Wsparcie i pomoc od strony duszpasterskiej

W tej części artykułu chciałabym się zastanowić, jakie realne wspar-cie duszpasterskie, ale również psychiczne i emocjonalne może dać Kościół kobietom, które dopiero co stały się matkami. Zmiany w ob-rębie kościołów i przestrzeni przez nie zarządzanej są już widoczne,

22 Rękas M., Kobiety-matki i ich powrót na rynek pracy po urodzeniu dziecka

w wynikach badań, w: „Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu

ale myślę, że potrzebny jest ogólny namysł nad tym, co można przy-gotować dla matek.

Na początku chciałabym przywołać przykład miejsca, które jest wyjątkowe dla wielu warszawskich matek. Fundacja Sto Pociech została założona w  2007 roku jako kontynuacja klubiku działają-cego przy staromiejskim kościele dominikanów. Swoją działalność rozwija przy wsparciu klasztoru dominikanów, a jej prezesem jest o. Mirosław Pilśniak. Siedziba fundacji znajduje się w wyjątkowym miejscu: na warszawskiej starówce, nieco na uboczu w niewielkim budynku otoczonym dużym ogrodem. Mieści się tu kilka sal war-sztatowych, sale specjalnie przygotowane dla dzieci oraz kawiarenka. Odbywają się tu warsztaty dla rodziców, zajęcia dla dzieci, można skorzystać z porad psychologicznych i konsultacji, a także po prostu przyjść na kawę i pozwolić na zabawę dziecku w przystosowanym do tego miejscu. Szczególnie cennym elementem działalności Fundacji z perspektywy powyższego artykułu jest grupa wsparcia i rozwoju dla mam z dziećmi do 10 miesiąca życia „Urodziłam życie”. Dlaczego? Dlatego iż grupa ta żywo odpowiada na problemy współczesnych matek. Dano im przestrzeń, w którym mogą poczuć się swobodnie i  znaleźć wsparcie. Mają możliwość spotkania z innymi kobietami w podobnej sytuacji, podzielenia się troskami i problemami. Mają równocześnie motywację do wyjścia, która zapobiega izolowaniu się od świata we własnym mieszkaniu w oczekiwaniu na powrót męża. Nawiązują znajomości i  poznają miejsce, które jest przyjazne im jako matkom, które częstokroć stanowi dla nich wsparcie już po za-kończeniu udziału w warsztatach „Urodziłam życie”. Przedstawione warsztaty są jednym z modelowych rozwiązań pomagającym mło-dym mamom.

Poniżej przedstawię inne propozycje konkretnej pomocy kobietom wchodzących na drogę macierzyństwa.

Po pierwsze, warto tworzyć (najpewniej w parafiach) miejsca, w których kobiety mogą się spotykać z najmłodszymi dziećmi. Takie spotkania mają być przede wszystkim wsparciem dla matek, a nie rozrywką dla ich dzieci (oferta w tym drugim przypadku jest dość szeroka). Miejsce powinno być wyposażone w niezbędne akcesoria,

które ułatwią mamom przybycie ze swoim dzieckiem (tj. podjazd dla wózków, przewijak, miękki dywan, na którym mogą pełzać dzieci itd.). Cenne byłoby również okresowe wsparcie ze strony psychologa, który pomógłby takiej grupie się uformować.

