Wpływ katalizowany ruchu turystycznego

Oprócz efektów bezpośrednich, pośrednich i indukowanych generowanych przez podmioty funkcjonujące na terenie i w obrębie portu lotniczego na zmiany w sferze popytowej ma wpływ przemieszanie pasażerów i towarów drogą lotniczą. Podróżni, którzy dzięki portowi lotniczemu mogą dotrzeć do regionu, poprzez wydatki oddziałują na wielkość produkcji, zatrudnienia i dochodów w regionie. Również przemieszczanie towarów ma wpływ na wielkość obrotów w handlu międzynarodowym a tym samym oddziałuje na zmiany wielkości produkcji.

W związku z tym, iż przesył towarów droga lotniczą w Polsce nie jest tak rozwinięty jak w krajach Europy Zachodniej, efekt handlowy generowany przez regionalne porty lotnicze

nie został uwzględniony w analizie. W obliczeniach popytowych efektów katalizowanych skoncentrowano się na wpływie ruchu pasażerów. Przy czym efekty ruchu podróżnych policzono w wielkościach netto, a więc uwzględniono nie tylko wydatki osób przyjeżdżających do regionu, ale także efekt dochodowy pasażerów wyjeżdżających z regionu.

Wpływ katalizowany ruchu turystycznego netto to zatrudnienie i wartość dodana kreowana przez wydatki turystów odwiedzających region pomniejszone o kwotę wydatków dokonywanych za granicą przez mieszkańców regionu podróżujących samolotem.

Turystów definiuje się jako odwiedzających, którzy spędzają przynajmniej jedną noc poza miejscem zamieszkania. Cel podróży obejmuje wypoczynek, zwiedzanie, odwiedziny krewnych i znajomych, sprawy biznesowe oraz zakupy na własny użytek. Nie są uwzględniane wyjazdy w celach zarobkowych.

Według szacunków Instytutu Turystyki [Instytut Turystyki 2010c] w 2009 roku do Polski droga lotniczą przyleciało 2,65 mln turystów co stanowi 22% wszystkich przyjazdów zagranicznych do kraju. Największy odsetek turystów korzystających z transportu lotniczego w środkach dotarcia do Polski stanowili podróżni z Hiszpanii (96%), USA (92%), Francji, Wielkiej Brytanii i Włoch (73%). Podróżni z Niemiec stanowią największą grupę przyjazdową i jednocześnie najrzadziej podróżują samolotem do Polski. Turyści niemieccy stanowią zatem potencjalny popyt na usługi lotnicze na trasach Niemcy – Polska. Dane dotyczące liczby turystów zagranicznych przyjeżdżających do Polski w całej strukturze ruchu przyjazdowego przedstawia tabela 4.17.

W celu oszacowania efektu turystycznego przeprowadzono w regionalnych portach lotniczych wywiady bezpośrednie z pasażerami ruchu regularnego. W okresie maj-czerwiec 2010 przeprowadzono ok. 1000 ankiet w każdym porcie lotniczym w Poznaniu, Gdańsku i Katowicach. Między innymi zadano pytania dotyczące celu podróży, długości pobytu w regionie i wielkości poniesionych wydatków.

Zgodnie z założeniami metodologicznymi w badaniu efektów katalizowanych ruchu turystycznego nie uwzględniono pasażerów podróżujących w celach zarobkowych oraz podróżnych mieszkających w województwach ościennych, gdyż założono, iż ich wydatki nie mają wpływu efekt dochodowy regionu, w którym znajduje się port lotniczy.

Dane dotyczące zagranicznego ruchu przyjazdowego zostały uzyskane podczas wywiadów bezpośrednich z pasażerami odprawianymi z regionalnych portów lotniczych.

