Wydatki publiczne w szkołach publicznych

Według danych czeskiego Ministerstwa Edukacji, Młodzieży i Sportu wydatki publiczne na edukację techniczną i zawodową na poziomach ISCED 3 i 4 w placówkach zarządzanych przez władze państwowe w 2012 roku wyniosły 23.87 mld czeskich koron (około 949.6 mln euro). W ostatnich latach – 2009-2012 – obserwowany był jednak stopniowy spadek wydatków na edukację zawodową i techniczną (Wykres 5.3). Spadek odnotowano zarówno w wartościach absolutnych – 9745 tysięcy koron czeskich (w cenach stałych z 2005 roku), jak i w procentowym udziale wydatków w PKB kraju – z 0.67 procent do 0.62 procent PKB. W stosunku do roku 2009 jest to spadek na poziomie 4 procent.

Wykres 5.3. Wydatki ze środków publicznych na publiczne szkoły zawodowe i techniczne łącznie na poziomach edukacji ISCED 3 i 4 w Republice Czeskiej w latach 2009-2012 (w cenach stałych z 2005 roku)

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Ministerstwa Edukacji, Młodzieży i Sportu

Ograniczenie finansowania publicznych średnich szkół zawodowych i technicznych obserwowane w latach 2009-2012 odnosi się przy tym głównie do średnich szkół zawodowych, które oferują wyłącznie edukację na poziomie ISCED 3C (por. Wykres 5.4). W przypadku tych ośrodków kształcenia, w stosunku do roku 2009, wydatki zostały ograniczone o około 10 procent. Wartość środków przekazanych ze źródeł publicznych na działalność szkół technicznych w latach 2009-2012 jest na stosunkowo stałym poziomie, około13 mld koron czeskich (519 mln euro) rocznie.

95 Z powodu braku danych na rok 2012 wydatki te nie uwzględniają środków przekazanych na szkoły prywatne. Szacowana wartość jest więc zaniżona – w roku 2007 wydatki na szkoły prywatne wyniosły bowiem ponad 2 mld koron czeskich.

156

Wykres 5.4. Wydatki ze środków publicznych na publiczne szkoły zawodowe i techniczne na poziomach edukacji ISCED 3 i 4 w Republice Czeskiej w latach 2009-2012 według rodzaju szkoły (w cenach stałych z 2005 roku)

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Ministerstwa Edukacji, Młodzieży i Sportu

W świetle istniejącego w Czechach systemu finansowania edukacji zawodowej i technicznej na poziomach ISCED 3 i 4, którego podstawową zasadą rozdysponowania środków są normy finansowe definiowane w oparciu o liczbę uczniów uczęszczających do danej jednostki nauczania, warto przyjrzeć się wydatkom przypadającym na jednego ucznia oraz ogólnej liczbie uczniów.

Wykres 5.5 pokazuje, że od roku szkolnego 2009/2010 wyraźnie spadła liczba uczniów uczęszczających do państwowych średnich szkół zawodowych i technicznych. W wartościach absolutnych spadek ten wyniósł 55 378 uczniów. Obserwowany spadek jest następstwem niżu demograficznego, który objawia się spadkiem ogólnej liczby uczniów w szkołach średnich. Jak wskazują dane, w latach 2009-2012 udział uczniów szkół zawodowych i technicznych w ogólnej liczbie uczniów szkół średnich również stopniowo spadał z około 73.5 procent do obecnych 71.5 procent. Oznacza to, że za spadek liczby uczniów szkół zawodowych i technicznych jest odpowiedzialny nie tylko ogólny spadek liczby uczniów szkół średnich, ale i malejąca popularność kształcenia zawodowego.

157

Wykres 5.5. Liczba uczniów publicznych szkół średnich ogółem i publicznych średnich szkół zawodowych i technicznych w latach 2007-2012

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Ministerstwa Edukacji, Młodzieży i Sportu

Pomimo spadku liczby uczniów średnich szkół zawodowych i technicznych oraz ograniczenia ich finansowania w latach 2009-2012, wydatki przypadające na jednego ucznia nieznacznie wzrosły. Jak wskakują dane przedstawione w Tabeli 5.6 wydatki z budżetu państwa i władz lokalnych przypadające na jednego ucznia stanowią obecnie około 77 580 koron czeskich rocznie, to jest około 3000 euro. Zdecydowanie większa część tej kwoty przypada przy tym na bieżące koszty działalności szkół, do których należą przede wszystkim wynagrodzenia dla pracowników.

158

Tabela 5.6. Wydatki ze środków publicznych przypadające na jednego ucznia publicznych szkół zawodowych i technicznych na poziomach edukacji ISCED 3 i 4 w Republice Czeskiej w latach 2007-2009 (w cenach stałych z 2005 roku)

Wydatki ze środków publicznych w tys. CZK na jednego ucznia

2009 2010 2011 2012

Inwestycyjne 6.9156 6.6422 6.2614 5.4463

Bieżące 60.9276 62.4663 66.4499 72.1361 Łącznie 67.8432 69.1085 72.7113 77.5824 tys. EUR na jednego ucznia

2009 2010 2011 2012

Inwestycyjne 0.2614 0.2626 0.2546 0.2166

Bieżące 2.3033 2.4698 2.7025 2.8690

Łącznie 2.5648 2.7324 2.9571 3.0857

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Ministerstwa Edukacji, Młodzieży i Sportu, Narodowego Banku Czech oraz danych Eurostatu

