Wojciech Koryciński jako członek wielkiej rodziny ludzi wierzących, należących do Kościoła katolickiego, w całej rozciągłości swej pracy i powołania starał się wypełniać powierzone mu zadania, gorliwie na miarę swoich sił i umysłu. Bóg nie szczędził mu talentów i hojnie obsypywał go nimi, a on w swej wielkoduszności starał się te talenty rozwijać. Z tego powodu zapisał się w pamięci współczesnych mu ludzi jako wykształcony, gorliwy pasterz, hojny dla ubogich. Dbał o własną ojcowiznę, ale też o dominium Kościoła. Skarb kościelny ze Lwowa przeniósł do Krakowa w roku 1673, aby zabezpieczyć przed zniszczeniem i grabieżą Turków.1
Arcybiskup Wojciech Koryciński, dbając o dobra kościelne, odbudował zrujnowany pałac arcybiskupi we Lwowie.
Z natury był człowiekiem obowiązkowym. Dokładnie wypełniał polecone mu zadania.
3.1 Wojciech Koryciński jako prepozyt miechowiecki
W 1163 roku Bożogrobcy przybyli do Miechowa.2 Założyli pierwszą siedzibę tego Zakonu, która przetrwała do dnia dzisiejszego.
1
Przyboś A., Koryciński Wojciech w: Polski słownik biograficzny, op. cit., t. XIV, s. 133. 2
W 1099 roku książę Dolnej Lotaryngii Gotfryd de Bouillon ustanowił w kościele Świętego Grobu w Jerozolimie kapitułę 20 kanoników mających za zadanie czuwać i modlić się przy Grobie Chrystusa. Był to pierwszy zakon religijny ufundowany przez krzyżowców w Ziemi Świętej – Zakon Kanoników Regularnych Świętego Grobu, któremu w 1114 roku została nadana reguła św. Augustyna. W 1122 roku Zakon został zatwierdzony przez papieża Kaliksta II. Kanonicy nosili białe płaszcze z czerwonym krzyżem o dwóch poprzecznych ramionach. Mieli oni bronić Bożego Grobu w Jerozolimie, modlić się w tym najświętszym dla chrześcijan miejscu i pełnić posługę duszpasterską. Ich zakonną dewizą znaną z czasów wypraw krzyżowych, były słowa: Deus lo wult – „Bóg tak chce”. Pierwsi Bożogrobcy
Wojciech Koryciński doznał zaszczytnej godności prepozyta3 generalnego w 1657 roku. Wraz z nominacją biskupią w Kamieńcu Podolskim, a potem obdarzony godnością arcybiskupa lwowskiego mógł za pozwoleniem króla Michała Korybuta piastować nadal urząd prepozyta generalnego (generała zakonu).
Z uroczystości objęcia przez Wojciecha Korycińskiego probostwa miechowskiego zachował się tekst przemówienia powitalnego. Ta przemowa została wygłoszona przez ks. Wiktora Radzimińskiego, a potem wydana drukiem staraniem ks. Stanisława Dzianott,4 protonotariusza apostolskiego, kustosza stróżów Grobu Chrystusowego w Miechowie5 i przełożonego kościoła św. Jadwigi na Stradomiu w Krakowie.
przybyli do Polski w 1163 roku bezpośrednio z Ziemi Świętej, sprowadzeni przez Jaksę z Miechowa – uczestnika wypraw krzyżowych. W Miechowie powstał pierwszy w Polsce konwent i kościół pod wezwaniem Grobu Pańskiego. Po podbiciu przez Arabów Jerozolimy Miechów stał się centrum Zakonu Bożogrobców na całą Europę. Rozwijającemu się Zakonowi położył kres ukaz carski z 1819 roku, kasujący Zakon. Woynarowska K., Kawalerowie i damy Zakonu Grobu Bożego, Niedziela 25 maja 2003, s.14, www. sankt.kielce.miechow.pl.
3
Prepozyt - łac. Praepositius, Przewodniczący kapituły katedralnej, przełożony, w niektórych zakonach jako przeor, opat albo generał. Słownik wyrazów obcych, op. cit., s. 895.
4
Ks. Stanisław Dzianott został wyniesiony do godności prepozyta bożogrobcow w Gnieźnie przez Wojciecha Korycińskiego 12 marca 1659 roku. Prokop K. R., Biskupi Kamienieccy od średniowiecza do współczesności, op. cit., s. 206.