Średni czas pobytu i średnie wydatki zostały oszacowane na podstawie informacji uzyskanych od podróżnych przy czym wydatki dotyczą zakupy dóbr i usług w regionie, w którym

znajduje się port lotniczy. Osoby, które mieszkały u rodziny nie uwzględniały kosztów noclegów, natomiast osoby, które podróżowały na koszt firmy proszone były o oszacowanie wydatków poniesionych przez przedsiębiorstwo w związku z ich pobytem w regionie.

Średni czas pobytu i średnie wydatki turystów wyjeżdżających z regionu zostały oszacowanie na podstawie badań Instytutu Turystki. Ze względu na cel porównawczy brano pod uwagę wydatki poniesione podczas pobytu za granicą nie uwzględniono natomiast wydatków przed podróżą.

Tabela 4.17. Liczba turystów podróżujących do Polski transportem lotniczym w 2009 roku

Źródło: Opracowanie własne na podstawie Instytut Turystyki, Raport, Rynek lotniczy 2010, Instytut Turystyki, Warszawa, 2010, s. 40; Instytut Turystyki, Charakterystyka przyjazdów do Polski w 2009 roku, Instytut Turystyki, Warszawa, 2010.

Efekt dochodowy w regionie, w którym znajduje się port lotniczy, kreowany przez wydatki turystów przylatujących wynosi dla portu w Poznaniu 319,3 mln, w Gdańsku 424,2 mln i w Katowicach 528,7 mln. Od tej kwoty należy odjąć strumień pieniędzy, który odpływa z regionu poprzez wydatki rezydentów za granicą. Efekt dochodowy kreowany przez wydatki podróżnych wyjeżdżających z regionu wynosi dla regionalnych portów lotniczych w Poznaniu, Gdańsku i Katowicach odpowiednio 162,4 mln, 374 mln i 239,2 mln.

Efekt dochodowy netto ruchu turystycznego generowany przez podróżnych korzystających z transportu lotniczego wynosi 156,9 mln dla portu lotniczego w Poznaniu, 50,2 mln dla portu w Gdańsku i 289,5 mln dla Katowic.

Tabela 4.18. Wpływ ruchu turystycznego w 2009 roku

Poznań Gdańsk Katowice

Liczba pasażerów (w mln w 2009 r.) 1,25 1,89 2,3

Liczba pasażerów ruchu regularnego (w mln 2009 r.) 0,9 1,7 1,7

Liczba turystów przyjeżdżających (w mln) 0,208 0,302 0,373

Średni czas pobytu (liczba dni) 5,1 5,3 6,3

Średnie wydatki dzienne (PLN) 301 265 225

Efekt dochodowy (w mln PLN) 319,3 424,2 528,7

Liczba turystów wyjeżdżających (w mln) 0,182 0,419 0,268

Średni czas pobytu (liczba dni) 10,5 10,5 10,5

Średnie wydatki dzienne (PLN)* 85 85 85

Efekt dochodowy (w mln PLN) 162,4 374,0 239,2

Efekt dochodowy netto (w mln) 156,9 50,2 289,5

Źródło: Opracowanie i szacunki własne oraz Instytut Turystyki, Krajowe i zagraniczne wyjazdy Polaków w 2009 roku, Instytut Turystyki, Warszawa, 2010.

Liczba podróżnych przyjeżdżających do regionu zależy głównie od dwóch czynników: atrakcyjności turystycznej danego miejsca i jego dostępności. Obecność portu lotniczego w regionie z rozwiniętą siatka połączeń lotniczych stymuluje przepływ pasażerów. Niemniej jednak nie można założyć, iż w przypadku braku obecności portu lotniczego turyści zrezygnowaliby z odwiedzenia danego regionu. Zapewne część z nich skorzystałaby z innego

środka transportu. Z analiz pasażerów przeprowadzanych w regionalnych portach lotniczych wynika, iż średnio ok. 12% podróżnych zrezygnowałoby z wyjazdu w przypadku braku portu lotniczego. Odsetek ten można uznać za wielkość ruchu turystycznego bezpośrednio zależną od portu lotniczego w regionie.