Tabela 5.7. Struktura publicznych wydatków na edukację w publicznych szkołach zawodowych i technicznych w Czechach według źródła finansowania w latach 2007-2009

Budżet: 2009 2010 2011 2012 Edukacja zawodowa ISCED 3 i 4 (w mln CZK) Państwa 111.11 135.02 133.41 741.96 Władz lokalnych 25 088.17 24 182.27 23 666.28 23 133.38 Edukacja zawodowa ISCED 3 i 4 (w mln EUR) Państwa 4.20 5.34 5.43 29.51 Władz lokalnych 948.44 956.13 962.5 920.08 % Udział Państwa 0.44% 0.56% 0.56% 3.11% Władz lokalnych 99.56% 99.44% 99.44% 96.89%

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Ministerstwa Edukacji, Młodzieży i Sportu, Narodowego Banku Czech oraz danych Eurostatu

Dominującym źródłem finansowania publicznych średnich szkół zawodowych i technicznych w Czechach są budżety odpowiednich władz lokalnych. Dane czeskiego Ministerstwa Edukacji, Młodzieży i Sportu na 2012 rok przedstawione w Tabeli 5.7 wskazują, że władze lokalne

159

przekazują niemal 97 procent środków finansowych pochodzących z publicznych źródeł na finansowanie tych szkół, a udział budżetu państwa w finansowaniu wynosi jedynie 3.1 procent. Analiza struktury środków publicznych z lat wcześniejszych wskazuje, że udział budżetu państwa w ostatnim roku uległ znacznemu wzrostowi. W poprzednich latach niemal 100 procent środków pochodziło z budżetów władz lokalnych (por. Tabela 5.7).

Tabela 5.8. Wydatki publiczne ze środków budżetów władz lokalnych na edukację zawodową i techniczną na poziomach ISCED 3 i 4 w szkołach publicznych w roku 2012 roku w Czechach według podziału terytorialnego kraju odpowiadającemu NUTS 3

Wydatki na średnie szkoły techniczne

Wydatki na średnie

szkoły zawodowe Łącznie

Wydatki na jednego ucznia w mln CZK w mln EUR w mln CZK w mln EUR w mln CZK w mln EUR w tys. CZK w tys. EUR Republika Czeska 12372.22 492.08 10684.19 424.94 23056.41 917.0141 73.58 2.93 Praga – miasto wydzielone 1478.97 58.82 1225.32 48.73 2704.29 107.5567 75.22 2.99 Kraj środkowoczeski 1019.02 40.53 1215.53 48.34 2234.55 88.87394 79.06 3.14 Kraj południowoczeski 902.09 35.88 849.93 33.8 1752.02 69.68245 83.84 3.33 Kraj pilzneński 636.55 25.32 583.21 23.2 1219.76 48.51307 73.62 2.93 Kraj karlowarski 785.1 31.23 49.85 1.98 834.95 33.20816 97.34 3.87 Kraj ustecki 906.98 36.07 1147.79 45.65 2054.77 81.72361 75.45 3 Kraj liberecki 487.58 19.39 416.63 16.57 904.21 35.96281 72.05 2.87 Kraj hradecki 639.18 25.42 730.9 29.07 1370.08 54.49169 73.61 2.93 Kraj pardubicki 697.96 27.76 498.56 19.83 1196.52 47.58875 75.01 2.98 Kraj Vysočina 694.53 27.62 673.17 26.77 1367.7 54.39703 82.79 3.29 Kraj południowomorawski 1177.06 46.81 1045.57 41.59 2222.63 88.39985 63.96 2.54 Kraj ołomuniecki 821.45 32.67 583.26 23.2 1404.7 55.86862 69.69 2.77 Kraj zliński 825.91 32.85 445.54 17.72 1271.45 50.56891 68.92 2.74 Kraj morawsko-śląski 1299.85 51.7 1218.93 48.48 2518.78 100.1785 64.83 2.58

160

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Ministerstwa Edukacji, Młodzieży i Sportu, Narodowego Banku Czech

Finansowanie szkolnictwa zawodowego na poziomach ISCED 3 i 4 z budżetów władz lokalnych różni się w poszczególnych regionach kraju, co obrazują dane przedstawione w Tabeli 5.8. W wartościach absolutnych najwyższe wydatki ponoszone są przez miasto wydzielone Pragę (około 1.5 mld koron czeskich), najniższe przez kraj liberecki (0.048 mld koron czeskich). Różnice terytorialne w wysokości dofinansowania edukacji technicznej i zawodowej wynikają z istniejącego systemu rozdysponowania środków, zakładającego dotowanie edukacji w oparciu o liczbę uczniów oraz normy regionalne. Ostatnia kolumna tabeli przedstawiająca wartość środków przypadających na jednego ucznia wskazuje, że różnice pomiędzy regionami w wartościach tego wskaźnika wciąż występują, lecz nie są one drastyczne. Dla regionu miasta Praga wartość ta wyniosła 75 220 koron czeskich (to jest 2990 euro), podczas gdy dla kraju libereckiego 72 050 koron (to jest 2870 euro). Najniższe wydatki przypadające na jednego ucznia odnotowano w kraju południowomorawskim – 63 960 koron (to jest 2540 euro), najwyższe zaś w kraju karlowarskim – 97 340 koron (to jest 3870 euro).