5
Miechów leży przy międzynarodowej drodze E - 7, w odległości 78 km od Kielc i 40 km od Krakowa. Początki sanktuarium sięgają XII wieku. Jaksa, herbu Gryf, wróciwszy
szczęśliwie z wyprawy do Ziemi Świętej, w 1156 roku postanowił wypełnić ślub
i zbudować w swej rodzinnej wsi (w Miechowie) kościół oraz sprowadzić tu z Jerozolimy zakonników - bożogrobców. Postanowienie to wykonał w 1163 roku, kiedy przywiózł z Jerozolimy kilkanaście worków ziemi z Góry Golgota i zbudował mały kwadratowy kościół pod wezwaniem św. Katarzyny Aleksandryjskiej. Była to raczej kaplica, która, jak niesie podanie, stała tu, gdzie dzisiaj jest kaplica Grobu Chrystusowego. Przy tym kościółku byli osadzeni bożogrobcy, zakonnicy, zwani tu miechowitami od nazwy wsi Miechów. Bożogrobcy byli w Miechowie prawie 700 lat, bo od 1163 do 1819 roku. Położyli duże zasługi w krzewieniu wiary i kultury chrześcijańskiej. Klasztor i kościół doznawały nieraz
wielu zniszczeń. Kościół był odnawiany i przebudowywany. Styl wnętrza jest
późnobarokowy, korpus kościoła - trzynawowy, bazylikowy. Ołtarz główny imponuje ogromem i pięknem, całość wnętrza wspaniała. Z nawy bocznej jest wejście do krużganków otaczających z czterech stron kaplicę Grobu Pańskiego. Zbudowano ją w pierwszej połowie XVI wieku i odrestaurowano w 1883 roku. Nad drzwiami do kaplicy widnieje napis: "Sepulchrum Christi Domini". Grób Pański jest imitacją Jerozolimskiego Grobu Chrystusa. Pod kopułą stoi ciosowy grób; jego górna część jest wykonana z drewna. W dolnej części grobu jest nisza, w którą, w Wielki Piątek, wsuwa się figurę zmarłego Chrystusa Pana. Do
Zachował się tekst tego powitania: „Ascia Sanctuarium aedificans in
occursum Illustrissimo et Reverendissimo Domino D. Alberto Comiti de Pilica Koryciński, Canonicorum SS. Sepulchri Hierosolymitani Conventus Miechoviensis Praeposito Generali, Canonico Cracoviensi, Secretario Regni Majori etc. Dum primo Miechoviam ingrederetur Auspicatissimi omnis ergo, per Fr. Victorinum Radzimiński ejusdem Conventus Professum, et in Alma Academia Cracoviensi Philosophiae auditorem officiose expedita. Anno Domini M. D. C. LVII. Die 27. Octob. Cracoviae, in Officina Viduae et Heredum Francisci Caesarii, S. R. M. Typ”.6
Arcybiskup Wojciech Koryciński był wieloletnim prepozytem generalnym konwentu miechowskich Bożogrobców. Jako generał Zakonu 12 marca 1659 roku udzielił prezenty7 na prepozyturę bożogrobców w Gnieźnie ks. Stanisławowi Gianottiemu. Urząd przełożonego objął on 11 kwietnia 1659 roku. Ks. Stanisław Gianott był także proboszczem w Malborku, a w kilka miesięcy później został pierwszym biskupem sufraganem kijowskim.8
Odpowiedzialny za Zakon Bożogrobców Wojciech Koryciński często przebywał w Miechowie. W mieście tym spędził ostatnie lata swego życia. Z powodu niemożności powrotu do Lwowa na stolicę arcybiskupią zmarł w tymże drogim dla siebie miejscu dnia 17 I 1677 roku.
sanktuarium przybywa wielu pielgrzymów i turystów, zwłaszcza ze Śląska. www.miechow.pl
6
Hoszowski K., O znakomitych zasługach w kraju, op. cit., s. 61. 7
Prezenta – tak się nazywa przedstawienie biskupowi do zatwierdzenia osoby duchownej na wakujące beneficjum. Prezenta była dawana albo przez samego kolatora albo przez jego pełnomocnika, albo nawet przez opiekuna lub kuratora w majątku małoletnich lub będących w kurateli. Pisano ją według przyjętej formy i składano na ręce biskupa. Gloger Z., Encyklopedia staropolska ilustrowana, Warszawa 1985, t. IV, s. 117.
