Wpływ całkowity

Liczba turystów przyjeżdżających (w mln) 0,208 0,302 0,373

Średni czas pobytu (liczba dni) 5,1 5,3 6,3

Średnie wydatki dzienne (PLN) 301 265 225

Efekt dochodowy (w mln PLN) 319,3 424,2 528,7

Liczba turystów wyjeżdżających (w mln) 0,182 0,419 0,268

Średni czas pobytu (liczba dni) 10,5 10,5 10,5

Średnie wydatki dzienne (PLN)* 85 85 85

Efekt dochodowy (w mln PLN) 162,4 374,0 239,2

Efekt dochodowy netto (w mln) 156,9 50,2 289,5

Źródło: Opracowanie i szacunki własne oraz Instytut Turystyki, Krajowe i zagraniczne wyjazdy Polaków w 2009 roku, Instytut Turystyki, Warszawa, 2010.

Liczba podróżnych przyjeżdżających do regionu zależy głównie od dwóch czynników: atrakcyjności turystycznej danego miejsca i jego dostępności. Obecność portu lotniczego w regionie z rozwiniętą siatka połączeń lotniczych stymuluje przepływ pasażerów. Niemniej jednak nie można założyć, iż w przypadku braku obecności portu lotniczego turyści zrezygnowaliby z odwiedzenia danego regionu. Zapewne część z nich skorzystałaby z innego

środka transportu. Z analiz pasażerów przeprowadzanych w regionalnych portach lotniczych wynika, iż średnio ok. 12% podróżnych zrezygnowałoby z wyjazdu w przypadku braku portu lotniczego. Odsetek ten można uznać za wielkość ruchu turystycznego bezpośrednio zależną od portu lotniczego w regionie.

4.3.5 Wpływ całkowity

Wpływ portu lotniczego na rozwój gospodarki regionu to efekty społeczno-ekonomincze, które kreowane są przez rozwój infrastruktury portu i jego użytkowanie. Całkowity wpływ społeczno-ekonominczy jest sumą efektów bezpośrednich, pośrednich i indukowanych.

Efekt dochodowy to suma wartości dodanej wpływu bezpośredniego, pośredniego i indukowanego. Dodatkowo efekt dochodowy generowany jest przez wpływ katalizowany turystyki liczony w wartościach netto.

WC = WB + WP + WI (4.1)

gdzie:

W_{B –} bezpośredni wpływ dochodowy W_P – pośredni wpływ dochodowy WI – indukowany wpływ dochodowy

Efekt zatrudnienia to suma miejsc pracy generowanych w sposób bezpośredni, pośredni i indukowany przez rozwój i użytkowanie portu lotniczego.

LC = LB + LP +L I (4.2) gdzie:

LC – całkowity wpływ zatrudnienia LB – bezpośredni wpływ zatrudnienia LP – pośredni wpływ zatrudnienia LI – indukowany wpływ zatrudnienia

W tabeli 4.19. przedstawiono wpływ portów lotniczych w Poznaniu, Gdańsku i Katowicach na rozwój regionu w 2009 r. Całkowity efekt dochodowy kreowany przez porty lotnicze w Poznaniu i w Gdańsku są podobne i wynoszą odpowiednio 187,1 mln PLN i 187,2 mln PLN. Wartość dodana brutto generowane przez port lotniczy w Katowicach jest większa i wynosi 235 mln PLN. Wynika to z dużej wartości wpływu bezpośredniego, który jest skutkiem dużej wartości dodanej kreowanej przez operatora portu lotniczego oraz pozostałych jednostek wchodzących w skład grupy kapitałowej Górnośląskiego Towarzystwa Lotniczego S. A. a także podmiotów zlokalizowanych na terenie i w obrębie portu lotniczego. W związku z dużą dostępnością danych potrzebnych do obliczenia wpływu bezpośredniego portu lotniczego w Katowicach, wartości wpływu bezpośredniego są bardzo dokładne.

Port lotniczy w Katowicach kreuje także największe efekty zatrudnienia. Od funkcjonowania portu lotniczego zależnych jest ponad 2 800 miejsc pracy. Nie oznacza to jednak, że w przypadku braku portu lotniczego 2 800 osób pozostałoby bez pracy. Część zasobów pracy zostałaby wykorzystana w tym samym lub w innych sektorach gospodarki. Pojawia się jednak kwestia efektywności wykorzystania zasobów.

