Wskaźniki biochemiczne krwi

Do najpopularniejszych kryteriów rozpoznawania zespołu metabolicznego przyjętych przez IDF (International Diabetes Federation) w 2005 roku zalicza się występowanie otyłości centralnej oraz dwóch z czterech czynników: podwyższonej wartość triglicerydów, cholesterolu, nieprawidłowego stężenia glukozy oraz podwyższonej wartości ciśnienia tętniczego krwi. W związku z tym szczegółowej analizie poddano wyniki pomiarów podstawowych wskaźników biochemicznych, tj. glukozy, cholesterolu i tri glicerydów, oceniając statystycznie ich potencjalny wpływ na wrażliwość smakową badanej populacji.

Grupa

Używki ^{KA vs MA KB vs MB KA vs KB MA vs MB}

Aktualne palenie ns* ns* 0,0018* 0,0318*

Palenie w przeszłości ns* ns* ns* ns*

Ilość wypalanych papierosów ns* ns* ns* ns*

Czas trwania palenia ns* 0,0228* ns* ns*

Analizowany parametr Rodzaj smaku ^{A KA MA B KB MB} Aktualne palenie Słodki ns* ns* ns* ns* ns* ns* Słony ns* ns* ns* ns* ns* ns* Gorzki ns* ns* ns* ns* ns* ns*

73

Glukoza

Podwyższone stężenie glukozy na czczo (w zakresie przekraczającym 100 mg/dl) lub cukrzyca uznawane są za jeden z podstawowych czynników współwystępujących z otyłością centralną - w rozpoznaniu zespołu metabolicznego (ZM). W związku z tym w niniejszej pracy, u osób uczestniczących w badaniu, oceniono wartość glikemii na czczo. W tabeli 25 przedstawiono uśrednione wyniki pomiaru stężenia glukozy otrzymane dla każdej z grup, z uwzględnieniem płci badanych osób.

Tabela 25. Stężenie glukozy i wybranych wskaźników lipidowych krwi.

Zaobserwowano, że zarówno w grupie osób zdrowych, jak i chorych średnie wartości stężenia glukozy na czczo u kobiet i mężczyzn poszczególnych grup były na zbliżonym poziomie. Jednak w przypadku osób z cukrzycą typu 2 odnotowano zdecydowanie wyższe, statystycznie istotne, wartości średnie (135,9-143,1 mg/dl) aniżeli u osób zdrowych (87,7-88,8 mg/dl) (KA vs KB; MA vs MB p<0,001) (tab.26).

Rycina 18. Odsetek osób z cukrzycą w określonych przedziałach norm glukozy.

Grupa Wskaźnik [mg/dl] A B KA MA KB MB Glukoza na czczo xśr±SD 87,7±8,6 88,8±7,5 135,9±42,3 143,1±40,2 Me 89 89,5 131 135 Cholesterol całkowity xśr±SD 222,2±43,2 203,1±34,9 204,2±45,7 197,1±44,2 Me 211,5 193 193,5 188 Triglicerydy ^{xśr±SD 231,5±139,2 184,9±109,6 270,8±173,4 213,7±122,4} Me 187 146 204 187

74 Tabela 26. Istotność różnic stężeń glukozy, cholesterolu całkowitego i triglicerydów.*

*poziom istotności- *Test U Manna-Whitneya, ns- brak istotności różnic

W kolejnym etapie badań oceniono występowanie współzależności pomiędzy stężeniem glukozy we krwi badanych osób a ich wrażliwością smakową. Ustalono, że wartość glikemii na czczo nie miała wpływu na wrażliwość smakową uczestników badania, w odniesieniu do analizowanych rodzajów smaku (tab.27). Dotyczyło to zarówno kobiet jak i mężczyzn obu grup.

Tabela 27. Istotność korelacji pomiędzy wrażliwością smakową a wartościami wybranych wskaźników biochemicznych badanej populacji.*

*poziom istotności- *Test Rang Spearmana, ns- brak istotności różnic

Cholesterol i triglicerydy

Wskaźniki lipidowe krwi, podobnie jak poziom glukozy na czczo, należą do podstawowych kryteriów rozpoznawania zespołu metabolicznego. Kontrola i leczenie tych składowych ZM powoduje osiągnięcie zmniejszenia ryzyka sercowo-naczyniowego, nerkowego oraz ryzyka rozwoju cukrzycy. Zgodnie z zaleceniami IDF oraz w oparciu o wytyczne proponowane przez ACC (American College of Cardiology), AHA (American Heart Assocation) i ESC (European Society of Cardiology) w pracy przeprowadzono także analizę wskaźników lipidowych: cholesterolu całkowitego i triglicerydów.