8
W Miechowie powstał pierwszy w Polsce konwent i kościół pod wezwaniem Grobu Pańskiego. Miechów stał się też centrum Zakonu Bożogrobców na całą Europę 9
Ze swą świątynią i klasztorem stanowił aż do kasaty w 1864 roku siedzibę Zakonu Bożogrobców. Dziś ujmuje pątników swym widokiem. Stanowi on zabytek klasy międzynarodowej i ważny ośrodek sakralny w Polsce.
Świątynia Bożogrobców w Miechowie jest ozdobiona znakomitymi dziełami sztuki; wyposażona jest w liczne relikwie, przyciąga swym pięknem nie tylko modlących się wiernych, ale i historyków sztuki.10
Na dzisiejszy zespół budynków kościelno – klasztornych w Miechowie składają się: zabudowania poklasztorne, bazylika Grobu Bożego – z kopią Kaplicy Jerozolimskiej, w której znajduje się najstarsza szesnastowieczna kopia Grobu Chrystusa, skarbiec zawierający wiele cennych eksponatów; zabytkowa biblioteka, krużganki, wieże, zamek generałów zakonnych, cmentarz parafialny z kościołem św. Barbary i kościół św. Krzyża w Siedliskach.
Sam kościół Bożogrobców w Miechowie to trzynawowa bazylika gotycka (XIV-XV wiek) z wcześniejszymi romańskimi fragmentami. Wysoką na 25 m nawę główną zamyka prezbiterium z ołtarzem głównym rokokowo – klasycystycznym. Jest to jedyny w Polsce ołtarz ze sceną Zmartwychwstania.
Zakonników od nazwy miejscowości nazywano często miechowitami. Od XV wieku po czasy Wojciecha Korycińskiego miechowici mieli dwa miasta: Miechów i Skaryszew, 35 klasztorów, 48 wsi, liczne kościoły, kaplice, szpitale i szkoły. 11
9
Woynarowska K., Kawalerowie i damy Zakonu Grobu Bożego, opr. na podst. Polska Jana Długosza, pod red. H. Samsonowicza, s. 46-48, Niedziela, nr 21, z 25 maja 2003, s. 14. 10
Zaraś R., Z pielgrzymką do polskiej Jerozolimy, opr. na podst. Polska Jana Długosza, pod red. H. Samsonowicza, s. 46-48, Niedziela 1/2002, s. 1.
11
Koper U., Śladami Bożogrobców, artykuł opr. na podstawie pracy: Polska Jana Długosza, pod red. H. Samsonowicza, s. 46-48, Niedziela, nr 15 z 13 kwietnia 2003, s. 12.
Tak jak wszyscy prepozyci miechowscy i generałowie zakonu, Wojciech Koryciński jako prepozyt otrzymał prawo używania infuły, pastorału, dalmatyki i pierścienia. Potem tych insygniów używał jako biskup i arcybiskup lwowski. W skarbcu Bożogrobców w Miechowie znajduje się jego pastorał z posążkiem św. Wojciecha – jego patrona.
Wojciech Koryciński miał do niego szczególne nabożeństwo.12
Srebrny pastorał Wojciecha Korycińskiego – opata Bożogrobców. Fot. ks. A. Boksiński.
Opis pastorału opata Wojciecha Korycińskiego, prepozyta generalnego Zakonu Bożogrobców w Miechowie.
Krzyż opata Bożogrobców z XVII wieku używany przez Wojciecha Korycińskiego. www.sanktmiechow.kielce.org.pl/architektura/skarby.
