możliwość wszczęcia postępowania z urzędu, ale też na wniosek, oczywiste było, że

35 Należy zwrócić uwagę, że prawo podmiotowe do zwierzęcia nie jest identyczne jak prawo własności rzeczy. Ograniczenia dotyczące właścicieli zwierząt wynikają bowiem z idei de-reifikacji i z przepisów uoz, które modyfikują niejako tradycyjny zakres uprawnień właści-cielskich wynikających z kodeksu cywilnego i poglądów doktryny. Najogólniej rzecz biorąc, zalicza się do nich prawo posiadania, korzystania z rzeczy, rozporządzania nią, a nawet możność porzucenia lub zniszczenia rzeczy, które to zachowania są niedopuszczalne z punktu widzenia uoz.

36 Zob. np. wyrok WSA w Poznaniu z dnia 21 marca 2012 roku, sygn. akt: II SA/Po 1215/11, LEX nr 1138746: ustawa z 1997 r. o ochronie zwierząt nie definiuje w art. 7 ust. 1 pojęcia opiekun, co powoduje, że pojęcie powyższe należy rozumieć zgodnie ze znaczeniem potocz-nym, a więc jako troskę, dbałość, zajmowanie się”.

37 W. Radecki, Ustawy o ochronie..., op. cit., s. 83.

38 Przed 1 stycznia 2012 r., kiedy to weszła w życie ustawa z dnia 16 września 2011 r. o zmianie ustawy o ochronie zwierząt oraz ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz.U. z 2011 r. Nr 230, poz. 1373), zmieniająca m.in. art. 7.

organizacja będąca wnioskodawcą będzie zarazem stroną postępowania. Przepis ten zawierał materialno-prawną legitymację dla organizacji39.

Obecnie, gdy przepis przewiduje wyłącznie wydanie decyzji z urzędu, należy są-dzić, że udział organizacji w postępowaniu może być zagwarantowany jedynie w przy-padku skorzystania przez nią ze zgłoszenia żądania dopuszczenia jej do udziału w pro-cedurze na podstawie art. 31 kpa, choć przyznać należy, że praktyka i orzecznictwo są w tym zakresie niejednolite40. Właśnie ze względu na brak jednorodnego i klarownego stanowiska w tej kwestii zaleca się, by wraz z każdym zawiadomieniem o potrzebie wy-dania decyzji w przedmiocie tymczasowego odebrania zwierzęcia, składać jednocześnie wniosek o dopuszczenie organizacji do udziału w postępowaniu41. Dopiero wydane

39 Ł. Smaga, Ochrona humanitarna..., op. cit., s. 275.

40 Zob. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie z dnia 6 listopada 2013 r., II SA/Sz 965/13 – „Okoliczność wystąpienia przez Pogotowie dla Zwierząt do Wójta Gminy z zawiadomieniem o odebraniu już zwierząt, celem wydania decyzji potwier-dzającej zasadność takowego działania, nie jest równoznaczna z dopuszczeniem tegoż Sto-warzyszenia do postępowania na prawach strony w rozumieniu art. 31 § 2 kpa. (…) Mając jednak na uwadze niejednolitość orzecznictwa sądów administracyjnych co do formy do-puszczenia organizacji społecznej do udziału w postępowaniu (np. wyrok WSA we Wrocła-wiu z dnia 19 października 2012 r., sygn. akt II SA/Wr 516/12) sąd w składzie tu orzekają-cym uznał, że postawienie organowi odwoławczemu zarzutu rażącego naruszenia przepisów postępowania [poprzez rozpoznanie odwołania organizacji, która nie została dopuszczona do udziału w postępowaniu w trybie art. 31 kpa, a w sposób dorozumiany poprzez złożenie zawiadomienia o odebraniu – przyp. autorów] byłoby niezasadne”.

41 Twierdzi się też, iż równie możliwe jest włączenie się do postępowania na dalszym jego etapie, także jednocześnie ze złożeniem środka odwoławczego, zob. np. A. Wróbel,

Komen-tarz aktualizowany do art. 31 Kodeksu postępowania administracyjnego [w:] M. Jaśkowska, A.

Wró-bel, Komentarz aktualizowany do ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania

administracyj-nego (Dz.U.00.98.1071), Lex/el. 2016, nr 10316. – „Organizacja społeczna może żądać

dopuszczenia jej do udziału w już toczącym się postępowaniu, a zatem w postępowaniu zwykłym przed organami pierwszej i drugiej instancji, jak i w tzw. postępowaniach