U kobiet i mężczyzn grupy kontrolnej średnie wartości cholesterolu całkowitego wyniosły odpowiednio: 222,2 mg/dl i 203,1 mg/dl; podczas gdy w grupie badanej były nieco niższe i wynosiły: 204,2 mg/dl i 197,1 mg/dl (tab.25). Znamiennie wyższymi stężeniami cholesterolu całkowitego charakteryzowały się kobiety grupy kontrolnej w

Grupa Wskaźnik KA vs MA KB vs MB KA vs KB MA vs MB Glukoza ns* ns* <0,001* <0,001* Cholesterol całkowity 0,034649* ns* 0,028748* ns* Triglicerydy ns* ns* ns* ns* Wskaźnik biochemiczny

krwi ^{Rodzaj smaku A KA MA B KB MB}

Glukoza Słodki/Słony/Gorzki ns* ns* ns* ns* ns* ns*

Cholesterol całkowity Słodki/Słony/Gorzki ns* ns* ns* ns* ns* ns*

75 porównaniu z chorymi (KA vs KB p=0,0287) (tab.26). W przypadku mężczyzn obu grup otrzymane wyniki nie różniły się istotnie statystycznie.

Oznaczone we krwi badanych osób stężenia triglicerydów charakteryzował duży rozrzut wyników. Ze względu na brak normalności ich rozkładu w ocenie uwzględniono wartości mediany. Dokonując porównania pomiędzy grupami A i B, z uwzględnieniem płci badanych osób, stwierdzono wyższe wartości stężenia triglicerydów w grupie kobiet i mężczyzn z cukrzycą, w porównaniu z grupą kontrolną (tab.24). Stwierdzone różnice nie były jednak statystycznie istotne (tab.26).

Odnosząc uzyskane wyniki do norm IDF, ACC i AHA dotyczących cholesterolu całkowitego (norma <200 mg/dl) oraz triglicerydów (norma <150 mg/dl) badaną populację podzielono, ze względu na otrzymane wartości, na podgrupy osób mieszczących się w normie oraz ją przekraczających (ryc.19).

Uwagę zwraca fakt, że w zakresie normy na cholesterol całkowity znajdowała się ponad połowa kobiet (54%) i mężczyzn (58,8%) z grupy badanej oraz 57,5% mężczyzn grupy kontrolnej. Znamienne jest, iż jedynie 30% zdrowych kobiet mieściło się w granicach wartości prawidłowych, co w zestawieniu z 70% osób przekraczających normę jest faktem budzącym niepokój (ryc.19). W analizie statystycznej potwierdzono istotnie wyższy odsetek kobiet chorych na cukrzycę (KB) posiadających prawidłowe wartości cholesterolu całkowitego, w zestawieniu z kobietami zdrowymi (KA) (p=0,0224) (tab.28).

Rycina 19. Odsetek osób w określonych przedziałach norm cholesterolu całkowitego i triglicerydów.

76 Odmiennie przedstawiają się wyniki charakteryzujące odsetek osób mieszczących się w przedziale prawidłowych wartości poziomu triglicerydów. Zaobserwowano, że w zakresie normy mieścił się wyższy procent osób zdrowych aniżeli chorych (KA=35%, KB=28%; MA=55%, MB=37,2%). Zależności takie stwierdzono zarówno dla kobiet jak i mężczyzn, jednak nie były one statystycznie istotne (tab.28).

Tabela 28. Istotność różnic odsetka osób w poszczególnych zakresach norm cholesterolu całkowitego i triglicerydów.*

*poziom istotności- *Test χ², ns- brak istotności różnic

Otrzymane wartości w/w parametrów poddano pogłębionej ocenie statystycznej, analizując je pod kątem ich potencjalnego wpływu na wrażliwość smakową. W tym celu wykorzystano test Rang Spearmana. Biorąc pod uwagę przynależność do określonej grupy oraz płeć badanych osób nie stwierdzono istotnej zależności pomiędzy tymi parametrami (tab.27).