Bożogrobcy w Polsce szerzyli kult Męki i Zmartwychwstania Pańskiego. Ich kościoły były budowane na wzór bazyliki Grobu Bożego w Jerozolimie. Gdy nawiedzali je pątnicy, uzyskiwali odpusty przysługujące pielgrzymom odwiedzającym Ziemię Świętą. Do najsłynniejszych pielgrzymów, którzy nawiedzali miechowską świątynię należeli: św. Jadwiga – królowa Polski i Litwy, prymas Polski M. Łubieński i kardynał A. Batory oraz kardynał Karol Wojtyła metropolita krakowski, późniejszy papież Jan Paweł II.13
Pielgrzymi modlą się zawsze w kaplicy Grobu Bożego. Stoi ona na miejscu pierwszego kościoła Bożogrobców, zbudowanego na ziemi z Golgoty Jerozolimskiej. Kaplica z 1530 roku, otoczona krużgankami z Drogą Krzyżową, jest starsza od obecnej jerozolimskiej (1812 rok). Zawiera kamień otoczony cierniową koroną z jerozolimskiego Grobu Pańskiego. Napis Sepulcrum Christi Domini przypomina pątnikom o świętości tego miejsca. Grób z kamienia i drewna wieńczy podwójny krzyż bożogrobców. W kamienną niszę tego grobu wsuwa się w Wielki Piątek figurę Chrystusa.14
Wojciech Koryciński wielokrotnie brał udział w rozważaniu Męki Pańskiej w Miechowie, zwłaszcza w czasie Wielkiego Postu. Czynił to, gdy pełnił funkcję proboszcza, prepozyta - przełożonego generalnego bożogrobców, czy też arcybiskupa lwowskiego, szczególnie już u schyłku swego życia. Jak za czasów Wojciecha Korycińskiego, tak i w czasach obecnych, miejsce Grobu Pańskiego jest szczególnym miejscem czci Męki Pańskiej. Jest ono nadal – tak jak przed wiekami - odwiedzane przez pątników.15
13
Karol Wojtyła - Jan Paweł II - Polak został wybrany 16 X 1978 roku po zmarłym Janie Pawle I (Albino Lucianim) 264 następcą św. Piotra. Zmarł 2.04.2005 roku w Rzymie. Wyniósł on miechowski kościół do godności bazyliki mniejszej w 1996 roku. www.sanktmiechow.kielce.opoka.org.pl.
14
Koper U., Śladami Bożogrobców, w: Polska Jana Długosza pod red. H. Samsonowicza, s. 46-48, Niedziela nr 15 z 13 kwietnia 2003, s.12, www. sanktmiechow.kielce.opoka.org.pl.
15
Obecne władze Zakonu Bożogrobców to: Wielki Mistrz zakonu - Kardynał Carlo Fumo,. wielkim przeorem zakonu na Polskę jest prymas kardynał Józef Glemp. Polskim
Wojciech Koryciński jako arcybiskup lwowski zrezygnował z prepozytury miechowskiej w roku 1671 na rzecz swego bratanka Piotra Korycińskiego.16
Jak już wyżej wzmiankowano Piotr Koryciński był synem Stefana Korycińskiego wielkiego kanclerza koronnego, i Anny Petronelli Gembickiej. Jako archidiakon Pułtuska otrzymał godność generała zakonu kanoników regularnych Grobu Chrystusa. Następnie był proboszczem i infułatem Miechowskim.
Portret Piotra Korycińskiego legata papieża Klemensa X.
Fot. ks. A. Boksiński
W 1674 roku otrzymał nominację na biskupa chełmińskiego. Dnia 20 lutego 1677 roku zaraz po śmierci Wojciecha Korycińskiego król Jan
zwierzchnikiem Bożogrobców jest prof. Jerzy Wojtczak. W 1997 roku bp Kazimierz Ryczan, ordynariusz kielecki, należący do Zakonu Rycerzy Bożego Grobu w Jerozolimie, erygował Miechowską Kapitułę Kolegiacką. W 1999 roku została powołana Polska Rada Zwierzchnictwa Zakonu. W Miechowie odbyło się dziękczynienie za 900 lat pobytu Bożogrobców w Polsce, z udziałem Wielkiego Mistrza Zakonu kardynała Carla Furno. www. sanktmiechow.kielce.opoka.org.pl.
III Sobieski napisał list z Warszawy do Ojca Świętego Innocentego XI, zalecając mu Piotra Korycińskiego, tymczasowego koadiutora probostwa miechowskiego, na stanowisko rzeczywistego proboszcza i generała tegoż Zakonu. W liście tym król Jan III Sobieski pozytywnie wyrażał się o zacnym pochodzeniu, pobożności i cnotach Piotra Korycińskiego. 17
Po 1678 roku Piotr Koryciński sprowadził z Belgii kanoniczki Grobu Bożego do Miechowa, jedna z nich po pewnym czasie powróciła do Belgii, drugą pochowano w Miechowie.18
W roku 1680 jeździł on w poselstwie od króla Jana III do Karola króla Hiszpanii i Piotra regenta Luzytanii (dzisiejszej Portugalii).19
17
Cytuję za: Vita Mathiae Łubieński, Archiep. Gnesn. Calissiis. 1752. pag. 77 w: Hoszowski K., O znakomitych zasługach w kraju, op. cit., s. 72.
18 Skarby Bożogrobców Miechowskich Custodes Sanctissimi Sepulchri album pod red. Tkaczyka P., Kielce 2006, s. 8.
19
Rasszczupkin A., Kamieniec Podolski, Kamieniec Podolski 2000.