Badania europejskie wskazują na wyższą produktywność pracy w sektorze lotniczym w porównaniu do średniej wszystkich działów gospodarki³⁸⁰. Ze względu na niedojrzały

380 Por. Oxford Economic Forecasting, The Economic Contribution of the Aviation Industry in the UK, Oxford Economic Forecasting, Oxford, 2006, s. 17, Produktywność mierzona jest jako stosunek wartości dodanej wytworzonej przez sektor do liczby zatrudnionych w sektorze. Obliczenia dokonane w Wielkiej Brytanii wskazują na wyższą o 35% niż średnia krajowa produktywność pracy w transporcie lotniczym.

rynek portów lotniczych w Polsce, badania produktywności pracy mogłyby nie odzwierciedlać stanu faktycznego³⁸¹.

Efekty zatrudnienia generowane przez porty lotnicze w Gdańsku i w Poznaniu są podobne i wynoszą odpowiednio 2 205 i 2 149 miejsc pracy zależnych od funkcjonowania portu lotniczego.

Tabela 4.19. Społeczno-ekonomiczny wpływ portów lotniczych na rozwój regionu w 2009 r.

Poznań Gdańsk Katowice

Efekt Zatrudnienie ^{Dochody (w} mln PLN) ^Zatrudnienie Dochody (w mln PLN) ^Zatrudnienie Dochody (w mln PLN) Bezpośredni 1 076 88,1 1 214 105,2 1 954 158 Pośredni 1 070 93,8 886 77,7 832 73 Indukowany 59 5,2 49 4,3 46 4 Suma 2 205 187,1 2 149 187,2 2 832 235 Mnożnik 1,05 1,83 0,77 1,21 0,45 0,81 Efekt Katalizowany - 156,8 - 50,2 - 289,5

Źródło: Opracowanie i szacunki własne.

Wpływ społeczno-ekonominczy kreowany przez rozwój i użytkowanie portu lotniczego można odnieść do rozmiaru działalności danego portu. Sposoby pomiaru działalności portu lotniczego są różnorodne, najczęściej brana jest pod uwagę praca przewozowa, a więc liczba operacji lotniczych, liczba przewiezionych pasażerów i towarów. W związku z tym, iż głównym rodzajem działalności polskich portów lotniczych jest obsługa ruchu pasażerskiego, wzięto pod uwagę liczbę przewiezionych pasażerów w pomiarze działalności portu lotniczego.

Efekt dochodowy przypadający na jednego pasażera odprawianego w 2009 roku z portu lotniczego w Poznaniu wynosi 150 PLN, w Gdańsku 99 PLN, a w Katowicach 102 PLN. Są to wartości średnie a nie marginalne, co oznacza, iż każdy dodatkowy pasażer będzie przyczyniał się do generowania innego niż średni efektu dochodowego.

381

Porty lotnicze w Polsce dopiero zaczynają funkcjonować na rynkowych zasadach. Do czasu liberalizacji transportu lotniczego porty przyczyniały się do generowania niewielkiej wartości dodanej a zatrudnienie utrzymywało się na wysokim poziomie. Przyczyną dużej liczby pracowników jest między innymi wysoki udział tzw. zatrudnienia stałeg, a więc niezbędnego dla prawidłowego funkcjonowania portu lotniczego bez względu na wielkość realizowanych przewozów.

Średnio 1000 odprawianych pasażerów przypada na jedno miejsce pracy związane z funkcjonowaniem portu lotniczego. Efekty przedstawione w tabeli nie uwzględniają wpływu katalizowanego.

Tabela 4.20. Średni wpływ społeczno-ekonomiczny generowany przez pasażerów

Poznań Gdańsk Katowice

Efekt dochodowy (w mln PLN) 187,1 187,2 235

Efekt zatrudnienia 2 205 2 149 2 832

Efekt dochodowy na 1 pasażera (w PLN) 149,7 99,0 102,2

Efekt zatrudnienia na 1 000 pasażerów 1,76 1,14 1,23

Źródło: Opracowanie i szacunki własne.

Wartości średniego wpływu społeczno-ekonomicznego odniesionego do liczby pasażerów mogą być pomocne w prognozowaniu wpływu w przyszłości. Jest to cenna informacja dla właściciela portu lotniczego a przede wszystkim władz regionu, w którym zlokalizowany jest port lotniczy. Wspomaganie rozwoju portu lotniczego a tym samym generowanie nowego ruchu pasażerów przyczynia się do generowania wartości dodanej i tworzenia miejsc pracy.

75 000 pasażerów, a więc tyle ile przeciętnie przewozi linia lotnicza na jednej trasie w ciągu roku przyczynia się do generowania około 8,7 mln wartości dodanej w ciągu roku (średnia dla trzech portów lotniczych).