Po drugie, warto, aby duszpasterze uświadamiali ojcom, jak ważna jest ich rola. Nie chodzi tutaj o tradycyjne (i nie przynoszące pozy-tywnych skutków) dyscyplinowanie czy finansowe utrzymywanie rodziny. Kluczowe jest zaangażowanie emocjonalne w relację z dzie-ckiem oraz ponoszenie realnej odpowiedzialności za opiekę i wycho-wanie nad dzieckiem. Ojciec nie może być jedynie zmiennikiem czy dodatkową parą rąk do pracy. Mężczyzna, z powodzeniem, może robić wokół niemowlęcia dokładnie to samo, co matka. Jedynym wyjątkiem jest karmienie piersią. Codzienne praktykowanie przewi-jania, usypiania, karmienia (np. stałymi posiłkami po 6 miesiącu lub mlekiem modyfikowanym, jeśli karmienie naturalne jest niemożliwe), noszenie dziecka (także w chuście) i wspólna zabawa tworzą mię-dzy ojcem i dzieckiem więź. Co więcej, takie samo zaangażowanie rodziców w sprawy dzieci wzmacnia siłę związku23. „Z badań nad noworodkami wiemy, że przywiązują się one równie mocno do matki i ojca. Stare teorie psychologiczne, że niemowlęta bardzie potrzebują matki, są zwyczajnie fałszywe. Jeśli jednak ojciec traktuje siebie wy-łącznie jako niańkę, to oczywiste, że dziecko będzie odnosić się do niego z dystansem”24. Zaangażowany ojciec jest przede wszystkim realnym wsparciem dla matki, czyli swojej żony, a także pomnaża kapitał relacji, która łączy go z własnym dzieckiem.

Po trzecie, konieczne jest dowartościowywanie doświadczenia, jakim jest macierzyństwo. Należy otwarcie mówić o tym, że jest to ono współcześnie trudne, ale może być nadal bardzo satysfakcjo-nujące. Należy wspierać kobiety poprzez zrozumienie dla ich trudu i wysiłku, a jednocześnie subtelne podkreślanie, że niedogodności mijają, a zadowolenie płynące z relacji z dzieckiem pozostaje.

23 J. Juul, M. Øien, Przestrzeń…, s.40. 24 Tamże, s. 67.

Po czwarte, warto czynić macierzyństwo znośniejszym w jego codzienności poprzez stwarzanie przestrzeni przyjaznej kobietom. Mam na myśli ogólną tolerancję wobec zachowań typowo dziecię-cych: płaczu, gaworzenia, aktywności. Niektóre matki odwlekają pierwszą rodzinną msze świętą, gdyż boją się reakcji, jakie ich dziecko wywoła w kościele. Naturalne jest, że dziecko powinno poznawać zasady obowiązujące w kościele, jednak nie można oczekiwać od dzieci i rodziców niemożliwego: 8-miesięczny niemowlak nie potrafi powstrzymać gugania i gaworzenia, a 2-latek nie wysiedzi w ławce 45 minut.

Dobrym i wartościowym przykładem, którym chciałabym się tutaj podzielić jest kościół pw. Matki Boskiej Jerozolimskiej w Warszawie. W nawie bocznej, stosunkowo blisko ołtarza, znajduje się dużej wiel-kości dywan. W tygodniu służy on wiernym podczas adoracji. W niedzielę przeznaczony jest dla dzieci. Najmłodsze z nich podejmują próby raczkowania, nieco starsze bawią się monastycznymi klęcz-nikami i rysują, zmęczonym zdarza się przysnąć. Zasady są dwie: dzieci nie hałasują i nie wchodzą na ołtarz. Stworzono zatem prze-strzeń, która pozwala poczuć się podczas mszy swobodnie zarówno rodzicom, jak i dzieciom. Jednocześnie dzięki temu obecność dzieci w kościele nie jest dla innych wiernych uciążliwa, co nie znaczy, że jest niedostrzegalna. Należy pamiętać, że obecność dzieci podczas conie-dzielnej mszy świętej jest bardzo ważna: „Niedzielna Eucharystia ma charakter wspólnotowy, uczestniczą w niej młodsi i starsi. Dzieci uczą się w dużej mierze przez naśladowanie. (…) Słowa pouczają, czyny pociągają, dlatego ważne, żeby być w kościele razem”, co zauważa ksiądz Artur Glombik25

Ważne jest również podkreślenie akceptacji wobec tak naturalnych czynności, jak karmienie piersią. Kobiety powinny mieć swobodę odpowiadania na potrzebę głodu u swojego dziecka również podczas Mszy Świętej. Wartość karmienia piersią przypomniał i podkreślił

