Wp ïyw elektrowni wiatrowych na czïowieka

Bardzo bliskie sÈsiedztwo turbin wiatrowych, a w szczególnoĂci emitowany przez nie haïas i infraděwiÚki wywoïujÈ zespóï symptomów, który okreĂla siÚ czasami jako „syndrom turbin wiatrowych”. DolegliwoĂci pojawiajÈ siÚ wraz z uruchomie-nia elektrowni i sÈ to:

– bóle gïowy, – zaburzenia snu,

– zawroty gïowy i zaburzenia równowagi, – nudnoĂci,

– kïopoty z koncentracjÈ i draĝliwoĂÊ.

Nie wszystkie osoby mieszkajÈce w pobliĝu turbin wiatrowych odczuwajÈ powyĝsze symptomy, które wraz ze wzrostem odlegïoĂci od elektrowni wiatrowej zanikajÈ [1, 2].

PracujÈca siïownia wiatrowa wytwarza haïas pochodzenia aerodynamicz-nego (wynikajÈcy z ruchu skrzydeï wirnika) oraz mechanicznego (powodowany przez pracÚ generatora i przekïadni). W nowoczesnych typach elektrowni haïas pochodzenia mechanicznego zostaï zredukowany praktycznie do zera (poprzez zmiany w konstrukcji urzÈdzenia oraz wprowadzenie odpowiedniej izolacji aku-stycznej gondoli elektrowni wiatrowej), a jedyny problem stanowiÊ moĝe děwiÚk wytwarzany przez poruszajÈcy siÚ wirnik. Prowadzone sÈ dalsze badania/prace nad ograniczeniem poziomu haïasu aerodynamicznego, obejmujÈce np. poprawÚ wïaĂciwoĂci aerodynamicznych skrzydeï elektrowni. Producenci elektrowni wia-trowych dostarczajÈ dla kaĝdego typu urzÈdzenia informacje o poziomie děwiÚku emitowanego u ěródïa. Zwykle dla duĝych elektrowni jest to poziom 98–106 dB, przy czym niekiedy oferuje siÚ, na ĝyczenie nabywcy, dodatkowe ograniczenie emi-sji děwiÚku kosztem prÚdkoĂci wirnika. W miarÚ oddalania siÚ od ěródïa děwiÚk sïabnie i zwykle w odlegïoĂci 300 m od elektrowni nie przekracza 50 dB [1, 2].

Przy projektowaniu rozmieszczenia elektrowni wiatrowych w terenie uĝywa siÚ specjalistycznego oprogramowania, które umoĝliwia nie tylko ich optymalnÈ lokalizacjÚ w celu uzyskania maksymalnej produkcji energii, ale prognozuje takĝe poziom haïasu w otoczeniu farmy wiatrowej. JeĂli obliczenia wskazujÈ, ĝe moĝe zostaÊ przekroczony dopuszczalny poziom děwiÚku, moĝliwa jest zmiana lokali-zacji do momentu uzyskania satysfakcjonujÈcych rezultatów. Program umoĝliwia takĝe sprawdzenie natÚĝenia děwiÚku w konkretnym punkcie, takim jak np. po-bliski dom mieszkalny. Juĝ w odlegïoĂci 300 m od elektrowni wiatrowej haïas jest porównywalny z haïasem w pomieszczeniach biurowych [3].

Ogólnie elektrownie wiatrowe generujÈ děwiÚk mieszczÈcy siÚ w strefie děwiÚ-ków cichych. W bezpoĂrednim sÈsiedztwie elektrowni wiatrowej moĝliwa jest normalna rozmowa bez podnoszenia gïosu. Pewne problemy moĝe stwarzaÊ fakt, ĝe elektrownie wiatrowe z reguïy sÈ lokalizowane na terenach pozamiejskich, gdzie naturalny poziom děwiÚku jest bardzo niski. Wówczas jednostajny szum emitowany przez elektrownie moĝe byÊ odbierany przez mieszkañców jako uciÈĝ-liwy. Naleĝy sobie zdawaÊ sprawÚ, ĝe w warunkach naturalnych wiatr powoduje powstawanie děwiÚków, np. szum drzew, děwiÚk wywoïany opïywem przeszkód. Elektrownia wiatrowa rozpoczyna pracÚ przy pewnej okreĂlonej prÚdkoĂci wiatru (zwykle 4–5 m/s), której towarzyszÈ juĝ pewne naturalne efekty akustyczne (tïo), wzmagajÈce siÚ w miarÚ wzrostu siïy wiatru [4].

Katsaprakakis [5] badaï, jak zmienia siÚ natÚĝenie děwiÚku w zaleĝnoĂci od odlegïoĂci od siïowni wiatrowej (tab. 1). Jak widaÊ, bardzo waĝne jest, aby turbina wiatrowa jak najmniej haïasowaïa. OdlegïoĂÊ niezbÚdna, aby poziom haïasu ob-niĝyï siÚ do tego samego poziomu, jest 2–3-krotnie wiÚksza dla turbiny emitujÈcej děwiÚk 105 dB niĝ dla turbiny emitujÈcej děwiÚk 95 dB.