25 Cwołek K., Co wolno dziecku w kościele?, http://www.mogila.cystersi.pl/index. php?option=com_content&view=article&id=490:co-wolno-dziecku-w-kociele &catid=84:duszpasterstwo-przedszkolakow&Itemid=164 (dostęp dn. 28.02.2015)

Papież Franciszek podczas chrztu dzieci w Watykanie26. Na problem ten zwraca uwagę również Natalia Białobrzeska tak go komentując: „Dlatego mam takie małe marzenie, by gospodarze kościołów, pro-boszczowie, wikariusze wzięli przykład z Ojca Świętego i otwarcie zachęcali mamy do karmienia swoich dzieci, by wyczulili wspólnotę wiernych na potrzeby najmłodszych chrześcijan. Kilka wygodnych krzeseł w nawie bocznej, ewentualnie w zakrystii, obraz z Matką Bożą karmiącą na zachętę, plakat na drzwiach wejściowych z uśmiechniętą mamą i dobre słowo z ambony, to żaden koszt, a sprawia, że Kościół namacalnie staje się Domem”27. Myślę, że prawie każda matka kar-miąca zgodziłaby się z tą propozycją.

Proste udogodnienia, które ułatwiają matkom komfortowe poczu-cie się w przestrzeni kościoła, są równie ważne. Można tutaj wymienić prawie niespotykane przewijaki w łazience. Często w ogóle brakuje łazienek dla wiernych. Jak wiadomo, małe dziecko nie jest w stanie poczekać z załatwieniem swojej potrzeby tyle, co dorosły.

6. Podsumowanie

Mam nadzieję, że zarysowane współczesne przemiany wokół ma-cierzyństwa pozwolą szerzej spojrzeć na sytuacje dzisiejszych matek, a także problem bezdzietności. Liczę na to, że choć nie wszystkiemu da się przeciwdziałać, to pewne zabiegi czynione w obrębie parafial-nym i duszpasterskim pozwolą poczuć się kobietom lżej w pełnionej przez nie trudnej, odpowiedzialnej, ale i pięknej roli matki.

26 Papież ochrzcił dziś w Watykanie 33 dzieci, KAI, http://www.deon.pl/religia/ serwis-papieski/aktualnosci-papieskie/art,2657,papiez-ochrzcil-dzis-w-watyka-nie-33-dzieci.html (dostęp dn. 28.02.2015)

27 Białobrzeska N., Publiczne karmienie, niepubliczne piersi, http://www.deon.pl/ religia/kosciol-i-swiat/komentarze/art,1894,publiczne-karmienie-niepubliczne--piersi.html (dostęp dn. 28.02.2015)

Streszczenie

W artykule poruszane są zagadnienia związane ze współczesnym macierzyństwem.

Autorka analizuje przemiany współczesności oraz specyfikę późnej nowo-czesności pod kątem ich wpływu na macierzyństwo. Przedstawia macie-rzyństwo jako doświadczenie trudne samo w sobie, a szczególnie, gdy jest realizowane w otaczającym go świecie. Zastanawia się, jakie kroki mogą poczynić lokalne wspólnoty parafialne i duszpasterze, aby dać młodym matkom realne (duchowe i psychologiczne) wsparcie.

Summary

Title: About modern motherhood – between the change and pastoral support

Abstract: The article discussed issues related to the modern motherhood. The author analyzes the transformation of the present and the

characteri-stics of late modernity in terms of their impact on motherhood. Presents motherhood as experience, which is difficult in itself and it becoming more difficult in contemporary times. Wonders what steps can be made to give young mothers a real (spiritual and psychological) support.

Bibliografia:

Z. Bauman, Razem osobno, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2005. B. Budrowska, Macierzyństwo jako punkt zwrotny w życiu kobiety,

Wydawnictwo Funna, Wrocław 2000.