6.1. Wpïyw elektrowni wiatrowych na czïowieka

Tab. 1. Zmiana natÚĝenia děwiÚku w zaleĝnoĂci od odlegïoĂci od siïowni wiatrowej [5]

Emitowany děwiÚk [dB]

OdlegïoĂÊ [m] niezbÚdna, aby děwiÚk wyniósï 45 dB 40 dB 35 dB 95 120 200 350 100 200 350 575 105 350 575 775

Oprócz haïasu w zakresie sïyszalnym, turbiny wiatrowe generujÈ infraděwiÚki, czyli fale w zakresie czÚstotliwoĂci mniejszych od sïyszalnych, oraz haïas niskoczÚ-stotliwoĂciowy (do 500 Hz) [6]. W zakresie infraděwiÚków dominujÈ czÚstotliwoĂci 1–5 Hz. InfraděwiÚki sÈ falami bardzo dïugimi, rozprzestrzeniajÈcymi siÚ na wiele kilometrów. Na skutek rezonansu i maïej skutecznoĂci ich ekranowania sÈ po-wodem znacznej uciÈĝliwoĂci w budynkach mieszkalnych poïoĝonych w bliskim sÈsiedztwie elektrowni wiatrowych [6].

Elektrownia wiatrowa jako ruchoma konstrukcja wielkiej skali wprowadza do otoczenia pewne efekty optyczne. SÈ to gïównie efekt stroboskopowy i efekt przemieszczajÈcego siÚ cienia. Efekt stroboskopowy powodowany jest odbijaniem siÚ Ăwiatïa od poruszajÈcych siÚ skrzydeï, co skutkuje powstawaniem krótkich bïy-sków. Obecnie jednak efekt stroboskopowy nie jest uznawany za problem znaczÈcy, gdyĝ zostaï on praktycznie wyeliminowany przez zastosowanie matowych powïok i farb, które zapobiegajÈ odbiciom Ăwiatïa [7]. Ponadto w literaturze medycznej nie stwierdzono negatywnego wpïywu efektu stroboskopowego na zdrowie czïo-wieka. Innym efektem sÈ ruchome cienie (shadow flickers). Zjawisko migotania cieni zaleĝy m.in. od liczby Ămigieï turbiny oraz prÚdkoĂci ich obrotów. Czasem pojawiajÈ siÚ hipotezy, ĝe migotanie cieni moĝe mieÊ negatywne skutki dla zdro-wia, na przykïad wywoïaÊ atak padaczki u ludzi chorych na epilepsjÚ. SÈ to jednak przypuszczania niepoparte badaniami naukowymi [8].

Warto zaznaczyÊ, ĝe nawet w opracowaniach naukowych pojawiajÈ siÚ sprzecz-ne informacje na temat wpïywu turbin wiatrowych na czïowieka i Ărodowisko. Na podstawie badañ prowadzonych od 2004 r. na grupie 38 osób (od niemowlÈt do osób w wieku 75 lat) Pierpont [9] uznaïa, ĝe turbiny wiatrowe sÈ przyczynÈ wystÚpowania zespoïu objawów, na który skïadajÈ siÚ: zaburzenie i pogorszenie jakoĂci snu, ból gïowy, szum w uszach, ciĂnienie w uchu, zawroty gïowy, nudnoĂci, pogorszenie ostroĂci widzenia, tachykardia, draĝliwoĂÊ, problemy z

koncentra-cjÈ i pamiÚciÈ oraz napady paniki, zwiÈzane z uczuciem przemieszczania siÚ lub drĝenia wewnÈtrz ciaïa, które pojawia siÚ zarówno w czasie snu, jak i na jawie. Publikacja Pierpont staïa siÚ przedmiotem krytyki Ărodowisk technicznych i – po-stulowana w niej jednostka chorobowa oraz wywoïujÈce jÈ przyczyny nie zostaïy potwierdzone naukowo [10]. Zwolennicy pozyskiwania energii z wiatru zarzucajÈ Pierpont, ĝe nie udowodniïa w sposób wiarygodny zwiÈzku przyczynowo-skutko-wego pomiÚdzy generowanymi przez turbiny děwiÚkami a oddziaïywaniami zdro-wotnymi na osoby ĝyjÈce w ich pobliĝu. Jej praca nie uzyskaïa pozytywnej recenzji uznanego wydawnictwa naukowego, przyjÚta do badañ grupa 38 osób byïa zbyt maïa, badane osoby zostaïy wybrane przez autorkÚ i nie przeprowadzono badañ na grupie kontrolnej. Wnioskom wysuniÚtym przez Pierpont zarzucono, ĝe sÈ oparte na wadliwie przeprowadzonych badaniach i bïÚdnej analizie, jej publikacja nie moĝe byÊ zatem wiarygodna[10].

Naleĝy kontynuowaÊ badania nad wpïywem turbin wiatrowych na czïowieka oraz tak je konstruowaÊ i stawiaÊ w terenie, aby ich oddziaïywanie byïo jak naj-mniejsze.