A. Giddens, Konsekwencje nowoczesności, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2008.

A. Giddens , Nowoczesność i tożsamość, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006.

J. Juul, M. Øien, Przestrzeń dla rodziny, Wydawnictwo MiND, Podkowa Leśna 2012.

A. Kwak, Od i do małżeństwa i rodziny: „czas” rodziny – „czas”

jed-nostki w: Wielość spojrzeń na małżeństwo i rodzinę, Wydawnictwa

Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2012.

M. Mead, Kultura i tożsamość. Studium dystansu

M. Olcoń-Kubicka, Uspołecznienie macierzyństwa przez dyskurs, w: Społeczna przestrzeń internetu, red: Batorski D., Marody M., Wydawnictwo SWPS „Academica”, Warszawa 2006.

M. Rękas, Kobiety-matki i ich powrót na rynek pracy po urodzeniu

dziecka w wynikach badań, w: Studia Ekonomiczne. Zeszyty

Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, nr 161 (2013).

M. Sikorska, Coraz mniej rodziny, coraz więcej jednostek, czyli

o prze-mianach strefy życia rodzinnego w Polsce w: Wartości i zmiany. Przemiany postaw Polaków w jednoczącej się Europie, Scholar,

Warszawa 2012.

J. Włodarczyk, Być tatą. Wyniki badania polskich ojców w: Dziecko krzywdzone. Teoria, badania, praktyka. Vol. 13 Nr 3 (2014). Źródła internetowe:

Białobrzeska N., Publiczne karmienie, niepubliczne piersi, http://www. deon.pl/religia/kosciol-i-swiat/komentarze/art,1894,publiczne--karmienie-niepubliczne-piersi.html

Ciało po porodzie: jak wygląda naprawdę? http://www.sosrodzice.pl/

cialo-po-porodzie-jak-wyglada-naprawde/

Cwołek K., Co wolno dziecku w kościele?, http://www.mogila.cystersi. pl/index.php?option=com_content&view=article&id=490:co- -wolno-dziecku-w-kociele&catid=84:duszpasterstwo--przedszkolakow&Itemid=164

Fitmama powraca do formy https://www.facebook.com/

fitmamy?ref=br_rs

GUS, Podstawowe informacje o rozwoju demograficznym Polski do

2013. Notatka informacyjna GUS z 30 stycznia 2014 roku, http://

stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/L_podst_inf_o_rozwoju_dem_pl_ do_2013.pdf

Kacprzak I, Ulop ojcowski. Rekord pobity, http://www.rp.pl/arty-kul/1174952.html

Ola Szwed chwali się ciałem po ciąży http://pudelekx.pl/

Papież ochrzcił dziś w Watykanie 33 dzieci, KAI, http://www.deon.

pl/religia/serwis-papieski/aktualnosci-papieskie/art,2657,papiez--ochrzcil-dzis-w-watykanie-33-dzieci.html

Rzeczywistość nie jest kolorowa: ciała kobiet po ciąży,

http://pude- lekx.pl/rzeczywistosc-nie-jest-kolorowa-ciala-kobiet-po-ciazy--galeria-39769

Sportsmama https://www.facebook.com/sportsmama.ola?fref=ts Zielińska 6 tygodni po porodzie http://www.pudelek.pl/artykul/76535/

zielinska_6_tygodni_po_porodzie_zdjecia/

Adelina M. Gołębiowska. Autorka zdobyła tytuł magistra socjologii i kon-tynuuje naukę w Instytucie Stosowanych Nauk Społecznych na Uniwersy-tecie Warszawskim. Pracę doktorską pod kierunkiem prof. dr hab. Elżbiety Zakrzewskiej-Manterys pisze na temat związków macierzyństwa i wiedzy.

Rok X 2015 Nr 1 (26)

Ks. dr hab. Piotr Krakowiak SAC

ZMIANY W OPIECE DUSZPASTERSKIEJ W POLSCE.